heo lệ, tôi lại lẻn vào dinh Kaneda.

Lệ là cái gì thì không cần phải giải thích nữa. Nó là sự thể hiện mức độ tăng theo cấp số nhân số lần hành động của một thói quen nào đó. Cái gì đã làm một lần thì muốn làm lần thứ hai, thử lần thứ hai rồi thì muốn thử lần thứ ba. Đó là tính tò mò không phải chỉ của riêng loài người, cần phải nhận định rằng mèo sinh ra cũng có quyền được hưởng đặc tính tâm lý này. Một cái gì cứ lặp đi lặp lại đến lần thứ ba trở đi thì được gọi là “tập quán”. Hành vi này càng ngày càng phát triển, đã trở thành nhu cầu trong cuộc sống và mèo cũng không khác gì người.

Nếu có ai thắc mắc tại sao tôi qua lại dinh Kaneda nhiều như vậy để làm gì, thì trước đó tôi cũng muốn xin hỏi lại loài người một điều là, tại sao con người lại hít khói vào mồm, rồi thở ra đằng mũi? Chừng nào con người còn làm cái việc ngu xuẩn là hít thở một cách không biết ngượng cái thứ chẳng có lợi gì cho ruột gan, huyết mạch ấy thì xin đừng lớn tiếng ngăn cản việc tôi qua lại nhà Kaneda. Dinh thự nhà Kaneda chính là “thuốc lá” của tôi.

Cái từ “lẻn vào” là một từ rất thô thiển. Nghe cứ như là nói về một thằng kẻ trộm hay thằng vô lại ấy, thật khó chịu! Việc tôi đến dinh nhà Kaneda thì quả là không có ai mời thật. Nhưng tôi đến đó hoàn toàn không phải để thó một miếng cá, hay để bàn bạc chuyện bí mật gì với cậu chó Chin, cái thằng mà lúc nào cũng nhăn mặt như kẻ động kinh, để cho mắt và mũi dính vào với nhau ở giữa mặt ấy. Cái gì? Trinh thám ư? Tức là có một mục đích khác? Ở trên đời này, nếu nói nghề gì là nghề xấu xa, đáng ghét thì không có nghề gì bần tiện bằng nghề trinh thám (dò la) và nghề cho vay nặng lãi.

Quả thật, vì anh Kangetsu mà lòng nghĩa hiệp, vốn không có ở loài mèo, trỗi dậy, tôi đã một lần lẻn vào nhà Kaneda, lắng nghe động tĩnh trong nhà này. Nhưng chỉ một lần thôi. Sau đó thì tôi không bao giờ làm cái việc hèn hạ, không hợp với lương tâm loài mèo ấy nữa. Vậy thì tại sao tôi lại dùng cái từ hồ đồ là “lẻn vào” ấy? Chà! Đây là một việc rất có ý nghĩa.

Vốn dĩ theo quan niệm của loài mèo, trời là để bao trùm lên vạn vật, còn đất là để chở vạn vật. Dù con người cố tình ngang bướng, vin vào những lý luận dai dẳng gì gì đó thì cũng không thể phủ nhận sự thật này. Vậy thử hỏi, để tạo ra trời đất, con người đã cố gắng được bao nhiêu? Chẳng phải là họ đã chẳng đóng góp được tí gì hay sao? Không có cái luật nào lại quy định cái mình không làm ra là của mình cả. Cứ quy định đó là của mình đi cũng được, nhưng không có quyền cấm người khác ra vào.

Đất rộng mênh mông thế này, tự nhiên đi quây hàng rào, thậm chí đóng cả cọc, một cách rất gian trá, rồi bảo đấy là sở hữu của kẻ này kẻ kia. Làm như vậy có khác gì đi chăng dây trên bầu trời, rồi nhận chỗ này là trời của tôi, chỗ kia là trời của nó không? Nếu đem cắt đất ra mà bán quyền sở hữu mỗi tsubo là bao nhiêu tiền, thì cũng có thể đong không khí chúng ta đang thở mà bán, mỗi mét khối là bao nhiêu chứ! Nếu không thể đong không khí để bán, nếu chăng dây trên trời xanh là không chính đáng, thì tại sao, việc tư hữu mặt đất lại không phải là không chính đáng? Từ quan điểm như vậy mà tin luật pháp như vậy, cho nên tôi cứ thích đi đâu thì đi, thích vào đâu là vào. Những chỗ không thích thì tôi không đi. Tôi chẳng cần phân biệt phương hướng đông tây nam bắc gì hết, cứ thản nhiên, lừ lừ mà đi.

Tôi cũng không ngại những nơi như nhà Kaneda. Nhưng cái đau buồn cho mèo là về sức mạnh thì không bằng người. Sống trong cái cuộc đời có câu cách ngôn “quyền thuộc về kẻ mạnh” này, dẫu cho mình có đạo lý đến đâu, cái lý của mèo vẫn chẳng được chấp nhận. Nếu cứ cố làm theo cái lý của mình thì sợ rằng sẽ bị xơi đòn gánh, như Đen nhà hàng xe vẫn xơi của nhà hàng cá mất thôi. Trong trường hợp mình có lý, nhưng bên kia nó có quyền lực và sức manh thì, hoặc là phải bẻ cong cái lý đi, một hai tuân theo kẻ mạnh, hoặc là khi khuất mắt kẻ có quyền, mình cứ thi hành cái lý của mình thôi. Nếu phải chọn một trong hai cách ấy thì tôi chọn cách sau. Tôi không thể không tránh đòn gánh, nhưng tôi cũng không thể không “lẻn vào”. Nếu vào nhà người khác mà không có trở ngại gì thì không thể không vào. Chính vì vậy mà tôi đã lẻn vào nhà Kaneda.

Đã lẻn vào nhiều lần, nên mặc dù không có mục đích dò la, mọi sự trong nhà Kaneda cứ tự nhiên đập vào mắt tôi, dẫu tôi không muốn nhìn, những ấn tượng cứ in vào óc tôi, dù tôi không muốn nhớ. Đó là những hình ảnh: Bà Mũi mỗi khi rửa mặt lại chỉ cẩn thận lau mỗi cái mũi. Cô tiểu thư Tomiko xơi bánh dày Abekawa nhồm nhoàm. Rồi thì ông Kaneda. Ông Kaneda khác với vợ, là người đàn ông mũi tẹt. Ông không chỉ mũi thấp mà cả mặt cũng thấp. Đó là một cái mặt bằng phẳng đến nỗi khiến người ta có thể nghi ngờ rằng phải chăng đó là hậu quả còn để lại sau bốn mươi năm, khi ông còn nhỏ, ông đã đánh nhau và bị thằng ranh nào đó nó tóm cổ ông, ấn mạnh vào tường, làm cho mặt ông bẹt ra như vậy. Đó không phải một bộ mặt vô cùng hiền hòa, không có nguy hiểm, nhưng có vẻ thiếu sự biến hóa. Nó là một cái mặt dù có tức giận đến đâu cũng vẫn bằng phẳng. Ông Kaneda ấy ăn gỏi cá ngừ, tự mình vỗ bừa vào cái đầu hói của mình. Rồi thì, không chỉ có cái mặt thấp cả người ông cũng thấp nên ông ra sức đội mũ cao, đi guốc cao. Rồi thì, tay kéo xe thấy chuyện đó kỳ lạ, nói với thằng học trò, thằng học trò khen “đúng mày quan sát tinh lắm…” Nhiều lắm, không thể kể hết được.

Gần đây, tôi thường đi ngang qua cửa bếp, vòng ra sân, đứng núp sau những hòn núi giả, nhìn vào thấy cửa mở mà rất yên tĩnh thì tôi từ từ lẻn vào. Nếu như có tiếng người ồn ào hay sợ là từ phòng khách họ sẽ trông thấy thì tôi vòng sang phía đông bồn nước rồi từ nhà xí tôi đến gầm hành lang thềm nhà lúc nào không hay. Tôi chẳng làm gì xấu nên không giấu giếm gì, mà cũng không sợ gì, nhưng nếu ở đó mà gặp người, cái giống vô đạo luật, thì tôi đành phải coi như gặp rủi ro và từ bỏ ý định. Nếu như trên đời này chỉ toàn cái bọn Kumasaka Chohan[1] thì đến Thánh Đức quân tử cũng phải xử sự như tôi thôi.

Ông Kaneđa vốn dĩ đường đường là một nhà doanh nghiệp nên không cần phải vung gậy dài 5 thước 3 phân như bọn Kumasaka Chohan, nhưng nghe nói ông có bệnh không coi người là người. Ông đã không coi người là người thì cũng sẽ không coi mèo là mèo. Từ đó mà suy ra, những kẻ là mèo, dẫu cho đó là mèo Thánh Đức, thì cũng quyết không thể coi thường, thiếu cảnh giác khi ở trong nhà ông được.

Nhưng cái sự không thể coi thường ấy, đối với tôi lại hơi thú vị. Cho nên, việc tôi ra vào nhà Kaneda từ bấy đến nay, có lẽ cũng chỉ là để thử chinh phục, quyết thắng cái nguy hiểm này cũng nên. Đây là điều rất thành thật, cho nên sau khi mổ xẻ tất cả đầu óc của mèo, không chừa một chỗ nào, tôi mới xin thổ lộ.

Hôm nay sẽ thế nào đây? Tôi tì cằm xuống bãi cỏ vườn non bộ, nhìn bao quát phía trước thì thấy phòng khách rộng 15 chiếu mở toang giữa chính mùa xuân và trong đó ông bà Kaneda đang nói chuyện với một vị khách. Trớ trêu thay, cái mũi của bà Mũi lại hướng về phía tôi, nhìn chiếu tướng với cái trán của tôi qua bồn nước. Lần đầu tiên trong đời, tôi bị một cái mũi thế này nhìn chiếu tướng. May là ông Kaneda lại quay mặt về phía khách, nên cái phần bằng phẳng mọi khi bị che khuất, chỉ nhìn thấy một nửa. Thay vào đó, không rõ là có mũi hay không, có điều là bộ râu màu muối tiêu của ông mọc tua tủa, tùy tiện bất kể chỗ nào, cho nên cũng không khó khăn lắm để có thể kết luận là phía trên bộ râu đó có hai cái lỗ. Tiếp theo, tôi tha hồ tưởng tượng rằng, gió xuân mà cứ thổi vào cái mặt nhẵn nhụi như thế thì chắc nhàn hạ lắm đấy.

Ông khách là người có dung mạo bình thường nhất trong ba người. Có điều, chỉ là bình thường không thôi. Ở đây không có gì đặc biệt để mà nêu lên rằng nó là thế này hay thế kia. Bình thường thì tốt rồi. Nhưng bình thường quá, tới mức bình dân, tới độ tầm thường thì lại tội nghiệp, đáng thương. Cái con người sinh ra trong thời đại Minh Trị yên bình, có số phận phải mang bộ mặt vô vị kia là ai vậy? Phải đi xuống dưới gầm hành lang thềm nhà, chỗ mọi khi ấy mà lắng nghe thì mới biết được.

