ôi tự nhủ: Tôi có phương tiện để viết, tại sao tôi không viết nhỉ? Nhưng viết gì mới được chứ?

Bị giam cầm giữa bốn bức tường đá trần trụi, lạnh lẽo, chân không được bước tự do, mắt không được nhìn thấu chân trời, chỉ có một trò giải trí duy nhất là ngày nào cũng bận theo dõi một cách máy móc tiến trình chậm chạp của ô vuông màu trắng nhạt được cái lỗ nhìn của buồng giam đối diện với cái tường u tối cắt vụn. Và như tôi nói ban nãy, một mình với một ý nghĩ về tội giết người và hình phạt tử hình, có phải tôi có điều muốn nói, tôi không có việc gì để làm ở thế giới này. Và tôi sẽ tìm thấy gì trong bộ não héo hắt và trống rỗng này, đáng mất công để viết chăng?

Tại sao lại không? Nếu tất cả xung quanh tôi đều đơn điệu, tẻ nhạt thì trong tôi làm gì có bão tố, có đấu tranh và bi kịch? Cái ý tưởng cố định ấy luôn luôn ám ảnh tôi, hiện diện trong tôi mỗi giờ, mỗi lúc dưới một hình thái khác, lúc nào cũng càng xấu xa nhuốm máu, mỗi khi thời hạn thi hành án đến gần? Tại sao tôi không cố nói với chính mình những điều tôi cảm thấy. Có cái gì là bạo lực, là không biết trong tình cảnh bị bỏ rơi như hoàn cảnh của tôi hiện nay.

Chắc hẳn là vật chất phong phú và cuộc đời tôi dù rút ngắn như thế cũng còn khối chuyện phải nói trong các mối lo toan, trong sự khiếp sợ, trong các lần tra tấn, từ lúc này đến giờ cuối cùng còn có nhiều chuyện để làm mòn ngòi bút và cạn lọ mực. Vả lại, những mối lo toan ấy, cách duy nhất để giảm đau khổ là quan sát chúng và việc tô vẽ chúng sẽ giải khuây cho tôi. Và rồi, những điều tôi sẽ viết ra có lẽ sẽ không phải là vô ích.

Quyển nhật ký ghi những đau khổ của tôi, từng giờ, từng phút, hết nhục hình này đến nhục hình khác, nếu tôi có đủ sức lực để viết cho đến lúc về mặt thể xác tôi không tiếp tục được nữa. Câu chuyện ấy chắc là còn dang dở nhưng cũng nói lên đầy đủ trong khả năng cho phép. Các cảm giác của tôi lẽ nào lại không mang theo bài học lớn và sâu sắc nào hay sao? Phải chăng trong các biên bản nói về ý nghĩ đang hấp hối, trong nỗi đau ngày một tăng lên, trong cái thứ giải phẫu trí tuệ của một tử tù lại không có thêm một bài học cho những kẻ kết án như tôi chăng?

Có lẽ đọc đoạn này sẽ làm bàn tay của họ nhẹ nhàng hơn chăng khi một lần khác phải ném cái đầu biết suy nghĩ, một cái đầu người vào cái được họ gọi là cán cân công lý! Chẳng lẽ họ không bao giờ suy nghĩ đến cái chuỗi tra tấn chậm chạp mà một bản án tử hình được soạn thảo mau mắn gây ra cho kẻ tử tù? Chẳng lẽ không bao giờ họ có ý nghĩ xót xa cho rằng trong con người mà họ sẽ xóa đi khỏi cuộc sống có một trí tuệ, một trí tuệ dựa vào cuộc sống mà tồn tại, một tâm hồn không bao giờ sẵn sàng để chết? Không! Họ chỉ nhìn thấy cái lưỡi dao ba góc rơi thẳng đứng xuống và chẳng có gì sau khi lên đoạn đầu đài.

Mong cho những trang viết này sẽ làm cho họ tỉnh ngộ! Có lẽ đến một ngày nào đó những trang viết này được công bố sẽ làm cho họ nghĩ trong giây lát đến những đau khổ về tinh thần vì đó là những đau khổ mà họ không thể hoài nghi. Họ đắc chí là đã có thể giết chết một con người không làm đau khổ đến thể xác. Vấn đề là ở chỗ đó. Thế nào là đau khổ về thể xác bên cạnh đau khổ về tinh thần và thương hại cho những luật pháp được làm như thế! Một ngày nào đó có lẽ những hồi ức này, những lời tâm sự cuối cùng này của một kẻ khốn cùng sẽ góp phần tham gia vào một việc làm như vậy….

Chỉ mong là sau khi tôi chết gió sẽ không thổi bay những mẩu giấy vấy bùn này trong sân nhà tù hoặc sẽ thổi đi khi nước mưa rơi xuống hoặc dán vào kính vỡ của người cai ngục như những ngôi sao.