gày lên đường, vào một ngày chủ nhật, tất cả các thành viên trong gia đình đi đến nhà thờ. Người thì đi bộ, kẻ thì đi xe, tận hưởng thời tiết đẹp và sự yên tĩnh, sau công việc và những lo âu trong tuần. Daisy đau đầu. Dì Jo ở lại nhà để bầu bạn với cô, biết rất rõ cơn đau nằm ở đâu: trong trái tim dịu hiền đang đấu tranh với sự quên mình để chống lại một mối tình ngày càng sâu đậm khi giờ chia tay đến gần.

– Daisy biết rõ quan điểm của chị. - Meg đã nói với bà. - Chị tin tưởng ở nó. Em hãy trông chừng Nat một chút và nói cho nó hiểu sẽ không có chuyện yêu đương, nếu không chị bắt buộc phải cấm trao đổi thư từ. Chị không muốn tỏ ra độc ác, nhưng còn sớm quá để cho con gái yêu của chị đính ước dù dưới hình thức nào đi nữa.

Bà Meg, trong bộ trang phục đẹp nhất bằng lụa màu xám, đang chờ Demi, người có thói quen đi cùng người mẹ sùng đạo của cậu đến nhà thờ để bù lại những ước muốn của mẹ cậu mà cậu không thể thỏa mãn được.

– Đừng lo chị Meg à. Em sẽ nói chuyện với Nat. Dù sao thì em cũng có ý định đó, cả với Emil và Dan nữa. Ôi Meg! Chị đẹp và trẻ hơn bao giờ hết. Và John giống một vị hôn phu hơn là một đứa con trai!

– Em đang vuốt ve để cho chị mềm lòng. Chị biết em rất rõ, Jo à, nhưng chị không bị lừa đâu. Em hãy cứng rắn để tránh cho chị một tình huống khó xử. Các chuyện khác, bao giờ John còn cảm thấy bằng lòng với bà mẹ già của nó, thì chị chẳng cần thiên hạ nghĩ gì. - Bà Meg nói vừa bước đi vừa nhận lấy một bó hoa nhỏ Demi đưa cho bà.

Bà cài cúc găng tay màu xám chim câu thật cẩn thận, khoác tay cậu con trai và kiêu hãnh đi về phía chiếc xe nơi bà Amy và Bess đang chờ.

– Các cô gái, các con có mang theo khăn tay không? - Bà Jo nói với họ khi nghĩ đến mẹ bà thường hay nói trong những dịp giống như thế này.

Kỉ niệm hạnh phúc kia khiến hai bà Meg và Amy mỉm cười. Những chiếc khăn tay trắng vẫy vẫy trong khi họ xa dần. Bà Jo không phải chờ đợi lâu trước khi tấn công con mồi thứ nhất của bà.

Nat lẽ ra phải đi dạo cùng Dan. Nhưng thật ra cậu đã nhanh chân lẻn đi, vào ngày cuối cùng này cậu không thể rời xa Daisy được. Jo nhìn thấy cậu và rủ cậu cùng ngồi dưới cây du già, nơi mà không ai có thể đến quấy rầy họ. Cả hai nhìn lên một khung cửa sổ nào đó treo màn trắng, bị che khuất một nửa bởi cây nho dại.

– Ở đây thích thật. Con không đủ sức để đi dạo cùng Dan. Cậu ấy đi nhanh quá, và với cái nóng này… - Nat nói, phe phẩy chiếc nón rơm.

– Ta rất vui khi tìm thấy con ở đây. Hãy nghỉ ngơi và chuyện trò cùng ta như ngày nào. Cả hai chúng ta trong thời gian vừa qua đã quá bận rộn nên ta có cảm tưởng như không biết gì về những dự tính của con cả. Và ta rất muốn được biết. - Bà Jo nói, và biết rất rõ sau khi nói về Leipzig thì cả hai sẽ nói về Plumfield.

– Bà thật tử tế. Con không thích việc gì hơn là được nói chuyện với bà. Con không thể ý thức được mình đi xa như thế. Đó là một cuộc hành trình tuyệt vời, và con không bao giờ có thể cám ơn hết ông Laurence về tất cả những gì ông đã làm cho con, cả bà cũng vậy. - Nat nói giọng cảm động vì đó là một chàng trai luôn nhạy cảm với sự chăm sóc người ta dành cho cậu.

– Hãy làm những gì chúng ta hi vọng ở con, con trai. Như vậy chúng ta đã coi như được đền đáp. Trong cuộc sống mới đang chờ đợi, con sẽ gặp khá nhiều thử thách và cám dỗ. Con sẽ chỉ có thể trông cậy vào trí thông minh và sự khôn ngoan của mình. Đấy là lúc để thử nghiệm các nguyên tắc mà chúng ta đã cố gắng dạy cho con, xem chúng có vững vàng hay không. Dĩ nhiên, con sẽ phạm sai lầm, tất cả chúng ta đều như thế. Nhưng đừng đè nén lương tâm của con; nó phải luôn tỉnh thức, Nat à. Và trong khi bàn tay con được thêm khéo léo, hãy để cho đầu óc của con trở nên thận trọng hơn. Mong rằng tim con sẽ vẫn dịu dàng và trong trắng như bây giờ.