– Thế là nhà tôi cất công đến nhà tay ấy để hỏi tình hình…

Ông Kaneda, với giọng nói oai phong mọi khi. Lời lẽ thì oai phong như thế nhưng không có gì hóc hiểm cả. Ngôn ngữ của ông cũng giống như bộ mặt của ông, rất bằng phẳng, rộng rãi.

– À, đúng rồi, tay ấy có dạy anh Mizushima đấy. Đúng rồi, tôi đã nghĩ ra rồi. Đúng rồi!

Đây là ông khách luôn “đúng rồi”.

– Nhưng mà cũng hơi khó đấy.

– Vâng, ai chứ tay Kushami thì khó rồi. Tay ấy, từ hồi còn đi trọ học cùng với tôi đã là tay khó trị. Cái đó thì khó đấy.

Ông khách quay sang nói với bà Mũi. Bà Mũi lại như mọi khi, cái mũi nổi giông bão:

– Khó với chẳng dễ gì anh? Tôi bằng này tuổi đầu chưa bao giờ đến nhà ai mà lại bị đối xử như cái nhà ấy cả.

Ông khách lựa lời họa theo:

– Hắn nói cái gì vô lễ với chị à? Từ ngày xưa, hắn đã có tiếng là bướng bỉnh mà. Cứ xem, mười năm rồi mà vẫn cứ dạy mỗi môn tập đọc thì cũng đủ biết.

– Không thể nào mà nói chuyện được. Nhà tôi hỏi gì hắn cũng chỉ trả lời ậm à ậm ừ.

– Quá đáng quá. Không thể chấp nhận được. Có được một chút học vấn là thấy vừa lòng lắm rồi nên mới nghèo mà lại hiếu thắng như vậy. Trên đời này có nhiều kẻ rất vô lối. Không biết rằng mình chằng làm được gì, lại đi gây sự, tức giận với những người gìau có. Cứ làm như là người ta lấy tài sản của mình không bằng. Thật là kinh ngạc. Ha ha ha…

Ông khách cười có vẻ khoái chí lắm.

– Vâng, đúng là không thể lời nào tả xiết được. Tức là nó từ cái chỗ ngang bướng, không biết nhìn đời mà ra. Cho nên tôi nghĩ có lẽ phải trị cho nó thì nó mới biết được chăng và đã cho nó nếm thử rồi.

– Đúng thế. Làm như vậy chắc có hiệu quả rồi chứ ạ? Mà cũng có lợi cho cả hắn nữa đấy.

Ông khách đã đồng ý ngay với ông Kaneda trước khi nghe nói là làm cái gì.

– Nhưng mà này, bác Suzuki này. Cái thằng sao mà nó ngang bướng lì lợm thế cơ chứ! Nghe nói là đến trường, nó không bao giờ nói chuyện với các anh Fukuchi và Tsuki đâu. Tưởng là hắn sợ nên không dám nói, ai dè hôm nọ hắn vác ba toong đuổi đánh bọn học trò nhà này. Mà chúng có làm gì đâu. Đã ba mươi tuổi mà còn vác mặt đi làm cái việc như vậy được ư? Đúng là cái đồ hâm, đồ bỏ đi.

– Ôi, sao lại làm cả chuyện thô bạo thế nữa cơ à?

Nghe có vẻ như là ông khách không thể tin rằng lại có chuyện như vậy.

– Có gì đâu. Hình như chúng nó đi qua nhà ấy và nói cái gì đó, thế là hắn ta đi chân không, cầm ba toong nhảy bổ ra. Giả sử chúng có nói vụng nói lén một chút thì cũng là trẻ con. Thế mà đi vác cái mặt để râu ra. Mà lại còn là thầy giáo nữa…

– Vâng, chính vì là thầy giáo mà!

– Vì là thầy giáo nên thế chăng?

Xem ra cả ba người đều không chờ đợi mà nhất trí rằng đã là giáo viên thì dẫu có bị chửi bới thế nào cũng vẫn phải ngoan ngoãn, hiền lành như tượng gỗ mới phải.

– Thế rồi cái thằng gọi là Meitei thì hết sức là nhâng nháo, nói khoác nói lác những cái chả đâu vào đâu. Lần đầu tiên trong đời tôi mới gặp một người kỳ quặc như vậy.

– À, cái tay Meitei ấy à? Có lẽ vẫn nói khuếch nói khoác, không thay đổi gì nhỉ. Chị cũng gặp hắn ở nhà Kushami à? Dây vào tay ấy là không ổn đâu. Tay ấy ngày xưa cũng là cùng bọn với tôi thời trai trẻ đấy, nhưng hắn luôn luôn trêu chọc, quấy phá người khác nên tôi với hắn chỉ toàn cãi nhau.

– Cái loại người như thế ai mà không tức giận được cơ chứ? Mà hắn nói dối cũng giỏi vô cùng. Nào là thiếu tình nghĩa à, nào là phải trừng phạt mới được à… Những lúc như thế thì ai mà chả nói những cái trái với lòng mình. Giá mà nó đừng có xía vào thì đã xong rồi. Đằng này, nó nói lấy nói để, nên mới chẳng đâu vào đâu. Không biết nó muốn gì mà lại đi làm cái trò như vậy… Có thể nói là rất giả dối, rỗng tuếch.

– Đúng thế đấy. Toàn là nói tào lao để mà vui đùa nên rất phiền toái.

– Cái việc về Mizushima, tôi cất công đi hỏi, cuối cùng cũng không ra làm sao. Tôi tức không chịu nổi. Tôi căm giận nó. Thế nhưng, đạo lý là đạo lý. Đến nhà người ta hỏi việc mà không có gì thì cũng chả ra sao, nên sau đó, tôi có sai thằng xe mang biếu một thùng bia. Nhưng mà anh có biết thế nào không? Nghe nói hắn bảo “Chúng tôi không có lý do gì đề nhận những thứ này, mang về đi”. Thằng xe bảo không đây là lòng cảm ơn, xin ông nhận cho thì hắn bảo “Những của này tôi rất ghét. Tôi ngày nào cũng ăn mứt kem, chưa bao giờ uống cái loại đắng như bia này cả.” rồi bỏ vào trong nhà. Thiếu gì cách nói mà đấy anh xem, nó có láo không?

-Thế thì tệ quá.

Lần này có vẻ ông khách cảm thấy tệ thật. Im lặng một lúc, rồi nghe thấy tiếng ông Kaneda:

– Thế này, hôm nay cố tình mời anh đến đây là… tôi định bí mật quấy nhiễu cái thằng dở hơi ấy thì may ra có xong chăng… Nhưng cũng không được.

Ông ta nói và lại vỗ vỗ vào cái đầu hói của mình, giống như lúc ăn gỏi cá ngừ. Tôi đang ở dưới sàn thềm hành lang nên không nhìn thấy ông ta có vỗ thật hay không, nhưng tiếng kêu của cái đầu hói này thì gần đây tôi nghe đã quen. Ở dưới gầm hành lang, chỉ cần nghe tiếng vỗ là tôi biết ngay đó là cái đầu hói, giống như ni cô có thể phân biệt được tiếng mõ vậy.

– Vì vậy tôi muốn phiền anh một chút…

– Tôi thì, nếu có gì làm được xin anh chị đừng ngại. Lần này tôi được về làm việc ở Tokyo cũng hoàn toàn do anh chị giúp đỡ, vì vậy…

Ông khách rất vui vẻ nhận lời yêu cầu của ông Kaneda. Theo giọng điệu này thì ông khách đây cũng là người đã từng chịu nhờ vả ông Kaneda. Chà, sự kiện càng ngày càng tiến triển thú vị đây. Hôm nay trời đẹp quá. Tôi không định đến đây mà lại đến. Không ngờ lại thu thập được nguồn tài liệu quý báu thế này. Giống hệt như vào ngày lễ thanh minh đi viếng chùa, được ông từ cho ăn oản lộc chùa vậy. Ông Kaneda nhờ ông khách cái gì đây nhỉ? Tôi đứng dưới thềm, dỏng tai lên nghe ngóng.

– Nghe nói là cái của lạ Kushami ấy không biết vì lý do gì đã tỏ ý nói với Mizushima là không được lấy con gái nhà Kaneda ấy, có phải thế không bà?

– Không phải chỉ tỏ ý đâu. Hắn nói hẳn ra là có cái đứa ngu nào ở đâu mà lại đi lấy con gái của cái nhà như vậy? Cậu Kangetsu dứt khoát là không được lấy!

– Cái thằng cha láo quá nhỉ. Nó nói thô bạo thế à?

– Không phải chỉ có nói thế đâu. Chính bà vợ hàng xe đã đến đây cho tôi biết.

– Anh Suzuki thấy thế nào? Như anh nghe đấy, nó là một thứ của nợ tai ách chứ còn gì nữa.

– Gay quá nhỉ. Không như những chuyện khác, đây không phải là chuyện để cho người ngoài nói năng một cách bừa bãi như vậy. Cái này thì dù là Kushami thì cũng phải hiểu chứ. Không biết là có lý do gì đây?

– Vì thế cho nên, nghe nói thời học sinh anh đã cùng trọ học với Kushami, bây giờ vẫn là chỗ bạn bè quen biết từ ngày xưa nên tôi mới nhờ anh. Anh thử gặp hắn, nói rõ phải trái cho hắn nghe xem có được không? Có thể hắn sẽ nổi giận cũng nên. Nhưng nếu tức giận thì đó là lỗi tại hắn, hắn sai. Còn nếu hắn tử tế, đỡ quấy phá đi thì bên này sẽ có đối xử hậu hĩnh với hắn, sẽ thôi không làm những cái khiến cho hắn phải điên đầu lên nữa. Nếu hắn vẫn giữ thế của hắn thì bên này cũng có thế của bên này. Nghĩa là nếu bên đó cứ ương bướng thì sẽ chỉ có thiệt thôi.

– Vâng, hoàn toàn đúng như anh nói. Hắn mà cứ ngu ngốc, chống lại thì bản thân chỉ có thiệt chứ chẳng có lợi gì. Tôi sẽ nói cho hắn nghe như vậy.

– Anh cũng úp mờ, hé ra cho hắn biết là con bé nhà này cũng có nhiều nơi đánh tiếng, không phải cứ nhất định sẽ gả cho anh Mizushima đâu. Nhưng nghe nói con người và học vấn của anh ta cũng khá, nếu anh ta cố gắng học, sắp tới đây trở thành tiến sĩ, hoặc nếu anh ta có nguyện vọng thì cũng có thể.v.v..

– Nói như thế thì bên kia sẽ được động viên cố gắng học tốt hơn đấy. Hay lắm!

– Còn một cái lạ là, cái này tôi thấy không hợp với Mizushima, nó cứ gọi cái tay Kushami kỳ quái ấy là “thầy, thầy” và hầu như Kushami nói cái gì nó cũng nghe, thế mới khó. Nhưng mà cái đó thì tất nhiên không chỉ có Mizushima, cho nên dù Kushami có muốn nói gì để cản trở tôi cũng chẳng lo.

