au buổi hôm đó, tối nào lão Đối cũng chong đèn có ý chờ thằng Đực. Hình ảnh tơi tả, tiếng khóc điên dại, và những cơn điên nổi lên bất thần của chị Xê ám ảnh mãi trong lòng làm lão thao thức mất ngủ. Điếu thuốc vẫn đỏ lừ không ngớt cháy trên vành môi, cặp mắt đăm đăm nhìn vào bóng tối, nhiều lúc trông lão im lìm, bất động như một pho tượng đá được đẽo gọt toàn bằng những đường nét khắc khổ. Mãi tới gần một tuần lễ sau thằng Đực mới lại lẻn về trong một đêm tối trời. Lần này nó đi có một mình, bộ tịch ra vẻ nhàn nhã chứ không hối hả như những lần công tác trước. Cơn giận làm lão Đối nghẹn lên cổ. Lão không lên tiếng trước như mọi lần làm thằng Đực ngạc nhiên. Nó nhìn lão chăm chú, rồi cuối cùng nó phải lên tiếng :

- Sao tía không khêu cái đèn to lên?

Lão Đối không trả lời, cũng không cả làm theo lời nó. Lão đứng bật dậy, ném mẩu thuốc qua ngưỡng cửa rồi bật ra một câu nói mà lão đã dồn nén từ bao nhiêu lâu :

- Tổ cha mầy. Phải mầy hôm đó không?

Đực nhìn bố ngơ ngác một giây rồi nó bỗng chợt hiểu và nhe răng ra cười :

- Tôi hả? Vụ vợ thằng Xê ăn nhằm gì tới tôi!

- Không mầy hôm đó thì ai?

- Ủa! Tía nói gì lạ chưa kìa. Tía có nhìn thấy tôi bữa đó không?

- Tổ cha mầy, nếu tao nhìn thấy mầy thì tao đã đập bể sọ mầy ra rồi.

- Vậy đó! Tía không thấy tôi mà tía dám nói.

Lão Đối im lặng một giây nghi ngờ. Rồi giọng của lão dịu lại :

- Không mầy thì ai? Thằng Há hả?

- Đích danh con quỉ đó chứ còn ai. Nó bị khiển trách rồi.

- Chỉ khiển trách mà thôi sao? Phải vặn cổ nó ra ấy chớ!

- Úi vợ thằng Xê ấy mà. Đi lính ngụy, ai thương.

- Chúng mày sẽ chết vì cái chủ trương bất nhân, bất nghĩa ấy. Nếu có giỏi thì cứ bắn kẻ cầm súng, còn đàn bà, con nít, họ tội tình gì?

- Thì chiến tranh mà tía! Bộ tụi dân vệ không biết làm chuyện đó sao?

- Bên nào thì bên. Đứa nào coi con người như cái rơm, cái cỏ thì tao truyền cho mà hay, ác giả ác báo con ạ.

- Ôi, sao bữa nay tía khó chịu quá. Tía đừng phê bình tầm bậy, tầm bạ, có ngày vạ miệng đa. Bây giờ tôi chỉ nói không phải có tôi dính vào cái vụ hôm đó. Tía chịu chưa?

Lão Đối thở dài :

- Vậy cũng là may cho mày và có phước cho tao đó. Chớ tao tưởng mày hành động như thế thì đừng có vác mồm về đây ăn lấy nửa hột cơm của tao nữa.

Đực mỉm cười :

- Vậy bây giờ tía còn gì ăn không?

- Cơm nguội thì còn.

- Tôi có đem về được mấy con ếch đây. Tía chịu khó đem nấu cháo mà ăn thì khỏi nói.

Đực gỡ ở thắt lưng ra một cái túi vải nhỏ. Trong túi những con ếch còn sống nguyên nhảy nhổm, giẫy giụa loạn xạ. Vừa trao túi cho lão, Đực vừa nói :

- Nấu cháo đó nghe tía.

Lão Đối đón lấy, hỏi :

- Đêm nay mầy tính ngủ luôn ở đây sao?

- Lâu lắm tôi không ngủ nhà đêm nào. Vả tôi cũng có việc cần kíp nhờ tía giúp giùm. Mà điều ăn cháo cho no cái bụng đã.

Trong khi chờ đợi lão Đối đi đặt nồi cháo, Đực treo súng lên vách, ra nằm dài trên phản gỗ. Nó mở mắt nhìn chăm chú lên những tảng màng nhện rung rinh trên xà nhà. Ánh lửa trong ngọn đèn theo hơi gió thấp thoáng nhảy múa. Những bóng đen của các đồ vật trong nhà như lớn ra, chập chờn như những sinh vật động đậy. Bốn bề hoàn toàn êm ả. Thỉnh thoảng lắm mới lại có tiếng máy bay nặng nề bay qua bầu trời, âm thanh ầm ì, trải ra trong bầu không gian tịch mịch tiếng ồn ào lúc đầu, rồi sau tan loãng ra và mất hút giữa cái bao la của đêm tối. Rất ít khi Đực tìm thấy những giây phút nghỉ ngơi thoải mái như vậy. Nó duỗi thật dài hai cẳng chân cho gân cốt giãn ra, xoay qua xoay lại vặn mình ba bốn cái rồi cuối cùng nhắm nghiền hai mắt lại để thấy hình ảnh của Vấn hiện ra cuồng nhiệt nồng nàn, nóng bỏng, như hơi hướng của nàng còn vương vấn ở đâu đó dưới kẽ tóc, trên bờ môi, trong khắp cả mọi mạch máu đang luân lưu trên thân hình vạm vỡ của nó.

