rong lúc ấy tôi đã không nghĩ đến những ngày nghỉ và lòng yêu thích việc du hành của Muoth. Anh ta rất hài lòng về dự định cho đại nhạc kịch của tôi và hứa hẹn giúp tôi theo khả năng có thể được, nhưng anh bận rộn với các chương trình du lịch và hứa chỉ có thể hoàn tất phần vụ của anh ta vào mùa thu. Tôi đã sao sẵn phần riêng của anh ta. Anh ta lấy đem theo và như thường lệ tôi không nghe gì cả ở anh ta trong tất cả những tháng đó.

Vậy là chúng tôi đã có một thời gian nghỉ ngơi. Hiện tại thì một tương giao rất thú vị đã tồn tại giữa tôi và Gertrude. Tôi tin rằng kể từ lúc ở bên cạnh đàn dương cầm đó, nàng đã hoàn toàn biết rõ việc gì xảy ra bên trong người tôi, nhưng nàng không bao giờ nói một lời và cũng không đối xử khác với tôi trong bất cứ cách nào. Nàng không chỉ thích âm nhạc tôi mà thôi, nàng cũng thích tôi nữa, và cảm thấy như tôi đã cảm thấy, rằng đã có một mối ràng buộc giữa chúng tôi và một cảm giác của sự hiểu biết hỗ tương và cảm tình. Thái độ của nàng đối với tôi vì thế là ân cần và thân hữu, nhưng không đam mê. Có lúc điều đó đã đầy đủ cho tôi và tôi giữ im lặng, những ngày thoả mãn trong sự đồng hành của nàng, nhưng nhiệt tình chẳng mấy chốc luôn luôn nổi dậy cũng như cái yếu tố thêm vào giữa chúng tôi, và sự thân mật của nàng có vẻ chỉ giống như lòng bác ái đối với tôi và nó đã hành hạ tôi tkhi thấy rằng những lượn sóng của tình yêu và khát vọng từng tràn ngập người tôi thì là tha hóa và khó chịu đối với nàng. Thường khi tôi đã đánh lừa mình và cố cưỡng bức mình là nàng có một khí chất bình thản và lãnh đạm. Song trong tâm hồn tôi, tôi cảm thấy điều đó không đúng, và tôi đã biết Gertrude quá đủ để mà biết rằng tình yêu cũng sẽ đưa nàng vào sự liều mạng và những xúc cảm rối loạn nữa. Sau này tôi thường nghĩ ngợi về điều đó và cảm thấy rằng nếu tôi đã bắt lấy nàng bằng cơn bão tố, đã chiến đấu cho nàng, và kéo nàng về với tôi với tất cả sức mạnh của tôi thì nàng hẳn đã theo tôi và đã hợp với tôi mãi mãi rồi. Nhưng tôi đã không tin ở thái độ thú vị của nàng với tôi, và khi nàng dịu dàng và bộc lộ cảm tình với tôi thì tôi đã gán cho đó là lòng giao cảm phi khát vọng thông thường. Tôi không thể tống khỏi người tôi cái ý nghĩ là nếu nàng thích một người đàn ông hấp dẫn, khoẻ mạnh nhiều cũng như nàng thích tôi, thì nàng không thể nào duy trì mối tương giao dựa trên cái tình thân hữu lặng lẽ này lâu dài đến như vậy. Thế thì không phải là hiếm hoi cho tôi để đưa ra những giờ cảm nghĩ rằng tôi sẽ thay đổi âm nhạc của tôi và tất cả điều đó là cái giá trị cho tôi một cái chân ngay thẳng và một bộ dạng vui tươi.

Vào lúc đó Teiser lại kéo tôi đến gần hơn với ông ta. Ông ta không thể thiếu được tác phẩm của tôi, và vì vậy ông là người thứ hai biết được sự bí mật của tôi và trở nên quen thuộc với bản văn lời đại nhạc kịch và các dự định của tôi cho một vở đại nhạc kịch. Ông ta rất thận trọng về tất cả chuyện đó và đem tác phẩm về nhà nghiên cứu. Khi ông trở lại, gương mặt giống như con trẻ của ông với bộ râu đẹp đẽ đỏ ửng với thích thú và kích thích về âm nhạc.

- Vở đại nhạc kịch của anh sẽ là một cái gì! – ông ta kêu lên với sự kích thích – Tôi có thể đã cảm thấy khởi khúc trên đầu các ngón chân tôi. Nào, hãy đi uống rượu chơi, anh ranh con. Nếu không cho là tự mãn quá thì tôi sẽ đề nghị rằng chúng ta uống để mừng cho tình thân hữu nữa, nhưng tôi không muốn bắt buộc anh.