– Con sẽ cố gắng hết mình, thưa mẹ Bhaer, để giữ lòng tin của mẹ. Con biết là con sẽ tiến bộ trong ngành nhạc, nhưng con sợ rằng mình sẽ không trở nên thận trọng hơn. Còn về trái tim của con, như mẹ biết rõ, con đã giao nó cho người đáng tin cậy rồi.

Vừa nói, đôi mắt tràn đầy yêu thương của cậu không rời khỏi khung cửa sổ. Gương mặt vừa khắc khổ vừa buồn tỏ cho ta thấy mối tình nhỏ đó quan trọng đối với cậu như thế nào.

– Ta muốn nói với con về chuyện đó. Và ta biết con sẽ bỏ qua cho ta những lời lẽ có vẻ quá nghiêm khắc đối với con. Vì ta hết lòng đứng về phía con. - Bà Jo nói, hạnh phúc vì có thể đề cập đến vấn đề cháy bỏng đó.

– Vâng, mẹ hãy nói với con về Daisy đi! Điều duy nhất con e ngại là rời xa em và mất em. Con không có hi vọng nào, vì con nghĩ, như vậy là con đòi hỏi quá nhiều. Nhưng con không khỏi yêu em! - Nat thốt lên, vẻ mặt thách thức pha lẫn sự tuyệt vọng, khiến cho bà Jo lo lắng.

– Hãy nghe đây. Ta sẽ cố gắng an ủi con và cho con những lời khuyên. Tất cả chúng ta đều biết rõ là Daisy rất yêu con, nhưng mẹ nó phản đối. Và vì nó là một đứa con gái ngoan, nó cố gắng vâng lời bà ấy. Mấy người trẻ nghĩ là họ sẽ không bao giờ thay đổi, nhưng họ sẽ làm điều đó dễ dàng và ít có ai chết vì thất tình cả.

Bà Jo mỉm cười khi nhớ đến một chàng trai nào đó mà ngày trước bà đã an ủi, rồi bà trở lại nghiêm túc vì Nat đang lắng nghe như thể số phận cậu nằm trên môi bà.

– Có thể xảy ra bao nhiêu chuyện. Biết đâu con sẽ tìm được một người khác để yêu hoặc con sẽ bận rộn quá và hạnh phúc quá với sự nghiệp âm nhạc nên con muốn chờ đợi trước khi giải quyết vấn đề của hai con. Về phần Daisy, nó có thể quên con khi con đã đi rồi và chỉ muốn có tình bạn với con thôi. Dù sao đi nữa, sẽ thận trọng hơn nếu cả hai con không hứa hẹn gì với nhau. Như vậy bọn con sẽ tự do, và trong một năm hoặc hai có thể các con sẽ cười khi nghĩ về mối tình trẻ con này.

– Mẹ nghĩ như thế thật sao? - Nat hỏi. Cậu nhìn bà thật mãnh liệt nên sự thật chỉ có thể hiện rõ ra. Tất cả tấm lòng của cậu đều ở trong đôi mắt xanh ngay thẳng.

– Không, ta không nghĩ thế! - Bà Jo thú thật.

– Vậy thì, nếu ở trường hợp con, mẹ sẽ làm gì? - Cậu nói thêm, giọng ra lệnh khác thường ở cậu.

“Trời ơi! Chàng trai này thật là nghiêm túc và ta quên hết mọi sự thận trọng vì cảm tình đối với cậu ta”, bà Jo nghĩ, ngạc nhiên và hạnh phúc khi nhận thấy sự mạnh mẽ hoàn toàn bất ngờ trong tính tình mà Nat đã thể hiện.

– Ta đã nói với con ta sẽ làm gì. Nhưng ta sẽ tự bảo mình “Ta sẽ chứng minh là tình yêu của ta mãnh liệt và trung thành, và ta sẽ khiến cho mẹ của Daisy cảm thấy hãnh diện khi giao con gái bà cho ta, không những là một nhạc công giỏi, mà còn là một người đàn ông thật tốt khiến người ta kính trọng và tin tưởng”. Đấy là những gì ta sẽ cố gắng làm. Và nếu như ta không thành công, ta sẽ tự an ủi bởi đã làm hết mình cho cô ấy.

