iển nào cũng có cá mập. Biển càng lớn, càng nhiều cá thì số lượng cá mập cũng gia tăng theo định luật cung cầu. Trong khi đó nếu niêm yết sàn Mỹ, nhu cầu về tư vấn của quý vị sẽ đòi hỏi một phí tổn rất cao vì tầm cỡ đã khác nhiều khi công ty ra biển lớn. Quý vị sẽ cần tư vấn về kiểm toán, một công ty kiểm toán quốc tế độc lập có đăng ký và được chấp nhận bởi ban giám sát kế toán các công ty đại chúng (Public Company Oversight Board - PCAOB), một văn phòng luật sư am hiểu về luật lệ chứng khoán Mỹ cũng như luật lệ của Việt Nam, một tư vấn ngân hàng (investment banker) để tài trợ chuyện IPO cũng như RTO của công ty, một tư vấn về PR-IR để đem thông tin và tiếp thị cho công ty đến các nhà đầu tư tiềm năng và có thể thêm một tư vấn khác là một doanh nhân nhiều kinh nghiệm về thị trường chứng khoán Mỹ để dẫn dắt và điều phối hoạt động của công ty trong diễn tiến này.

CẢNH BÁO VỀ KIỂM TRA NGUỒN GỐC

Cá mập là những nhà tư vấn sẽ đòi rất nhiều tiền mà không đem lại kết quả tương xứng như mong ước. Bất cứ ai cũng có thể liệt kê hàng trăm thành tích, thiết kế những trang Web rất ấn tượng và nhìn bề ngoài rất tin tưởng. Do đó, để tránh mất tiền oan uổng, quý vị cần phải kiểm tra cẩn thận về mọi lời quảng cáo và xưng tụng của những “nhà tư vấn cá mập” này. Ở Mỹ, những công ty điều tra tư nhân (private investigator, PI) chuyên về công ty và lĩnh vực kinh doanh có mặt ở khắp nơi. Công ty lớn như Kroll có thể tính phí khá cao nên để tiết kiệm quý vị có thể sử dụng những PI nhỏ hơn. Những công ty này thường quảng cáo trên Web, trên trang rao vặt của các báo chí về kinh doanh, hay quý vị có thể nhờ luật sư giới thiệu. Các văn phòng luật sư là nơi sử dụng PI nhiều nhất.

Bỏ ra vài ngàn USD để tránh những nhức đầu về sau như bê trễ trong việc thiết lập hồ sơ, không biết theo đúng thủ tục hoặc khi nhà tư vấn không đem được khoản tài trợ như đã hứa.

TƯ VẤN KIỂM TOÁN

Một công ty kiểm toán quốc tế có uy tín là một nhu cầu quan trọng nhất trong việc niêm yết sàn Mỹ. Nếu quý vị có khả năng thuê một trong bốn công ty kiểm toán lớn nhất thế giới gồm KPMG, Price Waterhouse, E&Y, Deloitte Touche (Big Four) thì tất cả mọi báo cáo tài chính của quý vị coi như có chất lượng cao nhất. Từ chính phủ đến các nhà đầu tư tiềm năng đều hoan hỷ chấp nhận những con số này mà không nhiều thắc mắc. Lý do chính là khi một Big Four đã ký tên vào hồ sơ kiểm toán, họ sẽ phải bồi thường mọi thiệt hại nếu các nhà đầu tư mất tiền sau này (họ có những khế ước bảo hiểm rất lớn cho những sơ suất về nghề nghiệp). Thêm vào đó, vì uy tín và tầm cỡ, những công ty này có thể giới thiệu đến công ty quý vị những đối tác lớn và quan trọng nhất trong ngành nghề.

Nếu quý vị không thuê được một Big Four, thì cũng cố gắng sử dụng một công ty thuộc hạng nhì (Tier 2) như BDO, Grant Thornton... Các báo cáo tài chính do họ kiểm nhận cũng được đánh giá cao.

Một cảnh báo: các công ty kiểm toán lớn thường rất kỹ lưỡng để tránh mọi rủi ro cho sự cố kiện tụng từ nhà đầu tư và chính phủ. Do đó, hệ thống kiểm soát nội bộ rất rườm rà phức tạp: họ phải trình xét báo cáo qua nhiều tầng lớp hành chính, nên kết quả thường chậm chạp (nhất là với những công ty nhỏ). Mọi khai báo trễ với SEC sẽ gây thiệt hại cho công ty quý vị về pháp lý cũng như về giá trị cổ phiếu từ phản ứng tiêu cực của các cổ đông.

TƯ VẤN PHÁP LUẬT

Khi lựa chọn một văn phòng luật sư để làm các thủ tục pháp lý trong việc niêm yết sàn Mỹ, quý vị phải kiểm tra rõ là họ có đạt được những tiêu chuẩn như sau: (a) Am hiểu luật lệ chứng khoán Mỹ và có nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực này; (b) Nhiều kinh nghiệm làm việc tại Việt Nam để bảo đảm là việc niêm yết sẽ không trái luật Việt về hành chính cũng như thuế vụ; (c) Có tầm vóc quốc tế để có thể giới thiệu và làm việc với những chuyên gia tài chính (investment banker) mà quý vị sẽ cần cho IPO hay RTO.