– Chỉ tội nghiệp cho cậu Mizushima thôi. – Phu nhân Mũi góp lời.

– Tôi chưa gặp cậu Mizushima, nhưng nếu cậu ấy thành duyên với nhà đây thì hạnh phúc cả đời, chắc bản thân anh ta cũng không nghĩ khác.

– Vâng, cậu Mizushima thì muốn đấy nhưng mà những cái đồ gàn Kushami hay Meitei ấy nói này nói nọ nên mới thế.

– Thế thì chẳng hay gì. Đó là cách làm không hợp với người có giáo dục. Tôi phải đến chỗ Kushami nói chuyện mới được.

– À, vâng. Phiền anh quá, nhưng nhờ anh cố giúp cho. Thực ra thì Kushami là người biết rõ nhất về Mizushima. Hôm trước nhà tôi đi nhưng chưa hỏi được hết. Mong anh hỏi giúp cho về tình hình học hành của nó ra sao.

– Vâng, tôi hiểu. Hôm nay là thứ bảy, nếu tôi đến thì giờ này chắc cậu ta cũng đã về. Dạo này cậu ấy sống ở đâu cơ?

Bà Mũi chỉ dẫn:

– Đi thẳng đây rồi rẽ tay phải, đến chỗ rẽ lại rẽ tay trái. Đi khoảng một con sào thì sẽ thấy cái nhà có bức tường đen ngòm sắp đổ thì đấy là nhà hắn.

– Ồ, thế thì gần ngay đây nhỉ. Chẳng có gì khó cả. Khi về tôi sẽ ghé thử một chút xem. Nếu có cái biển báo gì đại khái có thể hiểu được thì…

– Biển báo khi thì có khi thì không. Nhà ấy dùng cơm dán cái danh thiếp vào cổng làm biển, hôm nào mưa thì nó bong đi mất. Hôm nào nắng thì cũng dùng được. Cho nên không thể dựa vào biển báo mà được đâu. Làm ăn nhiêu khê như vậy, thà cứ dựng quách một cái biển bằng gỗ có hơn không. Đúng là con người chỗ nào cũng thấy đoảng vị.

– Trời ơi, thật đáng kinh ngạc. Nhưng cứ hỏi cái nhà có bức tường đen sắp đổ thì người ta biết chứ gì?

– Vâng, cái nhà bẩn thỉu như vậy thì trong khắp phường này chỉ có một thôi, nên biết ngay. À, mà nếu hỏi không được thì có một cách, cứ đi tìm cái nhà nào có cỏ mọc trên mái là không sai đâu.

– Chà, ngôi nhà có đặc điểm nổi bật quá nhỉ. Ha ha ha…

Trước khi ông Suzuki đến thăm, tôi phải về, nếu không thì rất dở. Chuyện của họ nghe chừng này là quá đủ rồi. Tôi đi qua dưới gầm sàn hành lang ra nhà xí rồi rẽ về phía tây, nhảy từ vườn non bộ ra lối đi, vội vã quay về ngôi nhà có cỏ mọc trên mái. Tôi đi vòng về phía hành lang phòng nghỉ, mặt tỉnh khô.

Ông chủ trải một chiếc chăn len trắng bên cạnh bậu cửa, nằm áp bụng xuống, phơi cái lưng của mình ra dưới nắng xuân rực rỡ. Ánh mặt trời rất công bằng. Dù một ngôi nhà chật hẹp, có cỏ mọc tua tủa trên mái, thì nắng vẫn chiếu ấm áp như phòng khách nhà ông Kaneda. Nhưng chỉ có chiếc chăn len là tội nghiệp, chẳng ra vẻ mùa xuân chút nào. Ở nơi sản xuất, người ta dệt nó là màu trắng. Ở cửa hàng bán đồ nhập khẩu, người ta cũng bán nó với ý định đó là màu trắng. Không những thế, ông chủ cũng mua nó về với yêu cầu là màu trắng. Nhưng đó là 12, 13 năm trước. Cái thời kỳ màu trắng đã đi qua lâu rồi. Bây giờ nó đã đến cái thời biến thành màu tro đậm. Không biết chiếc chăn len này có còn tiếp tục đi qua cái thời này để bước sang thời kỳ của màu đen tối được nữa hay không? Đây là điều còn đang nghi vấn! Ngay bây giờ nó đã xước đều khắp nơi, có thể nhìn thấy rõ ràng những sợi dọc. Cho nên cái tên “chăn len” đã quá hạn từ lâu, nên bỏ chữ “chăn” đi, chỉ còn chữ “len” thôi mới đúng. Nhưng có lẽ ông chủ nghĩ rằng dùng chiếc chăn 1 năm rồi 2 năm, 5 năm và khi đã dùng đến trên 10 năm thì sẽ dùng được mãi mãi chắc? Thật là quá ung dung, bình thản.

Vậy ông ta nằm sấp trên cái tấm chăn có nhiều duyên nợ ấy làm gì vậy? Hai tay ông chống cằm, những ngón tay phải vẫn kẹp điếu thuốc lá cuốn. Chỉ có thế. Nằm như vậy, có thể trong cái đầu đầy gàu của ông, những chân lý lớn của vũ trụ vẫn xoay vần như những vòng lửa đấy. Nhưng từ bên ngoài nhìn vào thì, dù có là trong mơ, tôi cũng không thể nghĩ như vậy.

Mặc dù lửa thuốc lá cứ lấn dần về phía miệng hút rồi mẩu tàn dài chừng một phân rơi tọt xuống chăn, ông chủ vẫn chăm chú nhìn theo ngọn khói từ điếu thuốc bay ra cho đến tận cùng đường đi của nó. Những sợi khói, theo gió xuân, lúc bổng lúc chìm, vẽ những vòng tròn chồng lên nhau, bay đến dưới mái tóc màu tím sẫm, vừa mới gội của bà chủ.

À, chết rồi, phải nói về bà chủ. Quên mất.

Bà chủ ngồi quay mông về phía chồng. Một bà vợ vô lễ chăng? Cũng chẳng vô lễ gì đâu. Vô lễ hay ý tứ thì tự hai người suy diễn ra, cho là thế nào cũng được. Việc ông chồng chống cằm, thản nhiên quay mặt về phía mông vợ, bà vợ thản nhiên chìa cái mông bệ vệ trước mặt chồng cũng chẳng vô lễ vô nghĩa gì cả. Sau khi hai người lấy nhau được hơn một năm thì đã là một cặp vợ chồng siêu nhiên, đã đi qua cái thời kỳ lễ nghi gò bó, mọi tác phong, nghi thức nặng nề đã được bỏ qua hết. Vậy thì cái bà vợ quay mông vào mặt chồng này có ý định gì? Hôm nay trời nắng đẹp, bà ngồi lặng lẽ, chăm chú khâu chiếc áo cộc tay cho con. Mái tóc xõa từ vai xuống lưng như khoe sự óng ả, mượt mà, đen nhánh như vừa được gọi bằng rong biển hòa với trứng sống. Thực ra, để hong cái mái tóc mới gội ấy, bà đã đem chiếc chăn đũi Trung Quốc và hộp đựng đồ khâu ra cạnh thềm hành lang, kính cẩn quay mông về phía ông chồng. Hoặc có thể chính ông chủ biết phía đó có mông nên đã quay mặt ra phía đó.

Khói thuốc lá vừa nói, lan dần lan dần vào trong mái tóc đen, dài. Ông chủ chăm chú ngắm nhìn chỗ có ánh diêm dương trái mùa đang bốc lên. Khói vốn dĩ không phải là thứ đứng yên một chỗ. Với đặc điểm ấy, nó cứ lên cao, lên cao dần. Vì vậy, nếu ông chủ muốn nhìn theo cái kỳ quan tóc và khói vờn nhau thì mắt ông phải cử động. Ông bắt đầu quan sát từ vùng lưng qua lưng lên vai rồi dần dần lên cổ. Khi vượt qua tất cả, lên đến đỉnh đầu thì ông bỗng ngạc nhiên và thốt lên “a”. Ông đã phát hiện ra trên đỉnh đầu người vợ, người đã thề nguyền sống hạnh phúc bên ông cho đến chết cũng chôn cùng mộ, có một vệt hói tròn. Hơn nữa, lúc này nó phản chiếu ánh mặt trời, lại càng tranh thủ khoe mẽ. Khi có được phát hiện lớn bất ngờ này, mắt ông thể hiện sự ngạc nhiên hết mức giữa ánh nắng chói. Mặc cho mắt căng ra bởi ánh nắng chiếu mạnh, ông vẫn nhìn chằm chằm, mê mải. Khi nhìn vệt hói này, cái đầu tiên hiện lên trong óc ông là chiếc đĩa đèn vẫn bày trên bàn thờ Phật của nhà ông đã mấy đời nay.

Gia đình ông theo đạo Phật, phái Tịnh độ Chân tông. Đạo này có cổ lệ là chi phí cho bàn thờ Phật không tương xứng với danh phận của mình. Khi ông chủ còn bé, trong nhà kho có một cái hòm kệ thờ, dát vàng rất dày, được bày như một vật trang trí. Trong kệ thờ đó bao giờ cũng treo một cái đĩa đèn bằng thau. Ông nhớ là cái đèn đó, dù ban ngày vẫn thắp một ngọn lửa le lói. Xung quanh tối om nên ngọn đèn này càng nổi rõ. Cho nên cái ấn tượng để lại trong lòng đứa trẻ, đã bao lần nhìn ngọn đèn ấy, khi bắt gặp vệt hói trên đầu vợ, nó được gợi ra và vụt trỗi dậy. Trong vòng chưa đầy một phút, cái đĩa đèn vụt tắt. Lần này chim bồ câu của Phật Quan Âm hiện ra. Chim bồ câu và vệt hói trên đầu bà vợ có vẻ chẳng liên quan gì đến nhau, nhưng trong đầu ông chủ lại có sự liên tưởng mật thiết giữa chúng. Cũng thời kỳ còn bé, mỗi lần đi Asakusa nhất định bao giờ ông cũng mua đậu cho chim bồ câu. Đậu bán mỗi đĩa 2 chinh, đựng trong một cái đĩa sành đỏ. Cái đĩa đó, cả màu sắc lẫn độ lớn rất giống cái vệt hói này.

– Ồ, giống thật!

Ông chủ thán phục kêu. Bà chủ không quay lại, hỏi:

– Cái gì giống?

– Cái gì ư? Trên đầu cô có một vệt hói to đấy, cô có biết không?

– Vâng, biết.

Bà vẫn không dừng tay khau, trả lời, chẳng có vẻ gì là tỏ ra sợ sệt vì đã bị lộ vết hói cả. Thật là một người vợ siêu nhiên mẫu mực.

– Vết hói ấy có từ trước khi cưới hay sau này mới có?

Ông chủ hỏi. Tuy ngoài miệng ông không nói ra, nhưng trong lòng ông nghĩ, nếu bị hói từ trước khi về nhà này thì ông đã bị lừa.

