gọn lửa gặp gió lớn bùng cháy trên cánh đồng, bốc lên trời những tàn than đỏ lấm tấm. Trong đêm. Nhìn từ trên những chuyến xe lao vút qua. Cảnh đốt đồng sau mùa gặt lúc tối trời ít có gì đẹp mà buồn bằng. Không có một bóng người trên cánh đồng chỉ có lửa rơm khói, ánh lửa chạy theo chiếc xe đêm một lúc, rồi bóng tối từ trên cao như có người khổng lồ cầm tấm khăn đen bao la trùm úp xuống trục lộ dài thăm thẳm. Chiếc xe đò đêm già lão chở quá tải, lúc nhúc hành khách và hàng hóa xé gió lao qua một cánh đồng cháy khác. Sau đó hai bên đường nhá nhem bóng cây, lúp xúp mái nhà ai leo lét ánh đèn dầu như ma trơi sau những rặng tre.

Bóng đèn vàng úa trên trần xe lúc chớp lúc tắt khó soi rõ mặt người. Băng ghế sau cùng có một cô gái lem luốc ngủ gục, đầu lắc lư bên này ngả qua bên kia gật xuống ngực, dựa vào vai ông già ngồi kế bên. Ông khẽ đẩy nó qua chỉ một lúc ngả nghiêng nó lại gục vào vai ông, gió ngoài xe có thể xô ngã bất cứ thứ gì, khi chiếc xe càng lướt ngược lại. Ông già ôm cái túi xách cũ trên ngực mắt thao thức nhìn bóng đêm, con đường trước mắt hun hút tưởng chừng không có nơi nào dừng lại. Người đi là phải tới một nơi nào đó, nhưng bây giờ thì chưa, cũng chưa biết chắc là sẽ tới.

Anh lơ xe đu người ra ngoài, tay vỗ mạnh thành xe mắt quan sát lề đường hẹp. Cũng có những chiếc gắn máy chạy bạt trong bóng tối giữa tim đường, cũng có nhiều xe đạp không đèn lủi thủi và cũng có những tay nhậu quắc cần câu ngả nghiêng, nhiều khi giăng tay giữa đường chửi đổng. Xa xa dưới ánh đèn pha mờ ảo nhiều giỏ cần xế bên lề. Anh lơ nhảy ngay xuống đường chạy băng tới trước, chiếc xe... chạy sau anh ta, tiếng anh lơ lăng quăng dợn sóng trước đầu xe tối đen:

- Ba ga hai trăm.

Tiếng ai đó chanh chua:

- Gì mà ăn dữ vậy cho mấy con sống với, trăm hai.

Trong trớn xe còn lấn tới anh lơ nhảy vọt lên cửa xe, tay đập mạnh đùng đùng:

- Dọt.

Tài xế chân rà ga miệng hỏi:

- Sao không rước.

Tiếng người đàn bà dưới mặt đường léo nhéo trong gió đẩy đưa:

- Trăm... rưởi... trăm tám...

Lơ xe nhảy xuống kéo một cần xế lên cửa xe. Thẩy bổng nó lên mui. Hai người đàn bà buôn chuyến vừa chửi, hột vịt đó cha ơi nhẹ nhẹ giùm con chút cha ơi, vừa kéo mấy cái giỏ khác tới gần. Anh lơ kéo cần xế lên mui rồi leo luôn lên đó, hai người bàn bà mang giỏ xách chui tọt lên xe. Chiếc xe lồng lên mệt nhọc ho hen lừ đừ lết... Rồi nó phóng nhanh tới trước cắm đầu chạy như ma rượt. Một chiếc xe đò pha đèn chớp tắt chạy ngược lại, người tài xế bên kia xe đưa bàn tay ra ngoài lắc lắc: tín hiệu cho bạn biết đàng trước không có trạm kiểm soát đột xuất. Anh lơ leo xuống đứng của sau miệng nói:

- Hai trăm tám...

Mọt người đàn bà cao lớn như đàn ông càu nhàu trả tiền, người kia làm thinh đưa mắt tìm chỗ ngồi. Chỉ có một người hỏi:

- Ngồi đâu.

