HÀ THANH NIÊN

CHÚNG TA CÓ NHIỀU THÀNH PHỐ lớn. Sàigòn, Huế, Cần Thơ, Đà Nẵng. Ở những thành phố này, tập trung nhiều tinh hoa của đất nước, đồng thời, cũng tập trung nhiều tâm hồn phản kháng. Những cuộc vùng lên của tuổi trẻ đều khởi sự từ Sàigòn, Huế, Cần Thơ. Chính những nơi sinh hoạt ồn ào nhất lại là những nơi mà tuổi trẻ cảm thấy cô đơn nhất. Không ai có thể tưởng tượng nổi nước Việt Nam độc lập, trải qua nhiều cuộc cách mạng, chủ quyền trong tay, xổ số kiến thiết quốc gia mỗi tuần một lần và đã tới «cặp bẩy» mà thủ đô Việt Nam chỉ có một cái Nhà Thanh Niên được biết tới nhờ hàng chữ đúc bằng xi măng và sơn xanh! Người pháp đô hộ chúng ta, muốn dân ta ngu muội mà còn xây bố thí cho chúng ta mỗi thành phố lớn một cái Nhà Hát lớn. Người Pháp sợ hãi tuổi trẻ chúng ta phản kháng đến cái độ phải hướng tuổi trẻ vào con đường thể thao quên lãng. Phong trào Ducouroy đó. Thuốc phiện cuối cùng của thực dân nhầm ru ngủ tuổi trẻ để khỏi vùng dậy đòi độc lập. Riêng các nhà lãnh đạo của chúng ta không sợ tuổi trẻ phản kháng. Cũng được đi. Nhưng để tuổi trẻ vung phí nhiệt tình, để tuổi trẻ nổi loạn phá phách, để tuổi trẻ cho phù thủy chính trị thao túng, để tuổi trẻ quên gốc gác biến dạng thành híp py choai choai, nhà lãnh đạo phải hoàn toàn chịu trách nhiệm với dân tộc và lịch sử.

Vì không sợ sức mạnh của tuổi trẻ nên coi thường sức mạnh ấy. Do đó, tuổi trẻ Việt Nam đã được phó thác cho những ông Tổng trưởng, Tổng giám đốc thanh niên mà tâm hồn của họ chỉ là tâm hồn bang bạnh. Rồi quý vị bang bạnh này lại ủy nhiệm trọng trách hướng dẫn tuổi trẻ cho các ông Trưởng ty, Trưởng chi thanh niên, những ông rất có tài dạy thể dục, ném tạ, nhẩy sào, đu dây, đánh banh hơn là đào tạo một thế hệ tuổi trẻ. Tôi không dám khinh mạn hay nghi ngờ kiến thức của quý vị huấn luyện viên thể dục, thể thao nhưng họ tốt nghiệp ra không phải để dẫn dắt tuổi trẻ. Họ chỉ có trách nhiệm làm lớn các bắp thịt trên thân thể những người thanh niên. Nói cho đúng, họ lo về thể xác người tuổi trẻ. Miền Nam của chúng ta mới chỉ có những huấn luyện viên thể dục, thể thao, chưa hề có lãnh tụ tuổi trẻ. Ông Ngô Đình Nhu không bao giờ là lãnh tụ tuổi trẻ dù là tuổi trẻ... Thanh Niên Cộng Hòa. Ông ấy ở xa tuổi trẻ. Thật xa. Ông ấy ở cao hơn chỗ đứng của tuổi trẻ. Thật cao. Người lãnh tụ lý tưởng của tuổi trẻ phải như thế nào, sẽ có dịp tôi nói tới. Bởi không có lãnh tụ nên, ngay tại thủ đô Sàigòn mười mấy quận, mỗi quận có những một Chi Thanh Niên trông vào thật thê lương, bệ rạc. Ở Sàigòn còn thế, ở tỉnh, các quận ra sao? Nghe nói quý vị Trưởng ty Thanh niên rất kinh sợ các vị Tỉnh trưởng. Những tâm hồn công chức không thích hợp với vai trò hướng dẫn tuổi trẻ. Bản chất của tuổi trẻ là phản kháng. Phản kháng trong u tối để đòi vinh quang. Phản kháng trong vinh quang để đừng ngủ trên vinh quang. Người ta không biết nghĩ thế nên cái gọi là Nhà Thanh Niên, chỉ còn là một cái nhà trang trí cho cơ quan thanh niên của chính phủ. Và chắc chắn, trong cuốn Thành tích chấp chánh của nội các X hay Y, cơ quan thanh niên sẽ không quên kể lể... «Thành tích của Nhà Thanh Niên»!

