áng nay, ở trên lớp, cô giáo nói với chúng tôi "Các em, cô báo cho các em một tin rất hay: trong khuôn khổ một cuộc điều tra quy mô lớn đối với học sinh phổ thông, các phóng viên trên đài sẽ đến phỏng vấn chúng ta."

Chúng tôi không nói gì, bởi vì chúng tôi không ai hiểu gì cả, trừ thằng Agnan ra; nhưng thằng ấy thì cũng phải thôi, bởi vì nó là cục cưng của cô giáo và luôn đứng đầu lớp. Thế là cô giáo bèn giải thích cho chúng tôi rằng các ông ở đài đó sẽ đến đây đặt cho chúng tôi các câu hỏi, rằng bọn họ đều làm như vậy ở tất cả các trường, và rằng hôm nay là đến lượt chúng tôi.

- Và cô tin tưởng vào sự ngoan ngoãn, vào sự ăn nói một cách thông minh của các em, cô giáo nói.

Chúng tôi ấy à, khi biết rằng chúng tôi sẽ nói ở trên đài chúng tôi đã căng thẳng ra trò. và cô giáo đã phải quật thước kẻ xuống bàn nhiều lần mới có thể dạy tiếp cho chúng tôi tiết ngữ pháp.

Thế rồi, cánh cửa lớp mở ra, và thầy hiệu trưởng bước vào cùng với hai ông kia, một ông mang theo một cái va li.

- Đứng lên nào! cô giáo nói.

- Ngồi xuống đi! thầy hiệu trưởng nói. Các em, thật là một vinh dự lớn cho trường ta khi được đón chuyến thăm của đài phát thanh, là nơi, nhờ sự kì diệu của sóng điện, và nhờ cả vào thiên tài của Marconi, sẽ phát lại tiếng các em nói đến hàng nghìn gia đình. Thầy chắc chắn rằng các em hiểu rõ niềm vinh dự này, rằng các em sẽ có đầy đủ tinh thành trách nhiệm. Hơn nữa, thầy cũng báo trước cho các em, thầy sẽ trừng phạt tất cả những ai quậy phá! còn các vị, bây giờ các vị giải thích những gì các vị cần làm.

Thế là, một trong hai chú kia nói với chúng tôi rằng chú ta sẽ đặt các câu hỏi về những thứ chúng tôi thích làm, về những thứ chúng tôi đọc và về những thứ chúng tôi học ở trường. Thế rồi, chú này cầm một cái máy ở trong tay và chú này nói:

"Đây là cái micro. Các cháu sẽ nói vào đây, thật dõng dạc, không sợ sệt gì cả; và tối nay, đúng vào tám giờ, các cháu sẽ được nghe lời của chính các cháu, vì tất cả đây đều được ghi âm."

Thế rồi chú nà quay người về phía cái chú đang mở cái vali đặt trên bàn cô giáo ra, và bên trong va li thì có các cái máy; và chú đó đã chụp lên tai các thứ để nghe. Hệt như các phi công tôi xem trong một bộ phim; nhưng đầi thì không hoạt động, và bời vì có nhiều sương mù quá, họ không thể nào tìm được cái thành phố họ phải đến, và họ đã bị bỏ rơi xuống nước; và bộ phim ấy hay cực kỳ. Và cái chú đầu tiên nói với cái chú chụp các thứ vào tai:

- Mình bắt đầu được chưa, Pierrot?

- Được rồi, chú Pierrot nói, thử giọng một cái trước đã.

- Một, hai, ba, bốn, năm; được chưa? chú kia hỏi.

- Được rồi đấy, Kiki, chú Pierrot trả lời.

- Ô kê, chú Kiki nói, nào, ai muốn nói đầu tiên đây?

- Cháu! Cháu! Cháu! tất cả chúng tôi cùng kêu lên.

Chú Kiki bật cười và chú nói: "Chú thấy rõ là chúng ta có rất nhiều ứng cử viên; vì thế chú sẽ đề nghị cô giáo chọn cho chú một bạn trong số các cháu."

Và cô giáo, dĩ nhiên rồi, cô nói rằng cần phải hỏi thằng Agnan, bởi vì nó là đứa đứng đầu lớp. Với cái thằng cục cưng ấy thì rốt cuộc lúc nào mà chẳng thế thật đấy chứ còn gì nữa! Thằng Agnan tiến về phía chú Kiki, và chú Kiki giơ cái micro ra trước mặt nó, và cái mặt thằng Agnan ấy trắng bệch cả ra.

- Nào, cháu muốn nói tên cháu cho chú nghe chứ, hả nhóc con? chú Kiki hỏi.

Thằng Agnan há mồm ra và nó chẳng nói gì sất. Thế là, chú Kiki nói:

- Cháu tên là Agnan, phải không nào?

Thằng Agnan gật đầu một cái thay câu trả lời.

-Hình như là, chú Kiki nói,cháu là người đứng đầu cả lớp. Điều các chú muốn biết, là những gì cháu làm để giải trí, các trò cháu thích chơi nhất... Thôi nào, trả lời đi! Không việc gì phải sợ, thấy chưa!

Thế là thằng Agnan bắt đầu khóc, và rồi nó ốm thật sự, và cô giáo phải chạy ra ngoài cùng với nó. Chú Kiki lấy tay lau trán, chú nhìn chú Pierrot và rồi chú hỏi chúng tôi:

– Có ai trong số các cháu không sợ nói trước micro không?