Đực quen Vấn ở trong khu cách đây chừng bẩy tám tháng. Hồi đó Vấn giữ nhiệrn vụ giao liên cho hậu cứ mặt trận Phú Sơn, Phú Bình. Một ngày mưa rả rích, Vấn băng rừng từ trạm 6 về khu B. Đực gặp Vấn cheo leo trên bờ dốc Mo trơn như đổ mỡ. Vấn bận quần đen, áo đen, thắt lưng nịt ở bụng, ống quần sắn lên tới đầu gối. Nước mưa làm ướt sũng cả thân hình của nàng, lớp áo mỏng ép sát xuống làn da, làm nổi bật lên những đường nét nở nang của bộ ngực căng phồng. Lưng Vấn đeo một túi ruột tượng, tay Vấn chống một chạc cây dài. Bóng dáng khoẻ mạnh đầy sinh lực của Vấn in rõ trên nền trời xám đục ở ngay lưng chừng dốc, cạnh chỗ Đực ngồi không quá năm chục thước. Gã đàn ông đang ngồi trú mưa dưới một tàn cây lớn. Gã thích thú khi thấy Vấn chập choạng từ xa với những bước thật khó khăn trên mặt đường bóng nhẫy đất thịt. Đến khi Vấn gần như thúc thủ trước một rãnh nước xoáy mạnh chảy ngang sườn dốc thì Đực chạy lại thò tay cho Vấn nắm. Vấn ngạc nhiên nhìn Đực một giây rồi mỉm cười níu lấy bàn tay cứng như sắt nguội của nó. Một lát sau, hai người đối diện dưới một gốc cây sồi. Vấn có vẻ xúc động trước thân hình vạm vỡ của gã đàn ông trước mặt. Tóc Đực hớt cao, trán gồ nhưng không thấp, khuôn mặt vuông chữ điền, cặp mắt to, gần như xếch ngược. Đực cởi trần trùng trục, từ trên xuống dưới chỉ bận độc một cái quần sà lỏn xắn tới háng. Da dẻ Đực bóng như đồng hun, hai vai nở rộng, những bắp thịt bụng nổi lên cứng săn lại thành từng thớ. Vấn nhoẻn miệng cười trước :

- Tôi là Vấn.

Đực lúng túng :

- Đực. Tôi Đực. Du kích xã.

- Vậy anh chưa dự trận Phú Sơn sao?

- Rồi... rồi... Tôi ở trển đãù bốn tháng. Về sau chủ lực Miền thay thế, tôi được lệnh trở về.

Vấn ngắm Đực một lượt nữa rồi buột miệng :

- Hên đấy nhỉ.

Đực ngơ ngác :

- Hên cái gì kia?

- Anh chưa bị thương lần nào.

Đực cúi xuống ngắm nghía chính mình một cách tự hào rồi mỉm cười :

- À! Cái đó thì chưa.

- Chắc không?

- Chắc nịch.

- Ê! Thế thì sai rồi nhé. Máu của anh chảy rồi nè.

Vừa nói Vấn vừa chỉ một con vắt đỏ mọng đang bám chặt lấy cổ Đực. Đực lúc lắc cái đầu, rồi lấy tay bấu mạnh lên cổ. Con vắt rời ra mang theo một dòng máu đỏ lòm. Vấn hốt hoảng đặt bàn tay lên vai Đực xuýt xoa :

- Chết chưa! Có đau không anh?

Gã đàn ông lúng túng :

- Không sao, không sao, chút đỉnh thôi mà.

Vấn giọng trách móc :

- Không sao gì nữa. Máu ra nhiều lắm rồi đó. Để lấy cái gì lau.

Vừa nói Vấn vừa thò tay vào túi lấy ra một chiếc khăn tay nhỏ xíu. Nàng ngồi sát lại gần Đực. Làn da tay mát rượi của nàng đặt lên bả vai gã. Gã có cảm giác như nghe thấy cả tiếng hơi thở rộn rã trong bộ ngực căng tròn của nàng sau lần áo mỏng bị nước làm cho dính sát vào làn da. Nhưng tiếng trống ngực của Đực còn rộn ràng hơn nữa. Đây là lần đầu tiên Đực tiếp xúc gần gũi với một người đàn bà. Gã thấy nóng ở cổ, ở má, ở đầu môi, khóe mắt. Một lát sau, Vấn hỏi :

- Anh còn đau không?

Đực lắc đầu. Rồi gã tiếp :

- Hư hết khăn của cô rồi. Để tôi đem ra suối giặt.

Vấn giấu cái khăn ra đằng sau, mỉm cười tinh quái :

- Thôi khỏi.

- Sợ dơ.

- Mặc! Kỷ niệm gặp gỡ mà.

Nói rồi Vấn ưỡn người thật thẳng, hít một hơi thật dài. Nàng nói bâng quơ :

- Mưa rừng thật là dai. Không biết đến bao giờ mới ngớt đây.

- Để tôi dẫn cô về chòi, chỗ này gió lạnh lắm.

Vấn hỏi :

- Xa không?

- Vài trăm thước thôi.

- Chòi anh ở hả?