Anh lơ xe nhìn cô gái lem luốc quát lớn:

- Mầy đứng lên cho người ta có vé người ta ngồi.

Hai người đàn bà chờ nhưng cô gái lì lợm chỉ nhích qua một chút. Người đàn bà ít nói nhỏ xíu ngồi lọt vào bên cạnh cô gái. Đàng trước đường bóng người lố nhố trong ánh đèn xe cảnh sát, chiếc xe tải kềnh càng nhủi đầu xuống ruộng, nó đè bẹp dí một chiếc xe nào đó, vài người chết lôi ra để trên lề đường đắp chiếu máu và một chút gì trăng trắng bê bết tóc. Những người còn sống tò mò đứng coi chỉ trỏ, lơ xe nói:

- Bể hũ chao.

Ông già buộc miệng than:

- Chết như giỡn chơi. Tại tham lam chở quá tải còn giành đường qua mặt ẩu, bây giờ đi xe đò sợ lắm.

- Sợ thì ông ngoại xuống xe đón xe khác đi.

Lơ xe nói không phải chỉ với ông già mà nhiều người khác. Bà buôn chuyến cao lớn ngồi trên mấy giỏ hàng của ai đó, chiếc xe bỏ lại đàng sau nó vụ tai nạn, mới đó bà này đã ngủ gục đầu lắc qua lắc lại như không có cổ. Trên xe chật ních người hàng hóa dưới nệm xe giữa xe và trên người hành khách. Hai bên đường thênh thang nhìn đâu cũng trống hoác những cánh đồng mất hút trong bóng đêm.

Có chiếc xe chở cá đàng trước xe đò, đèn đuôi chớp tắt xanh đỏ như đèn hội chợ, thùng xe cá kềnh càng che mất con lộ, những chuyến xe cá ít khi dừng lại trạm, tài xế xe cá cột chân trên bàn nhấn ga, tới nơi mới biết còn sống. Phải tới chợ đâu mối trên thành phố khi trời chưa sáng, phục vụ bao tử hàng triệu người.

Cuộc tranh hùng bắt đầu. Chiếc xe đò không giảm tốc độ chạy cắn đuôi chiếc xe cá, nó nhích qua một chút chớp đèn xin đường, xe cá vẫn không giảm tốc độ lúc đó từ xa lóe lên ánh đèn cực sáng của một xe con-tai-nơ ngược lại. Xe đò vẫn cắn đuôi chiếc xe cá, gần như đầu xe đò và đuôi xe cá chỉ cách gang tay, nó chạm vào nhau không biết lúc nào. Ánh đèn xe con-tai-nơ thấy sáng hơn rõ hơn gần hơn một khối nặng khổng lồ đen hù, trên đầu nó có những chiếc sừng chớp tắt tím xanh vàng đỏ lia lịa hấp dẫn. Đầu chiếc xe đò nhích ra tìm đường, nó trôi nhanh qua khỏi đuôi xe cá nhưng lách trở lại tiếp tục cắn đuôi. Thoáng nghe đàng trước tiếng tài xế xe đò chười thề, lơ xe đập tay vào hông xe thúc giục, những người đang ngủ gục bật dậy tay bám vào ghế xe. Chiếc xe đò đã qua được nửa thân bên hông xe cá, bây giờ nó đang xả hết tốc cố vượt qua, cả hai chạy song song trên mặt đường hẹp. Chiếc con-tai-nơ không thể giảm tốc độ dù nó trông thấy hai chiếc xe đàng trước nó ngăn hết con đường, xe con-tai-nơ vút qua trong gang tấc vừa lúc xe đò lách qua đầu chiếc xe cá và chạy trước nó.

