hương 6: Khám Phá

• Ấn tượng: sự tập trung, sự chính xác, nhiều giác quan tham gia

• Liên tưởng

• Lặp lại quãng cách

• 5 phút tập trung cao độ sẽ hiệu quả hơn rất nhiều hàng giờ mất tập trung

• Sự chính xác: Cố gắng ghi nhớ thật chính xác điều bạn muốn nhớ kĩ hơn là nếu bạn chỉ muốn nhớ sơ sơ.

VD: Chỉ cần đọc số điện thoại một lần duy nhất của cô bạn gái mới quen là chàng đã nhớ như in rồi cho dù đó “xấu” mấy đi chăng nữa; trong khi số của một người bình thường thì dù dễ nhớ chàng cũng quên ngay chỉ một lúc sau khi đã ghi lại.

• Bạn có khuynh hướng nhớ những cái gây ngạc nhiên hoặc ít xảy ra, những điều mà không tuân theo các hình mẫu, mô hình sẵn có: những chuyện lạ Việt Nam, kỉ lục Guinness…

• Khi đang học, có những lúc bạn bị bạn bè hay người nhà vỗ vào vai hỏi: “Không học à, đang mơ màng cái gì thế?”. Đang suy nghĩ chứ mơ màng gì”, bạn đáp. Bạn có bao giờ tự hỏi việc bạn trầm ngâm suy nghĩ tưởng như đang mơ màng như vậy có ảnh hưởng gì đến việc học không? Tôi xin thưa là có, vì nó:

• Giúp bạn giảm căng thẳng, tăng niềm vui.

• Làm cho đầu óc tươi mới, khỏe khoắn, tỉnh táo, hoạt bát hơn.

• Ngủ tốt hơn.

°

° °

PHƯƠNG PHÁP “MÓN KHOÁI KHẨU”:

Cũng như ăn uống, món gì mình thích thì ăn sẽ ngon và dễ hấp thụ hơn là món mình không thích. Học cũng vậy:

Học môn mình thích là dễ vào nhất, học môn không thích thì rất khó vào.

• Ở trường, học sinh phải học rất nhiều môn. Không phải môn nào học sinh cũng thích. Vì thế bố mẹ không nên ép con phải học giỏi tất cả các môn vì có ép cũng vô ích; càng ép trẻ học nhiều môn mà trẻ không thích thì trẻ càng học không vào. Ta nên chọn các môn mà trẻ thích, có năng khiếu để tập trung phát huy. Các môn khác chỉ cần học qua là được. Như vậy, ta thấy học lệch cũng có rất nhiều cái lợi.

• Thậm chí học sinh có thể không có năng khiếu về bất kể môn nào ở trường phổ thông, nhưng điều đó không vấn đề gì. Có rất nhiều môn, nghề mà ở trường phổ thông không có như MC, diễn viên… hiện nay đang rất đắt hàng nên bạn cứ bình tĩnh chọn cho mình môn, nghề mà bạn có năng khiếu. Không có năng khiếu này chắc chắn sẽ có năng khiếu khác. Vấn đề là chúng ta có phát hiện ra nó hay không, có tìm được môi trường thích hợp để phát triển hay không. Ngay cả những người khuyết tật cũng vậy. Họ bị mất khả năng này thì sẽ phát triển vượt bậc khả năng khác mà người thường không có được như thế. Chỉ có điều là liệu bạn có đủ trình độ để sử dụng những năng lực hơn người của người khuyết tật đúng lúc, đúng chỗ hay không mà thôi!

°

° °

PHƯƠNG PHÁP “NOBITA”:

“Nobita” là một nhân vật chính trong bộ truyện “Doraemon” nổi tiếng của Nhật Bản, là cậu bé có một năng khiếu có một không hai. Chỉ cần cậu nhắm mắt lại và đếm 1,2,3 là có thể ngủ khò khò bất cứ lúc nào, bất kể ở đâu. Ngày nay, xã hội bận rộn, căng thẳng, nhiều áp lực khiến đầu óc mệt mỏi, không minh mẫn dẫn đến làm việc, học tập kém hiệu quả. Nên nếu ai có khả năng ngủ say trong những giây phút nghỉ ngơi ngắn ngủi sẽ giúp đầu óc thư giãn, tỉnh táo khôi phục năng lượng; như thế làm việc, học tập sẽ hiệu quả.

°

° °

PHƯƠNG PHÁP “LƯỜI”:

Vào một khoảng thời gian nào đó trong ngày, tập trung học vào lúc khỏe, nếu thấy đã hơi mệt thì bạn ngưng học để chơi. Rồi khi khỏe, thoải mái lại học tiếp. Cứ thế, nếu thấy hơi mệt thì chơi. Tiếp tục khỏe, thoải mái lại học tiếp… cứ như thế đến khi rất mệt thì đừng học nữa vì học nữa cũng không vào đầu được. Càng về sau lượng kiến thức nhớ được càng giảm so với lúc mới học.