– Chả biết từ bao giờ! Hói hay không hói, hay bị lam sao, thế nào cũng được!

Bà đã quá giác ngộ rồi. Ông chủ có vẻ cáu:

– Thế nào cũng được là thế nào? Đầu mình chứ đầu ai?

– Thì đầu mình nên thế nào cũng được chứ sao.

Bà nói thế nhưng có vẻ cũng hơi để ý, bà giơ bàn tay phải lên, xoa xoa vào chỗ hói:

– Ôi, to thế này rồi!

Nói như thế là xem ra bà đã tự nhận thấy cái vết hói quá lớn so với tuổi tác của mình. Bà nói như hơi thanh minh:

– Phụ nữ búi tóc, chỗ này bị kéo thì ai mà chả hói.

– Nếu ai cũng hói nhanh như vậy thì đến 40 tuổi thành đầu trọc hết à? Chắc là bị bệnh đấy, rồi bệnh nó lây lan ra cũng chưa biết chừng đâu. Phải đi bác sĩ Amaki mà khám ngay đi xem.

Ông chủ nói và xoa đầu mình rất kỹ. Bà chủ vẻ hơi tức:

– Mình thì chỉ nói người khác thôi, còn mình thì lông mũi toàn lông bạc đấy là gì. Nếu bệnh hói lây lan thì bệnh tóc bạc cũng lây lan đấy.

– Lông mũi bạc, không ai nhìn thấy thì chẳng sao. Nhưng đỉnh đầu, nhất là lại là đỉnh đầu phụ nữ còn trẻ mà hói như vậy thì nhìn khó coi, dị dạng lắm.

– Dị dạng sao còn lấy. Tự mình thích, mình quyết định lấy, bây giờ còn kêu dị dạng…

– Vì tôi không biết. Hoàn toàn cho đến tận bây giờ không hề biết gì cả! Cô tỏ vẻ ta đây như thế, sao trước khi cưới không cho tôi biết?

– Nói chuyện dở hơi ở đâu ấy. Có ở đâu mà có chuyện phải kiểm tra đầu, xếp hạng rồi mới được đi lấy chồng không?

– Hói thì thôi, cũng đành chịu vậy, nhưng mà cô lùn quá so với người bình thường, trông chán lắm.

– Người thì nhìn là biết ngay chứ! Tôi cao hay thấp thì ngay từ đầu mình đã biết rồi, có chấp nhận thì mới lấy chứ?

– Thì tôi biết. Đúng là tôi biết thật. Nhưng mà tôi cứ tưởng cô sẽ còn cao lên nên mới lấy chứ.

– Đã 20 tuổi rồi mà còn cao lên nữa, mình thật coi thường người khác quá đáng nhỉ.

Bà chủ quẳng chiếc áo cộc tay đấy, xoay người về phía ống chủ. Thái độ của bà như muốn nói “ông trả lời câu nào cũng không xong” cả.

– Chẳng có luật pháp nào cấm người 20 tuổi thì không được cao thêm nữa. Tôi cứ nghĩ cô về nhà chồng được ăn uống tốt, có chất bổ thì sẽ cao thêm một chút chứ!

Ông chủ đã nói những lý lẽ kỳ quặc như vậy với vẻ mặt rất nghiêm trang. Vừa lúc đó thì chuông gọi cửa reo rất to, có tiếng “Xin lỗi, xin cho nhờ một chút”. Có lẽ ông Suzuki đã dựa vào đám cỏ mọc tua tủa mà tìm đến được động “Ngọa Long” (rồng nằm) nhà thầy Kushami rồi.

Bà chủ lui chuyện cãi nhau đến hôm sau, cuống quýt ôm hộp đồ khâu và cái áo cộc tay chạy vào phòng nghỉ, ông chủ cuộn chiếc chăn màu lông chuột ném vào phòng sách, sau đó cầm lấy tấm danh thiếp cô sen mang vào, ngó qua, mặt ông có vẻ ngạc nhiên, sửng sốt. Ông nói vội “mời vào đây” rồi cầm nguyên tấm danh thiếp đi vào nhà vệ sinh. Tại sao ông lại vội vã chạy vào nhà vệ sinh như vậy? Cái này không thể hiểu được. Tại sao lại mang danh thiếp của ông Suzuki Tojyuro vào tận nhà xí, điều đó lại càng khó giải thích. Chỉ biêt rằng đó là tấm danh thiếp đã được ra lệnh “những kẻ nào gây phiền hà thì hãy đi vào nơi hôi thối”, thế thôi.

Sau khi cô sen sửa lại cái zabuton[2] bằng vải hoa Sarasa, đặt ra phía trước sàn, mời khách “ngồi vào chỗ này” rồi đi ra khỏi phòng, ông Suzuki đưa mắt nhìn một lượt quanh phòng. Sau khi xem xét lần lượt từng cái một, từ bức tranh Mokuan[3] giả, treo trên tường đến lọ hoa Tết thanh minh, cắm trong chiếc bình sứ xanh Kyoto, rẻ tiền… ông bắt đầu nhìn đến chiếc đệm ngồi mà cô sen mời thì đã có một con mèo thản nhiên ngồi trên đó từ lúc nào rồi. Chẳng cần phải nói, ai cũng biết đó chính là tôi đây.

Lúc này, trong lòng ông Suzuki nổi lên những sóng gió mà nó chưa đến nỗi hiện ra trên mặt. Cái đệm này rõ ràng là được trải ra cho ông. Trên cái đệm trải ra cho mình ấy, mình chưa kịp ngồi lên, mình cũng không từ chối, vậy mà lại có một con vật kỳ quặc ngồi chễm chệ. Đây là yếu tố thứ nhất, làm mất thăng bằng trong tâm trí ông. Nếu cái đệm này cứ được để thế mà không có ai ngồi, mặc cho gió xuân thổi, thì ông có thể cố chịu đựng, khiêm tốn ngồi dưới sàn chiếu cứng cho đến khi ông chủ mời “xin mời ngồi lên đây” cũng nên. Nhưng rõ ràng, ngay từ đầu, cái đệm này là dành cho mình, mà lại có kẻ chẳng xin phép gì, tự tiện ngồi lên như vậy thì đó là kẻ nào? Nếu đó là người thì cũng có thể nhường nhịn được, nhưng là mèo thì sao có thể chấp nhận nổi? Kè ngồi đây là mèo nên ông càng cảm thấy khó chịu hơn. Đây là tố thứ hai, phá vỡ sự cân bằng trong lòng ông Suzuki. Cuối cùng, chính thái độ của con mèo, đó là điều trêu ngươi chọc tức ông nhất.

Hình như với vẻ thương hại, nó leo lên cái chỗ chẳng phải của mình, giương đôi mắt tròn chẳng đẹp đẽ gì, kiêu căng ngạo mạn nhìn vào mặt ông như muốn hỏi “mày là ai”? Đây là yếu tố thứ ba, làm ông mất cân bằng. Nếu bất bình đến như vậy thì cứ nắm cổ tôi, lôi xuống là xong. Nhưng ông Suzuki chỉ im lặng ngôi nhìn. Đường đường là một con người, không có lý gì ông lại sợ, không dám ra tay với một con mèo. Vậy sao ông không nhanh chóng thanh toán chuyện với tôi, cũng không thể hiện sự bất bình của mình ra ngoài? Cái này có thể hiểu được, đó là lòng tự trọng mà ông Suzuki có thể giữ, với tư cách là một con người. Nếu chỉ cần dựa vào sức mạnh của cẳng tay thì một đứa trẻ con cũng có thể dễ dàng, tự do xách tôi lên, xuống tùy ý. Nhưng nếu nghĩ đến thể diện cần coi trọng thì dẫu là ông Suzuki Tojyuro, kẻ hầu cận của ông Kaneda, thì cũng không thể làm gì được ngài Mèo Đại minh thần đang ngồi chễm chệ, thản nhiên trên cái đệm vuông mỗi chiều 2 thước 4 (khoảng 60 cm) này. Dẫu cho đây là chỗ không ai nhìn, không ai thấy, thì việc tranh chấp chỗ ngồi với môt con mèo cũng liên quan rất nhiều đến danh dự môt con người. Cố tình tranh chấp với một con mèo thì không người lớn, rất hài hước. Để tránh mất thể diện thì dù có bất tiện cũng đành phải nín nhịn. Nhưng càng nín nhịn bao nhiêu, sự căm tức đối với con mèo càng tăng lên bấy nhiêu. Cho nên thỉnh thoảng ông Suzuki lại nhìn mặt tôi, tỏ vẻ khó chịu. Nhìn bộ mặt bất bình của ông tôi thấy rất khoái nên phải cố nén sự buồn cười mà tỏ ra thản nhiên.

Trong lúc giữa tôi và ông Suzuki đang diễn ra vở kịch câm thế này thì ông chủ sửa soạn quần áo, từ nhà vệ sinh đi ra “a chào cậu” rồi ngồi xuống. Không thấy ông chủ cầm danh thiếp trong tay, chứng tỏ họ, tên ông Suzuki đã bị xử đi tù chung thân trong ngục thối rồi. Tôi còn đang nghĩ “ngay đến cả cái danh thiếp cũng đã gặp vận không hay” thì ông chủ tóm cổ tôi, quát “đồ nỡm này” rồi ném thẳng ra ngoài hành lang.

– Chà, ngồi lên đệm đi. Hiếm hoi quá nhỉ, cậu đến Tokyo bao giờ vậy?

Ông chủ mời bạn cũ ngồi lên đệm. Ông Suzuki lật lại cái đệm rồi ngồi lên.

– Tôi bận quá chưa báo cho cậu được. Thực ra lần này tôi chuyển về trụ sở chính của công ty ở Tokyo…

– Thế thì tốt quá. Lâu lắm rồi không gặp! Từ hồi cậu đi địa phương, hôm nay mới gặp đấy nhỉ?

– Ừ, gần 10 năm rồi đấy. Sau đó thỉnh thoảng tôi cũng có lên Tokyo nhưng lần nào cũng bận quá, thành ra có lỗi với cậu. Đừng nghĩ xấu cho tôi nhé. Công việc công ty nó khác với nghề của cậu, tương đối bận mà.

– Mười năm trôi qua, chắc có nhiều thay đổi lắm nhỉ?

Ông chủ nói và nhìn ông Suzuki từ trên xuống dưới, rồi từ dưới lên trên. Ông Suzuki tóc rẽ ngôi, mặc đồ vải len của Anh có cổ rất diêm dúa, ngực lấp lánh dây chuyền vàng, không thể nghĩ rằng đó lại là bạn cũ của ông Kushami. Ông Suzuki có vẻ rất để ý đến cái dây chuyền vàng, khoe:

– Chà, tôi phải đeo cái này. Không đeo không được.

– Cái đó là vàng thật à?