Đàng trước cây cầu không xa là một thị trấn nhỏ ven đường, nhiều chiếc xe khác dửng lại sân quán nhộn nhịp ơi ới, chiếc xe cá lướt vù qua khi chiếc xe đò lui vào sân quán cơm. Mọi người lục tục xuống xe đi vệ sinh, làm việc này cũng vừa kịp. Xe đổ nước mui coi lại bánh xe và để cho tài xế ngủ một chút. Ông già ăn cháo xong mua thêm ổ bánh mì thịt với bịch trà đá, cháo thì lỏng còn ổ bánh mì thì khô như ngói. Không thấy cô gái lem luốc xuống xe, anh lơ đóng hết cửa xe lại nhìn quanh sân và trong quán như tìm ai.

3 giờ sáng không có một tiếng gà gáy, thị trấn trải dài hai bên đường lất phất đèn điện trong những quán ăn khuya. Quán nem chả, bánh phồng sữa, kẹo chuối, trái cây... nhưng ít người mua, nhiều chủ hàng ngồi ngủ gục ế ẩm. Xe đò xe hàng xe tải xe du lịch ào ào ngang qua thị trấn dưới bầu trời chưa rạng tranh tối tranh sáng, hình như đâu đó trong không gian cũng có chút buồn buồn dù cho buổi khuya muộn này nơi đây không thiếu tiếng cười đùa. Vẫn chưa tới nhà mà con đường trước mắt cứ thăm thẳm...

Anh lơ xe kiểm lại hành khách, anh ta ngạc nhiên khi thấy cô gái lem luốc vẫn còn trên xe:

- Trời trời tao tưởng mầy xuống rồi... xuống.

Cô gái nhỏ nhẹ nói:

- Anh ơi cho em quá giang một chút nữa thôi em xuống.

- Xuống giùm con má ơi.

- Em lỡ đường không còn đồng xu cắc bạc trong túi anh làm ơn giúp em anh ơi.

- Xuống... tao nói xuống là xuống, ai cũng quá giang ai cũng quá giang, xe chùa hả... xuống.

Vài người nhìn anh lơ, anh ta phân bua:

- Một ngày không biết bao nhiêu người quá giang. Nó nói đi một chút bây giờ hơn nửa đường của người ta rồi. Tao nói xuống nghe chưa.

Tài xế ngủ dậy, chiếc xe chuyển bánh ra khỏi quán cơm, ông già hỏi:

- Vé bao nhiêu một người vậy chú Hai.

Mọi người lục tục leo lên xe, cô gái vừa nhớm chân bị kẹt lại nơi cửa. Anh lơ hỏi ông già:

- Ông muốn “bo” cho nó hả.

Vài người cười phá lên. Chiếc xe đã lùi ra tới bìa lộ. Cô gái nói:

- Em bịnh mới ra nhà thương anh ơi.

Anh lơ châm điếu thuốc:

- Một ngày tao nghe không biết bao nhiêu cái câu này. Một lần chót nói cho thiệt, mầy xuống đâu?

Cô gái ngồi xuống thở ra:

- Gần tới em nói.

Anh lơ đu người ra cửa xe vỗ mạnh tay lên thành xe. Xe chạy ngang qua một dãy nhà trệt, chỉ một dãy nhà là hết một thị trấn. Con đường lại hun hút trước mắt:

- Con nhỏ này kiếp trước là má tui.

Anh lơ than. Một đoạn đường thật dài trong yên lặng, qua nhiều thị trấn khác, hình như mưa lất phất rồi thôi. Bỗng có tiếng người đàn bà chanh chua la lên:

- Đôi dép của tôi đâu rồi?

Một vài người bật dậy ngơ ngác. Anh lơ đang ngủ gục cũng ngước mặt lên hỏi:

- Gì vậy má chồng.

Bà kia la lên:

- Đôi dép của tôi đâu rồi?

- Dép của bà sao hỏi tôi.

Anh lơ trả lời bà kia nhưng mắt lại nhìn cô gái lem luốc:

- Mầy có lấy dép của bả không?

Những người ngồi chung quanh nhìn cô gái, dù cho bà kia nói mất dép họ cũng vội ôm chặt túi xách của mình. Cô gái đưa hai bàn chân trần lên cho mọi người thấy. Anh lơ la lên:

- Làm bộ quá giang lên xe ăn cắp hả mậy.