Tôi sẵn sàng chấp thuận lời mời và chúng tôi đã có một bữa tối thú vị với nhau. Vì lẽ đây là lần đầu tiên Teiser đưa tôi về nhà với ông. Em gái ông, người bị bỏ lại một mình sau khi mẹ nàng qua đời, vừa mới đến ở với ông ta. Teiser không thể nói một cách đủ cao xa về sự an lạc ở việc thay đổi nhà của ông sau những năm dài sống độc thân của ông ta. Em gái ông là một cô gái im lặng thú vị, với cặp mắt sáng rỡ như con trẻ cũng như anh nàng. Nàng được gọi là Brigitte. Nàng bưng đến cho chúng tôi bánh và rượu vang trong của nước Áo, cũng có một hộp xì gà Virginia điếu dài. Chúng tôi uống ly rượu đầu tiên chúc mừng sức khoẻ cho nàng và ly thứ hai cho tình bằng hữu tốt đẹp của chúng tôi, và trong khi chúng tôi ăn bánh, uống rượu vang và hút thuốc, Teiser đi lại một cách thích thú trong phòng. Thoạt tiên ngồi xuống bên đàn dương cầm, rồi trên trường kỷ với cây đàn tây ban cầm, rồi đến cuối bàn với cây vĩ cầm của ông ta, và chơi bất cứ điệu nhạc nào thích thú hiện trong đầu ông lúc đó. Ông ta cũng hát nữa và cứ mắt sáng của ông lấp lánh và tất cả đều cống hiến cho tôi và cho vở đại nhạc kịch. Hình như em gái ông cũng có cùng dòng máu ấy trong huyết quản nàng và quả quyết là ông không kém gì Mozart. Các điệu nhạc từ Magic Flute và những đoạn trích từ Don Gionvanni thỉnh thoảng được chêm vào bởi cuộc đàm thoại và cụng ly, đã vang vọng qua căn nhà nhỏ, được đệm nhạc một cách diễm lệ bởi anh nàng bằng vĩ cầm, dương cầm hoặc tây ban cầm hoặc cả đến chỉ bằng huýt gió.

Tôi vẫn còn tham dự như một vĩ cầm thủ trong ban nhạc cho mùa hè ngắn ngủi, nhưng đã yêu cầu cho tôi được nghỉ vào mùa thu, khi tôi đã ao ước dành tất cả thì giờ và năng lực của tôi cho tác phẩm của tôi. Ông nhạc trưởng, đã bực bội vì việc tôi ra đi, và rất thô lỗ với tôi về sau đó, nhưng Teiser đã giúp tôi một cách lớn lao để chống đỡ tôi và để vượt lên trên điều đó.

Với sự giúp đỡ của người bạn trung thành này, tôi đã làm việc ở chỗ phân tấu nhạc cho vở đại nhạc kịch của tôi. Trong khi kính trọng các ý tưởng của tôi, một cách nghiêm khắc ông ta đã tìm ra được tất cả những lầm lỗi về kỹ thuật. thường khi ông ta trở nên hoàn toàn bực bội và khiển trách tôi y như một nhạc trưởng nói toạc móng heo, cho đến khi cái phần khả nghi mà tôi thích mà muốn được giữ lại đã bị bôi xoá và thay đổi. Ông ta luôn luôn sẵn sàng với những ví dụ bất kỳ lúc nào tôi ngờ vực. Khi tôi giả vờ có một cái gì không thoả lòng hoặc không đủ liều lĩnh, thì ông đã phân khúc cho tôi với những đoạn hợp tấu và chỉ cho tôi Mozart hoặc Lortzing đã điều khiển chúng như thế nào, và chứng tỏ với tôi rằng sự do dự ngần ngại của tôi là chết nhát, hoặc sự liều lĩnh ngu xuẩn tối tăm của tôi. Chúng tôi đã tru tréo lẫn nhau, đã bàn cãi và trở nên kích thích, và nếu nó có cho thấy rằng trong căn nhà của Terser, Brigitte đã lắng nghe chúng tôi một cách chú ý, đi đi lại lại với rượu vang, xì gà và dọn dẹp sạch sẽ nhiều giấy nhạc bị vò xé, vứt bỏ một cách cẩn thận và giao cảm. sự ngưỡng mộ của nàng với tôi cũng ngang với tình cảm của nàng dàng cho người anh nàng, đối với nàng thì tôi là một nhạc sư đại tài. Mỗi chủ nhật tôi đều được mời dùng cơm trưa tại nhà Teiser. Sau bữa ăn, dẫu rằng chỉ có một dải mây màu xanh nhỏ tí trên bầu trời, chúng tôi cũng bắt xe điện đi ra ngoại ô thành phố. Rồi chúng tôi bách bộ qua những ngọn đồi và qua những khu rừng, chuyện trò và ca hát, và anh em Teiser thường hò theo điệu hò quê hương của họ.

Một lần chúng tôi dừng lại để ăn qua loa tại một chiếc quán trong vườn khu làng, nơi mà âm nhạc vui tươi của vũ điệu miền quê vọng đến chúng tôi qua cách cánh cửa sổ mở rộng. Khi chúng tôi đã ăn xong và ngồi nghỉ ngơi bên cạnh ly rượu táo của chúng tôi, Brigitte lẻn qua căn nhà và đi vô trong. Chúng tôi đã thấy nàng làm chuyện này và chẳng mấy chốc sau đó chúng tôi thấy nàng khiêu vũ bên kia cửa sổ, tươi thắm và lấp lánh như buổi sáng mùa hè. Khi nàng trở về, Teiser điểm ngón tay chỉ mặt nàng và nói nàng cũng nên hỏi ông ta để đi chứ. Bấy giờ nàng mặt mày đỏ rần và trở nên luống cuống, cúi đầu một cách tự vệ và nhìn đến tôi.

- Có việc gì thế? – anh nàng hỏi.

- Không có gì cả - nàng nói – nhưng do tình cờ tôi đã thấy nàng làm cho ông ta nhận ra ý nghĩa của cái liếc nhìn của nàng như thế nào. Teiser nói:

- Ồ, dĩ nhiên.

Tôi không nói gì cả, nhưng có vẻ như là lạ lùng cho tôi thấy sự bối rối của nàng bởi vì nàng đã khiêu vũ trong khi tôi có đấy. Vì rằng lần thứ nhất tôi chợt nghĩ rằng những cuộc bách bộ của họ cũng sẽ nhanh hơn và lâu hơn nếu tôi không có đấy để cản trở họ, và sau đó tôi chỉ thỉnh thoảng mới nhập bọn với họ vào những cuộc nhàn tản vào ngày chủ nhật của họ mà thôi.