Nhà Thanh Niên phải được quan niệm như thế nào, phải được sử dụng ra sao? Tôi không phải là người công chức ăn lương của Tổng Nha Thanh Niên nên không có bổn phận nghiên cứu các tổ chức thanh niên trên thế giới như tổ chức thanh niên Phát Xít của Hitler, tổ chức thanh niên Kông Xô Môn của Nga Xô Viết vân vân... Vì mưu sinh vất vả, tôi không còn thì giờ đọc sách báo. Tôi cũng chưa từng được cái vinh hạnh xuất ngoại bằng tiền của nhà nước để đi tìm hiểu, học hỏi sự huấn luyện, hướng dẫn thanh niên ở các nước tân tiến. Kiến thức của tôi lại rất hẹp hòi, không có chiều sâu nên đóng góp ý kiến của mình vào những vấn đề tuổi trẻ Việt Nam tôi rất sợ. Vậy xin bạn và những nhà lãnh đạo thanh niên hiểu giùm cho rằng tôi chỉ viết bằng tấm lòng chân thành của tôi, của một người đã từng có thuở làm người tuổi trẻ bơ vơ.

Nhà nước vừa khánh thành hai Trung Tâm Sinh Hoạt Thanh Niên. Một ở trụ sở Tổng Hội Sinh Viên cũ, đường Duy Tân và một ở khu đất sân thể thao Phan Đình Phùng, đường Pasteur. Sinh hoạt ra sao? Tôi chưa biết. Nhưng chắc chắn nó không thể thoát khỏi đường lối của Tổng Nha Thanh Niên. Và nó sẽ buồn hiu như ngôi Nhà Thanh Niên mà thôi. Những Nhà Thanh Niên, Trung Tâm Sinh Hoạt Thanh Niên phải giao cho tư nhân, cho những ai mà tài năng và đức độ của họ ít người dám nghi ngờ. Hoặc phải giao cho Hướng Đạo. Như đã nói, bản chất của tuổi trẻ là phản kháng, đối lập. Tuổi trẻ chỉ phục vụ quê hương trong tinh thần độc lập chứ không chịu chi phối bởi sự chỉ huy của chính quyền. Kinh nghiệm đã chứng minh: Những Chương trình mùa hè, Chương trình phát triển sinh hoạt học đường (CPS) đã hoàn toàn thất bại vì nhận tài trợ của Mỹ. Khi đã nhận tài trợ của ngoại bang là đã thỏa hiệp chịu bị chi phối công khai hay ngấm ngầm. Và, như thế, chương trình chưa khởi sự đã có phản kháng. Khi chưa có một Chính sách thanh niên thật khó mà bàn về một chi tiết. Nhà Thanh Niên là một chi tiết, là một nốt nhạc trong bản nhạc tuổi trẻ.

