hứ tư, 30 tháng ba

Hôm nay là ngày trời mưa đầu tiên trong cuộc lữ hành. Lúc đàn ngỗng còn ở trong vùng quanh hồ Vomb thì trời còn đẹp. Nhưng hôm chúng lên đường bay về miền Bắc, trời bắt đầu mưa. Trong nhiều tiếng đồng hồ chú bé phải ở trên lưng con ngỗng đực, ướt sũng, rét run.

Buổi sáng, khi ra đi, trời trong và lặng. Đàn ngỗng bay rất cao, đều đều, không vội và rất trật tự. Akka bay đầu, những ngỗng khác theo hai hàng thành hình chữ nhân. Chúng chẳng mất thì giờ để gào những lời quái ác với các con vật dưới đất, nhưng vì không thể cứ hoàn toàn im lặng được, chúng luôn mồm gọi theo nhịp cách: “Bạn ở đâu? Tôi đây! Bạn ở đâu? Tôi đây!”

Chuyến đi thật đơn điệu. Khi những đám mây kéo đến, Nils nghĩ rằng đây thật là một trò giải trí. Những đợt mưa xuân đầu tiên vừa đập xuống đất là tất cả những loài chim nhỏ liền cất tiếng kêu hoan hỉ trong những chòm cây và những rừng thưa. Không gian vang tiếng chiêm chiếp, và Nils bỗng chốc giật mình.

Lũ chim hót: “Mưa đây rồi, mưa cho ta mùa xuân. Mùa xuân cho ta hoa thắm và lá xanh, hoa thắm và lá xanh cho ta ấu trùng và sâu bọ. Ấu trùng và sâu bọ cho ta lương thực. Lương thực ngon lành và phong phú là cái tốt nhất trên đời”.

Những con ngỗng trời cũng hớn hở vì mưa sắp thức tỉnh cây cỏ, và đào ra nhiều lỗ trong lớp băng trên các mặt hồ. Chúng không thể cứ lầm lì mãi, và bắt đầu tung xuống vùng này những câu đùa cợt. Khi bay trên những cánh đồng khoai tây rộng lớn, vốn rất nhiều trong vùng Christianstad, lúc đó còn trơ trụi một màu đen, chúng kêu: “Dậy đi nào, và tỏ ra có ích đi. Kẻ đánh thức các bạn đã đến đây. Các bạn lười biếng đã khá lâu rồi”.

Trông thấy những người vội vã trú mưa, chúng réo lên: “Vội vã mà làm gì? Không thấy hay sao mưa ra bánh mì và bánh ngọt, bánh ngọt và bánh mì”.

Một đám mây lớn và dày bay nhanh lên phía Bắc và theo sát đàn ngỗng. Chúng như muốn tưởng tượng ra rằng chúng đang kéo cả đám mây theo mình. Khi thấy những vườn tược rộng rãi, chúng kêu lên tự hào: “Chúng tôi mang hoa bạch đầu ông đến, chúng tôi mang hoa táo và nụ anh đào đến, chúng tôi mang đậu đũa và đậu côve đến, củ cải và bắp cải đến. Ai muốn lấy thì lấy, ai muốn lấy thì lấy”.

Đó là những lời đàn ngỗng rêu rao trong những đợt trút nước đầu tiên, khi mọi người vui mừng thấy mưa. Nhưng khi trời cứ mưa tiếp suốt cả buổi chiều, thì đàn ngỗng sốt ruột, hét lên với những khu rừng khát nước quanh hồ Ivư: “Các bạn uống đã sắp đủ chưa? Sắp đủ chưa?”

Bầu trời mỗi lúc một tối, và mặt trời nấp kín quá, chẳng ai có thể đoán ra nó ở đâu. Mưa rơi nặng hạt, đập mạnh lên cánh, và len vào giữa những chiếc lông nhờn bóng bên ngoài, thấm vào tận mình chúng. Mặt đất bị phủ dưới một màn mưa mờ như sương. Hồ, núi và rừng lẫn lộn vào nhau trong một mớ hỗn độn dị hình. Chẳng làm sao phân biệt những điểm mốc được nữa. Đàn ngỗng bay chậm lại, những tiếng reo vui im bặt. Nils mỗi lúc một thấy lạnh thêm.