Khi đã hoàn tất cái phần giọng nữ kim như khả dĩ có thể có được, Gertrude đã chú ý là tôi miễn cưỡng từ bỏ những cuộc thăm viếng thường xuyên của tôi với nàng và những thì giờ thú vị của chúng tôi có ở bên nhau cạnh dương cầm, và tuy vậy tôi vẫn còn quá e thẹn để xin lỗi cho sự tiếp tục của cuộc thăm viếng ấy. Bấy giờ nàng làm tôi ngạc nhiên với đề nghị là tôi sẽ thường xuyên đến thăm nàng để đệm cho nàng hát, và hiện nay tôi đã đến nhà nàng hai hoặc ba lần trong tuần vào các buổi tối. thân phụ nàng đã vui lòng ở sự thân hữu của nàng với tôi. Gertrude đã mất mẹ khi nàng còn niên thiếu, nàng là nữ chủ nhân của căn nhà và thân phụ nàng để nàng làm theo ý của nàng trong mọi sự.

Khu vườn có đầy cái rực rỡ của nó. Có vô số bông hoa, và những con chim hót líu lo xung quanh căn nhà im vắng. Khi tôi từ đường cái bước vào khu vườn và đi qua những bức tượng cũ kĩ đen đúa vòng đến căn nhà, được phủ vây bởi cái màu xanh biêng biếc, mỗi lần như thế đối với tôi cũng hệt như bước vào một đền thờ nơi mà những âm thanh và những đồ vật của thế giới chỉ có thể thâm nhập với một cấp độ nhỏ nhoi. Đàn ong bay vo ve trên các cành hoa trước cửa sổ, ánh mặt trời và những cái bóng râm mát của tất cả cây lá in lốm đốm trong phòng, và tôi ngồi bên đàn dương cầm Gertrude hát. Tôi lắng nghe giọng nàng vút lên dễ dàng và không cố gắng, và khi sau bài hát chúng tôi nhìn nhau và mỉm cười thì đó là trong sự hợp nhất và cách thức tin cậy như thể giữa anh và em. Vào những lúc này tôi thường hay cảm thấy rằng tôi chi còn chìa tay tôi ra để bắt lấy hạnh phúc của tôi và có nó vĩnh viễn, và tuy vậy tôi hãy chưa vội làm như vậy, bởi vì tôi muốn chờ đợi cho đến khi nàng cũng chứng tỏ một vài dấu hiệu khát vọng và mong mỏi. Nhưng Gertrude hình như đã bằng lòng và không ao ước bất cứ điều gì khác nữa. thật thế, thường khi đối với tôi thì có vẻ như nàng không muốn làm tan vỡ mối tương giao êm ả này và quấy rầy cái thời kỳ xuân sắc của tình bằng hữu của chúng tôi.

Nếu tôi thất vọng về việc này, thì đã có một niềm an ủi cho tôi khi biết rằng nàng đã chú trọng một cách sâu xa đến âm nhạc của tôi dường nào, nàng cũng đã hiểu biết tường tận và lấy làm hãnh diện về âm nhạc ấy như thế nào.

Sự vụ này kéo dài cho đến tháng sáu. Lúc bấy giờ Gertrude và thân phụ nàng đi về miền núi. Tôi trở lại đàng sau, và hễ khi nào tôi đi qua căn nhà nàng, tôi đều thấy nó đứng trống trải đằng sau những cây dương ngô đồng, với cánh cổng khoá kín lại. Nỗi đau đớn trở lại, nảy nở dần lên và theo tôi đi vào đêm tối.

Vào các buổi tối, tôi đi đến nhà anh em Teiser, gần như luôn luôn có nhạc trong cặp tay của tôi, và chia sẻ cái đời sống thoả mãn, êm ả của họ. tôi uống với họ thứ rượu vang nước Áo và chơi nhạc Mozart với họ. Sau đó tôi bách bộ trở về trong đêm yên tĩnh, thấy từng cặp đi tung tăng trong công viên, về đến nhà mệt mỏi leo lên giường ngủ nhưng không thể ngủ được. hiện tại không thể nào quan niệm nổi với tôi là tôi lại có thể cư xử trong một cách thức như anh em với Gertrude và đó là điều tôi chẳng bao giờ phá đổ rào cản, kéo nàng về với tôi, bắt lấy nàng bởi cơn bão tố và chiếm đoạt nàng. Tôi có thể tưởng tượng ra nàng trong bộ y phục xám hoặc xanh nhạt, vui vẻ hay nghiêm trang, tôi có thể nghe thấy giọng nàng, và không thể mãi mãi quan niệm rằng đã nghe đúng giọng điệu ấy mà không làm tràn ngập với nhiệt tình và khát vọng để yêu nàng. Nôn nao và kích thích, tôi ngồi dậy, vặn đèn lên và ném mình vào công việc. Tôi soạn những phần giọng người và sự vuốt ve của những nhạc cụ, thề nguyền và đe doạ. Tôi lập lại bài hát của cái nhiệt vọng mới mẻ, những khúc điệu nóng bỏng cuồng nhiệt. Thường khi niềm vui này cũng thiếu thốn ở tôi, và sau đó, khi tôi nằm trên giường ngủ, bừng bừng rạo rực, trong một trạng thái buồn ngủ, thảm thương, tôi thốt ra tên nàng "Gertrude, Gertrude", một cách man dại và vô cảm giác, xô đẩy niềm an ủi và hy vọng qua một bên rồi chính mình hàng phục một cách tuyệt vọng trước sự bại hoại dễ sợ của khát vọng. Tôi kêu gào lên với Thượng Đế và hỏi ngài tại sao ngài làm cho tôi là một tên què, và tại sao thay vì hạnh phúc là phần số của những kẻ nghèo khó chí tử nhất, ngài chẳng cho tôi gì cả ngoài cái niềm an ủi khủng khiếp là sống trong cơn lốc cuốn của những âm thanh nơi mà, đối diện với những khát vọng của tôi, tôi cứ không ngớt được mô tả là không thể đạt đến được trong những ảo tượng lạ lùng đó.

