uộc tranh luận giữa Hall và Pazini kéo dài trong nhiều ngày đêm. Ban đầu nó chỉ giới hạn trong phạm trù đạo đức, rồi nhanh chóng mở rộng và đào sâu hơn. Vì đạo đức là đỉnh điểm của tất cả các ngành khoa học, họ cảm thấy cần phải đi xuyên suốt những ngành khoa học đó để tìm kiếm những nền tảng nguyên thuỷ. Pazini yêu cầu Hall phải chứng minh được rằng quan niệm đạo đức " Người không nên giết người " do anh nêu ra là một lẽ phải có giá trị đầy triết lý kiên định và đầy sức thuyết phục, chứ không phải là niềm tin mang màu sắc Tôn giáo. Trong khi đó, để cho việc suy luận có thể tiến hành một cách thông minh và dễ theo dõi, họ thấy cần bày tỏ và xác định những niềm tin căn bản nhất và lý tưởng tối cao của đối phương.

Đó là cuộc đọ sức giữa hai học giả, có đầu óc thực tế, và kết quả tối hậu mà họ tìm kiếm thường bị chìm ngập giữa những cơn hào hứng cao độ và những xung đột về tư tưởng. Và Hall đã đánh giá đúng đối phương khi nhận thức được rằng, về phần ông, tất cả những gì ông làm chỉ đơn thuần là một sự tìm kiếm chân lý. Nếu ông thua và bị mất mạng thì điều đó cũng chẳng có tí gì ảnh hưởng đến sự suy luận của ông. Vấn đề cần giải quyết hiện nay là xét xem Văn phòng Ám sát do ông thành lập có phải là một tổ chức của lẽ phải hay không.

Hall kiên quyết dùng tất cả mọi lý lẽ để bảo vệ luận điểm duy nhất của anh là trong lịch sử tiến hoá của xã hội, thời đại hiện nay là thời đại mà xã hội như một tổng thể, phải tìm ra cách cứu cánh cho nó. Anh kết luận rằng, thời đại mà một kị sĩ trên lưng ngựa, hay những nhóm anh hùng hiệp sĩ lãnh sứ mệnh quyết định vận mạng cho toàn xã hội đã vĩnh viễn qua rồi. Anh nhấn mạnh rằng Pazini đã hành động theo kiểu một chàng hiệp sĩ như vậy, cưỡi trên lưng con chiến mã là Văn phòng Ám sát. Trên nền tảng niềm tin đạo đức đó, ông đã thi hành việc phán xét và trừng phạt, và trong một chừng mực, ông đã dẫn dắt và chà đạp xã hội theo hướng ông muốn.

Pazini, mặt khác, không phủ nhận việc ông đã đóng vai một hiệp sĩ trừ gian diệt ác, người suy nghĩ cho xã hội, quyết định cho xã hội và dẫn dắt xã hội, nhưng ông dứt khoát phủ nhận rằng xã hội, như một tổng thể, có đủ khả năng tự điều khiển nó, phủ nhận rằng, dù không kể đến những sai phạm ngu ngốc, sự tiến bộ của xã hội lại có thể đạt được do sự điều khiển của chính bản thân tổng thể đó. Và đây chính là điểm then chốt của vấn đề. Để giải quyết nó, họ giở lại lịch sử, và theo dõi lịch sử tiến hoá của xã hội loài người, từ những chi tiết tỉ mỉ nhất trong cộng đồng người nguyên thuỷ đến nền văn minh cao nhất.

Sự thực, cả hai học giả đều rất thực tế và rất cụ thể, do đó họ đều công nhận và đồng ý rằng, yếu tố có lợi cho xã hội là yếu tố quyết định và cũng là yếu tố có ý nghĩa cao nhất về đạo đức. Và cuối cùng dựa trên thước đo này, Winter Hall đã thắng. Pazini chấp nhận thua cuộc, và Hall, phấn khởi và hài lòng chợt nắm lấy tay. Mặc dù rất ngạc nhiên, Pazini cũng đưa tay xiết chặt tay anh.

- Bây giờ tôi mới thấy, rằng tôi đã không quan tâm đầy đủ đến các yếu tố xã hội. Những vụ ám sát, đứng về mặt thực chất, cũng không sai nhiều khi đứng về mặt xã hội. Giữa những cá nhân với nhau thì không có gì sai cả. Nhưng cá nhân không phải là cá nhân đơn thuần. Họ là những phần tử trong khối nhân quần phức tạp. Tôi đã phạm sai lầm ở chỗ đó. Vấn đề đã khá sáng tỏ. Tôi đã sai. Còn bây giờ... - Ông ngừng lại và xem đồng hồ - Hai giờ rồi. Chúng ta đã bàn bạc khuya quá. Bây giờ tôi đã sẵn sàng để nhận hình phạt. Chắc anh cũng sẽ cho phép tôi có thời giờ thu xếp công việc trước khi tôi ban lệnh giết xuống cho các cộng sự chứ?

Hall do say sưa với cuộc tranh luận, đã quên mất đi các điều kiện trước đây, giờ giật bắn cả người.

