ôi thích đi bộ một mình, hoặc gọi xích lô đưa mình đến một ngôi chùa hẻo lánh.

Tôi chạy bộ đến bờ sông và dừng lại đó, hết cả hơi, hổn hển vì cơn ho trong khi mặt trời đang lặn, phản chiếu thứ ánh sáng màu đồng trên sông Sài Gòn, một tấm bưu thiếp, cảnh lúc này chính là như thế, một tấm bưu thiếp được gửi từ bong bóng thời gian.

Ban đêm, tôi lạc trong một khu phố tối tăm và kết thân với một người bạn thực sự đầu tiên: một chú chuột bám theo tôi. Đôi mắt tinh nhanh nhìn tôi với một vẻ tôn thờ - hoặc đó là ấn tượng tôi cảm thấy từ trong bóng tối. Chúng tôi tán chuyện và nó kể rằng nó đến từ đảo Poulo Condor(1) nơi nó đã được chứng kiến các thế hệ tù nhân, những người cộng sản và những người yêu nước, những người gốc Bắc, những người gốc Nam, và nó đi đến kết luận rõ ràng rằng chẳng có gì giống một con người bị nhốt trong tù bằng một con người bị nhốt trong tù, dù khoảng cách giữa một người trong tù và một người bên ngoài cũng không xa lắm.

Thật là triết lý, chuột thân mến của tao! Điều mày đã dạy cho tao mới hay làm sao trong cái đêm Chúa lòng lành này!

Tôi đuổi theo chú chuột đang bò thoăn thoắt trên đường Tôn Thất Thiệp, gần ngôi đền của người Campuchia, thầm nài nỉ nó cho tôi thêm sự khôn ngoan tột cùng của nó. “Chuột ơi, chuột ơi, tôi thì thầm trong hơi thở, hãy nói cho tao nữa đi, hãy cứu tao khỏi tình trạng dốt nát này!” Nhưng chú chuột vẫn tiếp tục, thờ ơ với thân phận khốn cùng của tôi, vẫn ngậm chặt trong hai hàm răng nhọn cả một thế kỷ và chút ít tri thức. Trước khi biến mất ở lối vào một tòa chung cư cao cấp, nó vẫy vẫy đuôi và tôi nghe thấy, tôi thề là đã nghe thấy, một giọng the thé chói tai nói rằng: “Hãy quên đi tuổi tác của con người, hãy quên đi tuổi tác của động vật, hãy quên đi tuổi tác của loài chuột, hãy chuẩn bị cho cuộc sống khó khăn trong xà lim bởi vì một ngày nào đó, sắp thôi, đó chính là cái mà người ta gọi là cuộc sống.” Con chuột khốn khiếp! Nó đã phá hỏng buổi tối và cả đêm của tôi, và tôi còn thấy nó trong những giấc mơ, ngày một lớn lên, với đôi mắt xám tro lạnh lẽo, nhảy múa trên bụng tôi không biết chán, chưa bao giờ bập răng vào da thịt tôi nhưng luôn luôn trêu chọc tôi.

Tôi rời khách sạn Continental và chuyển đến ở một khách sạn rẻ tiền hơn, tôi không dùng dịch vụ massage - không phải các dịch vụ “đặc biệt,” mặc dù việc ấy cũng không mấy khác nhau đối với tôi, trong những đêm bị con chuột triết lý kếch sù gàn dở quấy rầy. Lẽ ra tôi đã có thể nhắm mắt và để đôi bàn tay rắn rỏi vuốt ve, xoa dầu và nói với tôi: mặc kệ đi, mọi chuyện đều tốt đẹp, đôi bàn tay trên bàn chân tôi, trên lưng tôi, trên đùi tôi, gần những hòn bi đến nỗi khiến tôi thấy nhồn nhột và phải tự véo mình để không bật cười. Một hôm, có cô gái kể cho tôi nghe câu chuyện cuộc đời cô và tôi đã hơi độc ác khi không nghe, mà để mình được ru ngủ bằng lời than vãn về số phận không may mắn của cô. Tôi hiểu là cô ấy đã kể xong vì thấy im lặng khá lâu, khi tôi mở mắt ra thì thấy cô đang thổn thức vì chuyện mình đã kể còn tôi, tôi chẳng có chút ý niệm nào về chuyện đó.

“Em tên gì? tôi hỏi với giọng vô cùng dịu dàng.

- Kim Dung.

- Tên hay thế. Chắc là nó phải có một ý nghĩa thơ văn rất đẹp.

- Em xin lỗi, cô ấy nói, từ chối không nói rõ cho tôi về ý nghĩa thơ văn đẹp đẽ của tên mình. Em muốn làm gì đó thêm nữa nhưng không thể. Em muốn làm hết mình nhưng cảm xúc quá mạnh mẽ.”

Tôi đỏ mặt, hoài công cố gắng nhớ lại lúc cô có những cử chỉ muốn “làm thêm” hoặc “làm hết mình”.

“Em thấy như có mối liên hệ giữa anh và em, cô nói, mối liên hệ ngoài thời gian, thể xác và lịch sử.”