Theo tôi, Nhà Thanh Niên phải sinh hoạt thường xuyên như một nhà hàng ca vũ nhạc. Một lãnh tụ Tây phương dạy môn đệ của ông ta một câu bất hủ: «Muốn lời nói đi vào tâm hồn người nghe phải làm cho lời nói đi vào tai người nghe đã». Muốn tuyên truyền cái gì đó mà khiến người nghe mình tuyên truyền phải theo mình, trước hết, phải có nghệ thuật nói sao cho người nghe mình bằng lòng nghe mình. Người nghe mình đừng có bịt tai hoặc bỏ đi. Câu nói của ông lãnh tụ vừa dẫn trên rất đáng suy nghĩ. Ít ra cho sinh hoạt của Nhà Thanh Niên, muốn thanh niên tới Nhà Thanh Niên, trước hết, phải làm sao để họ tới. Tất nhiên phải quảng cáo, phải tận dụng mọi phương tiện quảng cáo, phải hy sinh tiền bạc quảng cáo, phải biết nghệ thuật quảng cáo để lôi cuốn thanh niên. Đừng bao giờ ngại tiền bạc cho công cuộc đầu tư một thế hệ rường cột của dân tộc. Khi thanh niên tới Nhà Thanh Niên phải làm sao để họ về còn tới nữa, tới hoài và rủ bè bạn tới. Đừng sợ lỗ. Lãi rất nhiều. Tôi đã thấy Câu Lạc Bộ của tiểu đoàn Nguyễn Huệ ở Trung Tâm Huấn Luyện Quang Trung do các sinh viên dự bị sĩ quan tự quản trị và điều hành. Và lãi lớn. Thiên tài và nhân tài đầy rẫy trong hàng lớp những người tuổi trẻ. Chỉ cần một số người có lòng. Là mọi việc xong xuôi. Nhà Thanh Niên ăn lãi thật ít. Lãi ấy không bỏ vào công quỹ hay... tư quỹ. Cũng phải đề phòng nạn tham nhũng chứ bộ. Đó là nói chơi. Người ta còn kỳ vọng vào tuổi trẻ chỉ vì tuổi trẻ lương thiện. Lãi ấy sẽ dùng vào những việc cho tuổi trẻ.

Khi thanh niên đã tới, làm cách nào cầm chân thanh niên? Những gì đang quyến rũ tuổi trẻ thành phố? Tuổi trẻ thành phố ham chuộng những gì? Có bao nhiêu khuynh hướng? Ban quản trị Nhà Thanh Niên phải tìm hiểu. Tại sao không có nhạc trẻ ở Nhà Thanh Niên? Được chứ. Nhưng trước khi nghe nhạc trẻ phải có những nhân vật mà tuổi trẻ ngưỡng mộ về tài năng hay đức độ tâm sự với họ, gửi gấm kỳ vọng ở họ, thỏa mãn tự ái của họ. Tại sao ban đêm Nhà Thanh Niên không là một phòng trà với những ca sĩ thần tượng của tuổi trẻ ngợi ca tình yêu thơ mộng, tình yêu quê hương, tình yêu dân tộc thay vì để họ tới những phòng trà đàng điếm ca nhạc ái tình thiếu máu, bệnh hoạn? Tuổi trẻ vốn nghèo. Nghèo mà có thể đến Nhà Thanh Niên nghe nhạc tuyệt vời như đến những phòng trà sang trọng, họ sẽ đến mãi. Và họ sẽ hãnh diện. Bởi vì, chỉ tuổi trẻ mới được đến Nhà Thanh Niên. Bởi vì, có được vào Nhà Thanh Niên mới là tuổi trẻ mà dân tộc trao gửi lịch sử trong tay. Mỗi chủ nhật một cuộc diễn thuyết hữu ích. Một lần hát ca tự do. Hãy hát bài hát của anh. Hãy lên ngâm bài thơ của anh. Hãy lên nói tâm sự của anh. Anh tới Nhà Thanh Niên nghe Vũ Quốc Thúc nói chuyện kinh tế, Nguyễn

Mạnh Côn nói chuyện khoa học giả tưởng, Nguyên Sa nói chuyện làm thơ, Mai Thảo nói chuyện viết văn, Lê Dân, Hoàng Vĩnh Lộc nói chuyện làm phim, Đoàn Châu Mậu nói chuyện đóng phim, Trấn Tần Quốc nói chuyện làm báo, Phạm Duy nói chuyện làm nhạc vân vân... Nhà Thanh Niên có máy chiếu phim. Nhà Thanh Niên có sân khấu diễn kịch. Hãy tới Nhà Thanh Niên, anh muốn gì, chúng tôi thỏa mãn anh ngay. Anh thích «nữ hoàng du ca chân đất» Khánh Ly đứng cạnh Trịnh Công Sơn ôm lục huyền cầm ngợi ca tình yêu? Sẽ có. Có liền. Hãy đến bằng lòng anh và chỉ cần túi anh dính chút tiền còm.

Một khi tuổi trẻ chỉ đến chỗ của họ. Mỗi khi chỗ ấy quyến rũ được họ. Khi ấy hãy nói về một lý tưởng và muốn họ làm sáng lý tưởng đó.