Ông chủ hỏi rất tự nhiên. Ông Suzuki cười trả lời:

– Vàng 18 đấy… Cậu cũng già đi nhiều nhỉ. Tất nhiên là con cái rồi chứ? Một đứa à?

– Không.

– Hai đứa?

– Không.

– Vẫn còn nữa à? Vậy ba đứa hả?

– Ừ, ba đứa rồi, còn thêm mấy đứa nữa thì không biết.

– Cậu vẫn nói toàn chuyện dễ dàng nhỉ. Thế đứa lớn nhất mấy tuổi rồi? Chắc là lớn lắm rồi nhỉ?

– Ừ! Mấy tuổi rồi tôi cũng chẳng biết, hình như là 6 hay 7 tuổi thì phải.

– Ha ha… làm thầy giáo thảnh thơi, vô lo vô nghĩ, sướng thật. Giá tôi cũng làm giáo viên thì hay biết bao.

– Cậu cứ làm thử xem, chỉ được 3 ngày là chán ngay.

– Thế à? Sao trông có vẻ sang trọng, nhàn nhã, có nhiều thời gian rảnh, có thể học thêm cái gí mình thích, không tốt sao? Làm doanh nhân cũng không phải là xấu, nhưng tôi thì hỏng rồi. Đã làm doanh nhân thì cứ phải lên cao mãi mới được. Còn nếu ở dưới thì lúc nào cũng phải nịnh nọt, hay nuốt những chén rượu mình không thích, chán lắm.

– Nghề doanh nhân là cái từ thời học sinh tôi đã rất ghét. Cứ có tiền là việc gì cũng làm. Ngày xưa thì người ta gọi đó là “con phe”.

Ngồi trước mặt doanh nhân, ông chủ đã ca một bài thỏa chí, sướng miệng mình như vậy.

– Thế hả? Cũng không phải chỉ có thế đâu. Cũng có chỗ hơi thấp hèn bỉ ổi nữa đấy. Chỉ biết là không sống chết chung tình với đồng tiền thì không thể làm gì được. Nhưng cái đồng tiền ấy là một kẻ rất tinh nghệ. Vừa rồi tôi cũng đến chỗ một nhà doanh nghiệp, ông ta nói là muốn có tiền thì phải dùng nghệ thuật sankaku[4], đó là khuyết đạo lý, khuyết tình nghĩa và khoác (chuốc) lấy xấu hổ. Hay đấy chứ? Ha ha ha…

– Cái thằng ngu ấy là ai vậy?

– Không ngu đâu, một người rất khôn ngoan đấy. Trong giới doanh nghiệp, ông ta là người tương đối nổi tiếng đấy. Cậu có biết không nhỉ? Ông ta ở ngay ngõ phía trước đây này.

– Tay Kaneda ấy à? Tưởng ai, hóa ra là tay ấy.

– Cậu có vẻ tức giận lắm nhỉ? Đó chỉ hoàn toàn là nói đùa thôi, ý muốn nói là không làm như vậy thì không thể có tiền được. Suy diễn nghiêm chỉnh như cậu thì gay đấy.

– Nghệ thuật “sankaku” chỉ là nói đùa thôi cũng được, nhưng mà vấn đề là cái mũi của bà vợ nhà ấy. Cậu đã đến đó thì chắc cậu cũng nhìn thấy rồi chứ? Cái mũi ấy?

– Bà vợ ấy à? Bà ta là người tương đối sành sỏi.

– Cái mũi ấy, tôi nói là cái mũi của bà ta ấy. Hôm trước tôi đã làm một bài thơ tự do về cái mũi ấy đấy.

– Cái gì? Thơ tự do là cái gì?

– Cậu không biết thơ tự do à? Trời ơi, cậu cũng tối tăm về thời thế nhỉ!

– À, bận bịu như tôi thì vấn đề văn học là hoàn toàn hỏng bét. Hơn nữa, từ trước tôi đã vốn không thích.

– Cậu có biết hình dáng cái mũi của Charlemagne không?

– Chà, cậu nhàn nhã thật. Tôi không biết.

– Wellington là người bị quân của mình đặt cho biệt danh là Mũi, cậu có biết không?

– Sao cậu chỉ toàn quan tâm đến mũi vậy? Có chuyện gì thế? Mũi thì có làm sao, mũi tròn hay mũi nhọn mà chả được?

– Hoàn toàn không phải như vậy. Cậu có biết Pascal không?

– Lại có biết không? Biết không? Cứ như là tôi đến đây để thi kiểm tra ấy nhỉ. Pascal thì làm sao?

– Pascal nói như thế này này.

– Nói cái gì?

– Là nếu mũi của Cleopatra ngắn hơn một chút thì bộ mặt thế giới đã thay đổi nhiều. Đây, ông ta nói như thế.

– À, ra thế hả?

– Vì vậy không thể ngây thơ mà coi thường cái mũi như cậu được đâu.

– Thôi, được rồi, từ nay tôi sẽ coi trọng nó. Thế còn hôm nay tôi đến đây là có chút việc với cậu. Nghe nói là cái cậu học trò của cậu tên là Mizushima, Mizusima gì nhỉ? quên mất… vẫn hay lui tới chỗ cậu đây, phải không?

– Cậu Kangetsu ấy à?

– Đúng, đúng, cậu Kangetsu, Kangetsu. Tôi đến đây là muốn hỏi một chút về cậu ấy.

– Về chuyện kết hôn có phải không?

– À, đại loại cũng về chuyện như vậy. Hôm nay tôi đến chỗ ông Kaneda…

– Vừa rồi chính cái mũi cũng đã đến đây rồi.

– À, thế hả? Cái đó thì ông Kaneda cũng đã nói. Ông ta bảo là khi đến nhà anh Kushami, định hỏi nhiều thứ, nhưng không may lại có cái anh Meitei nào đó cũng ở đấy, nói xen vào lung tung nên cuối cùng chẳng biết đâu vào đâu nữa.

– Mang cái mũi như thế mà đến cho nên nó mới vậy.

– Không, ông ta không nói anh cái gì cả mà chỉ nói là, vì có mặt cậu Meitei ở đó, không tiện hỏi nên bây giờ nhờ tôi đến đây hỏi lại thôi. Từ trước đến giờ, tôi cũng chưa làm cái việc giúp đỡ kiểu này bao giờ. Nhưng nếu cả hai bên đương sự đều không từ chối là không thích thì tôi cũng có thể giúp làm trung gian, tưởng cũng không có gì là xấu. Vậy nên tôi đã nhận lời, đến đây.

– Vất vả quá nhỉ!

Ông chủ trả lời lạnh nhạt như vậy nhưng trong thâm tâm, khi nghe nói “cả hai bên” thì không hiểu sao ông cũng hơi động lòng. Ông có cảm giác như có một làn gió nhẹ thổi qua ống tay áo mình giữa đêm hè nóng nực vậy. Ông chủ này vốn dĩ là một người được nhào nặn chủ yếu bằng sự cục cằn, ương bướng, sạm màu. Song bản chất ông không phải là sản phẩm của nền văn minh lạnh nhạt, bạc bẽo, thiếu tình người. Ông ta hơi một tí là nổi giận, mặt sưng mày sỉa, nhưng sau đó thì vẫn biết được phải trái. Hôm trước, ông cãi nhau với bà Mũi là vì không ưa bà ta, chứ ông biết con gái bà không có tội gì. Ông ghét các nhà doanh nghiệp nên ghét ông Kaneda là một trong những nhà doanh nghiệp là đúng rồi, và ông ra lệnh không được quan hệ với con gái nhà ấy. Với người con gái ấy, ông không mang ơn huệ hay có thù hằn gì. Kangetsu là một học trò mà ông quý hơn cả em trai mình. Nếu quả như ông Suzuki nói, nếu hai bên cùng thích nhau mà mình lại gián tiếp ngăn cản thì đó không phải là cách làm của người quân tử. Ở đây, thầy Kushami cũng nghĩ mình là người quân tử. Nếu cả hai bên đều thích nhau? Nhưng đó lại là một vấn đề. Để tỏ thái độ của mình trong việc này, trước tiên phải xác minh được chân tướng đã.

– Này cậu, thế cô con gái nhà ấy có muốn lấy Kangetsu không? Ông Kaneda hay bà Mũi thì thế nào cũng được, vấn đề là ý định của cô ta thế nào?

– Cái đó thì… thế nào nhỉ? Chắc là cũng muốn chứ, phải không?

Chuyện của ông Suzuki hơi mập mờ. Thực ra ông nghĩ, theo yêu cầu thì chỉ cần hỏi về anh Kangetsu là đủ, nên đã không hỏi xem ý định của quý tiểu thư nó như thế nào. Câu chuyện trượt theo đà, làm ông có vẻ bối rối.

Ông chủ, bất kỳ cái gì cũng vậy, không đập thẳng là không chịu được:

– “Chắc là cũng” thì không thể biết được.

– À, cách nói của tôi hơi dở. Phía tiểu thư thì rõ ràng là có tình ý rồi. Vâng, hoàn toàn là có. Bà vợ ông ấy có nói với tôi như vậy. Bà ta bảo, thỉnh thoảng cô ấy vẫn hay nói xấu anh Kangetsu.

– Cái cô con gái người ấy ư?

– Vâng.

– Cái đồ quỷ quái. Lại đi nói xấu người ta. Trước hết, điều đó chứng tỏ nó không có ý gì với Kangetsu chứ gì?

– Cái đó thì trên đời này cũng có kẻ kỳ quặc, cứ thích nói xấu người mà mình thích cơ.

– Ở đâu mà lại có người ngu xuẩn như vậy nhỉ?

Ông chủ nói như thế mà không hề cảm thấy rằng sẽ bị người ta phê phán là đã động đến sự tế nhị của lòng người.

– Những kè ngu xuẩn như vậy ở trên đời này khá nhiều, biết làm sao được. Thực tế thì bà Kaneda cũng suy diễn ra như vậy thôi. Bà ta bảo rằng chắc là nó bối rối, băn khoăn gì đó nên thỉnh thoảng vẫn nói xấu Kangetsu. Cho nên chắc chắn là, trong lòng nó nghĩ đến anh ấy nhiều chứ không phải không có đâu!

Nghe cái sự suy diễn kỳ lạ này, ông chủ quá bất ngờ, tròn xoe mắt, không trả lời gì, nhìn chằm chằm vào mặt ông Suzuki, giống như ông thầy bói ngồi chợ. Hình như ông Suzuki cảm thấy rằng, với kiểu này có khi hỏng việc mất, cho nên ông chuyển câu chuyện sang hướng mà ông chủ có thể hiểu được:

– Cậu nghĩ thì cũng thấy đấy, một nhà có của cải có thế lực như vậy, họ gả đâu mà chả được nơi tương xứng. Anh Kangetsu thì có thể là giỏi đấy nhưng mà về đẳng cấp, ồ nói đẳng cấp thì có lẽ thiếu tôn trọng, vậy thì nói về tài sản thì ai cũng thấy là không cân xứng. Vậy mà bố mẹ phải bận tâm đên mức phải nhờ tôi đi như thế này thì chẳng phải là cô ấy yêu anh Kangetsu thì là cái gì?