Lúc ấy cô hỉ mũi và tôi bối rối tránh không nhìn cô.

“Anh cũng cảm thấy có một mối liên hệ.”

Thế là tôi bắt đầu nói giống cô - có thể là hiệu ứng những gì trải qua với chú chuột trong khoảng thời gian này, tôi đang chuyển từ tiếng Pháp của nước Pháp sang ngôn ngữ quốc tế của chuột - ai cũng biết - loại bỏ những phần thừa - quán từ, chấm câu, và đại khái là tất cả những gì tinh tế.

“Anh sẽ đi, cô nói.

- Anh sẽ đi.”

Chắc ăn hơn là cứ nhắc lại tất cả những điều cô nói, việc ấy tránh cho tôi khỏi bị nói hớ và khiến cô đau khổ. Dù sao, cô cũng nói rằng đã suýt “làm thêm” và “làm hết mình,” và việc ấy đáng được tôn trọng. Cô nhìn xéo sang bàn tay trái của tôi.

“Không đeo nhẫn,” cô nói.

Đầu tiên tôi không hiểu cô ám chỉ điều gì.

“Không đeo nhẫn, tôi nói.

- Không có vợ.”

Tôi nghẹn cổ.

“Có chứ, có vợ.”

Cô có vẻ sững sờ.

“Có vợ mà không đeo nhẫn ư?

- Có vợ mà không đeo nhẫn, tôi dằn lại từng từ với vẻ chắc chắn. Giải thích thì dài dòng lắm, anh sợ là thế. Anh xin lỗi. Vợ anh không thích nhẫn và anh cũng không thích nhẫn.”

Tôi cười ngờ nghệch. Ngay cả khi con trai tôi còn bé, tôi cũng đã rất cẩn thận tránh sử dụng kiểu nói chuyện “baby talk” để làm người khác nổi cáu vậy mà giờ thì tôi phun ra một thứ tiếng Anh hổ lốn tồi tệ. Khi rời chỗ cô gái bất hạnh Kim Dung, tôi rảo bước nhanh hết mức, cứ như cô ấy theo sau tôi để kiểm tra xem tôi có lén lút đeo nhẫn lại hay không. Tôi ngồi ở sân hiên một quán cà phê và gọi một ly kem.

Hai cô học trò mặc đồng phục dừng lại ngay phía trước tôi, huých tay đùn đẩy nhau.

“Anh từ đâu đến?

- Tôi đã chết.

- Cái gì? Paris à?

- Vâng, Poulo Condor.

- Anh bao nhiêu tuổi?

- Già hơn thế.

- Mười tám à?

- Khoảng thế.

- Anh thích Việt Nam không?

- Đến mức mà tôi sẽ xâm chiếm. Vả lại, tôi đã xâm chiếm rồi còn đâu.

- Thích à?

- Say mê!

- Anh làm nghề gì?

- Tôi chơi sáo cho động vật.

- Động vật à?

- Tôi là người chữa bệnh cho động vật, giống như bác sĩ ấy.

- Anh là bác sĩ thú y à?

- Không, cựu chiến binh. Tất cả các cuộc chiến.”

Không một câu trả lời nào làm phiền họ. Các cô gái nhìn nhau và bật cười rúc rích. Khi đã hỏi hết những câu hỏi trong danh sách, các cô gái rời đi.

Tôi gọi một xe xích lô và đưa cho người đạp xe địa chỉ của một ngôi chùa hẻo lánh. Tôi để ông ta kéo thân hình nặng tám mươi ký của mình, nhắm mắt để chỉ đắm chìm trong những âm thanh của thành phố. Ông ta phải đánh thức tôi dậy lúc đến nơi và bắt gặp nét lo âu trong những nếp nhăn trên khuôn mặt ông ta - Trời ơi, ông ta thì thật già, còn tôi thì thật nặng - nếu tôi khiến chân ông ta bị bong gân thì ít đi một cuốc xe mà phiền hà thì nhiều lên. Phía sau bức tường bao quanh ngôi chùa có một nghĩa trang nhỏ bỏ hoang.

Một chú chuột ở giữa hai nấm mồ và một cậu bé vội lẩn trốn ngay khi tôi quay đầu lại.

Tôi là bạn của chú chuột đảo Poulo Condor, một bè lũ ngu xuẩn, và chính tôi cũng là một con chuột. Tôi từ khắp nơi đến và tôi đã thấy mọi chuyện. Tôi là một con chuột đi xuyên thời gian.

Tôi bắt đầu bước đi vô định cho đến khi có một chiếc xe máy dừng lại. Tôi ăn tối một mình, như thường lệ. Tôi đã mất khả năng lập luận cả những điều đơn giản nhất, dòng ý thức của tôi như một luồng âm thanh - cảm xúc rời rạc không tên

rồi tôi thấy mình kiệt sức, lạ lẫm

tôi tự hỏi ý nghĩa của cuộc tìm kiếm nực cười này

tôi muốn về nhà và đi ngủ

Tôi ở lại. Ở lại cho đến tận khi. Đến tận khi nào?