Tuy vậy, chú vẫn giữ nguyên lòng can đảm, chừng nào còn cưỡi lưng ngỗng bay trên không. Chiều tối, đàn ngỗng hạ xuống dưới bóng một cây thông nhỏ cằn cỗi, giữa một bãi lầy rộng, ở đấy tất cả những gì cũng ẩm và lạnh, ở đấy có vài bụi rễ bị tuyết vùi, ở đấy vài bụi khác hiện lên trơ trụi từ một vùng nước lạnh buốt do băng mới hơi tan. Bấy giờ chú vẫn chưa nản lòng chút nào. Chú vui vẻ, chạy nơi nọ nơi kia, tìm quả nham lê, và nham lê đầm lầy đã bị cứng lại vì băng giá. Nhưng tối đến, bóng đêm ập xuống dày đặc đến nỗi mắt Nils cũng không thể nhìn thấu qua được. Chốn hoang vu này trở nên thê thảm đáng sợ lạ thường. Nils chui vào dưới cánh con ngỗng đực, nhưng không tài nào ngủ được vì ướt và lạnh. Chú nghe thấy bao nhiêu tiếng sột soạt, tiếng chạm khẽ, tiếng chân lướt và tiếng kêu đe dọa; chú cảm thấy kinh hãi đến nỗi không biết trốn vào đâu. Chú phải đi đến nơi nào có lửa và ánh sáng mới khỏi chết vì khiếp sợ.

Chú nghĩ thầm: “Giá mình đánh liều tìm đến những con người, chỉ riêng đêm nay thôi, đến chỉ để ngồi một lúc cạnh ngọn lửa, và ăn lấy một miếng! Mình có thể trở lại với đàn ngỗng trước lúc mặt trời mọc lắm chứ”.

Chú gỡ mình ra khỏi cánh ngỗng, và tụt xuống đất. Chú không đánh thức ngỗng đực, cũng không đánh thức ai cả, lặng lẽ lách ra khỏi bãi lầy. Chú hoàn toàn không biết mình đang ở đâu, đang ở Skåne, ở Småland hay ở Blekinge.[16] Lúc ra khỏi bãi lầy, chú thoáng thấy một thị trấn lớn, chú đi đến phía ấy. Chẳng bao lâu, chú thấy một con đường và đi đến một phố dài có cây trồng, nhà cửa san sát hai bên. Nhà bằng gỗ và dựng rất thanh nhã; phần lớn đều có đầu hồi và mi nhà chạm trổ, và những hàng hiên có kính mờ. Tường quét sơn dầu màu tươi, khung cửa lớn và cửa sổ sơn xanh lục hay sơn đỏ nữa. Vừa đi vừa ngắm nghía các ngôi nhà, từ ngoài phố Nils nghe tiếng người nói cười trong những ngôi nhà ấm cúng. Chú không nghe rõ từng lời, nhưng nghĩ rằng được nghe tiếng người là tốt rồi. “Không hiểu nếu mình gõ cửa và xin người ta cho vào nhà thì người ta sẽ bảo sao?”

Đúng là chú có ý định làm thế, nhưng nỗi sợ hãi bóng tối đã tiêu tan từ lúc chú trông thấy những cửa sổ sáng đèn. Bấy giờ chú lại thấy nhút nhát như thường ngày khi ở gần bên cạnh loài người và chỉ đành lẩm bẩm một mình: “Mình hãy đi chơi trong làng một lát nữa trước khi hỏi xin vào nhà một người nào đó”.