• Học 15 phút nghỉ 5 phút → 15 phút, lại học 15 phút nghỉ 5 phút → 15 phút, lại học 15 phút nghỉ 5 phút → 15 phút… Với trẻ em còn nhỏ đang học cấp 1,2 thì nhu cầu chơi nhiều hơn so với anh chị lớn hơn nên thời gian nghỉ nhiều hơn: 10 phút → 15 phút sau mỗi 15 phút học; còn với độ tuổi lớn hơn là 5 phút → 10 phút. Từ độ tuổi trung niên trở đi khả năng ghi nhớ bắt đầu giảm so với lúc trẻ nên thời gian nghỉ lại càng tăng.

• Khi bạn đọc trên màn hình máy tính thì sau chỉ 5 phút liên tục thôi bạn nên tạm nghỉ 1 phút đảo mắt nhìn xung quanh, nhìn xa cho cơ mắt hoạt động để đỡ mỏi vì đọc trên máy tính mỏi mắt hơn nhiều so với đọc sách giấy do mắt bạn bị một nguồn sáng chiếu trực diện vào làm bạn bị hơi chói mắt. Khi đọc trên máy tính, bạn thường rất say sưa nên sẽ quên không nghỉ. Do đó, hãy sử dụng các phần mềm có tính năng nhắc nhở… để máy tính tự động nhắc bạn.

• Kể cả khi bạn vừa mới tìm ra cách giải quyết một vấn đề sau một lúc căng đầu thì bạn nên ghi sơ qua hướng làm và vẫn nên tạm dùng để nghỉ rồi hãy tiếp tục.

• Không những khi học, mà cả khi đang làm bài thi cũng vậy. Chỉ khác là thời gian nghỉ chỉ khoảng 2 phút, 3 phút: ngắn hơn so với lúc học. Vì vậy, gần đến ngày thi, thay vì học, bạn nên ôn tổng quát và tự thi thử với thời gian nghỉ ngắn như vậy để quen với cường độ làm bài cao hơn.

• Tại sao cần nghỉ liên tục như vậy? Vì:

• Bạn có xu hướng nhớ điều đầu tiên và cuối cùng rõ hơn cả nên cắt bài học thành nhiều đoạn sẽ tạo ra nhiều điều đầu tiên và cuối cùng. Mẹo: nên dùng và bắt đầu ở những điều mà bạn muốn ghi nhớ. Đây chính là phương pháp “anh ở đầu sông, em ở cuối sông”.

• Giúp bạn nhìn nhận vấn đề từ những góc độ khác khi bạn xem xét lại nó sau một lúc thư giãn để từ đó nảy ra những ý tưởng mới.

• Trong lúc nghỉ ngơi không học thì đầu óc bạn đang:

• Tạo những sự liên tưởng để liên kết các vấn đề làm bạn nhớ tốt hơn

• Cũng như cơ bắp, sau một lúc hoạt động căng thẳng nếu học tiếp cũng chẳng nhớ, tiếp thu được thêm mấy mà tốn thời gian vô ích lại mệt. Nghĩ thư giãn sẽ giúp não tỉnh táo hơn, khôi phục năng lượng giúp làm việc bền bỉ, hiệu quả hơn nhiều so với học liên tục khoảng một tiếng hoặc hơn mới nghỉ.

→ Khi đang tập trung học cao độ, đang say sưa, ham mê, bạn sẽ không để ý đến thời gian nên bạn có thể học liền mạch rất lâu. Để biết lúc nào cần nghỉ ngơi bạn hãy đặt chuông báo thức. Tuy nhiên vì đang ham mê nên bạn có thể tắt ngay chuông đi và học tiếp ngay. Để hạn chế điều đó bạn hãy dính một tờ giấy lên thiết bị đặt chuông và trên tờ giấy đó ghi những điểm lợi khi bạn tạm dừng và những cái bất lợi khi bạn tiếp tục học luôn không nghỉ như bạn đã đọc ở trên để tự nhắc nhở mình.

→ Các buổi học trên lớp, học sinh phải ngồi học liên tục lâu hơn 15 phút thì sau 15 phút đầu họ sẽ tiếp thu kém hơn so với trước, vì vậy nên cắt ngắn hơn nữa thời gian 1 tiết học.

• Trong lúc nghỉ bạn nên:

• Trước tiên, bạn nên đứng dậy đi lại một chút chứ đừng ngồi mãi và uống một chút nước, đi ra ngoài hít thở không khí trong lành tự nhiên nếu bạn đang ở trong phòng kín kể cả có máy điều hòa. Mỗi lần nghỉ nên uống đều đặn một chút nước thôi chứ đừng chịu khát cho đến khi khát quá phải uống như chết khát vì như thế nghĩa là trong khoảng thời gian học mà bạn nhịn uống nước, đầu óc bạn đã làm việc rất kém hiệu quả vì thiếu nước. Kể cả trong phòng thi, bạn cũng nên uống nước đều đặn, ít một như vậy bằng cách mang theo một chai nước. Việc này chắc chẳng ai cấm.

• Sau đó hãy tập thể dục hay nghe nhạc hay làm cái gì mà bạn thích. Trong lúc đã hoặc sắp học =, bạn đã hoặc sẽ dùng giác quan gì (VD: mắt) thì lúc nghỉ giải lao bạn không nên hoặc ít dùng giác quan đó (theo như VD: mắt) để nó được nghỉ thì việc học tiếp mới hiệu quả.