- Cháu! Cháu! Cháu! tất cả chúng tôi cùng kêu lên.

- Được rồi, chú Kiki nói, nhóc béo kia, kia kìa, đến đây. Phải rồi... Thế nào, ta bắt đầu nhé... Cháu tên là gì, hả nhóc con?

- Alceste, thằng Alceste nói.

- Alchechte á? chú Kiki hói, ngạc nhiên hết sức.

– Em làm ơn đừng nói trong lúc đầy mồm cho thầy nhờ được không? thầy hiệu trưởng nói.

- Vầng, thằng Alceste nói, tại em đang ăn bánh sừng bò thì chú ấy gọi đấy chứ.

- Bánh sừng... Ra bây giờ lại được phép ăn trong lớp phỏng? thầy hiệu trưởng kêu lên. Thế cơ đấy, tuyệt thật! Ra đứng góc. Chúng ta sẽ giải quyết vấn đề này sau; và để cái bánh sừng bò của em lại trên bàn!

Thế là thằng Alceste thở dài đánh thượt một cái, nó bỏ cái bánh sừng bò lại trên bàn cô giáo, và nó đi ra chỗ đứng phạt, và nó bắt đầu ăn cái bánh xốp nó lôi từ trong túi quần ra, cùng lúc đó chú Kiki lấy ống tay áo lau cái micro.

- Hãy thông cảm, thầy hiệu trưởng nói, chúng còn quá trẻ con và cũng hơi nghịch ngợm.

– Ồ! chúng tôi quen rồi, chú Kiki vừa nói vừa cười. Trong cuộc điều tra trưóc, chúng tôi còn phỏng vấn cả phu bến cảng bãi công. Đúng không nhỉ, Pierrot?

– Vâng cũng hay lắm, chú Pierrot nói.

Thế rồi chú Kiki gọi thằng Eudes.

- Cháu têu là gì, hả nhóc con chú ta hỏi.

- Eudes! thằng Eudes kêu lên, và chú Piertot tháo cái thứ chú ấy chụp vào tai ra.

- Đừng nói to thế chú Kiki nói. Đấy là lý do tại sao người ta đã sáng chế ra đài phát thanh; để nghe được từ rất xa mà không phải gào lên. Nào, chúng ta bắt đầu lại... Cháu tên là gì, hả nhóc con?

- Ơ, Eudes, cháu đã báo chú rồi cơ mà, thằng Eudes nói.

- Ồ không, chú Kiki nói. Không được nói với chú là cháu đã báo chú rồi. Chú hỏi tên cháu thì cháu cứ việc trả lời, chỉ cần thế thôi. Được chưa?

Hả Pierrot?... Nào, ta bắt đầu lại... Cháu tên là gì, hả nhóc con?

- Eudes, thằng Eudes nói.

- Ai mà chẳng biết, thằng Geoffroy nói.

- Ra ngoài ngay, Geoffroy! thầy hiệu trưởng nói.

- Trật tự! chú Kiki kêu lên.

- Này! Khi nào cậu hét thì làm ơn báo trước một tiếng! Chú Pierrot nói, chú này đã nhấc thứ chú chụp ở tai ra. Chú Kiki để hai tay áp lên mắt, chú đợi mất một lúc, chú nhấc hai tay ra, và chú hỏi thằng Eudes thích làm gì để giải trí.

- Cháu đá bóng rất kinh khủng, thằng Eudes nói. Cháu chấp tất cả bọn nó.

- Không đúng, tôi nói, thế hôm qua mày bắt gôn, bọn tao giã mày thế nào hả?

- Chứ sao! thằng Clotaire nói.

- Thằng Rufus đã thổi việt vị rồi! thằng Eudes nói.

- Dĩ nhiên rồi, thằng Maixent nói, nó ở bên đội mày mà. Tao ấy à, lúc nào tao chả bảo một đứa không thể nào vừa làm cầu thủ lại vừa làm cả trọng tài, kể cả là chỉ một mình nó là có còi!

Mày muốn tao đấm cho một phát vào mũi không hử? thằng Eudes hỏi, và thầy hiệu trưởng phạt nó thứ Năm phải ở lại lớp.

Thế là chú Kiki nói rằng đã thu xong cả rồi, chú Pierrot sắp lại các thứ cho vào vali, và cả hai chú cùng đi luôn. Lúc tám giờ, tối hôm đó, ở nhà tôi, ngoài bố và mẹ, còn có cả ông và bà Blédurt; ông và bà Courteplaque, các hàng xóm của chúng tôi cùng ngồi quanh cái đài để nghe tôi nói. Bà tôi thì được báo quá muộn và bà không thể đến kịp, nhưng bà đã nghe đài ở nhà, với các bạn bà. Bố tôi tự hào lắm, và bố bừa lấy tay xoa lên đầu tôi vừa nói: "Hê, hê!". Tất cả mọi người đều rất thích chí. Nhưng tôi không hiểu đã có chuyện gì xảy ra ở trên đài, đến tám giờ, chỉ thấy có nhạc mà thôi. Điều đó khiến tôi hết sức ái ngại cho chú Kiki và chú Pierrot. Các chú đó chắc phải thất vọng kinh lắm.