rong toà nhà tập thể, ở căn phòng cạnh phòng Mosca là một nhân viên dân chính lùn béo. Anh ta cũng bận bộ đồng phục màu xanh ô liu như Mosca nhưng chàng nhận thấy trên ngực áo có mảnh vải in mấy chữ tắt PPTP. Chàng ít khi gặp anh ta và không một ai trong toà nhà quen biết anh ta cả. Đêm khuya, Mosca thường nghe tiếng chân anh đi nhè nhẹ và tiếng nhạc radio êm êm trong phòng vang ra. Một hôm anh ta đưa chàng đến Rathskellar trên chiếc xe Jeep. Tên anh là Leo và anh làm trong Liên ủy ban phân phối thực phẩm, một tổ chức cứu trợ người Do Thái tại Đức, bốn chữ PPTP cũng được kẻ bằng sơn trắng trên xe được trao cho anh.

Leo cũng tới Rathskellar ăn tối. Họ ăn chung bàn với nhau. Mosca thấy Leo trạc ba mươi tuổi, có sống mũi khoằm như mũi diều hâu, bộ mặt xương xẩu, bắp thịt má bên trái giật giật liên hồi. Khi họ uống cà phê, Mosca hỏi:

— Anh làm việc gì ở đây?

— Tôi lo việc cứu trợ những người Do Thái còn sống trong những trại tập trung chở đi khỏi Đức. Tôi cũng bị tù tám năm ở Buchenwald.

Trong một thời xa xưa nào đó, thời gian mà giờ đây Mosca tưởng như không hề có thật bao giờ, một trong những lý do lớn làm chàng nhập ngũ để chiến đấu chống lại những trại tập trung dã man trên đất Đức Quốc xã. Nhưng người thanh niên tình nguyện nhập ngũ thời ấy không phải là chàng. Đó là chàng thanh niên trong tấm ảnh, chàng thanh niên mà Gloria, mẹ chàng và Alf từng thương mến, quý trọng. Xong việc hồi tưởng lại thời gian ấy cũng làm nổi lên một niềm xúc động kỳ lạ trong chàng, chàng cảm thấy ngượng ngùng bởi vì chàng không còn coi nó là quan trọng nữa.

Leo nói tiếp:

— Tôi bị vào trại năm tôi ba mươi tuổi. - Anh vén tay áo lên cho Mosca nhìn thấy hàng chữ số sáu nhỏ được in lên đấy bằng mực đỏ với một chữ cái hơi mờ ở đầu hàng. - Cha tôi cũng ở đó với tôi. Ông chết vài năm trước khi quân Mỹ đến và chúng tôi được cứu sống.

— Anh nói tiếng Anh khá thật. - Mosca nói. - Không ai có thể nghĩ anh là người Đức.

Leo nhìn chàng mỉm cười rồi nói nhanh như thường lệ:

— Không, không, tôi không phải là người Đức, tôi là người Do Thái. - Anh im lặng một lúc trước khi buồn buồn nói tiếp. - Tất nhiên trước kia tôi là dân Đức, nhưng người Do Thái chúng tôi bây giờ không còn có thể là công dân Đức được nữa.

— Tại sao anh không đi đi? - Mosca hỏi.

— Tôi đang có việc làm tốt ở đây. Tôi được hưởng tất cả những đặc quyền y hệt người Mỹ và tôi được lĩnh lương nhiều. Hơn nữa tôi còn phải quyết định tôi nên về Palestine hay nên sang Hoa Kỳ. Việc quyết định thật không phải dễ dàng.

Hai người trò chuyện một lúc lâu nữa. Sau bữa ăn chung buổi tối đó Leo thỉnh thoảng lại sang phòng Mosca và Hella vào buổi tối để uống trà hoặc cà phê. Mosca dạy anh đánh bài. Leo không hề biết qua một trò giải trí hay thể thao nào cả. Leo không bao giờ kể lể về những năm anh sống trong trại tập trung cũng không bao giờ tỏ ra buồn nản, nhưng anh để lộ cho Mosca thấy anh là người không thể sống được ở đâu quá lâu và cuộc sống yên bình của chàng không hấp dẫn anh mấy. Họ trở thành những người bạn khá thân với nhau, Hella dạy Leo khiêu vũ và Leo ca tụng rằng nàng là người đàn bà duy nhất trên đời này có thể dạy anh biết khiêu vũ đúng cách.