°

° °

VỚI PHỤ HUYNH:

+Trong 1 ngày, sau những giờ học căng thẳng, bạn nhất định phải dành ít nhất 1 hoặc 2 tiếng đồng hồ liên tục để đi chơi hay tập thể thao… cho thư giãn, khôi phục năng lượng cho bộ não thì ngày hôm sau mới có thể học tốt được. Do đó, nếu con cái có đi chơi thì phụ huynh đừng ngăn cản mà chỉ nhắc nhở con cái về thời gian đi chơi thôi, nếu không thì con cái sẽ bị ức chế, dẫn đến không học được. VD:

• Bạn học ở trường vào buổi sáng. Trưa bạn về ăn trưa, ngủ trưa. Buổi chiều, bạn học 1 tiếng không kể thời gian nghỉ theo cách trên thì nên nghỉ dài khoảng 30 phút. Sau đó, sau khi bạn học tiếp 1 tiếng nữa không kể thời gian nghỉ theo cách trên, bạn nên kết thúc buổi học chiều. Bạn hãy đi chơi hay làm gì tùy thích rồi ăn tối. Ăn tối xong, bạn lại tiếp tục nghỉ ngơi, chơi khoảng 30 phút rồi hãy học tiếp như kiểu buổi chiều vì nếu học ngay sau khi ăn xong bữa cơm chính, bạn sẽ khó tiêu hóa thức ăn, mà điều này không tốt cho sức khỏe.

→ Theo như trên thì bạn hãy học đều đặn hàng ngày thì mới hiệu quả chứ đừng để đến lúc gần thì mới cuống cuồng học một đống vở. Đến nước ấy chắc chỉ còn cách quay bài mới mong qua được!

—> Những ai ít có thời gian vì vừa đi học vừa đi làm, hay những bạn có hoàn cảnh khó khăn, một nắng hai sương, phải làm thêm phụ giúp gia đình thì nay sẽ đỡ tủi thân vì tuy mình không có điều kiện học như các bạn khác nhưng vẫn có thể học giỏi bằng, thậm chí học hơn nếu học theo cách trên/ Thực tế đã có một số bạn làm được điều đó: tranh thủ lúc bán hàng vắng khách thì học, có khách lại bán, hay tranh thủ học lúc nghỉ sau một lúc phụ giúp bố mẹ. Chỉ cần có ý chí vượt khó và một phương pháp phù hợp, bạ hoàn toàn có thể vượt lên!

°

° °

PHƯƠNG PHÁP “GAME HÀNH ĐỘNG NHẬP VAI”:

Lúc học dùng càng nhiều giác quan càng tốt, đặc biệt là chơi trò đóng kịch, nhập vai.

• Bạn nhớ rõ điều mà bạn:

đồng thời làm, nói nhìn, nghe, đọc → làm → nói → nhìn → nghe → đọc thầm

Điều đó có nghĩa là khi càng b###nhiều giác quan, bộ phận tham gia vào việc ghi nhớ thì bạn sẽ nhớ rõ và lâu hơn.

Học môn nào mà có điều kiện thực hành luôn là tốt nhất. Đây chính là phương pháp “học và hành”. Chỉ tiếc nước ta còn nghèo nên việc áp dụng phương pháp này có hạn chế với những môn đòi hỏi thiết bị thực hành đắt tiền.

°

° °

PHƯƠNG PHÁP “GIA SƯ”:

Dạy, truyền lại điều mình muốn nhớ cho ai đó thì sẽ nhớ rất lâu.

→ Học một mình kết hợp với học cùng với bạn bè, giáo viên có trao đổi sẽ thú vị, dễ nhớ hơn.

VD: Học tiếng Anh, nhà ai có điều kiện du học tại nước nói tiếng Anh là tốt nhất hoặc có dịp tiếp xúc trực tiếp người Anh bản xứ ở nước ta; haowjc dùng băng, đĩa hình có tiếng, cũng có thể dùng băng, đĩa tiếng không haowjc chữ không.

°

° °

VỚI PHỤ HUYNH:

Điều trên cũng lí giải tại sao cả người lớn lẫn trẻ em đều thích chơi game hơn là học. Vì chơi game tổng hợp nhiều giác quan cùng tham gia: mắt, tại, cảm giác được nhập vai và trò chơi được thiết kế sinh động, hấp dẫn phù hợp tâm lí, sở thích, kích thích trí tò mò, có tính thách thức… nói chung là hay hơn chương trình học rất nhiều. Vì vậy, ta đừng trách trẻ mê chơi game hơn học mà hãy tìm cách cải tiến chương trình học sao cho nó hay như chơi game.

°

° °

PHƯƠNG PHÁP “TỤNG KINH”:

Khi bạn muốn học thuộc lòng một bài thơ, đoạn văn,... hãy lặp đi lặp lại thành tiếng như khi các nhà sư đang tụng kinh vì nó kết hợp mắt, miệng, tại. Phương pháp này bị hạn chế khi bạn ở trong thư viện hay những nơi không được làm ồn.