Về ban ngày tôi thành công hơn trong việc kiểm soát các xúc cảm của tôi. Tôi nghiến răng lại, ngồi vào với việc làm của tôi từ sớm bửng của buổi sớm mai, làm cho mình bình tĩnh lại bằng những cuộc bách bộ dài và làm tươi tắn mình lại với những lần tắm nước lạnh. Vào các buổi chiều, tôi chuồn khỏi những bóng râm của đêm tối đang tới để đến với sự đồng hàng vui vẻ của căn nhà Teiser, mà với họ tôi có được một ít thì giờ nghỉ ngơi và đôi khi thích thú. Teiser đã chú ý là tôi đau ốm, khốn khổ và bỏ rơi tất cả công việc. Ông ta đã khuyên tôi nghỉ ngơi trong chốc lát, mặc dù chính ông ta cũng đầy nhiệt thành và trong lòng đã kích thích và nôn nóng cũng như tôi đã được thấy vở đại nhạc kịch phát triển. đôi khi tôi cũng đòi hỏi ở ông và ở lại cả buổi tối với chỉ một mình ông ta trong khu vườn mát mẻ của một chiếc quán nào đó, nhưng cả đến lúc bấy giờ tôi cũng đã bị quấy rầy bởi việc nhìn thấy những cặp tình nhân trẻ, những chiếc đèn lồng Trung Hoa và pháo bông, và các mùi hương của nhiệt tình trong không khí luôn luôn phảng phất ở các thành phố vào những đêm mùa hè.

Điều tệ hại hơn cả là khi Teiser cũng bỏ đi để đi nghỉ mát với Brigitte giữa các ngọn núi. Ông ta cũng mời tôi đi nữa, và ông ta có ý định đó một cách đứng đắn, bởi vì sự bất lực di động đây đó của tôi sẽ dễ phá hỏng niềm vui của ông ta, nên tôi không thể chấp nhận lời mời của ông ta.

Vì lẽ tuần lễ tôi ở lại thành phố có một mình, khốn khổ và không thể ngủ được, và tôi đã không làm được bất kỳ tiến triển nào với tác phẩm của tôi.

Rồi Gertrude gởi cho tôi một hộp nhỏ đựng đầy hoa hồng của vùng núi Alps từ một ngôi làng ở Walls. Khi tôi thấy nét chữ của nàng và mở ra cái hộp những bông hoa màu nâu khô héo, thì nó cũng giống như một cái liếc nhìn từ đôi mắt yêu quý của nàng và tôi cảm thấy hổ thẹn cho sự kích động và thiếu tin tưởng của tôi. Tôi đã quyết định tốt hơn là cho nàng biết tôi đã cảm thấy như thế nào, và sáng hôm sau tôi viết cho nàng một bức thư ngắn. Tôi đã nói với nàng nửa đùa nửa thật là tôi không thể nào ngủ được và đó là do sự mong mỏi nhớ nhung nàng mà thôi, khi mà tôi đã yêu nàng rồi. trong khi viết, tôi lại bị tràn ngập bởi những xúc động của tôi, và bức thư, đã bắt đầu một cách êm đềm và gần như đùa giỡn thôi, đã chấm hết một cách dữ dội và cuồng nhiệt.

Gần như mỗi ngày sở bưu điện đều mang đến cho tôi những lời chào hỏi và những tấm bưu thiếp bằng hình từ anh em Teiser, tự nhiên họ không thể biết rằng mỗi lần như vậy thư từ và hình ảnh của họ đều mang đến sự thất vọng cho tôi, vì lẽ tôi đang chờ đợi nghe ngóng từ một người nào khác kia.

Sau cùng nó đã đến, một phong thư màu xám với nét chữ rõ ràng lưu loát trên đó, và bên trong là bức thư:

Người bạn thân quý của tôi,

Bức thư của anh làm tôi bối rối. Tôi nhận thấy là anh đang khốn khổ, chứ nếu không thì tôi sẽ quở trách anh về việc đã tấn công theo cách này. Anh biết là tôi rất ưa thích anh, nhưng tôi hoàn toàn bằng lòng với tình trạng hiện tại của tôi và cũng như chưa mong muốn thay đổi nó. Nếu tôi nghĩ rằng có bất cứ mối nguy hiểm nào về việc đánh mất anh, thì tôi sẽ làm mọi sự có thể làm được để ngăn chặn chuyện đó. Nhưng tôi không thể trả lời bức thư cuồng nhiệt của anh. Hãy kiên nhẫn, hãy để sự việc tồn tại giữa chúng ta như đã từng có cho đến khi chúng ta có thể gặp lại nhau và bàn bạc những việc ấy.