Ông Suzuki đã giải thích bằng những lý lẽ rất hay như vậy. Lần này hình như ông chủ đã hiểu được nên ông Suzuki hơi yên tâm. Nhưng ông ta nghĩ, nêu cứ loanh quanh luẩn quẩn ở đây thì rồi sẽ lại cãi nhau, nên tốt nhất là đưa câu chuyện đi nhanh lên, hoàn thành sứ mệnh của mình càng sớm càng tốt.

– Vậy thì như vừa rồi tôi đã nói, phía bên kia họ không yêu cầu gì tiền bạc, tài sản cả, nhưng bù lại, họ muốn có cái bằng cấp chuyên môn. Bằng cấp nó là cái cầu vai. Họ nói là nếu thành tiến sĩ thì có thể lấy con gái họ cũng được. Nói như vậy cũng chẳng phải là kiêu căng làm phách gì, xin đừng hiểu lầm. Hôm trước, khi bà vợ ông ấy đến đây, vì có cậu Meitei ở đây, cậu ấy nói toàn những chuyện kỳ quặc. Không, cái này không phải lỗi tại cậu. Bà Kaneda cùng khen cậu là người tốt, thẳng thắn, không nói lấy lòng. Chắc hoàn toàn lỗi tại cậu Meitei kia thôi. Bà Kaneda còn bảo rằng nếu anh Kangetsu thành tiến sĩ thì họ cũng nở mày nở mặt với thiên hạ đấy. Thế nào, sắp tới đây, anh Mizushima có khả năng nộp luận văn và nhận bằng tiến sĩ được không? Cái gì chứ nhà Kaneda thì họ chả cần tiến sĩ, cử nhân gì đâu, nhưng mà đời nó là thế, không đơn giản được.

Nghe nói như thế này thì việc bên kia yêu cầu phải có học vị tiến sĩ xem ra cũng không hoàn toàn là vô lý. Đã thấy không vô lý rồi thì ông chủ muốn làm theo lời ông Suzuki. Vì thế, ý muốn của ông Suzuki có thể cho ông chủ sống hay chết cũng được, ông chủ quả là người ngay thẳng và đơn giản.

– Vậy thì lần này Kangetsu đến đây tôi sẽ khuyên cậu ấy làm luận văn tiến sĩ. Nhưng trước hết, phải hỏi lại xem bản thân cậu ấy có ý định lấy cô con gái nhà Kaneda không đã.

– “Hỏi lại xem”? Nếu cậu làm cái việc cứng nhắc như vậy thì chuyện sẽ chẳng đi đến đâu mất. Tốt nhất là trong lúc nói chuyện bình thường, cậu nên lựa lời gọi ý thôi.

– Gọi ý à?

– Vâng, nói là gợi ý thì nghe có vẻ không hay, nhưng mà không cần phải gợi, cứ nói chuyên bình thường thì tất sẽ hiểu thôi.

– Cậu thì có thể cậu hiểu đấy, nhưng tôi thì nếu không hỏi tôi hoàn toàn không thể hiểu được.

– Không hiểu cũng chẳng sao, nhưng nếu cứ như kiểu cậu Meitei, nói này nói nọ để phá quấy thì không nên. Giả sử không vun vào thì trong chuyện này, nên để tùy ý người trong cuộc là hơn. Lần này, nếu anh Kangetsu đến đây thì xin đừng có cản trở anh ấy nữa. Đây không phải là nói cậu mà là nói cậu Meitei ấy. Nếu mà bị cậu ấy nói vào là nhất định chẳng được việc gì đâu!

Trong lúc tôi đang nghe nói xấu ông Meitei, người đại diện của ông chủ, thì đúng là “nhắc đến hổ hổ đến”, thầy Meitei, vẫn như mọi khi, từ cửa bếp theo gió xuân bay vào.

– Ối trời ơi, khách quý hiếm quá nhỉ! Cứ đến luôn nhẵn mặt như tôi đây là tay Kushami này đối xử tuềnh toàng, không được đâu. Cái nhà Kushami này, dẫu sao cũng chỉ nên 10 năm hãy đến một lần thôi. Kẹo bánh này chả cao cấp hơn mọi khi là gì?

Ông ta nói và thản nhiên ăn bánh ngọt (của hãng) Fujimura. Ông chủ tủm tỉm cười. Từ hành lang, tôi nhìn cảnh này và nghĩ cái này có thể dựng thành một màn kịch câm rất hay. Nếu như ở nhà những người theo đạo Thiền, người ta có thể im lặng hỏi đáp nhau theo cách “ý tại ngôn ngoại” thì rõ ràng, màn kịch này có thể thực hiện được theo cách đó. Một màn kịch rất ngắn, song cũng rất gay cấn.

– Tôi cứ tưởng cậu là một cánh chim bay đi mãi mãi, không ngờ cũng có lúc trở lại nhỉ. Muốn sống lâu mà, phải không? Không hẳn là đã không gặp được vận may bất ngờ nào đấy rồi chứ?

Đối với ông Suzuki, ông Meitei cũng không giữ gìn chút nào, y hệt như với ông chủ vậy. Dẫu cho đó là bạn từ thời còn trẻ, nhưng 10 năm rồi mới gặp lại nhau, đáng lẽ người ta phải giữ ý một chút mới phải. Thế mà chỉ có cái ông Meitei này, không hề thấy tỏ ra giữ ý gì cả. Điều đó làm tôi hoàn toàn không thể đoán biết được ông là người rất oai hay rất dở hơi nữa?

– Tội nghiệp quá. Tôi không đến nỗi bị coi thường đến thế đâu.

Ông Suzuki trả lời một cách vô thưởng vô phạt như thế nhưng có vẻ không được bình tĩnh, ông nôn nóng mân mê cái dây chuyền vàng. Bỗng ông chủ hỏi ông Suzuki một câu hỏi kỳ lạ:

– Này, cậu đã đi tàu điện chưa?

– Hôm nay tôi như kẻ đến đây cho các vị giễu cợt ấy nhỉ. Dẫu tôi có nhà quê đến mấy thì tôi cũng đã có sáu chục cổ phiếu đường sắt thành phố đấy.

– Chà, thế thì không thể coi thường được. Tôi đã có tám trăm tám mươi tám cổ phiếu rưỡi, nhưng đáng tiếc bị gián nhấm mất, bây giờ chỉ còn lại mỗi nửa cổ phiếu thôi. Giá cậu lên Tokyo sớm hơn một chút thì tôi cho cậu 10 trong số những cổ phiếu ấy, khi chưa bị gián nhấm. Thật tiếc quá!

– Cậu vẫn độc mồm độc miệng nhỉ? Nhưng thôi, nói đùa là nói đùa. Cái số cổ phiếu cậu có ấy cứ giữ, không thiệt đâu. Hàng năm chỉ có lên thôi.

– Vậy thì, giả sử tôi giữ nửa cổ phiếu này 1.000 năm thì có thể xây được ba cái nhà kho đấy nhỉ? Trong lĩnh vực này, cậu và mình đều là những tài tử thức thời, không để lỡ cơ hội. Đến lúc đó thì Kushami đây thật đáng thương. Kabu (cổ phiếu) thì ta có thể coi là họ hàng với daikon (củ cải) được đấy nhỉ?![5]

Meitei nói rồi lại nhón bánh ngọt và quay nhìn ông chủ. Ông chủ cũng bị lôi cuốn theo, vô tình đưa tay với đĩa bánh ngọt. Trên đời này, mọi hoạt động tích cực đều có quyền được người khác bắt chước.

– Cổ phiếu thì thế nào cũng được, nhưng tôi chỉ muốn cho Sorosaki được đi tàu điện, dù chỉ một lần thôi cũng được.

Ông chủ nói rồi thẫn thờ liếm mãi chân răng vừa nhai xong bánh ngọt.

– Sorosaki mà đi tàu điện thì sẽ đi thẳng tuột đến Sinagawa mất. Dù sao đó cũng là thiên nhiên cư sĩ, nên cứ khắc vào đá nén dưa là an toàn hơn.

– Nghe nói Sorosaki chết rồi phải không? Tội nghiệp quá! Anh ta rất thông minh vậy mà tiếc thật!

Nghe Suzuki nói thế, Meitei lập tức bắt chuyện:

– Thông minh nhưng mà nấu cơm thì kém nhất đấy. Hôm nào phiên nó nấu cơm là tôi và nó lại đi ra ngoài ăn soba (mì kiều mạch) thay cơm đấy.

– Quả thật cơm Sorosaki nấu thì vừa sống vừa khê, tôi cũng không ăn được. Đã thế, thức ăn thì bao giờ cũng bắt ăn đậu phụ sống, lạnh không thể ăn được.

Ông Suzuki cũng lôi từ đáy ký ức ra những bất mãn của 10 năm trước.

– Từ hồi đó Kushami đã thân với Sorosaki, hai người tối nào cũng rủ nhau đi ăn chè. Hậu quả là bây giờ, bệnh dạ dày kinh niên nó hành cho khổ sở. Nói đúng ra, Kushami là người ăn nhiều hơn, đáng lẽ phải chết trước Sorosaki mới phải.

Ông chủ cũng không chịu thua, bới ra những tội cũ của Meitei:

– Làm gì có cái logic như vậy. Còn hơn cái tội ăn chè của tôi, cậu có cái tội lấy cớ vận động (rèn luyện cơ thể), tối nào cũng vác kiếm gỗ ra nghĩa trang quật vào các bia đá, bị nhà sư bắt được mắng cho nên thân đấy thôi.

– Ha ha… Nhà sư bảo quật gậy vào bia như thế là đánh vào đầu Phật, làm các ngài không ngủ được, thôi đi, không được làm thế. Nhưng tôi chỉ dùng kiếm gỗ chứ cậu Suzuki này mới thô bạo hơn. Cậu đã vật nhau với bia đá, làm đổ tất cả ba cái lớn nhỏ.

– Lúc đó nhà sư tức giận mới khiếp chứ! Ông ta bắt phải dựng lại bia như cũ. Tôi bảo chờ tôi đi mượn người, nhưng ông ta không cho mượn, bắt phải tự tay làm lấy để sám hối, nếu không Phật không bằng lòng.

– Lúc đó trông cậu chẳng còn phong thái gì cả, mặc áo phin nõn mà đóng khố, hì hà hì hục trong vũng nước…

– Thế mà cậu thì tỉnh bơ, đứng vẽ tả chân mới quá đáng chứ. Tôi là người ít khi tức giận nhưng lúc đó tôi nghĩ bụng cái thằng sao mà láo thế. Những lời cậu nói lúc đó tôi vẫn còn nhớ, cậu có biết không?

– Mười năm rồi, ai mà còn nhớ được. Nhưng trong bia có khắc những chữ “Quy tiên viện điện hoàng hạc đại cư sĩ an vĩnh ngọ niên thìn chính nguyệt” thì tôi vẫn nhớ. Cái bia đá đó rất phong nhã theo kiểu cổ, đến nỗi khi chuyển đi nơi khác, người ta muốn lấy cắp nó. Thực ra nó là cái bia đá theo sở trường Gotic, đáp ứng nguyên lý mỹ học.