°

° °

PHƯƠNG PHÁP “TINH VI VI TÍNH”:

• Ngày nay, kinh tế khá giả hơn, ta có thể dùng máy vi tính để lưu trữ lượng lớn kiến thức khổng lồ cần thuộc vẹt dưới dạng sách điện tử (e-book) để khi cần có thể “Search” rất nhanh mà đỡ tốn thời gian công sức học thuộc lòng rồi chẳng để làm gì theo phương thức truyền thống. Ta chỉ cần thuộc những cái rất cần thiết, thường dùng rồi dành thời gian học cách đánh giá: tính đáng tin cậy, tính chính xác, tính đầy đủ của thông tin và hoc cách xử lí thông tin hơn là học thuộc vẹt.

• Nếu bạn đã từng gọi điện thoại vào tổng đài 1080 hay các tổng đài của các nhà mạng di động thì thấy rằng trong giây lát, các nữ tổng đài viên đã có thể cung cấp ngay cho bạn thông tin mà bạn cần. Đó là vì họ quản lý thông tin bằng các phần mềm chuyên dụng có khả năng tra cứu rất nhanh nên họ chỉ cần nhớ những thông tin cơ bản thường được hỏi kết hợp với kĩ năng sư sử dụng phần mềm đã được đào tạo.

• Máy tính với các phần mềm điều khiển giọng đọc nhanh chậm, trầm bổng để đọc các website, e-book, văn bản word, pdf…, chuyển dạng chữ thành Mp3: Zoomtext (www.aisquared.com), WordRead (www.clarosoftware.com), Textaloud (www.nextup.com)... kết hợp với các phần mềm chất giọng: Sao Mai voices (tải miễn phí tại www.saomaicenter.info) có thể đọc rõ tiếng Việt; Acapela (www.acapela-group.com/demos/desktop.asp), Cepstral (www.cepstral.com), Scansoft-Realspeak (dùng trong Kim từ điển đang rất thông dụng (xem mặt sau Kim từ điển), 212.8.184.250/tts/demo_login.jsp) (download 2 realspeak voices @: www.clarosoftware.com), AT&T natural (www.naturalvoices.att.com), Neospeech (www.neospeech.com), (xem thêm trong danh sách: Microsoft Assistive Technology Vendor Program Members tại website của Microsoft: (www.microsoft. com/enable/at/matvplist.aspx) có thể đọc chữ tiếng Anh, Pháp, Đức, Ý, Tây Ban Nha, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc… thành tiếng người thật với chất lượng giọng xịn tương đương nghe VOA cho ta nghe, vừa nhớ lâu hơn đọc thầm vừa đỡ phải đọc cho mắt được nghỉ ngơi khi mà ngày nay chúng ta dùng mắt quá nhiều khiến tỉ lệ cận thị tăng quá cao.

• Các phần mềm: NetTalk (Sao Mai browser: đọc website cả tiếng Việt và tiếng Anh, tải miễn phí tại: www.saomaicenter.info) Mtd2002 (đọc văn bản) có thể đọc rõ chữ tiếng Việt thành tiếng với chất lượng giọng hàng đầu Việt Nam hiện nay;

• Với NetTalk, bạn chỉ cần click chuột trái vào bên cạnh hoặc click chuột phải vào: tiêu đề, đoạn văn trên website bạn muốn đọc rồi bấm nút CTRL thì nó sẽ đọc cho bạn NGHE hết.

• Chú ý: DÙng vĩnh viễn các Trial nếu bạn cài chúng ở hàng internet (vì ở đó họ đã cài phần mềm: Deepfreeze haowjc Goback), chỉ tốn vài phút để cài xong, nhưng khuyết điểm là mỗi lần thoát ra bạn lại phải cài lại nhưng bù lại không phải mất tiền mua. Cách này dùng được cho tất cả các phần mềm nêu trên trừ Zoomtext (cũng như các phần mềm mà yêu cầu phải khởi động lại máy sau khi cài) vì nó sẽ bị Deepfreeze haowjc Goback xóa sau khi khởi động lại máy.

• Từ điển Mtd 2002 sẽ phát âm xịn với giọng ACAPELA US English hỗ trợ chuẩn SAPI 4 kết hợp với TextAloud (bình thường bạn đang dùng giọng Microsoft hỗ trợ chuẩn SAPI 4 miễn phí với chất lượng rất thấp: nghe không rõ góp phần làm cho khả năng nghe của chúng ta kém).

• Sách giấy cũng có thể nhanh chóng được chuyển thành sách điện tử mà không cần gõ lại nếu bạn có một thiết bị: scanner (máy quét hình) kết hợp với phần mềm ABBYY Finereader để nhận dạng tiếng Anh, Pháp, Đức… (và hơn 100 ngôn ngữ khác) và VnDocr để nhận dạng tiếng Việt.