Thân mến,

Gertrude

Nó có rất ít sự đổi thay vị trí song bức thư đã làm cho tôi vui sướng hơn. Dù sao, nó đã được chào đón ở nàng, rằng nàng cho phép tôi bộc bạch tình yêu và đã không khinh khi lạnh nhạt với tôi. Bức thư hình như cũng mang chứa một vài nhân cách của nàng trong đó, một vài sự dịu dàng gần như lạnh lùng của nàng, và thay vì cái hình ảnh của nàng mà lòng khát vọng của tôi đã tạo ra nàng lại có trong các ý nghĩ của tôi như chính cái ngã thực sự của nàng. Những lời lẽ của nàng hình như yêu cầu sự tin tưởng ở tôi. Tôi cảm thấy như thể nàng đang ở gần tôi và tức thì tôi ý thức đến cả hai điều là mắc cỡ và hãnh diện. Nó đã giúp tôi chinh phục những mong mỏi thèm khát đang hành hạ tôi và trấn áp những khát vọng bùng cháy của tôi. Không an lạc, nhưng tăng cường và làm chủ được sự thích hợp trong một quán ăn tại ngôi làng, hai giờ du hành xa ra khỏi thành phố, và đem theo tác phẩm với tôi. Tôi ngồi trầm tư rất lâu trong bóng râm mát của cây hoa tử đinh hương đã ngả màu, và hoàn toàn thường xuyên nghĩ ngợi về đời sống của tôi. Lạ lùng và cô đơn làm sao là con đường của tôi và cái định mệnh của tôi không nhất định như thế nào! Ở một nơi nào đó tôi há chẳng có gốc rễ gì sao và một nơi tôi có thể thực sự gọi là quê hương sao. Tôi chỉ duy trì một mối tương giao hời hợt với song thân tôi nhờ ở những bức thư chải chuốt mà thôi. Tôi còn từ bỏ cả sự chiếm giữ của tôi để tạo ra những ảo tưởng nguy hiểm mà nó hoàn toàn chẳng làm tôi hài lòng. Các bạn bè tôi thực ra cũng không hiểu biết tôi. Gertrude là người duy nhất mà với nàng tôi có thể có được một sự hoàn toàn hiểu biết và một mối tương giao hoàn hảo. và tôi không chỉ săn đuổi những cái bóng và xây những toà lâu đài trên không với tác phẩm mà do đấy tôi đã sống và do đấy tôi đã đem đến ý nghĩa cho đời tôi? Có thể có một ý nghĩa thực sự và biện minh và rót đầy đời sống một người, điều này xây dựng nên những kiểu mẫu của âm thanh và sự trình diễn kích thích với những hình ảnh, mà điều tốt đẹp nhất là sẽ giúp kẻ khác trải qua một giờ thú vị?

Tuy vậy, vào mùa hè đó tôi đã làm việc tương đối chuyên cần trở lại. về bên trong thì tôi đã hoàn thành vở đại nhạc kịch, dầu rằng vẫn còn thiếu nhiều chi tiết và chỉ có một phần nhỏ của tác phẩm là được viết ra. Đôi khi nó đem đến cho tôi niềm vui thú lớn lao và tôi nghĩ với sự hãnh diện là tác phẩm của tôi sẽ có uy thế trên người khác như thế nào, các ca sĩ và các nhạc sĩ, các nhạc trưởng và các ca đội sẽ phải hành động thích ứng với những mong muốn của tôi như thế nào, và vở đại nhạc kịch sẽ có kết quả trên hàng ngàn người ra sao. Những khi khác nó có vẻ như có cả điềm gở và giấc mơ hãi hùng cho tôi rằng tất cả sức mạnh và cảm xúc sẽ nổi lên từ những giấc mộng bồn chồn và trí tưởng tượng của một kẻ cô đơn khốn khó mà mọi người lấy làm thương hại mà thôi. Những khi khác tôi mất hết can đảm và cảm thấy rằng vở đại nhạc kịch của tôi sẽ chẳng bao giờ được trình diễn, nó có tất cả cái phi thực và phóng đại. Nhưng cảm giác này thì hiếm hoi, trong tâm hồn tôi, tôi đã xác tín cái phẩm chất và sức mạnh của tác phẩm tôi. Đó là một tác phẩm chân thành và bừng bừng sinh khí, nó có kinh nghiệm và dòng máu trong huyết quản của nó. Nếu ngày nay tôi không muốn nghe bất cứ gì nữa và viết một loại âm nhạc hoàn toàn khác hẳn thì dẫu vậy tất cả tuổi trẻ của tôi đều nằm trong vở đại nhạc kịch đó. Hễ khi nào tôi nghe những giai điệu từ tác phẩm ấy, thì như thể nó là một cơn bão mùa xuân cuốn qua người tôi từ những thung lũng bị bỏ rơi bởi tuổi trẻ và nhiệt vọng. Và khi tôi nghĩ đến tất cả sức mạnh và uy lực của nó ở trên con người sinh ra yếu đuối, thiếu thốn và mong mỏi, tôi không còn biết phải chăng toàn thể cuộc đời tôi vào lúc đó, và cũng ở cả hiện tại nữa, có thể gọi là hạnh phúc hay buồn rầu.

Mùa hè đã tiến tới hồi cuối của nó. Một đêm trời tối trong cơn mưa nặng hột tầm tã tuôn xuống, tôi đã kết thúc phần khởi tấu khúc. Sáng hôm sau, cơn mưa dịu bớt và mát lạnh, bầu trời còn có cả một màu xám, và khu vườn đã trở thành mùa thu. Tôi cuốn gói đồ đạc của tôi và trở lại thành phố.