Rồi mùa thu đến và những vòm cây đổ lá xuống những con đường đi xe đạp, một tấm thảm loang lổ hai màu nâu trắng trải lên những hè phố xanh xao và những làn gió may lành lạnh làm cho máu Mosca nóng lên, mùa thu kéo chàng ra khỏi cơn thờ thẫn của mùa hạ. Chàng trở nên nhanh nhẹn, chàng đi ăn tối ở Rathskellar nhiều hơn, chàng đến uống rượu ở Câu lạc bộ Sĩ quan những nơi mà Hella không thể vào được vì nàng bị coi là kẻ thù. Đêm khuya, hơi say chàng mới trở về khu nhà. Hella chờ chàng về với bát súp nàng hâm nóng cho chàng trên bếp điện. Mosca ăn bát súp nóng rồi nằm lăn ra ngủ. Nhiều sáng chàng thức giác trước khi trời bình minh và ra đứng ở sau cửa sổ, hút thuốc lá nhìn những đám mây xám bị những làn gió sớm tháng Mười thổi bay ngang trời. Chàng đứng nhìn những lao công người Đức đi vội ra đầu phố, nơi họ có thể lên một chiếc xe chuyên chở công nhân để vào trung tâm thành phố.

Một buổi sáng như thế, trong lúc chàng đứng bên cửa sổ Hella đến đứng bên chàng. Nàng chỉ bận mong manh có chiếc áo ngủ mỏng, nàng vòng tay ôm chàng và họ đứng ôm nhau nhìn xuống đường phố bên dưới.

— Anh không ngủ được à? - Nàng hỏi giọng còn ngái ngủ. - Sao anh hay dậy sớm thế?

— Anh chắc chúng mình phải đi chơi đây đó nhiều hơn. Anh chán sống quanh quẩn trong cái nhà này rồi.

Mosca nhìn xuống tấm thảm lá cây đang trôi cuồn cuộn trên mặt đường, phủ kín con đường đất dùng riêng cho xe đạp dưới những gốc cây.

Hella ngồi dựa vào chàng:

— Chúng mình cần có con. Một đứa con thật tuyệt. - Nàng dịu dàng nói.

— A, - Mosca nói, - Lão Quốc trưởng điên rồ của em nhét ý tưởng đó vào đầu em ư?

— Trẻ con ở nước em được yêu thương trước thời Hitler. - Nàng giận hờn vì chàng có thể cười cợt và tỏ ra khinh thường điều mà nàng ao ước và quý trọng đến như thế. - Em biết người muốn có con bị coi là ngu. Hồi xưa bọn con gái Berlin vẫn chế nhạo bọn con gái quê chúng em vì chuyện bọn em muốn có con và hay nói chuyện đẻ con, nuôi con với nhau. - Nàng đẩy chàng ra và lùi xa chàng. - Đi làm đi.

Mosca cố gắng giải thích với nàng:

— Em biết rằng chúng mình không thể kết hôn với nhau được trước khi họ bỏ lệnh cấm đàn ông Mỹ lấy đàn bà Đức. Tất cả những gì chúng ta đang làm ở đây đều là bất hợp pháp, nhất là việc em sống với anh trong toà nhà này. Nếu bây giờ em đẻ con, chúng mình bắt buộc phải dọn ra sống ở khu người Đức và việc ấy lại bất hợp pháp với anh vì anh không được phép sống chung với người nước em, nhất là sống trong khu người địa phương. Có bao nhiêu việc anh bắt buộc phải làm mà chỉ cần một chuyện thôi cũng đủ cho họ tống anh về Hoa Kỳ ngay lập tức. Và nếu anh phải về nước, anh không sao có thể mang em theo được.

Nàng mỉm cười với chàng, nụ cười đượm buồn:

— Em biết không bao giờ anh còn bỏ em một mình ở đây nữa.

Mosca ngạc nhiên đứng sững sờ, chàng ngạc nhiên và gần như bất mãn vì nàng biết như thế. Tuy chưa bao giờ nói ra với bất cứ ai, chàng đã thầm quyết định rằng nếu chẳng may họ đuổi chàng về Hoa Kỳ, chàng sẽ ở lại dù phải ở lại bất hợp pháp, phải sống lén lút với giấy tờ giả.