– Đó đúng là những gì con định làm. Nhưng con muốn nghe một lời hi vọng để có thêm can đảm! - Nat thốt lên. - Bà Brooke đã không quên chuyện con được nhận về đây vì lòng nhân ái, bố con là một người chơi đàn dạo và sống nhờ của bố thí. Nếu như sau khi đã là người giàu có, có những việc chẳng may trong đời đẩy chúng con vào hoàn cảnh như thế, thì không một thành viên nào của gia đình Blake làm việc gì khiến họ bị mất danh dự cả. Con sẽ không là người bắt đầu việc ấy. Việc gì phải đến sẽ đến. Mẹ hãy tin chắc điều đó.

– Tốt lắm! Đây là một trạng thái tinh thần tốt, Nat à. Hãy đi theo con đường đó rồi con sẽ trở thành một người đàn ông thật sự. Không ai có thể hơn chị Meg của ta về sự công nhận và thán phục lòng can đảm. Chị ấy không khinh sự nghèo khó của con hoặc quá khứ của con. Nhưng các bà mẹ rất yêu con gái của họ. Chúng ta, gia đình March, đã từng nghèo khó. Nhưng ta thú thật, chúng ta luôn hãnh diện về gia đình mình. Chúng ta không quan tâm đến tiền bạc. Nhưng có được ông bà là những người có đức độ và can đảm, là một điều đáng để cho ta muốn có và tự hào.

– Gia đình Blake là những người đáng tin cậy. Không một ai từng đi tù, không một ai bị treo cổ, không ai làm mất danh dự của mình bằng chuyện gì. Ngày trước gia đình chúng con giàu có và được kính trọng, nhưng chúng con đã bị rơi vào cảnh nghèo túng. Bố con trở thành người chơi đàn dạo chỉ vì ông không muốn đi ăn xin!

Nat bị kích động mạnh khiến bà Jo bật cười. Cả hai bình tĩnh lại một chút.

– Ta sẽ kể lại tất cả chuyện này cho chị của ta nghe và chị ấy sẽ rất vui. Ta tin chắc là mọi thứ xảy ra như con mong muốn. Chị ấy sẽ cảm động và mọi thứ êm đẹp. Còn bây giờ thì can đảm lên! Đừng để bị đánh gục. Hãy cam đảm từ biệt và hãy để lại phía sau con một kỉ niệm đẹp. Chúng ta tin ở con. Hãy viết thư cho ta hằng tuần. Ta sẽ trả lời thư và kể cho con nghe tất cả những gì xảy ra ở đây. Còn việc này nữa: Hãy coi chừng những gì con viết cho Daisy. Không nên tình cảm quá, không nên than thở, vì bà chị Meg của ta sẽ đọc thư các con. Sẽ tốt hơn cho hai con nếu con gửi những lá thư vui vẻ và hồn nhiên.

– Con hiểu rồi. Tất cả mọi thứ đối với con giờ đây rõ ràng hơn, dễ chịu đựng hơn, và con sẽ không làm hỏng cơ hội này. Cám ơn bà rất nhiều, thưa bà Bhaer, vì đã đứng về phía con. Nhưng con cảm thấy quá nhục nhã, quá thảm hại khi con nghĩ là mọi người xem con không xứng đáng với một cô gái quý giá như Daisy. Không ai nói gì, nhưng con biết mọi người nghĩ gì và con biết rõ ông Laurence gửi con đi xa một phần cũng để tống khứ con đi… Cuộc sống đôi khi thật khó khăn, có phải vậy không ạ?

Nat ôm lấy đầu như thể sự hi vọng pha lẫn lo sợ khiến cậu bị đau đầu: tuổi thơ đã kết thúc thật sự.

– Phải, thật khó khăn! Nhưng sự đấu tranh có thể khiến ta trở nên tốt hơn. Mọi thứ đã dễ dàng với con, ở một khía cạnh nào đó. Giờ đây con phải tự điều khiển chiếc thuyền của mình và cố gắng tránh xa những nơi nước chảy siết, hướng mũi thuyền về cảng mà con muốn đến. Ta không biết rõ những cạm bẫy cám dỗ con. Vì con không có những khuynh hướng xấu và con thật sự yêu âm nhạc nên không gì có thể khiến con rời xa nó. Tất cả những gì ta có thể e sợ là con làm việc quá sức.

– Con nghĩ con có thể làm việc như một chú ngựa. Con muốn thành công! Nhưng con sẽ chú ý. Con không được cho phép mình đau ốm. Ngoài ra bà đã chăm sóc con rất tốt từ hồi nào đến giờ nên con chỉ có thể khỏe mạnh mà thôi!

Nat cười khi nghĩ đến danh sách những lời khuyên về đủ thể loại mà bà Jo đã ghi ra cho cậu. Bà ghi thêm vài lời khuyên vào những lời quan trọng đối với bà khi cả hai trông thấy Emil đang đi trên sân thượng của ngôi nhà cổ kính, nơi cậu thích đi dạo nhất. Vì ở đó cậu có cảm tưởng như đang đứng trên boong tàu, chỉ thấy trời xanh và có thể hít thở không khí trong lành.