- Không! Một trạm ghé chân thường thôi. Chính tụi tôi cất lên đó.

- Tụi anh là những ai?

- Thằng Cu, thằng Há, thằng Định.....

- Đông dữ vậy! Thôi tôi chả tới đó đâu.

- Đâu có. Giờ này tụi nó ngủ vùi ở mé bển, kìa.

Vừa nói Đực vừa chỉ khoảng cây cối hiện ra lờ mờ phía đằng xa, sau làn sương mỏng. Vấn nhìn theo tay Đực rồi nói :

- Nếu vậy thì đi.

Đực đứng lên trước. Vấn lầm lũi theo sau. Hai người đội mưa vạch những khóm lá đi theo một con đường mòn sũng nước. Một lát, hai người dừng chân trên bờ suối. Nước suối dềnh lên cao, cuồn cuộn chảy cuốn theo những cành củi mục trôi băng băng. Trời u ám dầy đặc mây xám. Mưa vẫn rả rích từng cơn, hết đợt này qua đợt khác, ào ào trên những khóm lá.

Lúc chui vô lều, Vấn ngồi xuống nệm cỏ khô và giơ tay vuốt lên mái tóc ướt sũng. Gió rừng làm môi nàng thâm lại. Nước da tái đi. Hơi lạnh làm nàng rùng mình. Bỗng nàng nói :

- Anh Đực quay đi nhé!

Đực hơi thoáng vẻ ngạc nhiên nhìn Vấn nhưng nàng đã tiếp :

- Để tôi vắt cái áo này cho ráo nước.

Đực hiểu ra nên nở một nụ cười. Gã xoay lưng về phía Vấn và hướng mặt về dãy núi mù mịt ở đằng xa. Sau lưng gã, Vấn bật cúc áo phừn phựt. Có tiếng nước chảy lã chã xuống mặt cỏ. Một lát sau, Vấn mới nói :

- Cho anh quay lại đó.

Đực xoay lại nửa vòng. Gã thấy Vấn đang nhìn gã mỉm cười. Cặp mắt của nàng long lanh sáng. Khuôn mặt nàng rạng rỡ hơn, một mầu hồng phớt hiện ra trên làn môi. Một khuy áo trên cùng còn sót lại chưa cài, để lộ một làn da trắng ngần từ cổ xuống gò ngực. Nàng ngồi xuống nệm cỏ khô im lặng. Giữa hai người chỉ còn tiếng nước tí tách nhỏ từ mái tranh xuống mặt đất, tiếng gió thổi rì rào qua những khe hở của kẽ vách. Một vài lớp bụi mưa thỉnh thoảng lại tạt qua mái lá, bay vào tới tận chỗ hai người. Vấn nhích người lùi vào trong. Đực cũng làm như vậy và sau đó gã bỗng cảm thấy hai người đã ngồi sát bên nhau tự lúc nào. Vấn vẫn im lặng xòe bàn tay ra hứng từng giọt nước chảy từ trên mái xuống. Một lát, nước đầy tràn trong tay nàng.Vấn vẩy mạnh ra ngoài. Một vài giọt nước mát lạnh bắn tung tóe, văng lên cả khuôn mặt của Đực. Gã bỗng nhìn Vấn mỉm cười. Vấn hỏi :

- Anh cười cái gì đó?

Đực đỏ mặt, lúng túng không đáp. Vấn nhìn gã với cái nhìn đầy ý nghĩa rồi bỗng nàng lại lảng đi và reo lên một cách hồn nhiên :

- Anh Đực hái giùm bông hoa kia đi.

Đực thò cổ ra nhìn. Trên một cành khô chĩa ra mé ngoài, có một dây hoa leo mang một bông hoa màu đỏ thắm. Cánh hoa trĩu nặng nước mưa nom tươi mơn mởn. Đực mỉm cười :

- À! Hoa Tai Voi.

Vấn bật cười theo :

- Tên gì kỳ cục. Mà trông cũng giống tai voi thiệt. Anh hái cho Vấn đi.

Đực đứng dậy làm theo. Bông hoa to như một cái chén gần đầy kín bàn tay của Đực. Gã trao cho nàng và nói :

- Uổng quá. Hư mất hai cánh ngoài.

Vấn không đón lấy bông hoa mà lại nói :

- Cài lên áo thử coi có ngộ không?

Rồi ngực nàng vươn ra, chờ đợi. Đực bỗng thấy nóng ở mặt. Toàn thân của gã rạo rực. Gã gắng gượng đặt những ngón tay run rẩy lên gò ngực của Vấn. Miệng gã khô đến se đắng lại. Nhưng gã chưa kịp cài bông hoa lên áo của nàng thì Vấn đã ngả người thật nhanh xuống nệm cỏ, bàn tay của nàng vít cổ gã theo. Bông hoa rập nát ngay dưới sức ép của hai người. Vấn nhích người qua, quơ lấy được bông hoa, liền ném nó ra ngoài mái lều. Bông hoa đảo đi vài vòng trong bụi mưa rồi rớt trên một bờ cỏ. Mưa bên ngoài tuôn xối xả chôn vùi ngay những cánh hoa dập nát trong làn bụi trắng xóa mờ mịt.