Một ngôi nhà có bao lơn. Khi Nils đi qua, cửa bao lơn mở ra, một luồng ánh sáng vàng chiếu qua những bức màn mỏng và nhẹ. Một người đàn bà trẻ, đẹp bước ra và nghiêng mình trên lan can. “Trời mưa, chẳng bao lâu nữa mùa xuân sẽ đến”, người ấy nói. Trông thấy người ấy, Nils cảm thấy khắc khoải lạ thường. Chú tưởng là mình sắp phát khóc. Lần đầu tiên, chú xót xa vì đã tự tách mình ra khỏi loài người.

Rồi chú đi qua một cửa hàng. Trước cửa có một cái máy gieo hạt sơn đỏ. Chú đứng lại xem, trèo lên ghế người lái và ngồi vào. Yên vị ở đó rồi, chú bập bập môi và làm như đang lái xe. Chú nghĩ là được lái một chiếc máy đẹp như thế này trên một cánh đồng lúa mì thì thích thật. Trong chốc lát chú đã quên mất thân phận hiện tại của mình, nhưng rồi chú nhớ lại ngay. Thế là chú vội nhảy xuống đất. Mỗi lúc chú lại một thấy lo sợ thêm: kẻ sống mãi giữa các loài vật đã phải từ bỏ biết bao nhiêu thứ. Con người ta quả là giỏi và đáng phục.

Chú đi qua trước nhà bưu điện và nghĩ đến những báo chí hàng ngày đem tin tức từ khắp bốn phương trên thế giới đến. Chú thấy cửa hàng ông dược sĩ, nhà ông thầy thuốc, và nghĩ rằng con người có đủ uy lực chống lại bệnh hoạn và cái chết.

Chú đến nhà thờ, và tự nhủ là con người đã xây dựng nó lên để đến đây mà nghe nói đến một thế giới khác, đến Chúa, đến sự tái sinh và đến đời sống vĩnh hằng.

Càng đi, chú càng yêu mến con người. Chú sợ không bao giờ có thể lấy lại được hình dạng ban đầu của chú nữa. Làm thế nào để trở lại thành người? Chú trèo lên một bậc thềm, ngồi dưới trời mưa như trút, và suy nghĩ. Chú ngồi đó một giờ, hai giờ, mải miết suy nghĩ, đến nỗi những nếp nhăn hằn lên trên trán.

Bỗng Nils thấy một con cú to đến đậu trên một cái cây trong phố. Một con cú mèo ẩn dưới một ống máng liền cựa quậy, và kêu lên: “Kivitt, Kivitt! Bác lại về đấy à, bác cú? Ở nước ngoài bác thoải mái chứ?”

- Cảm ơn bác cú mèo, thoải mái lắm. Ở nhà có việc gì xảy ra trong lúc tôi đi vắng không?

- Ở Blekinge này thì không có việc gì, bác cú ạ, nhưng ở Skåne có xảy ra việc một chú bé bị biến thành gia thần, và thu nhỏ lại chỉ bằng con sóc. Sau đó, chú ta đi Lapland với một con ngỗng nhà.

- Thật là một tin lạ, một tin lạ. Nó có thể bao giờ trở lại thành người nữa không, bác cú mèo? Nó có thể bao giờ trở lại thành người nữa không?

- Đó là một điều bí mật, bác cú ạ, tuy vậy bác cũng sẽ được biết thôi. Gia thần đã tuyên bố là nếu chú bé trông nom con ngỗng đực và đưa nó về nhà bình yên vô sự thì...

- Thì sao, cú mèo? Thì sao, sao?

- Bác hãy bay với tôi lên gác chuông, bác cú ạ, rồi tôi sẽ nói với bác hết. Tôi sợ ở trong phố thế này, có kẻ nghe thấy câu chuyện của chúng ta.

Hai con chim đêm liền bay đi. Nils tung chiếc mũ lên không. “Nếu mình trông nom ngỗng đực và đưa nó về bình yên vô sự thì mình sẽ trở lại thành người. Huara! Huara! Mình sẽ trở lại thành người!”

Thật là lạ, người ở trong các nhà kia không nghe thấy tiếng, dù chú reo to lắm. Chú liền ba chân bốn cẳng chạy về với đàn ngỗng trời trong đầm lầy ẩm ướt.