°

° °

PHƯƠNG PHÁP “GIẢI MỞ RỘNG”:

• Bạn có hay xem thể thao không? Bạn có hay nghe các giải thi đấu như: giải bóng đá thành phố Hồ Chí Minh mở rộng, giải bóng cờ vua trẻ Hà Nội mở rộng, giải quần vợt Mĩ mở rộng (US Open) và hàng loạt các giải mở rộng khác. Tại sao người ta lại thích tổ chức các giải thi đấu mở rộng? Nếu bnaj làm trong ngành thể thao thì chắc biết rất rõ. Chỉ cin giải thích sơ qua: để đơn vị chủ nhà: thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội… có dịp thi đấu cọ xát, học hỏi kinh nghiệm với các vận động viên mới lạ, giỏi của các đơn vị khác chứ cứ đấu mãi với người nhà thì chán lắm.

• Học cũng vậy. Nếu bạn cứ học đi học lại một vấn đề trong một quyển sách, từ một thầy thì cũng chán nên học sang sách khác, thầy khác cũng về vấn đề đó thì sẽ thú vị hơn, học thêm được nhiều cái mới, hay hơn đồng thời cũng ôn lại được nhiều kiến thức đã học. Vì vậy, sau khi nghiên cứu hết cuốn sách bạn đang đọc đây thì bạn nên tìm đọc thêm vài cuốn sách khác cùng loại.

°

° °

PHƯƠNG PHÁP “HOLLYWOOD”:

Hình ảnh dễ nhớ hơn chữ nên hãy biến chữ thành hình ảnh nếu có thể.

• Điều này giải thích tại sao người Việt Nam nhớ sử Trung Quốc hơn sử nước nhà mặc dù không bị bắt buộc phải học. Đó chính là vì các đài truyền hình chiếu quá nhiều phim Trung Quốc.

• Ở Việt Nam, công ti Phan Thị đã ra đời bộ truyện tranh nổi tiếng bán rất chạy: “Thần đồng Đất Việt” nói về các trạng nguyên nổi tiếng thời xưa của Việt Nam. Bạn hãy thử hỏi những ai, đặc biệt là các em nhỏ, đã từng đọc truyện tranh đó xem họ có nhớ rõ các tích chuyện trạng Việt Nam hơn những ai chỉ đọc truyện toàn chữ thôi không

°

° °

PHƯƠNG PHÁP “THÊM MẮM THÊM MUỐI”:

Cùng một nội dung nhưng cái nào được viết kịch tính hơn sẽ dễ nhớ hơn.

VD: Cũng liên quan đến Trung Quốc, nhưng là truyện kiếm hiệp. Nhiều giai đoạn lịch sử Trung Quốc được viết dưới dạng truyện kiếm hiệp nổi tiếng mà đã được dựng thành phim hấp dẫn hơn rất nhiều so với dạng “chất phác, thật thà” trong sách giáo khoa. Trong thư viện quốc gia có rất nhiều truyện thể loại này. Hàng ngày, nhiều bạn sinh viên thường đến đấy đọc để học hỏi nghệ thuật viết truyện rất ăn khách đó.

°

° °

PHƯƠNG PHÁP “TẾU HÀI”:

Hãy hài kịch hóa bài học của bạn thì sẽ rất thú vị và dễ nhớ.

• Nhắc tới phương pháp này làm tôi nhớ lại một giảng viên đã dùng nó thành công nhất trong số các giáo viên mà tôi từng học. Đó là thầy M dạy môn Kinh tế học vi mô ở lớp Cao đẳng Kinh tế đại học Ngoại Thương Hà Nội. Trong khi các giảng viên các môn khác luôn điểm danh thì thầy M tuyên bố ngay từ đầu là không điểm danh, ai thích đi hay nghỉ tùy ý. Thế mà tiết học của thầy lúc nào cũng đông đủ, ít khi có ai bỏ trong khi các giờ lên lớp của các thầy khác thì học viên tìm mọi cách để chỉ cần điểm danh cho đủ buổi rồi về. Bạn thắc mắc tại sao ư? Đó là vì thầy M đã biến bài giảng của mình thành một vở hài kịch. Học viên hầu hết là vừa đi làm vừa đi học nhưng sau giờ làm mệt mỏi vẫn muốn đến học dù không bị bắt buộc, vì đi học không khác gì xem hài kịch thư giãn. Suốt cả các tiết học của thầy M, học viên ngồi nghe giảng mà cười đau cả bụng. Đặc biệt là cách thầy M xưng hô với học trò: xưng “tôi” và thay vì hỏi “các em thấy có đúng không?” như các giảng viên khác thì M hỏi: ‘ông công nhận không?” với cả lớp. Cách xưng hô như vậy đã xóa nhòa khoảng cách thầy trò, tạo cảm giác gần gũi, thoải mái nên học dễ vào. Học xong cả tháng mà ai cũng nhớ rõ mòn một từng tiết học của thầy M.

°

° °

PHƯƠNG PHÁP “KẸO CAO SU”:

Nếu bạn có thể tạo ra các mô hình và mối liên hệ, liên kết giữa các vấn đề thì chúng sẽ giúp bạn ghi nhớ tốt hơn, ví dụ như dùng một hình ảnh hài hước, chữ viết tắt…

• Phương pháp này khá phức tạp, đòi hỏi bạn phải suy nghĩ khá nhiều nhưng nếu thành công thì sẽ rất hiệu quả.