Sau lần gặp gỡ đầu tiên đó, Đực còn được gần gũi với Vấn đúng bốn lần nữa thì nàng biệt tăm. Gã đàn ông đã trọn vẹn trao trái tim của mình cho cô gái đầy sôi bỏng, cuồng nhiệt ấy. Xa nàng, gã đã đau khổ trong suốt gần một năm trời. Rồi bỗng một hôm, gã lại được tin của nàng một cách bất ngờ. Vấn đã cho người đến tận nơi tìm Đực. Hôm ấy Đực vừa đổi phiên gác ở mé dốc cầu. Gã đang bẻ mảnh cơm nắm chưa kịp đưa lên miệng thì thằng Há đã dẫn người liên lạc lại. Anh chàng này người Thượng, cao và đen bóng như một pho tượng đồng. Một tay hắn cầm dao, một tay xách cái túi lủng lẳng. Khẩu súng ngựa trời trên vai hắn trông khẳng khiu như một que củi. Hắn giới thiệu mình là Yút. Yút nói:

- Đi gấp gấp. Cô ấy chờ.

Vừa nói hắn vừa trao cho Đực một mảnh giấy bé hơn lòng bàn tay. Vấn viết:

"Anh Đực. Anh theo Yút đến gặp em nhé - Em hết lòng mong anh tới - Vấn".

Đực thấy hết cả đói, vội vã đứng dậy gói nắm cơm vào mảnh lá. Gã chạy đi thu xếp công việc thật nhanh rồi trở lại gặp Yút. Gã nói :

- Đi ngay được không?

Yút gật đầu. Đực hỏi :

- Xa không?

- Xa lắm.

- Ở mãi đâu?

- Buôn No!

Đực nhìn về phía dãy núi chập chùng và buông một tiếng "chà" kinh ngạc. Từ đây tới đó đi nhanh lắm cũng mất non nửa ngày đường. Đó là một vùng hẻo lánh nằm ở bên này sườn núi Tà-Mo-Roong sừng sững trước mặt. Nhưng ý nghĩ được gặp lại Vấn khiến Đực nôn nao và gã cảm thấy hăng hái. Gã hăm hở đi trước. Yút lầm lũi theo sau. Mặt trời đang bắt đầu đứng bóng. Cả một giải thung lũng trùng điệp cây cối như nhuộm một màu sáng gay gắt. Từng vũng nước đâu đó phảùn chiếu ánh sáng trở nên chói lòa như những tấm gương lớn. Bầu không khí ngột ngạt. Gió rừng như vắng hẳn khiến những ngọn cỏ cũng trở nên im lìm. Hai gã đàn ông săm săm dẫm nát những mảnh lá khô rơi rải rác trên những con đường mòn. Sức khoẻ của Yút hầu như vô tận. Hắn đi từ mờ sáng, tới nơi không nghỉ ngơi gì lại quay ngay trở về. Bước chân của hắn vẫn mạnh mẽ như không hề nao núng. Đực nhận ra rằng gã đi nhanh thì Yút cũng đi nhanh và gã chậm bước lại thì Yút cũng làm theo. Hắn bám lấy gã như một bóng, một hình. Lúc lội qua một dòng suối cạn, Đực ra hiệu cho hắn nghỉ ngơi trên một phiến đá phẳng. Cái đói trở lại làm gã cồn cào. Gã mở gói cơm nắm mời Yút. Nhưng Yút lắc đầu và lẳng lặng lấy trong túi ra một gói sôi nếp. Hai người ăn trong im lặng. Mãi đến khi Đực mời hắn một điếu thuốc vấn, hắn mời buông lời cảrn ơn. Khói thuốc làm cho hai người gần gũi nhau hơn. Đực hỏi :

- Yút có vợ chưa?

- Lâu rồi.

- Mấy con?

- Một đứa ở ngoài. Một đứa còn trong bụng.

- Bận rộn cách mạng mà còn tăng gia sản xuất dữ!

Yút mỉm cười không đáp. Một lát, hắn tự ý đứng dậy :

- Đi đi. Chiều rồi.

Đực đứng dậy theo. Vừa xốc lại hành trang, Đực vừa hỏi :

- Cô Vấn đến Buôn No thường không?

- Ít thôi.

- Ở tại nhà Yút hả?

- Ở tại nhà. Cái nhà rộng lắm. Ba người, nhiều người cũng được.

Nói rồi Yút tiến lên trước.Lần này hắn đi như gió thổi. Đực cố gắng bám sát theo. Mãi tới sẩm tối hai người mới bước vào phần đất của Buôn No. Nhà của Yút nằm dưới một tàn cây lớn, ở trên là một gian thực rộng, phía dưới là chuồng heo, gà hỗn độn. Mùi phân súc vật thoang thoảng đưa trong hơi gió. Yút chỉ một cầu thang mảnh mai và nói với Đực :

- Lên đó đi. Cái đồng chí Vấn chờ lâu rồi. Để Yút đi kiếm cái ăn.