- Tôi không mong điều này, - anh nói - và thực tình mà nói, tôi đã quên bẵng nó rồi. Có lẽ điều đó không cần thiết nữa. Bản thân ông đã tin rằng việc ám sát là sai lầm. Đề nghị ông giải tán tổ chức này. Như thế là đủ.

Pazini lắc đầu.

- Thoả thuận là thoả thuận. Tôi đã thoả thuận thi hành một vụ giết người cho anh. Mỗi cá nhân đều có những đặc quyền, và một trong những đặc quyền đó là việc giữ lời hứa. Tôi phải giữ lời hứa. Nhiệm vụ sẽ được thi hành. Tôi e rằng đó sẽ là nhiệm vụ cuối cùng do Văn phòng thực hiện. Bây giờ là sáng thứ bảy. Giả sử anh đợi đến tối mai để ban hành mệnh lệnh?

- Ngày... ngày mai à! - Hall thốt lên.

- Không tranh luận gì nữa cả, - ông nghiêm giọng trách - Hơn thế nữa, tất cả mọi cuộc tranh luận đều đã chấm dứt. Tôi từ chối không nghe gì hết. Dù vậy, tôi muốn nói thêm một việc nữa cho công bằng: Hãy nghĩ xem ám sát một người như tôi khó như thế nào, do đó tôi đề nghị tăng tiền công lên tối thiểu là 10.000 $ nữa - Ông giơ tay ra hiệu còn muốn nói thêm nữa - Anh yên tâm, tôi rất khiêm tốn. Tôi sẽ làm các cộng sự của tôi lao đao để xứng đáng với món tiền công 50.000 hay hơn thế nữa...

- Nếu như ông giải tán tổ chức...

Pazini ra hiệu cho anh im lặng.

- Không bàn cãi nữa. Bây giờ là việc của tôi. Tổ chức này có thể được giải tán bất kì lúc nào, nhưng tôi báo để anh đề phòng: Thôi luật lệ của chúng tôi, tôi có thể trốn thoát. Và anh nhớ tôi có hứa rằng nếu đến kỳ hạn, nghĩa là cuối năm nay, mà nhiệm vụ không hoàn thành thì tiền công sẽ được hoàn lại cho anh cộng thêm 5%. Nếu tôi thoát, tôi sẽ tự tay hoàn lại anh số tiền.

Winter Hall nóng nảy khoát tay.

- Nghe tôi - anh nói - tôi xin nhấn mạnh một điều. Ông và tôi đã đồng ý trên một nền tảng đạo đức. Lợi ích xã hội là nền tảng của tất cả các tiêu chuẩn đạo đức...

- Xin lỗi... - ông ngắt lời -... của đạo đức xã hội mà thôi. Cá nhân, trong những phương diện nhất định vẫn là cá nhân.

- Cả tôi lẫn ông - Hall tiếp tục - đều không chấp nhận xái luật cổ xưa: nợ máu phải tra bằng máu. Chúng ta không tin vào việc trừng phạt tội ác. Những vụ giết người của Văn phòng ông, được xem là hợp với lẽ phải vì nạn nhân đều là những lẻ gây tội ác, nên đã không bị xếp loại như những sự trừng phạt. Ông xem những nạn nhân đó như những mầm bệnh trong xã hội, và xã hội sẽ tốt đẹp hơn nếu trừ khử chúng đi. Ông thủ tiêu chúng khỏi bộ máy xã hội theo đúng như nguyên tắc của những nhà phẫu thuật cắt bỏ những mụn nhọt ung thư. Tôi đã nắm rõ được quan điểm đó ngay lúc khởi đầu cuộc tranh luận.

Trở lại vấn đề khi nãy. Không chấp nhận chủ thuyết trừng phạt, ông và tôi đều xem tội ác đơn thuần là một khuynh hướng bất mãn chống lại xã hội, và như vậy, một cách tiện lợi và cảm tính, chúng ta đã xếp loại nó. Như thế, tội ác là một hiện tượng bất thường có tính xã hội, mang vài đặc tính bệnh hoạn. Nó chính là một thứ bệnh. kẻ phạm tội là một người mắc bệnh, và anh ta phải được đối xử thích hợp để có thể thoát khỏi bệnh đó.

Bây giờ xin nói về ông và quan điểm của tôi. Văn phòng Ám sát của ông mang khuynh hướng chống lại xã hội. Ông tin vào nó. Do đó ông đã bị bệnh. Niềm tin vào việc ám sát tạo nên căn bệnh của ông. Nhưng bây giờ ông không còn tin vào nó. Ồng đã khỏi bệnh. Ông không còn có khuynh hướng chống lại xã hội. Cái chết của ông không còn cần thiết vì đó chính là sự trừng phạt căn bệnh mà ông đã khỏi hẳn. Giải tán tổ chức và chấm dứt hoạt động. Đó là tất cả những gì ông phải làm.

- Anh nói hết chưa? - Pazini nhăn mặt hỏi.

- Rồi.