Meitei lại bắt đầu tùy tiện vãi kiến thức mỹ học ra.

– Cái đó thì được rồi. Nhưng lời lẽ của cậu lúc đó là như thế này “tôi định sẽ học chuyên môn về mỹ học, cho nên phải cố gắng tả chân để lưu lại cái thú vị xảy ra giữa trời và đất, để làm tài liệu tham khảo sau này. Những tình cảm cá nhân như ‘tội nghiệp’ ‘đáng thương’.v.v. không phải là những thứ nên nói ra từ miệng một người luôn trung thành với học vấn như tôi”. Đấy, cậu đã thản nhiên nói như vậy đấy. Còn tôi thì nghĩ cái thằng sao mà thiếu tình người đến thế nên đã giật và xé mất quyển vẽ ký họa của cậu.

– Tài năng hội họa của tôi bị dập gãy, không bao giờ còn hồi phục được cũng chính là từ cái vụ ấy. Cậu đã bẻ gãy ngọn giáo của tôi đấy, tôi rất hận cậu.

– Cậu đừng có đánh lừa tôi. Chính tôi mới đang hận cậu thì có.

Từ đó trở đi Meitei bắt đầu nói khoác lác. Ông chủ đã ăn bánh xong, quay lại xen vào chuyện của hai người:

– Một con người không bao giờ giữ lời hứa cả. Bị trách móc cũng không bao giờ xin lỗi, thế nào cũng biện bạch lý do này nọ. Hồi đó, trong sân chùa, hoa bách nhật hồng[6] bắt đầu nở. Cậu ta bảo từ nay đến khi hoa rụng, mình sẽ viết xong luận văn mỹ thuật. Tôi bảo, trông cậu hoàn toàn chẳng có ý chí ấy chút nào, nhất định không viết được đâu! Thế là Meitei bảo “tôi trông thế nhưng là thằng rất có chí đấy, không như bề ngoài đâu, không tin cậu cứ đánh cuộc đi’. Thế là tôi nghiêm túc nhận lời đánh cuộc, bên nào thua thì phải chiêu đãi bữa ăn Âu ở nhà hàng ở Kanda. Tôi nghĩ là nhất định cậu ta chẳng lo viết luận văn đâu nên mới đánh cuộc, nhưng trong lòng cũng hơi lo. Bởi vì tôi làm gì có tiền mà chiêu đãi món ăn Âu? Thế rồi chẳng thấy tiên sinh động tĩnh viết lách gì. Một tuần trôi qua, rồi 20 ngày trôi qua, cũng chẳng thấy viết được trang nào. Thế rồi hoa bắt đầu rụng, cho đến khi chẳng còn một bông nào, đương sự vẫn thản nhiên. Thế này thì mình sắp được chiêu đãi cơm Tây đây. Tôi yêu cầu cậu ta thi hành cam kết nhưng Meitei tỉnh bơ, không thực hiện gì cả.

Suzuki nói đưa đẩy:

– Chắc lại viện lý do này nọ chứ gì?

– Ừ. Thực ra thì cậu ta rất trâng tráo, ngang bướng bảo là “tôi thì không có năng khiếu gì đặc biệt, nhưng về ý chí thì nhất định không chịu thua cậu đâu”.

Lần này chính tự bản thân Meitei hỏi:

– Thế không viết được trang nào cả à?

– Tất nhiên rồi. Lúc đó cậu còn bảo thế này chứ: “Riêng về mặt ý chí thì tôi dám chấp, dù bao nhiêu người tôi cũng quyết không nhường một bước đâu. Nhưng đáng tiếc là về trí nhớ thì tôi không bằng nửa người khác. Ý chí viết luận văn thì tôi có đủ nhưng sau khi nói ra với cậu xong, hôm sau tôi quên béng đi mất. Vì vậy, việc cho đến khi hoa rụng vẫn không hoàn thành luận văn là lỗi tại trí nhớ chứ không phải tại ý chí của tôi. Không phải tại ý chí thì không có lý do gì phải chiêu đãi cả”. Đấy cậu ta nói rất ngang như vậy.

– À, ra thế đấy. Cậu Meitei là người phát huy một trào lưu đặc trưng nên rất thú vị!

Ông Suzuki thú vị với cái gì đó, khẩu khí của ông khác hẳn khi chưa có mặt Meitei ở đây. Có thể đây là “đặc trưng” của loại người khôn chăng? Ông chủ hỏi như sắp cáu:

– Thú vị cái gì?

– Tội nghiệp quá nhỉ? Bù lại vào đó tôi đã tìm cho cậu món lưỡi công bằng tiền và bằng trống còn gì nữa? À, nói đến viết lách, hôm nay tôi mang đến cho cậu một tin cực kỳ quý hiếm đấy nhé.

– Cậu thì bao giờ cũng mang đến toàn tin cực kỳ quý hiếm nên phải cảnh giác.

– Nhưng tin hôm nay đúng là hiếm lạ thật mà. Một tin hiếm lạ chính cống, không hề hạ giá một chinh nào đâu. Cậu có biết là Kangetsu bắt đầu viết luận văn tiến sĩ không? Cứ tưởng cậu ta là người có kiến thức kỳ lạ như vậy thì chẳng thích làm cái chuyện vất vả, chẳng lý thú gì như luận văn luận võ ấy đâu. Vậy mà cậu ta lại ham mê mới lạ chứ. Cậu có thể thông báo cho cái Mũi ấy được rồi đấy. Chắc dạo này cũng đang mơ giấc mơ tiên sĩ hạt dẻ cũng nên.

Ông Suzuki nghe đến tên Kangetsu thì dùng cằm và mắt ra hiệu cho ông chủ, ý muốn bảo “đừng nói đến, đừng nói đến”, nhưng ông chủ hoàn toàn chẳng hiểu ý. Lúc nãy được ông Suzuki giảng đạo, ông chỉ toàn thấy thương hại cô con gái nhà Kaneda, nhưng bây giờ nghe Meitei nhắc đến mũi, mũi thì ông lại nhớ đến chuyện cãi nhau hôm nọ. Nghĩ lại thì thấy vừa hài hước vừa có phần đáng ghét. Nhưng chuyện Kangetsu bắt đầu viết luận văn tiến sĩ thì đúng là môt tin vui hiếm có, hơn bất kỳ món quà nào mà Meitei mang tới gần đây, quả đúng như Meitei tự khen. Đó không chỉ là một tin mới lạ mà còn là một tin vui khoái trá nữa. Có lấy con gái nhà Kaneda hay không điều đó không quan trọng. Chỉ biết rằng nếu Kangetsu thành tiến sĩ thì rất tốt. Một cái tượng gỗ đẽo hỏng như mình thì chỉ cần hơ qua khói, rồi cứ để nguyên gỗ mộc trong góc nhà hàng đồ thờ cho đến khi bị mọt cũng không sao. Nhưng đây là một tác phẩm điêu khắc thật sự, đã thành công thì ông muốn mau chóng dát vàng cho nó. Ông dẹp hẳn cái sự ra hiệu của Suzuki sang một bên mà sốt sắng hỏi:

– Thế nó bắt đầu viết luận văn thật à?

– Cậu này hay nghi ngờ người khác nhỉ. Vấn đề lớn nhất là không biết cậu ta chọn đề tài lực học của “hạt dẻ” hay “thắt cổ” thôi. Dù sao thì đây cũng là Kangetsu, cho nên chắc chắn cái mũi sẽ biết kiêng nể đấy.

Từ nãy đến giờ ngồi nghe Meitei nhắc đến cái mũi một cách không kiêng nể, Suzuki có vẻ lo lắng. Meitei không biết gì nên cứ bình thản như không, cứ nói thả cửa theo ý thích.

– Từ sau đó, tôi vẫn tiếp tục nghiên cứu về mũi. Gần đây tôi đã phát hiện ra trong tác phẩm (The life and opinions of) “tristram shandy”có nói về mũi. Những cái mũi như của Kaneda mà cho Sterne xem thì thành tư liệu quý biết mấy. Tiếc thật, có đủ tư cách là “mũi (mỹ) danh để tiếng ngàn năm” vậy mà cứ để cho úa héo đi thì đáng thương biết bao, phải không? Lần sau, nếu bà ta đến đây, tôi sẽ vẽ ký họa tả chân để làm tài liệu tham khảo cho mỹ thuật học.

– Nhưng nghe nói cô con gái nhà ấy muốn về với cậu Kangetsu.

Ông chủ nói theo ý đã nghe được từ ông Suzuki lúc nãy. Ông Suzuki liên tục đánh mắt, ra hiệu cho ông chủ với vẻ mặt muốn nói “thế này thì phiền cho người ta quá”, nhưng ông chủ vẫn như một vật cách điện, không cảm nhận được tí nào luồng điện mà ông Suzuki truyền đến cả.

– Yêu con gái của một người như vậy cũng tạm được đấy, nhưng không phải là mối tình đẹp lắm đâu. Phần lớn là yêu cái mũi thôi.

– Yêu cái mũi cũng được. Nếu Kangetsu muốn thì có sao.

– Cũng được? Hôm trước cậu đã chẳng phản đối kịch liệt là gì? Sao hôm nay cậu lại mềm đi đáng sợ thế?

– Không phải là mềm đi. Tôi hoàn toàn không bao giờ mềm đi cả. Nhưng mà…

– Nhưng mà đã làm sao rồi? Này Suzuki, cậu cũng là một nhà doanh nghiệp hạng bét, cậu hãy cho ý kiến tham khảo đi. Cái tay Kaneda nào đó, tôi nghĩ con gái cái tay nào đó mà lên làm vợ Mizushima Kangetsu, một nhân tài của đời, thì khác chi một cái đèn lồng treo cùng một quả chuông. Là bạn bè, chúng ta không thể nhắm mắt bỏ qua. Vậy thì là nhà doanh nghiệp, cậu có ý kiến gì khác không?

Suzuki lựa theo chiều gió, nói lảng:

– Cậu vẫn khỏe, vui tếu nhỉ, hay thật. Mười năm rồi mà cậu không thay đổi gì so với trước, giỏi thật đấy.

– Nếu cậu khen tôi giỏi thì hãy để mắt đến chỗ tri thức rộng lớn này. Ngày xưa người Hy Lạp trọng rèn luyện thân thể nên có rất nhiều giải thưởng cho tất cả các môn thể thao – một chính sách khuyến khích toàn diện. Nhưng có cái lạ là, riêng đối với vấn đề tri thức của các học giả thì không thấy có tài liệu nào ghi lại là đã khen thưởng. Đây là một vấn đề khó hiểu, cho đến nay vẫn chưa tìm ra lý do vì sao.

– À, đúng vậy thật, quả là hơi kỳ lạ nhỉ? – Ông Suzuki phụ họa theo bất kỳ cái gì.