Đực dội qua mấy gáo nước rồi thoăn thoắt leo lên sàn. Vừa nhô lên khỏi bực chót, Đực đã thấy Vấn nằm trên một nệm cỏ. Mái tóc của nàng chải rối, buông lơi trên khuôn mặt xanh xao. Vấn gầy hơn trước. Nàng bận một chiếc áo cánh lụa màu nâu. Một tấm mền cũ kỹ được che từ chân lên tới ngực. Bên cạnh nàng, sát vào cánh liếp có một chiếc ấm sứt vòi, một tô cháo bỏ dở và một cái chén nước đổ nghiêng. Thấy Đực, mặt Vấn vụt tươi lên. Nàng nhoẻn một nụ cười rạng rỡ rồi xòe bàn tay ra đón gã. Đực dựng cây súng vào vách rồi ngồi xuống nệm cỏ. Gã nắm lấy tay nàng bóp chặt như muốn truyền sang nàng tất cả nỗi nhớ thương chồng chất từ bao nhiêu năm tháng. Vấn mỉm cười, cặp mắt của nàng long lanh như chất chứa vẻ cảm động. Nàng ngắm nghía Đực một lát rồi nói :

- Trông anh vẫn thế. Còn Vấn, anh có thấy khác gì không?

Đực bùi ngùi :

- Có vẻ xanh hơn. Mà sao đi mất biệt đâu, không nhắn giùm cho tôi một câu.

Vấn mỉm cười :

- Giận lắm hả?

Đực không đáp nhưng gã nắm chặt tay nàng hơn nữa. Gã muốn nói thật nhiều nhưng rồi lại không nói được gì cả. Vấn cũng im lặng để kéo dài giây phút cảm thông sâu xa đó. Mãi một lát sau nàng mới lên tiếng :

- Vấn gọi anh tới để báo cho anh một tin vui. Mà điều không biết có phải là vui với anh không đây?

Nói rồi nàng rút bàn tay ra khỏi tay Đực, nằm ngay ngắn lại và kéo tấm mền ra khỏi mình. Đực giật mình khi trông thấy cái bụng to của Vấn mà từ lúc vào gã không đề ý. Gã nhìn Vấn bối rối, rồi bỗng thốt lên :

- Vấn. Vấn...hả?

Vấn gật đầu nhẹ nhàng :

- Con anh đó. Rầu hay vui?

Đực cảm động đến nghẹn ngào :

- Sao lại rầu kia chớ. Trời ơi! Thực không ngờ...

- Không ngờ thiệt hả?

- Thiệt chớ. Ai mà ngờ cho được.

- Anh nhận nó không?

- Ôi cha! Sao lại không. Hỏi chi mà kỳ cục vậy. Con tôi mà!

Câu trả lời của Đực làm Vấn hài lòng. Nàng trở nên thân mật và gần gũi với gã hơn. Một tay của nàng níu lấy vai gã. Cánh tay kia quàng qua cổ gã một cách nồng nàn. Nàng nũng nịu :

- Vậy mà em cứ lo. Phải rồi. Con anh đó. Nếu là con trai nó sẽ giống anh như đúc.

Đực ngả lưng xuống nằm xuôi bên cạnh nàng. Bàn tay của gã đặt lên bụng nàng. Gã có cảm giác như đứa bé đang cựa quậy trong đó. Lòng gã dâng lên một niềm xao xuyến, rung động như gã đã vừa hoàn tất một việc tốt đẹp nhất trên đời. Giây lâu, gã nhìn nàng dò hỏi :

- Bây giờ tính sao nhỉ. Về với tôi không?

Vấn không trả lời ngay câu hỏi của gã mà lại giận dỗi một cách nũng nịu :

- Sao anh cứ xưng tôi hoài, dễ ghét quá. Từ nay em là vợ anh rồi.

- Phải đấy. Anh sẽ giới thiệu em với tía.

- Bao giờ?

- Ngay ngày mai.

Vấn lắc đầu :

- Anh không thấy sao. Bụng em lớn thế này đi đâu nổi.

Đực ngẩn ra nhìn Vấn. Rồi gã lại cúi xuống ngó kỹ bụng nàng hơn. Một lát gã buột miệng :

- Ừ nhỉ.

- Em đã nhờ Yút rồi. Em sanh con ở đây.

- Đâu có được, ở đây đâu có thuốc men gì.

- Đó là điều khiến em nghĩ tới anh. Anh phải lo cho em đầy đủ đấy nhé.

- Tất nhiên rồi.

- Những thuốc nào cần mua em đã ghi ra cả ở đây rồi.

Vừa nói Vấn vừa trao cho Đực một mảnh giấy bằng bàn tay viết kín những chữ. Đực đón lấy rồi nói :

- Anh sẽ nhờ tía lên chợ Lùng. Ở đó không có thì lên tỉnh. Nhất định là phải đầy đủ mà.

Vấn ngập ngừng :

- Nhưng rồi tía sẽ nghĩ sao. Có giận mình không?

Đực khua tay :

- Ôi, ăn nhằm gì. Thấy anh có vợ con đàng hoàng, ổng còn mừng.

Vấn nhìn Đực một giây rồi nói tiếp :

- Còn một điều này nữa, em cũng phải nói hết cho anh biết. Anh thấy là mình đang hoạt động để hoàn thành sự nghiệp lớn lao của dân tộc chớ.

- Thấy.

- Cho nên mình phải đặt quyền lợi tổ quốc lên trên quyền lợi cá nhân.

- Rồi sao?

- Cho nên vấn đề gia đình đặt ra bây giờ chưa đúng lúc, phải không?

- Nghĩa là...

- Nghĩa là em sanh con rồi, chưa về sống với anh đâu. Phải chờ đến lúc cách mạng thành công đã.

Mặt Đực buồn hẳn đi, gã bối rối :

- Mà điều thỉnh thoảng cũng gặp nhau chớ.