VD: Tạo ra mối liên kết giữa ông béo, cái bàn, cái thìa. Sau đây là một cách: “Có một ông béo mặt to như mặt bàn mà có chân bàn làm bằng những cái thìa khổng lồ”.

→ Cách ghi nhớ thứ tự: 1,2,3…

VD: Trong bảng tiến sĩ (ở Văn Miếu Quốc Tử Giám) khoa năm Nhâm Tuất niên hiệu Đại Bảo thứ 3 năm 1442 ghi tên 10 tiến sĩ theo thứ tự từ trên xuống như sau:

1. Nguyễn Trực

2. Nguyễn Như Đổ

3. Lương Như Hộc

4. Trần Văn Huy

5. Hoàng Sằn Phu

6. Nguyễn Hộc

7. Vũ Lãm

8. Nguyễn Hữu Phu

9. Phạm Cư

10. Trần Bá Linh

Hãy thử nhớ tên 10 tiến sĩ theo đúng thứ tự từ 1 đến 10? Bạn đã nghĩ ra cách nào chưa. Sau đây là một cách: chuyển số thứ tự thành từ mà:

• Có phát âm giống nhau

• Có thể vẽ hình được

VD: một → côt, hai → nai, ba → con ba ba, bốn → trốn, năm → băm, sáu → báu, bảy → bảy, tám → cám, chín → tín đồ, mười → lười.

Rồi đưa ý, tên cần nhớ vào hình đó. Bạn hãy tưởng tượng ra hình ảnh càng hài hước càng tốt.

VD: “Trong phòng khách, Nguyễn Trực đứng ôm cột, vừa ôm vừa nhìn Nguyễn Như Đổ đang giả nai ngơ ngác. Trong bếp, Lương Như Hộc đang thịt con ba ba đãi Trần Văn Huy vừa mới trốn vợ sang nhậu. Đứng bên cạnh, Hoàng Sằn Phu đang hì hục băm thịt bằng con dao báu của Nguyễn Hộc. trong vườn, Vũ Lãm đang cố bẩy cửa chuồng lợn để Nguyễn Hữu Phu vào cho lợn ăn cám. Gần đó, Phạm Cư, một tín đồ gạo cội của túc cầu giáo, đang huấn luyện vài đường đi bóng cơ bản cho Trần Bá Linh, một người rất lười tập thể thao.”

→ Cách nhớ tên kèm nghề nghiệp, VD:

Nguyễn Quan Quang: thợ cắt tóc,

Nguyễn Hiền: chuyên gia trang điểm,

Trần Quốc Lặc: tổng đài viên,

Trương Xán: nhân viên an ninh,

Trần Cố: lái xe,

Bạch Liêu: kế toán,

Đào Tiêu: nhân viên kinh doanh,

Mạc Đĩnh Chi: thủ thư,

Đào Sư Tích: lập trình viên,

Nguyễn Trực: bác sĩ.

Bạn hãy thử xem có nhớ được không? Sau đây là một cách:

Nguyễn Quan Quang cắt tóc con trai thành con gái.

Đang Hiền trang điểm xong trông ác cưc!

Tổng đài viên chơi lục Lặc.

Nhân viên an ninh cứ Xán đến các cô gái xinh.

Lái xe taxi hay Cố tình vượt đèn đỏ.

Kế toán làm việc rất quan Liêu!

Kinh doanh dạo này đang rất Tiêu điều!

Thủ thư có rất nhiều Tay Chân (tay chân; nghĩa là Chi)

Hãy đào tạo nhiều lập trình viên vô Tích Sự vào! (Tích Sự, Sư Tích)

Bác sĩ gì mà tròn trùng Trục (Trục: Trực)

°

° °

PHƯƠNG PHÁP “XA MẶT CÁCH LÒNG”

• Giả sử bạn là một chàng trai. Một buổi trưa, đang ngồi ăn cơm trong một quán ăn đông đúc, chật kín người, bạn quay sang nhìn cô gái ngồi sát bên cạnh mà bạn chưa nhìn thấy bao giờ thì thấy rõ lông mày, đôi mắt, cái mũi, đôi môi rất quyến rũ của cô ấy vì cô ấy cũng đang nhìn bạn. Bạn vừa quay ra ăn tiếp thì cô ấy đã đứng dậy đi mất rồi. Đêm đó, bạn không ngủ được vì cứ tưởng tượng ra khuôn mặt xinh đẹp của cô gái và mình sẽ gặp lại cô gái đó để làm quen. Trưa hôm sau, bạn thấy một cô gái trông bình thường ngồi đối diện nhưng cách bạn 5 mét đang nhìn bạn. Bạn tỉnh bơ và cứ nhìn quanh tìm cô gái hôm trước. Ăn cơm xong, bạn bỗng nhiên thấy cô gái ngồi đối diện nhưng cách bạn 5 mét đó đứng dậy và đến ngồi ngay cạnh bạn nói chuyện với người bạn ngồi đối diện. Lúc đó bạn mới ngớ người ra vì: “Ồ, thì ra là cô ấy! Thế mà mình cứ tưởng xinh lắm. Vậy mà tưởng bở rồi.”