Trong số những người quen biết với tôi, Teiser và em gái ông ta là những người duy nhất đã trở lại. cả hai người trông rất khoẻ mạnh và da sậm lại bởi mặt trời miền núi. Họ đã có một số những kinh nghiệm ngạc nhiên trong cuộc du hành của họ và tuy thế họ đã rất chú ý và kích thích khi được biết vở nhạc kịch của tôi đã tiến triển như thế nào. Chúng tôi xem xét tỉ mỉ khởi tấu khúc và đó là một khoảnh khắc hoàn toàn cho tôi khi Teiser đặt tay ông ta lên vai tôi và nói:

- Này, Brigitte, đây là một nhạc sĩ vĩ đại.

Bất kỳ tất cả sự mong mỏi và nhiệt tình của tôi, tôi đã chờ đợi Gertrude trở lại với lòng khát vọng lớn lao của tôi, khi mà tôi đã có một số lượng tác phẩm lớn lao để phô bày với nàng. Tôi biết rằng nàng sẽ sốt sắng chú ý đến các tác phẩm ấy như thể là của chính nàng vậy. trước hết tôi nôn nao muốn thấy Heinrich Muoth mà sự giúp đỡ của anh ta thì thiết yếu cho tôi và người mà đã mấy tháng nay tôi không nghe thấy gì cả.

Sau cùng Muoth đã đến trước Gertrude và một buổi sáng bước vô phòng tôi. Anh ta nhìn tôi một cách tìm kiếm.

- Anh trông dễ sợ - y nói, lắc đầu – Phải mà, khi người ta đã sáng tạo ra thứ âm nhạc như thế kia!

- Anh có xem phần nhạc của anh không?

- Xem nó à? Tôi đã thuộc lòng rồi kìa và sẽ hát ngay nếu anh muốn. Đó là âm nhạc phi thường!

- Anh thực sự nghĩ như thế sao?

- Tôi nghĩ thế. Anh đã sáng tạo tác phẩm đẹp nhất của anh. Hãy đợi xem! Danh tiếng khiêm nhượng của anh sẽ là một điều của quá khứ khi vở nhạc kịch của anh được trình diễn. Phải, đó là công việc của anh. Anh muốn tôi hát lúc nào? Có hai hoặc ba điểm mà tôi muốn đề cập đến. Anh còn bao xa với toàn bộ vở nhạc kịch của anh?

Tôi chỉ cho anh ta xem tác phẩm của tôi và anh dắt tôi về phòng anh. Tại đó, lần đầu tiên, tôi nghe anh ta hát cái phần mà tôi luôn luôn nghĩ tới anh ta đang trong cuộc chơi cảm xúc của riêng tôi, và tôi đã cảm thấy sức mạnh của âm nhạc của tôi và việc hát của anh ta. Chỉ hiện thời tôi mới có thể thấy được toàn bộ vở nhạc kịch của tôi trên sân khấu, chỉ hiện thời nhiệt tình mới có thể đến với tôi và để cho tôi cảm thấy sự ấm áp của nó. Như thể vở nhạc kịch đó không còn thuộc về tôi nữa, như thể nó chẳng bao giờ là tác phẩm của tôi nhưng nó có cái đời sống riêng rẽ của nó và có cái kết quả của một sức mạnh ngoại diện lên trên người tôi. Vì rằng đầu tiên tôi đã cảm thấy được cái ý thức tách rời ra của một tác phẩm từ kẻ sáng tạo của nó, mà trước đây tôi đã thực sự không tin tưởng điều đó. Tác phẩm của tôi bắt đầu đứng dậy, di động và chứng tỏ những dấu hiệu của đời sống. Chỉ một khoảnh khắc trước đây tôi vẫn còn cầm nó trong tay tôi, hiện thời nó không còn là của tôi nữa, nó cũng giống như một đứa bé đã trưởng thành cao lớn hơn thân phụ hắn, nó sống và hành động tuỳ thuận theo nó và nhìn đến tôi một cách độc lập qua cặp mắt riêng rẽ của nó, song le nó có mang tên tuổi tôi và dấu vết của tôi. Tôi đã kinh qua mối tranh chấp tương tự, một đôi khi với sự hoảng sợ, cảm kích khi tác phẩm của tôi được trình diễn về sau này.

Muoth đã học tập cái phần vụ của anh ta rất tuyệt, và tôi đã dễ dàng để có thể đưa ra sự thoả thuận của tôi về những thay đổi sơ sài mà anh ta mong muốn. Bấy giờ anh chất vấn tôi về phần vụ của giọng kim, mà anh ta chỉ biết có từng phần, và ao ước muốn biết phải chăng tuy vậy đã có một ca sĩ cng đảm trách nó. Vì lẽ lần đầu tiên tôi phải nói với anh ta về Gertrude, và tôi đã thu xếp làm như vậy một cách lặng lẽ và ngẫu nhiên. Anh ta biết rõ tên tuổi đó, dù rằng anh ta chưa bao giờ đặt chân đến nhà Imthor. Anh ta ngạc nhiên khi nghe rằng Gertrude đã học tập và có thể hát phần vụ đó được.

- nàng hẳn có giọng ca tốt – anh ta nói vẻ tán đồng – cao và ngọt ngào. Một lúc nào đó anh sẽ đưa tôi đến đấy được chăng?

- Dù sao đi nữa tôi đã có ý định hỏi họ xem liệu anh có thể đến được chăng. Tôi thích được nghe anh hát với cô Imthor một hoặc hai lần, sẽ cần thiết cho một vài sửa đổi nào đó. Khi gia đình Imthor trở về lại thành phố, tôi sẽ hỏi họ ngay.

- Anh thực sự là một người may mắn, anh Kuhn ạ. Và Teiser sẽ có thể giúp anh với dàn nhạc. anh sẽ thấy, vở nhạc kịch sẽ thành công mà.