- Dĩ nhiên rồi. Sau mỗi lần công tác hoàn tất em sẽ tìm anh. Chả mong gặp anh thì gặp ai.

Nói rồi Vấn lục sắc lấy một tấm ảnh trao cho Đực :

- Đây em tặng anh tấm ảnh này để anh nhớ mãi tới em.

Mắt Đực sáng lên. Gã đón vội lấy bức hình và giơ lên ngắm nghía. Bức ảnh chụp Vấn ngồi vắt vẻo trên một cành cây. Nàng bận áo sơ mi cổ bẻ, thắt lưng da buộc ngang bụng, ống quần bó ở gấu và đi dép Bình Trị Thiên. Vấn giảng giải :

- Hình này em chụp từ hồi còn ở Học-sinh-đoàn trong Quảng Bình. Anh thấy có khác bây giờ không?

Đực đáp :

- Không khác bao nhiêu. Khi đó em có vẻ học trò hơn.

Vấn cười :

- Thì học trò chụp hình làm sao lại không giống học trò được. Nhưng nói vậy chớ, cũng cực lắm nghe. Hồi đó phong trào phát động lên rồi, tất cả bọn này tình nguyện theo hết. Lúc tập trung ở Xuân Hội, tổng số dễ lên tới năm trăm người. Nhà nước gửi bọn này cho đồng bào địa phương, cứ ba bốn đứa một nhà, ăn chực nằm chờ gần một năm mới khai giảng lớp học. Trong thời gian chờ đợi, tụi em phải trồng rau, chăn vịt, làm đồng, nghĩa là chủ nhà cần gì thì mình làm nấy. Về sau cực quá, tụi nó trốn hết, tới ngày khai giảng chỉ còn ngót nghét có hai trăm.

Mặt Vấn đang vui bỗng buồn hẳn đi. Cặp mắt long lanh bỗng trở nên xa vắng. Nàng bồi hồi xúc động như vừa va phải những kỷ niệm nhớ thương nào trong dĩ vãng. Hồi đó Vấn yêu một anh cán bộ miền Bắc tên Dương. Hai người hợp thành một cặp đẹp đôi nhất Xuân Hội. Khi mãn khóa, Vấn tiếp tục theo Dương đi công tác khắp vùng cao nguyên, và gần hai năm sau, họ làm lễ cưới ở trại Kim Đồng. Đám cưới cử hành thật giản dị và có ban văn nghệ giúp vui. Vấn nhớ chương trình hôm đó có tới hai vở kịch cùng qui về một vấn đề hôn nhân.

Vở thứ nhất diễn tả một anh chồng phải lên đường chiến đấu ngay trong ngày cưới. Đêm tân hôn anh ta nằm ngoài vòng rào kẽm gai của đồn địch. Rồi sau đêm giao chiến, anh ta tặng vợ một chiến công để làm quà động phòng.

Vở thứ hai nói về "nhiệm vụ người ở nhà"của một cô vợ có chồng phải lên đường chiến đấu. Đến lúc nghe tin chồng tử trận, cô nàng không những không khóc lóc mà còn giơ tay thề thốt sẽ noi gương chồng để phục vụ cho cách mạng. Câu chuyện khuôn thước, một chiều, phảùn tâm lý, tình cảm đến thế mà hồi đó Vấn cho là hay, là có ý nghĩa sâu sắc.

Ba tháng sau ngày cưới, Dương phải từ giã Vấn để đi công tác dưới đồng bằng, rồi biệt tích luôn ở dưới đó. Có người báo tin là Dương đã chết trong một trận đánh lớn ở miền Hậu Giang. Vấn đau khổ tưởng có thể chết được. Nàng nằm liệt một chỗ và bỏ công tác hàng tháng trời. Ý nghĩa của những vở kịch trong đêm liên hoan ngày cưới bây giờ đã trở thành những hình ảnh mỉa mai, chua chát. Lý thuyết với thực tế quả thật đã khác nhau một trời một vực.

Trong những ngày đau khổ, Vấn được gần gũi với Phú, một gã làm ở văn phòng bí thư Khu ủy. Thái độ mềm mỏng, dịu dàng của Phú khiến nàng nguôi được nỗi đau buồn để có thể đứng dậy tiếp tục làm việc. Một hôm, Phú yêu cầu nàng đi theo công tác trên sóc Thượng. Phú tổ chức uống rượu cần và Vấn đã say bí tỉ ngày hôm đó. Lần đầu tiên sau khi Dương biệt tích, Vấn tìm lại được nụ cười. Nàng thấy men rượu đưa mình vào một thế giới khác, thế giới bồng bềnh của lãng quên, của sự dìu dặt, nâng niu tâm hồn của mình bay bổng trên từng cao. Rồi đêm hôm đó hai người không về. Vấn không còn nhớ mình đã làm những gì trong suốt quãng thời gian còn đứng vững được trên căn nhà sàn đang bắt đầu xoay tròn chung quanh. Chỉ đến sáng hôm sau tỉnh lại, Vấn mới thấy mình lõa lồ trong chăn ấm của Phú. Thế là nỗi khổ đau cuối cùng của nàng đối với Dương cũng đã bị tước đoạt nốt. Vấn đã nghiến răng nhìn Phú hằn học :

- Anh khuyến khích tôi uống rượu để lãng quên và tìm lại nghị lực phục vụ cho đoàn thể. Sự phục vụ ấy là đây có phải không?