• Tại sao lại có hiện tượng như vậy? Đó là vì khi bạn tưởng tượng và liên kết các chi tiết trên khuôn mặt cô gái lại trong khi bạn chưa bao giờ nhìn thấy khuôn mặt tổng quát của cô ấy từ xa thì sẽ rất khó có thể hình dung ra giống với thực tế được.

• Việc học cũng vậy. Nếu bạn học các nội dung chi tiết của một vấn đề trước thì bạn sẽ rất khó liên kết chúng để hình dung ra nội dung tổng quát của vấn đề đó được.

Bạn nên nắm nội dung tổng quát của vấn đề trước tiên.

°

° °

PHƯƠNG PHÁP “NOI GƯƠNG”:

Hãy tìm cách tiếp xúc, nói chuyện với người mà bạn kính phục: bạn bè, thầy cô… để học hỏi những phương pháp, kĩ năng mà người ấy có. Đặc biệt, các kĩ năng trong một chuyên ngành thì bạn hãy học hỏi từ những người đã, đang đi làm, nhiều kinh nghiệm và thành công trong chuyên ngành đó.

°

° °

PHƯƠNG PHÁP “PHÁT ÂM”:

Dùng để ghi nhớ những thuật ngữ mới ngoài mà chỉ phải tốn công ghi nhớ bằng một nửa so với cách thông thường.

• VD: Bạn đã gặp từ “Bản đồ tư duy”, nó có nghĩa từ tiếng Anh “Mindmap”. Ta hãy thử so sánh với cách ghi nhớ thông thường là dịch thuật ngữ “Mindmap” sang tiếng Việt là dựa vào ngữ nghĩa. Hiện nay, từ “Mindmap đã được nhiều người dịch là: “Bản đồ tư duy”. Bạn hiểu “Bản đồ tư duy” là gì khi mà chưa xem khái niệm, phân tích cụ thể, ví dụ về nó…?

• Nhớ thuật ngữ tiếng nước ngoài theo nghĩa khiến bạn: tốn thêm công nhớ thuật ngữ đó bằng tiếng Việt. Nó cũng chẳng để làm gì khi mà bạn hiểu nó nói về cái gì

• Theo phương pháp “phát âm”: Bạn không phải tốn công đó mà lại được một cái lợi là nhớ được “phát âm” của từ đó. Điều này có nhiều ý nghĩa khi ngày nay việc học ngoại ngữ là một trào lưu không thể cưỡng lại với hầu hết mọi người không chỉ ở Việt Nam mà cả trên thế giới.

• Bạn thử nhớ lại hoặc hỏi những người có tuổi xem tiếng Việt có bao nhiêu từ được đẻ ra bằng phương pháp này. Thời mới khai sinh ra tiếng Việt, phương pháp này được dùng rất phổ biến với các từ tiếng Việt xuất phát từ phát âm của các từ tiếng Pháp như: căng đan, ghi đông, phéc mơ tuya, pê đan,... Ngày nay, phương pháp này đang bị mai một. Thay vào đó, các giáo sư Việt Nam hay thích khoe chữ nên đẻ ra nhiều thuật ngữ chuyên ngành tiếng Việt khiến người chưa biết gì về nó không hiểu gì. Bạn muốn biết rõ hơn thì hãy đọc các sách dịch từ các sách chuyên ngành nước ngoài hay đơn giản như giáo trình của các trường đại học, cao đẳng Việt Nam.

°

° °

PHƯƠNG PHÁP “PHAO CỨU TRỢ”:

Giấu dốt sẽ không bao giờ tiếng bộ được. Bạn hãy nghĩ rằng ai cũng phải từ dốt mới thành giỏi được, không ai mới sinh ra đã giỏi. Nên khi gặp vấn đề, bài toán khó mà nghĩ mãi vẫn không tìm được lời giải sau khi tra cứu vài quyển sách, tìm trên internet thì bạn đừng ngần ngại hỏi bạn bè, thầy cô, người nhà,... kể cả những người không biết mấy về vấn đề bạn cần giải quyết giúp đỡ. Đó chính là tính cách của người tài giỏi!

• Hãy nghĩ ra, đặt ra càng nhiều câu hỏi dưới nhiều góc độ càng tốt. Như vậy bạn có cơ hội nhận được câu trả lời lớn hơn. Đây chính là phương pháp “tò mò trẻ con”.

°

° °

PHƯƠNG PHÁP BRAINSTORMING (ĐỘNG NÃO):

Bạn đang chuẩn bị đi ngủ, ăn cơm, đi chơi, nấu cơm, làm việc ở công ti… thì bất chợt nghĩ ra điều gì đó hay thì hãy lấy mẩu giấy ghi lại hoặc ghi âm lại không cần theo một thứ tự nào cả nếu không muốn tốn hàng giờ ngồi nhớ lại xem mình đã nghĩ ra điều gì hay bỏ phí những ý tưởng bất chợt đáng giá ngàn vàng.

°

° °

PHƯƠNG PHÁP HIGHLIGHT:

Bạn đọc xong một đoạn thì nghĩ rằng: nó có liên quan đến phần nào đó, nó quan trọng, hay còn khó hiểu cần xem lại thì hãy dùng bút highlighter pen hoặc bút chì (để có thể tẩy đi) để đánh dấu và ghi chú bên cạnh.