— Walter, - Hella nói như gọi chàng. - Em không muốn sống như những người sống trong nhà này, ăn, uống rượu, nhảy đầm, ngủ, những người sống chẳng phải lo cho ai ngoài việc lo cho chính bản thân họ. Lối sống và cuộc sống của anh và em cũng vẫn chưa đủ.

Nàng đứng đó trong chiếc áo ngủ mỏng manh và ngắn cũn cỡn gấu áo chỉ vừa vặn phủ hết đôi mông nàng, nàng đứng đó không chút thận trọng cũng không chút thẹn thùng. Mosca mỉm cười.

— Dù em có muốn hay không, đó cũng là cuộc sống mà mình phải sống. - Chàng nói.

— Hãy nghe em nói. Khi anh về nước và em phải sống ở lại một mình, em rất sung sướng, vì khi ấy em sắp sửa có con. Em cho em là một người đàn bà có nhiều may mắn. Bởi vì ngay cả khi anh không trở lại với em nữa, em vẫn có một người khác trên cõi đời này để em yêu thương. Anh có hiểu em không? Anh có hiểu chuyện em nói không? Tất cả gia đình em chết vì chiến tranh em chỉ còn có một người chị, nhưng chị em ở quá xa, em không thể gần được chị. Rồi anh đến và anh đi, em lại chẳng còn ai nữa. Em chẳng có ai làm cho em sung sướng hoặc để cho em làm cho người đó sung sướng, chẳng có ai là một phần của em. Không có gì ghê rợn hơn là phải sống cô đơn đến như thế.

Ở phía dưới vài người Mỹ đã ra khỏi nhà để bước vào đường phố lạnh, họ mở xích khóa xe Jeep và mở máy cho động cơ nóng trước khi đi, tiếng máy nổ rộ lên, trầm đi, rồi rộ lên len qua khung cửa sổ đóng kín vào căn phòng ấm của họ.

Mosca choàng tay ôm lấy vai nàng:

— Em chưa được khỏe hẳn. Rồi em sẽ có con, nhiều con là khác. Vội gì. - Chàng nhìn xuống tấm thân trần của nàng trong chiếc áo mỏng và ngắn. - Anh không muốn có chuyện gì xảy đến với em.

Và khi chàng nói câu đó một làn sóng sợ hãi tràn đến ngập tâm hồn chàng, chàng sợ nàng bỏ chàng vì một lý do nào đó và trong một buổi sáng mùa đông xám, lạnh như sáng hôm nay, chàng sẽ phải đứng một mình sau khung cửa sổ này, với căn phòng trống sau lưng và dẫy phố trống trước mặt, và lỗi lầm, một lỗi lầm mà chàng không thể biết trước được, chính là lỗi của chàng. Đột ngột quay lại nhìn vào mặt nàng, chàng nói, giọng gần như trìu mến:

— Đừng giận anh. Chịu khó chờ thêm một chút.

Nàng ngoan ngoãn ngả người trong vòng tay chàng và dịu dàng nói:

— Đúng là anh sợ chính anh. Em chắc anh biết điều đó. Em thấy rõ anh là người như thế nào với những người khác và là người thế nào với riêng em. Tất cả mọi người đều cho rằng anh là người thiếu thiện cảm, là người… - nàng tìm một câu để làm cho Mosca đừng nổi giận… - một người tàn nhẫn. Nhưng em biết thực ra anh không phải là người như thế. Em không muốn có một người chồng nào tốt hơn anh, tốt về mọi mặt. Đôi khi trước mặt bà Meyer và Yergen, em nói điều gì tốt về anh, họ nhìn nhau. Ô… Em biết là họ nghĩ gì. - Giọng nói của nàng trở nên cay đắng, niềm cay đắng của những người đàn bà phải lên tiếng bênh vực người mình yêu thương trước một thế giới không thông cảm nổi tình yêu của họ. - Họ không hiểu.

Chàng nhấc bổng nàng lên bế nàng đặt trở vào giường, kéo mền phủ lên nàng:

— Cẩn thận kẻo cảm lạnh, - chàng nói. Chàng cúi xuống hôn nàng trước khi ra khỏi phòng để đến sở làm việc. - Em sẽ có tất cả những gì em muốn, - chàng nói và mỉm cười. - Đặc biệt là việc có con, một việc dễ ơi là dễ. Đừng sợ họ bắt anh phải bỏ em.

— Em đâu có sợ, - nàng cười. - Em chờ anh về tối nay.