– Nhưng mà cách đây hai ba hôm, khi nghiên cứu về cái mũi, tôi đã bất ngờ tìm ra lý do đó, phá tan tảng băng nghi ngờ đã bao năm nay. Tìm ra một sự hiểu biết thú vị như vậy, giống như thoát ra khỏi màn đêm tăm tối, dốt nát, thực sự đạt tới niềm hoan hỉ thấu trời thấu đất.

Nghe Meitei thao thao bất tuyệt, dù là người khôn khéo như Suzuki cũng tỏ nét mặt “cái này thì mình không thể đương nổi!”. Ông chủ thì cúi đầu, tay cầm đôi đũa ngà gõ keng keng vào thành đĩa bánh như muốn nói “lại bắt đầu rồi đấy”! Chỉ riêng mỗi Meitei vẫn đắc ý, tiếp tục diễn thuyết:

– Các cậu có biết ai là người đã viết rất rõ, giải thích cái sự mâu thuẫn này, cứu vớt chúng ta ra khỏi vực thẳm đen tối suốt bao nhiêu năm nay không? Đó chính là Aristotle, một người có học vấn, tự học giả, thủy tổ của phái đi bộ, nhà triết học Hy Lạp đấy. Ông ấy giải thích là… Này, đừng có gõ đĩa thế, phải lễ phép mà lắng nghe chứ. Ông ấy giải thích là, những phần thường mà người Hy Lạp nhận được trong thi đấu thể thao quý giá hơn những nghệ thuật mà họ trình diễn. Vả lại, đó còn là phương tiện để khuyến khích, khen thưởng. Còn tri thức thì sao? Nếu trả ơn cho tri thức bằng một cái gì đó thì phải dùng một “cái gì đó” có giá trị cao hơn tri thức mới được. Nhưng tren đời này có cái gì là giá trị hơn tri thức? Tất nhiên là không thể có. Nếu không khéo thì chỉ làm tổn thương đến danh dự của tri thức mà thôi. Dù họ có chất những hòm vàng cao như núi Olympus, làm khuynh gia bại sản gia tài của vua Croesus thì cũng hoàn toàn không thể báo đáp xứng đáng giá trị của tri thức được. Suy nghĩ mãi, họ đã khám phá ra rằng chẳng có gì tương xứng cả. Từ đó trở đi, họ không thưởng gì hết.

Chúng ta đã đủ hiểu là mọi vàng, bạc, đồng, thau đều không sánh bằng tri thức rồi chứ? Vậy chúng ta hãy nắm vững nguyên lý này mà xem xét các vấn đề thời sự. Cái tay Kaneda nào đó là cái gì? Chẳng qua chỉ là một người dính mắt dính mũi vào đồng tiền. Nếu chúng ta nói một cách hình dung cho đẹp thì hắn chẳng qua chỉ là một tờ tiền biết đi. Con gái của một tờ tiền biết đi thì tầm cỡ bằng một cái tem biết đi chứ mấy? Còn Kangetsu thì thế nào? Dù sao cũng đã tốt nghiệp đầu bảng một khoa cao nhất trong học vấn, không hề lười nhác, đeo cái dải áo từ thời chinh phạt Choshu[7] ngày đêm nghiên cứu sự cân bằng của hạt dẻ. Vậy mà vẫn chưa hài lòng, sắp tới đang định công bố một luận văn lớn, làm áp đảo cả Lord Kelvin nữa. Tuy thỉnh thoảng cũng có đi qua cầu Azuma, diễn hụt cái trò trẫm mình đấy, nhưng đó chỉ là những cơn sốt thường có ở tuổi thanh niên đang lớn, chứ chẳng có gì tới mức làm phiền đến nhà đầu cơ tri thức cả. Lấy ví dụ kiểu Meitei để đánh giá Kangetsu thì cậu ta là một cái thư viện biết đi, là một viên đạn 280 ly được đúc bằng tri thức. Viên đạn này, nếu có cơ hội bắn thử một lần vào giới học thuật xem? Hãy bắn thử xem, nhất định sẽ nổ đấy!

Nói đến đây không thấy Meitei dùng tính từ “kiểu Meitei” tự xưng ấy nữa, tưởng có lẽ đã xuống nước kiểu đầu voi đuôi chuột rồi, thì tự dưng lại tiếp tục:

– Tem biết đi thì mấy vạn chiếc cũng đánh bạt được. Vì thế cho nên cậu Kangetsu không thể xứng với người như vậy. Tôi không chấp nhận. Giống như là cuộc hôn nhân giữa một con voi, loài thông minh nhất trong muôn loài, với một con lợn con tham lam vậy, có đúng không, Kushami?

Ông chủ vẫn im lặng gõ cái đĩa. Ông Suzuki có vẻ thua, trả lời vụng về:

– Cũng chẳng phải thế đâu.

Lúc nãy mình đã nói xấu Meitei như vậy, bây giờ mà lại nói gì nữa thì nhỡ ra, cái người vô chính phủ như ông chủ này lại làm một cái gì đó, không thể biết được! Chi bằng lựa mà ứng phó cho qua chuyện là thượng sách, ông Suzuki là người rất khôn, ông luôn luôn thuộc nằm lòng rằng phương sách của thời nay là hết sức né tránh những chống đối bất ngờ. Tranh cãi vô ích chỉ là di sản của thời phong kiến. Mục đích của cuộc đời là hành động thực tế chứ không phải lời nói. Mọi việc cứ tiến triển theo ý mình thì đó là đạt mục đích rồi. Không cần phải vất vả, lo lắng, không cần tranh cãi mà công việc cứ tiến triển thì mục đích của đời mình đã đạt được cái mốc cực lạc. Từ sau khi ra trường, ông Suzuki đã nhờ cái chủ nghĩa cực lạc này mà đeo đồng hồ vàng, với chủ nghĩa cực lạc ông đã nhận lời vợ chồng Kaneda. Và cũng bằng chủ nghĩa ấy ông đã thuyết phục được ông Kushanu gần như xuôi lọt. Sự việc mười phần đã đi đến chín rồi thì một cái người thô bạo, có tâm lý như khác người thường, không thể dùng những chuẩn mực thông thường mà khuất phục được như Meitei này nhảy vào, cho nên trước sự bất ngờ ấy, ông hơi bị lúng túng.

Phát minh ra chủ nghĩa cực lạc là các đấng nam nhi thời Minh Trị. Thực hiện chủ nghĩa này là ông Suzuki Tojuro và bây giờ người lúng túng, khó khăn với nó cũng là ông.

– Cậu chẳng biết gì nên thản nhiên phủ định là “chẳng phải thế đâu”, ít nói một cách đặc biệt để tỏ ra mình rất sang trọng đây. Nhưng mà hôm trước, chủ nhân của cái mũi ấy đến đây thì thấy là, dù có là người bênh che cho các nhà doanh nghiệp như cậu thì cũng thua thôi. Phải không, cậu Kushami? Cậu đã chẳng chiến đấu kịch liệt đó sao?

– Thế mà tôi lại được đánh giá tốt hơn cậu đấy.

– Ha… Tự tin quá nhỉ. Nếu không thế thì đã không bị học sinh và giáo viên chế giễu về cái savage tea gì ấy mà vẫn tỉnh bơ đến trường được. Tôi thì về ý chí tự cho là không thua kém ai, nhưng cũng không thể dạn dĩ đến thế được. Thật hết sức khâm phục.

– Bọn học sinh hay giáo viên mè nheo một chút thì có gì mà sợ? Sainte Beuve là nhà phê bình cổ kim vô địch mà khi dạy ở đại học Paris cũng bị chê ghê gớm. Để chống lại bọn học sinh, mỗi lần đi đâu, ông ta phải thủ một thanh kiếm ngắn trong tay áo làm vũ khí phòng ngự đấy. Còn Brune Tiere thì cũng ở đại học Paris, khi đả kích tiểu thuyết của Zola thì…

– Nhưng mà cậu thì có phải là giáo sư đại học gì đâu, trình độ chỉ là giáo viên tập đọc, lại đi lấy ví dụ những người nổi tiếng như vậy, có khác nào con cá lẹp ví mình với con cá voi không? Nói như vậy sẽ càng bị chế giễu đấy.

– Cậu im đi. Sainte Beuve hay tôi thì cũng là học giả như nhau thôi.

– Trời ơi, một kiến thức dễ sợ. Nhưng mang trong túi mà đi ra ngoài thì nguy hiểm lắm. Riêng cái đó thì đừng có bắt chước nhé. Nếu giáo sư đại học mà thủ đoản kiếm thì giáo viên tập đọc chỉ ở cỡ cầm dao con thôi. Nhưng dù sao cũng vẫn là dao, nguy hiểm lắm. Nên ra chợ mua khẩu súng hơi đồ chơi ấy, về đeo vào bên hông thì tốt hơn. Trông lại hay nữa phải không cậu Suzuki?

Thế là chuyện đã đi xa việc nhà Kaneda. Suzuki thở phào nhẹ nhõm, nói:

– Cậu vẫn hồn nhiên vui vẻ quá. Sau mười năm mới gặp lại cậu, tôi cảm thấy như đang đi trong ngõ hẹp ngột ngạt, được bước ra cánh đồng rộng thênh thang vậy. Dù sao chuyện trò giữa bạn bè với nhau cũng thoải mái. Nếu nói gì mà cũng phải giữ ý, giữ tứ, lo ngại, gò bó thì rất bức bối. Chuyện vô tội vạ, thoải mái thật. Nói chuyện với bạn bè thời học sinh là thoải mái nhất, không phải ngại ngần gì. Hôm nay tôi không ngờ lại được gặp cậu Meitei, rất sung sướng. Tôi có chút việc, bây giờ phải xin phép các cậu.

Ông Suzuki nói thế và đang định đứng lên thì ông Meitei cũng bảo:

– Tôi cũng đi đây. Bây giờ tôi phải đến Hội chấn hưng nghệ thuật sân khấu[8], ở Nihonbasi đây. Tôi sẽ đi cùng cậu đến đó.

– Thế thì hay quá. Lâu lắm mới có dịp được đi dạo hai người với nhau.

Thế là hai người dắt nhau đi.

[1] Kẻ trộm khét tiếng cuối thời HeiAn.

[2] Cái đệm ngồi.

[3] Mộc Am (1611-1684), thiền sư người Trung Quốc, đến Nhật thời Edo.

[4] Có thể hiểu là “tam giác” hay “tam khuyết” cũng được.

[5] Kabu, nghĩa là “cổ phiếu” đồng âm với “kabu” là một loại củ cải tròn như củ su hào.

[6] Loại cây cùng họ với cây bằng lăng.

[7] Trường Châu, tức tỉnh Yamaguchi ngày nay. Những sự kiện xung đột giữa Mạc phủ và lãnh địa này, xảy ra vào các năm 1864 và 1866.

[8] Diễn nghệ kiều phong hội, một tổ chức cải cách nghệ thuật sân khấu thành lập năm 1888.