– Ta muốn nói chuyện với đô đốc. Ở trên đó, chúng ta sẽ không bị quấy rầy. Hãy đến thăm Daisy đi và ngồi trước cửa nhà, như vậy ta có thể theo dõi bọn con như ta đã hứa.

Bà Jo âu yếm đặt bàn tay lên vai Nat và đi lên mái nhà. Không phải qua hàng rào mắt cáo như bà thường làm khi còn trẻ, mà qua cầu thang bên trong nhà.

– Chúc mừng bác bé nhỏ lên thuyền! - Emil chào bà vui vẻ. - Con đang khắc chữ đầu của tên con và nghĩ nếu tình cờ bác lên trên này thì bác có thể nghĩ đến con.

– Ôi, con trai, ta không thể quên con được đâu! Không cần phải khía tất cả các cây như thế để cho ta nhớ đến chàng thủy thủ thân yêu!

Bà Jo ngồi vào chiếc ghế gần lan can nhất và thật sự không tin chắc là có thể nói ra bài giảng mà bà đã chuẩn bị. Emil như mọi khi, rất hay bông đùa.

– Tại sao bác không đi cùng con nhỉ? Trên tàu bác sẽ cảm thấy như ở nhà vậy! Và bác có thể viếng thăm đây đó.

– Ta là một con thuyền cũ rồi, ta đã hạ neo.

– Không già lắm đâu! Nhưng bác biết không, có một việc bác sẽ làm cho con vui. Bác đừng có làm hỏng cuộc chia tay của chúng ta bằng nước mắt, nhất là lần này, vì một năm hay hơn nữa sẽ trôi qua trước khi con lại neo tàu ở đây.

Và hất chiếc mũ của cậu ra phía sau, Emil nhìn quanh như thể cậu sợ không còn được nhìn lại ngôi nhà Plumfield cổ kính mà cậu yêu mến.

– Con có lí. Con không thiếu nước mặn và ta sẽ không thêm nước mắt. Ta sẽ là một người mẹ can đảm, và ta sẽ gửi các con trai của ta ra trận mà không hề than thở một lời nào! - Bà Jo nói vui vẻ.

– Một ngày kia, bao giờ con có một chiếc tàu con sẽ đặt tên nó là Jo dễ thương và con sẽ nhận bác làm phụ tá. Con sẽ rất hãnh diện khi được đưa bác đi ngao du khắp thế giới mà bác rất muốn biết từ lâu. - Emil nói, và cậu đã bị lôi cuốn bởi giấc mơ tuyệt vời đó.

– Ta sẽ làm cuộc hành trình đầu tiên của ta với con và sẽ vui chơi như một người điên mặc cho bị say sóng và gió bão. Ta luôn muốn tham dự một cuộc chìm tàu, một cuộc chìm tàu nhỏ và trong đó tất cả mọi người đều được cứu sống sau những cơn nguy lớn bởi những hành động thật dũng cảm.

– Nếu bác muốn thì chúng con có thể thỏa mãn bác được. Thuyền trưởng bảo con mang đến cho ông may mắn và cơn gió tốt chỉ cần cố gắng một chút xíu là có thể làm một cơn bão nhỏ cho bác. - Emil nói.

– Con luôn biến tất cả thành trò đùa, Emil à, và điều này tốt trong vài trường hợp nhất định. Nhưng giờ thì con sắp lên tàu, và bổn phận của con là ra lệnh, chứ không còn chỉ là vâng lệnh mà thôi. Con đã sẵn sàng cho việc đó chưa? Rất khó khi ta ra lệnh, việc làm này khiến ta phải có trách nhiệm và ta không nên trở thành một tên bạo chúa.

– Phải đấy ạ, thưa mẹ Bhaer. Nhưng các cuộc hành trình trước đã cho con một ít kinh nghiệm rồi. Con sẽ biết cách làm cho các nhân viên của con yêu mến và không sợ con.

– Con đã chứng tỏ con là một thủy thủ tốt. Giờ thì con cần phải là một sĩ quan tốt, ta e rằng điều này sẽ khó khăn hơn nhiều. Con cần bỏ đi phong cách trẻ con và không được quên phẩm tước của mình. Điều này sẽ khiến con trở nên hơi nghiêm nghị một chút. Con sẽ không thể nói đùa như ở đây. Hãy thận trọng và làm vinh dự cho bộ đồng phục của con. Bà Jo nói và vỗ nhẹ lên một trong các cúc bằng đồng trang trí bộ đồng phục mới mà Emil rất hãnh diện.

– Con sẽ cố gắng hết sức. Con biết thời gian cười đùa đã qua. Con sẽ là một thủy thủ tốt và một thuyền trưởng tốt.

Rồi Emil ôm hôn bà Jo âu yếm để đánh dấu lời hứa của cậu.