• Với sách vở giấy: nên đánh dấu đọc ở bên lề hơn là bôi một đoạn dài ngoẵng mấy dòng liền trông hơi rối mắt. Bạn có thể tự nghĩ ra các kí hiệu thống nhất để đánh dấu các phần có cùng kiểu: cùng quan trọng, cùng khó hiểu… Chỉ nên gạch chân đoạn ngắn vài chữ thôi.

• Với sách điện tử (e-book) thì có nhiều kiểu đánh dấu hơn tùy vào từng phần mềm.

°

° °

PHƯƠNG PHÁP “NGẠI VIẾT”:

Bộ GDĐT, bộ GTVT, VTV, VOV, trường PTTH, ASEAN, FIFA, MU,... viết đầy đủ là gì chắc bạn cũng biết. Tại sao người ta hay viết như vậy thay vì viết đầy đủ? Có phải vì:

• Nhanh, ngắn gọn

• Dễ nhớ

Vậy tại sao khi học bạn không bắt chước như vậy. Phương pháp “ngại viết” này đặc biệt hữu ích để b###ghi nhớ các chuỗi có thứ tự.

VD: Vòng luẩn quẩn em xin đi MCD ở phần 4 “Tại sao bạn chán học”. MCD nếu phát âm theo tiếng Anh là “em xi đi”, lại đọc nhanh nghe như “em xin đi” nên được đặt tên như vậy cho dễ nhớ

°

° °

PHƯƠNG PHÁP “BA BÓI XEM VOI”:

• Ba ông thầy bói mù cãi nhau về việc: con voi trông thế nào? Bói mù 1 sờ tai voi phán: “con voi giống cái quạt”, bói mù 2 sờ chân voi phán: “con voi giống cái cột”, bói mù 3 sờ đuôi voi phán: “con voi giống cái chổi”.

• Mỗi bói chỉ sờ con voi ở một bộ phận nhất định nên miêu tả về con voi không đúng thực tế. Nếu kết hợp cả ba bói lại thì sẽ được sự miêu tả gần đủ, gần giống thực tế hơn. Việc nhận xét, đánh giá một cách đầy đủ về một vấn đề, đặc biệt về một con người luôn là một trong những vấn đề khó nhất. Nó đòi hỏi bạn phải có rất nhiều kiến thức về mọi mặt để có thể nhìn vấn đề từ mọi khía cạnh. Trên đời, tự cổ chí kim, chắc không ai có thể có được điều đó, người giỏi nhất cũng chỉ bằng một số bói mù cộng lại mà thôi. Vì thế nên bạn hãy:

• Cố gắng nhìn vấn đề từ càng nhiều góc độ càng tốt, ít nhất là từ 3 khía cạnh.

• Dưới mỗi góc độ, luôn chỉ ra bộ đôi như hình với bóng: lợi và hại.

• VD: Bạn hãy nêu những cái lợi và bất lợi của việc tăng học phí đối với ít nhất 3 đối tượng (góc độ): học sinh, giáo viên, phụ huynh học sinh. Nếu chia nhỏ hơn nữa thì có thể thành nhiều đối tượng hơn: học sinh giỏi, học sinh kém, giáo viên nghèo, giáo viên giàu, phụ huynh giàu, phụ huynh nghèo,... Bạn có thể nêu thêm các đối tượng khác có liên quan được không?

• Đặc biệt trong việc nhận xét, đánh giá con người, có liên quan tới tâm lí, tình cảm thì hầu hết chúng ta chỉ là thầy bói xem voi.

• Nếu ta định nghĩa: “hiểu là biết cộng với việc trải qua hoàn cảnh tương tự” thì hầu hết mọi người khi nhận xét về người khác đều mới chỉ là biết, cũng đã là giỏi, chứ rất ít người trải qua hoàn cảnh tương tự người khác để có thể hiểu được người đó. Chỉ khi trải qua hoàn cảnh tương tự một ai đó ta mới có thể hiểu được tại sao người đó lại suy nghĩ hành động như vậy nếu không thì chúng ta thường nghĩ dưới góc độ bản thân mà suy ra người đó, tức là: “suy bụng ta ra bụng người”.

°

° °

PHƯƠNG PHÁP “SINH NHẬT”:

Liên hệ ngày bạn muốn nhớ với những ngày sẵn có trong đầu bạn.

VD: Bạn sinh năm 1981, Q sinh ngày 19/4/1982. Bạn có thể nhớ ngày sinh của Q như sau: “Q sinh sau mình 1 năm, trước Bác Hồ 1 tháng”.

Khi đang học, chắc chắn có lúc bạn sẽ gặp những khó khăn, trắc trở, sự nhầm lẫn, lúng túng. vậy sẽ phải làm gì? XIn gợi ý vài cách sau:

• Thử dùng các phương pháp như: lười, phao cứu trợ, Nobita, ba bói xem voi…

• Tìm nơi khác để học.

• Dừng việc học lại và quay trở lại với vấn đề vào lúc khác.

…