Tôi không nói gì cả. Khi mà tôi hãy chưa có những ý nghĩ về tương lai và số phận của vở nhạc kịch của tôi. Điều trước nhất, nó phải được hoàn tất đã. Nhưng kể từ lúc tôi nghe anh ta hát, tôi cũng đã tin tưởng ở sức mạnh của tác phẩm của tôi.

Khi tôi nói với Teiser về chuyện đó, thì ông đã nói một cách nghiêm nghị:

- Tôi có thể tin anh. Muoth có một năng lực dị thường. Nếu y chỉ không phải là một kẻ làm giả như vậy. Thực ra y chẳng bao giờ quan tâm đến âm nhạc cả, chỉ quan tâm đến mình mà thôi. Y là một kẻ hoàn toàn vị kỷ.

Một hôm tôi đến thăm Gertrude, khi sau cùng nàng đã trở về, tim tôi đập liên hồi khi tôi bách bộ qua khu vườn của căn nhà Imthor trong phong vận mùa thu của nó, với những chiếc lá đã bắt đầu rơi rụng. Nhưng nàng đã mỉm cười tiến đến tôi, trông hơi sạm nắng, diễm lệ và kiều mị hơn bao giờ hết. Nàng chìa tay ra cho tôi, và giọng nói thân yêu của nàng, đôi mắt sáng ngời và tất cả cái vẻ quyến rũ lôi cuốn, cung cách tự nhiên của nàng lập tức làm mê hoặc tôi một lần nữa. một cách vui vẻ tôi đặt những nỗi sầu muộn và khát vọng của tôi qua một bên và lại sung sướng trước sự hiện diện bằng xương thịt của nàng. Nàng không hề đè nén tôi, và cũng như tôi không thể tự mình đề cập đến bức thư của tôi và nội dung của nó, nàng cũng im lặng về việc đó, và không có đường lối nào chứng tỏ bằng cách đối xử của nàng rằng dù sao tình bằng hữu của chúng tôi đã bị phá hư hoặc nguy hiểm. Nàng cũng chẳng cố lẩn tránh tôi, nàng thường xuyên ở một mình với tôi, cũng như nàng tự tin rằng tôi sẽ tôn trọng những ước muốn của nàng và không lập lại sự tỏ tình của tôi trừ phi nàng khuyến khích tôi. Không bỏ phí bất kỳ giờ phút nào, chúng tôi đã xem xét tỉ mỉ công việc của tôi trong vài tháng qua và tôi đã nói với nàng là Muoth đã học tậ phần vụ của anh ta và đã ca ngợi nó. Tôi hỏi xin nàng được đưa anh ta đến đấy, cũng như đó là điều cần yếu cho tôi để hoàn tất những phần vụ chính yếu của họ với nhau, và nàng đã ưng thuận.

- Tôi không đồng ý với việc như vậy một cách sẵn sàng đâu – nàng nói – Anh biết rằng tôi chưa bao giờ hát cho người lạ, và trước Heinrich Muoth thì sẽ là một điều khó chịu gấp đôi nữa, và chẳng phải vì y là một ca sĩ nổi tiếng. Về y có một cái gì đó làm tôi khiếp sợ, ít ra trên sân khấu. Dù sao, chúng ta sẽ xem sự thể ra sao.

Tôi chẳng dám đánh bạo bênh vực và ngợi khen bạn tôi. Tôi không muốn làm cho nàng cảm thấy bối rối hơn và tôi đã quả quyết rằng, sau lần đầu tiên đó, nàng sẽ ước ao được hát với anh ta nữa.

Nhiều ngày sau đó, Muoth và tôi đã đi đến nhà Imthor và đã được tiếp đón bởi vị chủ nhà của chúng tôi hết sức lịch sự và tôn kính. Ông ta chẳng bao giờ chứng tỏ sự phản đối nhỏ nhất về các cuộc thăm viếng thường xuyên của tôi và tình bạn của tôi đối với Gertrude và sẽ cười lên nếu có bất kỳ người nào nói bất cứ điều gì chống đối lại chuyện đó. ông ta ít hài lòng về việc tới nhà ông của Muoth, nhưng thái độ của người sau thì rất là lịch sự và đứng đắn và cả hai Imthor đã thất vọng một cách đồng lòng. Người ca sì đầy nghị lực, ngạo mạn với tai tiếng đó có thể cư xử một cách không sao trách cứ được. Anh ta cũng chẳng phải là hão huyền và đã quyết định trong các ý kiến của anh ta nhưng vừa phải thôi.

- Chúng ta sẽ hát chứ? – Gertrude hỏi sau một lúc.

Chúng tôi đứng dậy và đi đến phòng nhạc. Tôi ngồi xuống bên chiếc dương cầm, nói một đôi lời về dạo khúc và màn cảnh, đưa ra một vài chỉ dẫn và rồi yêu cầu Gertrude bắt đầu. Nàng đã làm như vậy, hát một cách dịu dàng trong cách thái kiềm chế và cẩn trọng. Trái lại, khi đến lượt của Muoth, thì anh ta đã hát rõ to không hề do dự hoặc tự ý thức, đã lôi cuốn cả hai chúng tôi và làm cho chúng tôi bước vào với tinh thần của âm nhạc đến nỗi Gertrude hiện giờ cũng hát lên mà không hề kiềm chế gì cả. Muoth, là người vẫn thường đối xử với các tôn nữ của gia đình danh giá rất là hợp thức, nay đã chú ý đến nàng, lắng nghe nàng hát với sự chú tâm, và đã bày tỏ lòng ngưỡng mộ nàng trong sự khích lệ cổ vũ chứ không phải bằng những lời lẽ quá đáng.