– Ta thật tự hào về con, thuyền trưởng ạ. Còn một việc này nữa rồi coi như ta đã nói hết. Ta đã đọc ở đâu đó là mỗi một phân dây được dùng trong ngành hàng hải Anh đều có một sợi chỉ màu đỏ, nên mỗi khi người ta bắt gặp một mảnh dây đó thì người ta biết rõ nó đã thuộc về ai. Mong rằng tính lương thiện sẽ là sợi chỉ đỏ của con, ở khắp mọi nơi và luôn luôn; nếu như chẳng may mọi việc trở nên tồi tệ, người ta sẽ luôn luôn nhận ra dấu hiệu đó ở con. Con đừng quên điều đó, cuộc sống của con sẽ khó nhọc và các bạn của con không phải lúc nào cũng đáng tin cậy. Lúc đó thì con hãy là một người đàn ông lương thiện theo đúng nghĩa của từ đó. Chuyện gì có thể xảy ra với thân thể con cũng không quan trọng, hãy giữ tâm hồn con luôn trong sáng và tấm lòng của con ngay thẳng cho những người yêu con và làm hết bổn phận của mình.

Trong khi bà Jo nói, Emil đứng lên, giở mũ ra và lắng nghe chăm chú. Khi bà nói xong, cậu trả lời ngắn gọn:

– Với sự giúp đỡ của Chúa, mong rằng mọi sự sẽ như vậy!

– Ta đã nói xong. Ta hơi lo cho con, nhưng không một ai có thể biết được bao giờ những thử thách có thể đến và từ đâu. Đôi khi một lời nói có thể giúp ta. Ta thường nhớ đến những lời của bà mẹ thân yêu của ta. Điều này an ủi ta rất nhiều trong cuộc sống hôm nay. - Bà Jo nói và đứng lên.

Bà đã nói hết những gì định nói.

– Con đã ghi nhận tất cả những lời của bác, con biết sẽ phải tìm chúng ở đâu, khi con cần đến. Trong những ca trực của con, con thường trông thấy Plumfield thân yêu, và con nghe thấy tiếng nói của bác và bác trai con thật rõ, đến nỗi con có cảm tưởng như hai bác đang ở cạnh con. Đó là một cuộc sống khó khăn, bác bé nhỏ, nhưng là một cuộc sống lành mạnh đối với những ai yêu thích nó như con, và đối với những ai có được một nơi để trú chân như con đã có. Bác đừng lo lắng vì con. Sang năm, con sẽ trở về nhà với một hòm chè khiến cho bác thật vui và sẽ gợi ý cho bác hàng chục pho tiểu thuyết. Bác có đi xuống không? Mời bác lên xe! Con sẽ theo sau đúng thời gian bác lấy ra hộp bánh cho bữa ăn cuối của con trên đất liền.

Bà Jo bước xuống và cười trong khi Emil, đúng như một thủy thủ điều phối lành nghề, thổi tiếng còi truyền thống.

Cuối ngày có được một lúc yên tĩnh trong những công việc của gia đình náo nhiệt này. Bà Jo đọc sách trong phòng khách nhỏ yên tĩnh khi Dan thò đầu qua cửa sổ.

– Con hãy đến đây nghỉ ngơi! Có lẽ con mệt lắm sau buổi đi dạo dài. - Bà nói và gật đầu mời cậu ngồi cạnh bà, trên chiếc ghế dài nơi biết bao nhiêu cậu bé đã đến ngồi.

– Con không muốn quấy rầy.

– Không quấy rầy chút nào cả! Ta luôn có thời gian để nói chuyện, thật ra thì cũng giống như tất cả phụ nữ mà thôi. - Bà Jo cười nói trong khi Dan thích thú nhảy vào trong phòng.

– Ngày cuối đang kết thúc, và ở khía cạnh nào đó con không muốn ra đi. Thật là lạ, mẹ không thấy thế sao? - Dan nhận xét nghiêm túc.

– Không đâu. Con đã trở nên dễ gần hơn, chỉ có thế thôi, và ta rất mừng. - Bà Jo đáp. - Có lẽ đã đến lúc cho con trụ lại đâu đó. Ta hi vọng là công việc ở trang trại sẽ thích hợp với con, cho dù ta thích ý tưởng giúp đỡ những người da đỏ hơn. Ta có thể thỏa mãn khi làm việc cho người khác hơn chính chúng ta.

– Con cũng nghĩ như vậy. - Dan đồng ý nhiệt tình. - Con muốn cắm rễ ở đâu đó, có những người làm cho riêng con và con chịu trách nhiệm về họ. Con chán ghét lắm rồi khi chỉ có một mình và con nghĩ là con đã hiểu mọi thứ rõ hơn. Con dốt nát và ít học; lẽ ra con nên học hành như các bạn khác đã làm.