Anh ta nhóm tới nắm áo cô gái, chiếc áo mong manh cũ mục rách toạc một miếng. Cô gái vội kéo áo che ngực lem luốc nhơ nhớp mồ hôi. Bà kia quơ chân dưới lườn xe, một người ngồi ghế trước bà ta la lên:

- Chiếc dép của ai đây phải của bà hông.

Anh ta cúi xuống lượm chiếc dép lên đưa ra sau, bà kia vội nói:

- Nó nè.

Vài người cười khúc khích. Cô gái vẫn che ngực, anh lơ nói cho bớt ngượng:

- Tới đàng kia là xuống nha mậy.

Hình như bên kia cánh đồng có một dải núi. Cặp mắt của ông già nhấp nhem cố nhìn ra khung cửa xe, xe lướt trong gió nhẹ tênh như con đò đang trôi bập bềnh trên sông, bên trái bên phải hình như là núi, ban đầu cứ ngỡ là đám mây thấp. Núi... đúng là núi bao quanh chiếc xe, núi ở phía trước đàng sau hai bên và vòng tròn bao quanh. Trên nhiều đỉnh núi cao ngất những áng mây trắng bay bay, triền núi trắng bạc như có mưa. Ông già lắng nghe tiếng mưa rơi êm êm rồi ông cũng ngủ thiếp đi. Tiếng người lao xao làm ông thức giấc, xe đậu lại bên đường lúc nào ông không hay, nhiều người xuống xe ngồi bên đường nói chuyện to nhỏ. Cô gái lem luốc vẫn còn ngồi bên ông. Anh lơ với người tài xế đang hì hục tháo một bánh xe. Chung quanh không còn ngọn núi nào. Cô gái ngồi co ro vì lạnh, ông đưa cho ổ bánh mì rồi nhận lại một đôi mắt rất lạ, ngạc nhiên thiếu tin tưởng lại có phần ngờ vực. Ông nói:

- Con ăn đi.

Trong bóng đêm cô gái nhai bánh mì, và uống hết bịch trà đá, nhưng không cám ơn. Ông già lục trong cái túi xách của ông đưa qua cho cô gái một cái áo. Trên xe lại yên lặng mọi người ngủ vùi. Ông già nhắm mắt lại: những dải núi dài xa xa, trên đỉnh trời bắt đầu ửng đỏ, những áng mây dừng lại ngang núi, mây bay bay là đà dưới chân núi, những con trâu con bò từ chuồng chậm rãi đi ra cánh đồng, ruộng lúa xanh ngát gió sớm đùa với những hạt đòng đòng đang mùa ngậm sữa. Bóng người lao xao đứng dưới xe in bóng trên nền núi xanh xanh.

Xe lại chuyển bánh, con đường trước trông rõ hơn, xe lại lướt đi nhẹ tênh như con đò trôi trên sông. Nhà nhiều hơn người nhiều hơn, bên đường có buổi chợ sớm với ánh đèn dầu, tiếng người cười nói thân thiện. Làng mạc thị trấn sáng bừng lên nhộn nhịp.

Trong tiếng cười của nhiều người trên xe đang nhìn ông có vẻ chế nhạo ông già đưa cho anh lơ xe hai chục ngàn duy nhất còn lại trong túi của ông và chỉ cô gái đang ngủ vùi trên vai ông. Anh ta ngạc nhiên nhìn ông... nhưng cũng bỏ tiền trong túi.

Xe vô bến, bến xe buổi sáng nhộn nhịp lao xao lộn xộn trong thế giới của con người, ông già buớc xuống xe, mang trên vai cái túi xách nhẹ tênh, đứng bên đường nhìn theo cô lái lỡ đường đói khát. Có lẽ thoát ra từ một cơn lầm lạc hiểm nghèo nào đó, lặn lội tìm đường trở về nhà, mà hôm nay chắc là sẽ về tới. Cô gái đang đi bộ trong dòng người bỗng quay lại, ông già biến mất, trong mắt cô gái nhỏ xơ xác không ra hình người long lanh hai giọt nước.