Phú im lặng không nói. Con người thật của gã đã trở lại qua ánh mắt sắc như dao, cặp môi mím chặt lại đầy vẻ lạnh lùng, tàn nhẫn. Trên đường về, hai người im lặng. Tiếng lá khô giòn vỡ nát dưới chân, Vấn nghe như lòng mình cũng đang vỡ nát.

Nhưng chỉ ít lâu sau, Phú hết sức ngạc nhiên khi thấy Vấn lại tự ý rủ mình đi uống rượu cần. Chuyến này Vấn say sưa quá độ và lột xác hoàn toàn. Nàng cho Phú hết mình trong lúc say sưa, nhưng đến lúc rã rượu, nàng lại trốn Phú như lẩn trốn một con trùng độc. Sau, Phú bị hạ tầng công tác và bị đổi xuống đồng bằng. Hôm chia tay, Phú nói :

- Tôi không bao giờ quên được em.

Vấn nhún vai lạt lẽo :

- Đừng nói chuyện tình nghĩa. Cả hai chúng ta cùng là phương tiện của nhau đó thôi.

Rồi Phú ra đi nhẹ nhàng như một chiếc lá khô lìa cành. Vấn ở lại, hăng hái lao đầu vào công tác như một tín đồ trung kiên với đoàn thể. Cuộc sống của nàng bỗng ồn ào như một cơn lốc mạnh. Làm việc hết lòng, phục vụ quá mức, tình nguyện bất cứ một nhiệm vụ nào, như một cánh bướm rã rời tung tẩy nốt những phấn hương còn lại trước khi nằm ép trên nệm cỏ cô đơn chờ bị hủy diệt.

Thấy Vấn im lặng hồi lâu, Đực liền đặt tấm ảnh vào tay nàng và nói :

- Cho anh mấy chữ vào đây chớ.

Vấn mỉm cười :

- Anh muốn ghi cái gì nào?

- Gì cũng được.

Vấn lấy bút ra hí hoáy viết :

- "Tặng anh để nhớ em mãi - Vấn"

Đực coi đi coi lại nhiều lần với đầy vẻ cảm động, rồi gã bỗng hỏi :

- Cái gì Vấn đây. Kỳ thật. Sắp có con cái với nhau rồi mà tên họ của nhau cũng chưa rõ.

Vấn lại mỉm cười lấy bút ghi thêm chữ Dương ở trước chữ Vấn. Đực thắc mắc :

- Không có tên đệm sao?

- Không.

- Kỳ cục quá há.

Đực vừa nói vừa mỉm cười nhìn Vấn. Gã trịnh trọng đặt tấm ảnh vào túi áo trên rồi hứa hẹn :

- Anh sẽ mang nó trong mình suốt đời.

Vấn hỏi :

- Anh yêu em thật sao?

Đực ngạc nhiên :

- Sao lại hỏi gì kỳ cục vậy?

Vấn không đáp ngả người vào lòng Đực. Nàng hôn Đực một cách nhiệt thành. Lần đầu tiên hôn một người trai khác, Vấn không thấy có hình ảnh của Dương chen vào. Nhưng giây phút quý báu ấy trôi qua như một sợi chỉ rất mỏng manh. Dương biến đi rồi lại hiện ra. Khuôn mặt khôi ngô của chàng chồng chất lên vẻ mặt chất phác của Đực. Rồi cả hai hình ảnh ấy nhòe đi hết. Trên gò má của Vấn hai giọt nước mắt chảy xuống long lanh.

Trong cơn thức ngủ chập chờn, Đực mơ thấy nửa vai trần trắng nhễ nhại của Vấn nóng bỏng dưới làn môi của mình. Gã gọi tên Vấn cuồng nhiệt. Nhưng Vấn bỗng vuột đi rất xa và tiếng gọi của Đực chỉ trở thành tiếng ú ớ. Gã cố gắng vùng vẫy để thoát khỏi cái cảm giác khô đắng ở họng thì lão Đối hiện ra ở đầu giường. Giọng lão hoảng hốt :

- Cái gì vậy Đực. Mầy làm sao thế?

Đực choàng tỉnh hẳn và nhận thức được cơn mê sảng của mình. Gã bẽn lẽn ngồi dậy, vươn vai thật dài. Lão Đối nhìn gã một giây nữa rồi vừa quay đi, vừa nói :

- Cháo ếch xong rồi đó. Có dậy mà ăn không?

Đực hỏi :

- Mấy giờ rồi tía?

- Dễ quá nửa khuya rồi.

Đực chép miệng :

- Vậy mà tôi cũng ngủ được một giấc dài. Sống ở ngoài đó, nhiều khi đói, nhưng đói ngủ là thường nhất.

-Hay ngủ tiếp đi, để nồi cháo đó tới mai.

Đực mỉm cười :

- Thôi, chờ đợi làm chi mất công. Tôi đói, ngủ không được.

- Ngủ không được mà mớ, la như la làng.

- Ủa! Tôi la lắm hảù. Tôi la cái gì tía nghe rõ không?

- Tao đâu có để ý. Nghe đâu như mầy gọi thằng nào tên Vấn.

Đực ngập ngừng một giây rồi nói :

- Không phải thằng nào đâu. Con gái đó.

Lãùo Đối ngạc nhiên :

- Con gái nào nhỉ?

- Để vừa ăn cháo tôi vừa kể cho tía nghe. Bữa nay tôi về ngủ đêm ở nhà là vì chuyện đó đó.