Dan nhìn bà Jo lo lắng. Bà cố gắng che giấu sự ngạc nhiên trước lời thổ lộ này, vì cho đến giờ, Dan, nhân danh sự tự do thiêng liêng thần thánh của cậu, luôn luôn khinh miệt sách vở.

– Ta không nghĩ thế. Cuộc sống tự do là thứ thích hợp với con nhất. Giờ đây khi con đã là một người đàn ông, con có thể kiểm soát được bản chất vô kỉ luật của mình. Nhưng khi còn nhỏ thì chỉ có một hoạt động tích cực và nhiều phiêu lưu mới có thể giữ con lánh xa việc xấu. Thời gian thuần phục con từ từ, chú ngựa non hoang dã của ta à, nhưng ta không phải chờ đợi lâu để có thể tự hào về con.

Dan thích nghe sự so sánh đó và mỉm cười, nằm dài ra ghế.

– Con thật hạnh phúc vì mẹ nghĩ như vậy. Nhưng con vẫn còn hoang dã. Con cố gắng trụ lại đâu đó, nhưng không có kết quả. Con cảm thấy mệt mỏi khi phải ra đi. Không có chuyện gì tồi tệ xảy ra cho đến nay, nhưng con sẽ không ngạc nhiên nếu một ngày nào đó tất cả kết thúc một cách tồi tệ.

– Có chuyện gì đã xảy ra trong thời gian vừa qua? Ta đã hơi nghi ngờ, nhưng ta không muốn hỏi con, vì biết là con sẽ kể cho ta nghe nếu thấy cần.

Bỗng một nét buồn hiện lên mặt mà cậu đã cố gắng che giấu.

Bà Jo nhìn cậu lo lắng.

– Không có gì trầm trọng. Nhưng San Francisco không phải là một thiên đường ở trên thế gian này. Mẹ biết không, ở đấy khó để trở thành một vị thánh hơn là ở đây. - Cậu đáp.

Cậu thêm ngay vào với một giọng pha lẫn thách thức và xấu hổ, như thể thời điểm cho những tâm sự đã đến:

– Con đã đánh bạc và không thành công.

– Thế con đã kiếm tiền bằng cách đó à?

– Không một xu nào bằng cách đánh bạc cả! Con đã kiếm được số tiền đó một cách lương thiện, nếu như đầu cơ không phải là một cuộc đánh bạc. Con đã kiếm được rất nhiều tiền, nhưng cũng đã mất rất nhiều và đã cho rất nhiều.

– Đội ơn Chúa! Trong tương lai con đừng đánh bạc nữa, cả khi đánh bạc quyến rũ con như nó đã mê hoặc bao nhiêu người. Con hãy ở trong vùng núi và các đồng cỏ của con. Hãy lánh xa thành phố, nếu như con còn bị quyến rũ, Dan à. Thà để cuộc sống ta bị rủi ro còn hơn là để linh hồn của ta vì một niềm đam mê như thế đưa ta đến những tội lỗi tồi tệ nhất, như con đã biết rõ hơn ta.

Dan gật đầu. Trông thấy bà bị xáo động, cậu lại nói giọng nhẹ nhàng hơn, mặc dù sự lo lắng do kinh nghiệm đã qua chưa tan hết:

– Mẹ đừng lo lắng quá! Giờ thì mọi thứ tốt đẹp rồi. Chim phải tên sợ cây cong. Con không rượu chè, và con không làm tất cả những gì mẹ sợ. Nhưng khi con nổi nóng, thì con không tự chủ được nữa và tính khí con mạnh hơn ý muốn. Đánh nhau với một con kên kên hoặc một con bò rừng thì tốt thôi. Nhưng khi đánh một con người thì lại là chuyện khác. Con rất sợ một ngày kia con sẽ giết người!

Dan đấm nắm tay xuống bàn, khiến cho ngọn đèn lắc lư và mấy quyển sách bắn lên cao.

– Đó vẫn luôn là vấn đề của con, Dan à, và ta hiểu con rất rõ. Ta cũng vậy, ta đã cố gắng làm chủ tính khí của mình suốt cuộc đời ta vậy mà vẫn chưa làm được. - Bà Jo thở dài nói. - Vì Chúa, con hãy cố giữ mấy con quỷ trong người lại và đừng bao giờ để một giây phút giận dữ làm hỏng mất đời con. Như ta đã nói với Nat, hãy cầu nguyện đi, con trai. Không có sự trợ giúp nào tốt cho sự yếu đuối của con người hơn là tình yêu và sự nhẫn nại của Chúa.

Đôi mắt bà Jo ngấn lệ, vì bà thật sự lo lắng.

Mặc dù cậu rất ghét những bài giảng đạo đức, vì cậu có cách riêng của cậu để nhìn nhận các vấn đề và chỉ hành động theo đó mà thôi, nhưng Dan có vẻ cảm động.