- Thế hãy nghe tôi trả lời và chấm dứt cuộc tranh luận. Tôi đã cho Văn phòng của tôi là hợp với lẽ phải, và tôi đã dùng lẽ phải điều hành nó. Tôi cũng đã biến nó thành một bộ máy hoàn hảo. Nền tảng của nó là những nguyên tắc đúng mực nhất định. Trong lịch sử hoạt động của Văn phòng, chưa hề có một nguyên tắc nào bị vi phạm. Một nguyên tắc đặc biệt trong những nguyên tắc này là điều lệ về hợp đồng với các thân chủ, trong đó chúng tôi đảm bảo thi hành nhiệm vụ đã nhận. Tôi nhận nhiệm vụ từ anh. Tôi đã nhận 40.000 $. Thoả thuận đặt ra là tôi sẽ ban lệnh xử tử chính tôi, nếu anh chứng minh cho tôi thấy rằng những vụ ám sát do Văn phòng thực hiện là trái với lẽ phải. Anh đã chứng minh thành công. Việc còn lại phải làm là thi hành hợp đồng.

Tôi rất tự hào về tổ chức này. Tôi sẽ không dùng hành động cuối cùng này để huỷ hoại những nguyên tắc cơ bản và phá vỡ những luật lệ đã quyết định hoạt động của nó. Tôi xem đây là quyền của tôi với tư cách một cá nhân, và quyền này không hề mâu thuẫn với lợi ích xã hội. Tôi không muốn chết. Nếu tôii giữ cho không bị giết trong một năm, nhiệm vụ tôi nhận từ anh, như anh biết, sẽ tự động chấm dứt. Tôi sẽ cố hết sức để thoát thân. Và bây giờ, đừng bàn cãi thêm gì nữa cả. Tôi đã quyết định. Về việc giải tán Văn phòng, anh có đề nghị gì không?

- Cho tôi biết tên và tất cả chi tiết về mọi thành viên. Tôi sẽ thông báo cho họ biết để giải tán...

- Chỉ sau khi tôi chết hay đã hết thời hạn một năm - Pazini phản đối.

- Được rồi, sau khi ông chết, hay sau khi hết thời hạn một năm, tôi sẽ ra thông báo kèm theo lời đe doạ rằng tôi sẽ trình cảnh sát.

- Họ có thể sẽ giết anh, - Pazini cảnh cáo.

- Phải, có thể lắm chứ. Cũng đành vậy thôi.

- Anh có thể tránh bị giết! Khi anh gửi thông cáo, báo cho họ biết tất cả tài liệu đã được một người thứ ba cất giữ ở sáu thành phố khác nhau, và nếu anh bị giết, tài liêu sẽ được giao cho cảnh sát.

Mãi đến ba giờ sáng họ mới giải quyết xong các chi tiết về việc giải tán tổ chức. Một sự yên lặng kéo dài sau đó, và mãi thật lâi Pazini mới lên tiếng.

- Anh biết không, Hall, tôi rất thích anh. Chính anh cũng có thể là một nhà đạo đức nhiệt thành. Anh cũng có thể thành lập một Văn phòng như thế này, tôi không biết nên khen anh thế nào hơn nữa, vì tôi tin rằng Văn phòng của tôi là một thành tích độc đáo. Dù sao đi nữa, tôi không chỉ thích anh, mà tôi biết tôi có thể tin cậy anh được. Anh biết giữ lời hứa như tôi đã giữ lời hứa. Tôi có một cô con gái. Mẹ nó đã mất, và nếu như tôi chết đi, nó sẽ chẳng có ai thân thuộc trên đời. Tôi muốn uỷ thác con tôi cho anh. Anh có vui lòng nhận trách nhiệm đó không?

Hall gật đầu ưng thuận.

- Con tôi đã trưởng thành, do đó không cần làm giấy giám hộ gì cả. Nhưng con bé còn độc thân, tôi sẽ để lại cho con tôi một món tiền lớn, và anh sẽ coi sóc việc đầu tư món tiến đó. Tôi sẽ gặp con tôi chiều nay. Anh đi cùng với tôi chứ? Không xa lắm đâu, ở Edge Moor đường Hudson đây thôi.

- Lạ nhỉ, tôi cũng ghé thăm Edge Moor cuối tuần này - Hall buột miệng.

- Vậy sao! Edge Moor, nhưng ở chỗ nào?

- Tôi không biết. Tôi chưa bao giờ đến đó cả.

- Không sao, khu vực đó nhỏ thôi. Anh có thể dành ra hai tiếng đồng hồ vào sáng chủ nhật. Tôi sẽ lái xe xuống chỗ anh. Gọi điện thoại cho tôi hay thời gian và địa điểm gặp anh. Số điện thoại của tôi là Suburban 245.

Hall ghi số điện thoại và đứng dậy.

Pazini ngáp khi họ bắt tay nhau.

- Giá mà ông suy nghĩ lại, - Hall nài nỉ.

Nhưng Pazini lại ngáp, lắc đầu và tiễn khách ra về.