Một lát sau, Đực thổ lộ cho lão Đối tất cả tâm sự thầm kín của mình. Rồi gã kết luận :

- Các thứ thuốc cần dùng có ghi cả trong mảnh giấy đó. Tía cố lo mua giúp giùm tôi. Chợ không có thì lên quận, mà quận không có thì lên tỉnh.

Lão Đối hậm hực, vặc lên :

- Tổ cha nhà mầy, mầy làm như tao phải chịu tội đi hoang cho mầy không bằng.

Đực giận dữ :

- Hoang cái gì chớ. Bộ tía tưởng tôi coi nó như loại người mèo tha, quạ mổ ngoài giữa lộ sao. Nói cho tía hay, tôi lấy nó làm vợ đó.

- Mầy lấy ai thì mặc cha mầy, mà điều đừng có ỉ eo gì tới tao.

- Thì dẫu sao nó cũng là con dâu của tía mà.

- Dâu với dia gì. Mầy ưng nó, mầy ngủ với nó, mầy có hỏi tao lấy một tiếng không?

- Thì bây giờ tôi hỏi đó!

- Rồi nếu tao không ưng thì mầy tính sao?

- Chèn ơi! Thời buổi này mà tía làm như hồi tía còn xuân xanh không bằng. Chuyện vợ chồng thì chỉ một mình tôi ưng là đủ thôi chớ.

- Ừ, thì mầy ưng mầy cứ ưng. Tao đâu có thèm xía vô. Mà điều đừng có bắt tao lặn lội xuôi ngược để lo những thứ đồ mắc dịch này.

Đực bực bội đứng dậy :

- Cái đó tùy tía. Nó không có thuốc uống lúc hộ sinh, rồi mệnh hệ nào thì tôi oán tía tới già.

Nói rồi Đực bỏ ra ngồi hút thuốc ở ngoài hiên, sau khi ném lại mẩu giấy xuống cạnh nồi cháo còn nghi ngút khói. Lão Đối ngồi chết trân bên ngọn đèn dầu lù mù. Một nỗi chán chường dâng lên làm lão muốn được yên nghỉ như những người đã an phận nằm xuống để khỏi phải dính líu đến chuyện quê hương, chuyện xóm làng chuyện những người thân thích, ruột thịt. Nhưng rồi cuối cùng lão cũng phải nhặt mảnh giấy lên, soi nghiêng vào ánh đèn. Mảnh giấy kín mít những chữ. Lão chỉ lõm bõm đọc được một vài tiếng Việt như dầu nóng, bông gòn, kim băng, dép quai...còn tựu chung toàn là những tên thuốc tây ngót nghét cũng tới mưòi mấy thứ.

Ngắm nghía mãi chán, cơn hậm hực đã nguôi nguôi được chút đỉnh lại trào lên. Lão nói bâng quơ :

- Bằng đây thứ, có làm ông hoàng cũng chả có tiền mà mua cho đủ.

Đực nói vọng vào :

- Có cái gì mà ông hoàng bà chúa.Vài ba thứ thuốc trụ sinh, đồ Mỹ rẻ như bèo.

- Rồi còn bông gòn, còn dép quai...

- Mấy cái đồ bỏ ấy mà tía cũng kể là ăn nhằm. Không biết lúc bình an tía lo cưới vợ cho tôi, tía tính bỏ ra bao nhiêu đây?

- Vậy ra là mầy nhắm vào tiền cưới hỏi đó hả? Tao nói cho mầy hay, nếu tao có làm đám cưới cho mầy, tao chỉ có một bữa kỳ nhông mời bà con cô bác tới chứng kiến mà thôi. Thời buổi chiến tranh mà, giết ai ra tiền đây?

- Thôi tía đừng có nói nhiều. Tía không bằng lòng mua thì thôi. Không phải vì thế mà tía rỉa róc. Nói tía hay, tía không cho thì chẳng phải vì thế mà tôi không có những thứ đó đâu.

Nói rồi Đực ngồi bật dậy, ném điếu thuốc đang hút dở vào bóng đêm mù mịt. Gã hùng hổ đi vào, khoác cây súng lên vai. Phản ứng dữ dằn của gã làm lão Đối chột dạ. Lão đứng án ngữ ở ngay chỗ ra vào rồi hỏi Đực :

- Mầy đi đâu?

- Tôi đi đâu mặc tôi. Tía đã coi tôi không ăn nhằm gì tới tía thì can gì tía phải hỏi.

- Giờ này mầy xách súng đi ngơ ngơ ở ngoài đó, lính phục kích nó bắn chết cha mầy.

Đực chua chát :

- Đó là tía muốn vậy chớ đâu phải tại tôi.

- Tổ cha nhà mầy. Muốn mua cái gì thì cũng phải bán dăm con gà, con qué rồi mới có tiền, chớ bộ hô một tiếng là phải có ngay cho mày sao?

Vẻ mặt của Đực đang lạnh lẽo bỗng vui lên một chút. Gã nhìn sững ông già một giây rồi đổi giọng dịu dàng :

- Thì ai bắt tía phải có ngay mà tía la. Nhờ tía, nó mẹ tròn con vuông rồi thế nào tôi cũng đem cả mẹ con nó về cho tía thấy mặt một lần.

Lão Đối vẫn hậm hực :

- Tao không có ham!