– Con không thường đọc kinh, việc này có vẻ không hợp với con. Nhưng con có thể nhẫn nại như một người da đỏ. Theo dõi một con gấu xám còn dễ dàng hơn thay đổi tính khí của con. Chính điều này khiến con lo sợ. Con có thể thắng được một con dã thú, nhưng con người khiến cho con thật bực mình và con không thể đánh nhau với họ như con từng làm với một con gấu hay một con chó sói. Có lẽ con nên đến vùng Rockies hơn và ở lại đấy một thời gian dài, cho đến khi nào con thật sự chịu đựng được con người. - Dan nói, hai tay ôm đầu trong tư thế tuyệt vọng.

– Con hãy thử cách mà ta đã đề nghị, con không nên tuyệt vọng. Hãy đọc sách, học một chút và cố gắng tìm gặp những con người không những không đánh nhau với con mà còn giúp đỡ con. Con không phải là một tay hoang dã, ta tin chắc như thế. Con thường tỏ ra hiền hòa không thua gì một chú cừu non và đôi khi con cũng đã làm cho chúng ta thật hạnh phúc.

– Những lời mẹ nói khiến con thật vui! Nhưng con có cảm giác như con là một con cáo trong chuồng gà. Giờ thì ít hơn lúc trước một chút. - Dan nói thêm và bật cười khi nhìn thấy gương mặt ngạc nhiên của bà Jo. - Con sẽ cố gắng giao du với những người tốt. Nhưng một người như con không phải lúc nào cũng có thể lựa chọn.

– Lần này thì con có thể đấy. Vì con bước vào một thời kì yên ả, nếu như con quyết tâm cố gắng. Hãy đọc sách, đó luôn là một trợ giúp quý giá. Sách vở là bạn đồng hành tốt, nếu như con lựa chọn đúng. Ta sẽ đưa cho con một vài quyển.

Bà Jo lục lạo trong tủ sách, đó là niềm vui cũng như niềm thú vị của đời bà.

– Mẹ nên cho con những câu chuyện về những chuyến đi, thưa mẹ. Con không muốn những quyển sách ngoan đạo, chúng làm cho con chán. - Dan nói và nhìn qua đầu bà Jo các hàng sách dài sắp xếp rất thẳng hàng.

Bà Jo xoay người lại, và đặt tay lên đôi vai rộng của chàng trai, nhìn vào mắt cậu và nói nghiêm nghị:

– Hãy nghe rõ đây, Dan. Con đừng khinh miệt những thứ tốt đẹp và đừng tỏ ra xấu xa hơn con người thật của con. Ta mong rằng một sự xấu hổ không đúng sẽ không làm con lơ là tôn giáo mà không có nó con người không thể sống được. Con đừng khép kín lòng mình trước nó. Hiện giờ thiên nhiên là thần linh của con. Thiên nhiên đã giúp con rất nhiều, hãy để cho thiên nhiên tiếp tục làm điều đó và dẫn dắt con, cho con thấy và làm con thương yêu một người thầy còn to lớn hơn. Đó là hi vọng duy nhất của con, đừng chối bỏ nó và đừng mất thời gian nữa. Không chóng thì chày, con sẽ cảm thấy được nhu cầu. Chúa sẽ đến với con và sẽ cứu giúp con khi tất cả những hi vọng khác đều đã tắt.

Dan đứng yên. Bà Jo có thể đọc trong mắt cậu ước muốn câm lặng đang sống trong tim cậu, nhưng cậu không có lời nào để diễn tả. Thế là bà nói nhanh với một nụ cười hiền từ nhất:

– Ta đã nhìn thấy trong phòng của con quyển Kinh thánh nhỏ mà ta tặng con từ lâu. Bìa sách hơi mòn, nhưng bên trong thì không, như thể đó là một quyển sách mà người ta không đọc vậy. Con có thể hứa với ta là sẽ đọc vài trang trong đó mỗi tuần, để cho ta vui lòng không? Ở khắp nơi, ngày Chủ nhật là một ngày yên tĩnh và quyển sách đó không bao giờ lỗi thời hoặc không thích hợp. Hãy bắt đầu với những câu chuyện mà ta đã kể cho con nghe và hồi bé con đã rất thích chúng. Câu chuyện về David là câu chuyện con thích nhất, con còn nhớ không? Hãy đọc lại nó, có lẽ con sẽ thích nó hơn. Hãy làm việc đó, vì tình thương đối với mẹ Bhaer!

– Con xin hứa!

Như thể có một tia nắng đã xé đám mây để đến rọi sáng gương mặt Dan. Bà Jo trở lại ngay với mấy quyển sách của bà và ngừng nói. Bà biết Dan không còn lắng nghe bà nữa. Cậu có vẻ nhẹ nhõm, vì đối với cậu, cậu luôn cảm thấy khó khăn khi nói về mình, và cậu tự hứa là sẽ kín đáo như một tay da đỏ đang che giấu sự lo sợ và đau khổ của mình.