Những văn phòng luật sư đạt đúng các điều kiện trên thường tính phí rất cao. Quý vị nên giao cho họ việc làm thủ tục giấy tờ để niêm yết IPO nhưng nên dùng những văn phòng luật sư địa phương nhỏ hơn để làm những công tác nhỏ.

TƯ VẤN TÀI CHÍNH

Là việc những chuyên gia từ các ngân hàng đầu tư (investment banker) đứng ra lo việc bán cổ phiếu IPO của công ty quý vị khi bắt đầu niêm yết. Tuỳ theo tầm cỡ, họ có thể bao tiêu (underwrite) có nghĩa là họ sẽ bảo đảm khi IPO công ty quý vị, họ sẽ bán và đem về cho quý vị đầy đủ số tiền định gây vốn, như 50 triệu USD chẳng hạn. Nếu bán không hết, họ sẽ tự mua cho đủ số. Nhưng với những công ty nhỏ, họ thường chỉ xúc tiến việc gây vốn bằng nỗ lực cao nhất (best effort) và không bảo đảm về số tiền quý vị sẽ nhận được.

Công việc của tư vấn tài chính là phối hợp với tư vấn kiểm toán và luật sư để hoàn tất hồ sơ niêm yết được SEC chấp thuận. Sau đó, tất cả mọi tư vấn và CFO của công ty sẽ ngồi bàn về thời biểu và giá niêm yết của cổ phiếu. Điểm kế tiếp là làm việc với tư vấn về PR-IR để in cuốn Cáo Bạch Niêm Yết (Prospectus) và để tổ chức hội thảo (road show) cũng như điện đàm (teleconference) với một số các nhà đầu tư chuyên nghiệp và phân tích gia về chứng khoán. Sau chương trình tiếp thị, đội ngũ bán hàng của công ty tư vấn tài chính sẽ bắt đầu lập danh sách phân phối cổ phiếu trong ngày IPO.

Trong diễn tiến RTO, vai trò của nhà tư vấn tài chính cũng gần giống như vậy nhưng ngày IPO, sẽ là ngày công ty quý vị chính thức mua lại công ty đang niêm yết trên sàn.

TƯ VẤN VỀ PR -IR

Là việc các chuyên gia sẽ thực thi chương trình tiếp thị của công ty với các nhà đầu tư tiềm năng. Mục tiêu chính của các nhà tư vấn này là đem lại mọi thông tin cần thiết để các nhà đầu tư trở thành cổ đông và giữ họ làm cổ đông lâu dài.

Công việc của họ là phân phối cáo bạch, tổ chức hội thảo đầu tư, điện đàm, phát hành thông tin qua các mạng truyền thông, thiết kế chương trình quảng cáo và tiếp thị để xây dựng thương hiệu, và trên hết, làm một cầu nối chặt chẽ giữa các nhà đầu tư và công ty. Vì là chuyên gia về PR-IR, những nhà tư vấn này am hiểu tường tận các kênh truyền thông cũng như các nhu cầu đặc biệt của cộng đồng đầu tư trên khắp thế giới. Họ sẽ làm việc sát cánh nhà tư vấn tài chính để số lượng giao dịch và giá trị của cổ phiếu công ty được vững mạnh.

PHÍ TỔN TƯ VẤN

Tất cả những tư vấn kể trên đều đòi hỏi lệ phí rất cao. Uy tín và tầm với của họ càng rộng thì phí tư vấn lại càng cao theo lũy số cấp tiến. Một công ty nhỏ sử dụng những nhà tư vấn trung bình cũng phải chi ra khoảng 300.000USD cho IPO và khoảng 200.000USD cho phí tư vấn hàng năm. Khi tôi điều hành Hartcourt, chi phí tư vấn hàng năm của chúng tôi khoảng hơn 2 triệu USD. Tuy vậy, khi so với thị giá công ty khoảng 700 triệu USD thì đây là một số tiền nhỏ, chỉ vào 0,3% của thị giá. Theo thống kê, một chương trình tiếp thị hữu hiệu có thể giúp công ty đạt thị giá cao hơn mức kiểm định 10%. Tính cho Harcourt, 10% là 70 triệu USD. Bỏ ra 2 triệu USD để giữ mức thị giá cổ phiếu hơn 70 triệu USD là một quyết định đúng và cần.

Tóm lại, các nhà tư vấn có thể đóng góp rất nhiều cho tiến trình IPO cũng như cho việc quản trị đúng chuẩn của một công ty công cộng. Họ không những là những gạch nối (connection) đòi hỏi bởi các cổ đông và các cơ quan chứng khoán, họ còn có thể là bước nối (stepping stone) cho các hoạt động và mục tiêu toàn cầu của công ty. Các nhà tư vấn có thể giúp quý vị trở thành một đối thủ cạnh tranh hữu hiệu