– Hãy nhìn đây! Đây là quyển Sintram. Con nhớ rất rõ. Con đã thật yêu thích nó và đã đọc cho Ted nghe!

Trong khi Dan nhìn bức ảnh một chàng trai trẻ với chú ngựa và con chó, đang dũng cảm leo lên một triền núi đầy gạch đá, theo sau là tử thần và con quỷ, kẻ đồng hành của con người trên thế gian này, một trực giác lạ lùng khiến bà Jo nói:

– Đây hơi giống con lúc này đó. Sự nguy hiểm ở ngay cạnh, trong cuộc sống hiện nay của con. Các dục vọng khiến con không yên và đưa đẩy con lang thang khắp thế gian, để tìm kiếm sức mạnh và sự yên bình. Giống như Sintram, các bạn thân của con, Octoo và Don, ở cạnh con và chúng không sợ những người đồng hành lạ lùng đang đi cùng con. Con còn nhớ bà mẹ mà Sintram thương yêu và tìm kiếm không, và cậu ta chỉ tìm thấy được bà sau khi thắng trận chiến là cả cuộc đời cậu ấy? Hãy nghĩ đến mẹ của con. Ta luôn tin tưởng những phẩm chất mà con có được là từ bà mà ra. Hãy làm như trong câu chuyện, và hãy cố gắng là đứa con trai mà bà có thể tự hào.

Như tất cả những người có tính khí như cậu, Dan rất nhạy cảm. Cuộc sống của cậu giữa những người thợ săn và người da đỏ đã biến cậu thành một người rất tin dị đoan, cậu tin ở các giấc mơ, thích những câu chuyện siêu thực và tất cả những gì nhờ cậy đến đôi mắt hoặc tâm trí để lại dấu vết ở cậu nhiều hơn là những lời dặn dò khôn ngoan. Câu chuyện của Sintram đáng thương đã trỗi dậy trong tâm trí cậu khi cậu lật trang sách, khiến cậu thật cảm động, hơn cả những gì bà Jo có thể tưởng tượng.

– Rất ít cơ may! - Cậu chỉ nói vỏn vẹn. - Con không tin là mọi người có thể lên trời. Và con không tin mẹ con sẽ còn nhớ đến đứa bé đáng thương mà bà đã rời xa cách đây khá lâu. Vì sao bà lại phải nhớ đến con kia chứ?

– Vì các bà mẹ không bao giờ quên con của mình cả, và ta biết mẹ của con là một người mẹ tốt. Bà đã rời xa chồng để đem đứa con nhỏ của bà tránh xa ảnh hưởng xấu của ông ấy. Nếu bà còn sống, thì cuộc sống của con đã hạnh phúc hơn nhiều, với người bạn dịu hiền đó bên cạnh để giúp đỡ và an ủi con. Con đừng quên bà đã nhận lấy mọi rủi ro vì con và con nên làm cho tất cả những cố gắng đó không trở nên vô nghĩa.

Bỗng một giọt nước mắt to tướng rơi trên trang sách có hình Sintram quỳ gối dưới chân bà mẹ, bị thương, nhưng chiến thắng cái ác và tử thần. Bà Jo ngước mắt nhìn lên, hạnh phúc vì đã khiến cho lòng cậu bé cảm động. Cậu dùng tay quẹt qua trang sách, đóng sách lại và nói to, run run:

– Con sẽ giữ quyển sách này, nếu không có ai muốn có nó. Con sẽ đọc lại, có thể nó sẽ giúp ích cho con. Con muốn gặp mẹ con ở một nơi nào đó, nhưng con nghĩ là không thể được.

– Hãy giữ lấy quyển sách. Chính mẹ ta đã tặng ta quyển đó. Khi đọc nó, con hãy cố gắng tin là mẹ của con không bao giờ quên con.

Bà Jo đưa quyển sách cho cậu. Dan chỉ nói:

– Cám ơn mẹ và chúc mẹ ngủ ngon.

Sau khi đã nhét quyển sách vào túi, cậu đi thẳng ra bờ sông để lấy lại bình tĩnh.

Ngày hôm sau, các lữ khách lên đường. Tất cả đều vui vẻ, và một đám khăn tay làm trắng lối đi trong khi họ xa dần trên chiếc xe cũ kĩ. Trong khi họ vẫn còn vẫy nón, gửi những chiếc hôn gió đặc biệt cho mẹ Bhaer, bà vừa nói giọng tiên tri vừa lau nước mắt:

– Ta có cảm giác là sẽ có vài đứa không trở về, hoặc là về nhưng hoàn toàn thay đổi. Cầu Chúa phù hộ cho chúng.

Và Chúa cũng đã làm như vậy.