Từ lúc đó tất cả những thiên kiến đã tan biến, âm nhạc đã lôi kéo chúng tôi đến với nhau và hợp nhất chúng tôi trong một ý tưởng. Và tác phẩm tôi nằm đó mệt lả trong những phần liên kết một cách bất toàn đã tiếp tục bắt lấy cái hình thể của toàn bộ và sự vật sống động. hiện tại tôi biết rằng cái phần chính yếu của tác phẩm đã hoàn thành, rằng chẳng có gì quan trọng có thể phá hỏng nó, và nó có vẻ tốt đẹp cho tôi. Muoth và tôi đã rời khỏi căn nhà trong một trạng thái vui mừng và anh đã thù tiếp tôi một tiệc mừng bất ngờ tại lữ quán nơi anh ở tại đó. Trong khi chúng tôi uống rượu sâm banh, anh ta đã làm một cái gì mà anh vốn ít e ngại khi làm thế, anh ta đã gọi tôi như một người bạn thân thiết và tiếp tục làm như thế. Điều này làm tôi hài lòng và đã có sự bằng lòng của tôi.

- Chúng ta hoan hỉ ăn mừng đây – anh ta nói, cười lên – và tôi nghĩ đó là một ý tưởng tốt đẹp để làm chuyện đó sắp tới. Đây là thời gian tuyệt nhất. Sau đó sự việc có vẻ khác hẳn. anh sẽ được nổi danh trước công chúng, anh bạn trẻ, và tôi hy vọng rằng nó không làm hư hỏng anh như đã làm ở hầu hết mọi người.

Gertrude vẫn còn ngượng ngập với Muoth một thời gian dài, và chỉ trong lúc hát với anh ta thì nàng mới tự nhiên và cởi mở mà thôi. Anh ta rất lịch sự và đứng đắn, và dần dà Gertrude vui vẻ gặp anh ta và mỗi lần như thế đều mời anh a lại đến trong một cung cách thân hữu, cũng hệt như nàng đã đối với tôi. Những cơ hội mà trong đó ba người chúng tôi một mình với nhau đã trở nên ít thường xuyên hơn. Những vai trò đã được học tập và bàn bạc đó và, tuy nhiên, gia đình Imthor, hiện tại là mùa đông, đã phục hồi cuộc vui nhộn của họ, với những buổi hoà nhạc thường xuyên vào buổi tối. Muoth cũng thường xuyên hiện diện ở các cuộc tụ họp này nhưng không bao giờ hát cả.

Có lúc tôi nghĩ rằng Gertrude đang bắt đầu kín đáo với tôi hơn và tới một mức nào đó thì nàng đang rút ra khỏi tôi. tuy nhiên, tôi luôn luôn tự trách mình về các ý nghĩ này và đã hổ thẹn cho sự ngờ vực của tôi. Gertrude đã được đòi hỏi rất nhiều như một vị nữ chủ nhân của căn nhà nơi có nhiều cuộc vui được tổ chức, và điều thường đem đến cho tôi thích thú là khi thấy nàng lăng xăng, lui tới và hành động như một nữ chủ nhân giữa các khách khứa của nàng, trông trẻ trung, duyên dáng và kiều mị đến thế kia.

Với tôi thì những tuần lễ đã trôi qua rất chóng vánh. Tôi làm việc cho vở đại nhạc kịch của tôi, tác phẩm mà tôi hy vọng hoàn tất vào mùa đông. Tôi đã có những cuộc gặp gỡ với Teiser, và đã ở lại nhiều buổi tối với ông già và em gái ông. Rồi đếm tất cả những loại thư từ và những sắp xếp, cũng như các ca khúc của tôi đã được hát ở nhiều nơi khác nhau và tất cả nhạc khúc cho đàn dây tôi soạn đã được trình tấu tại Bá Linh. Đã có sự thăm hỏi và những cuộc phỏng vấn của báo chí, và bỗng nhiên mọi người hình như biết tôi đang soạn một vở đại nhạc kịch, dẫu rằng, ngoài Gertrude và Muoth, tôi không nói một lời về công việc đó với bất kỳ ai. Thực ra thì chuyện đó không thành vấn đề và trong lòng tôi đã lấy làm sung sướng về những dấu hiệu thành công này. có vẻ như dẫu sao thì sau cùng, và song cũng đủ ngay tức thì, con đường đã rộng mở trước tôi.

Suốt cả năm trời tôi đã không có mặt ở nhà song thân tôi và lễ Giáng sinh tôi sẽ đi về đó. Mẹ tôi thì thân yêu đằm thắm, nhưng mối e dè xa xưa giữa chúng tôi vẫn còn đấy, về phần tôi thì sợ bị hiểu lầm, và về phía bà thì thiếu thốn lòng tin nơi nghề nghiệp của tôi như một nhạc sĩ và cũng không tin ở sự đứng đắn của những gắng sức của tôi. Hiện tại thì bà đã nói đến một cách rộn ràng về những gì bà đã nghe và đọc được về tôi, nhưng càng đem đến cho tôi thích thú hơn là ở sự quả quyết, vì tận thâm tâm bà đã thiếu lòng tin tưởng ở những thành công hiển nhiên này cũng như bà đã như thế đối với nghệ thuật của tôi như một toàn thể. Không phải vì bà không thích âm nhạc – thật vậy một đôi khi bà vẫn thường hát chút đỉnh – nhưng theo quan niệm của bà thì nhạc sĩ là một hạng người nghèo nàn. Bà cũng có nghe một vài nhạc khúc của tôi và chẳng hiểu hoặc quan tâm đến nó.

Thân phụ tôi thì tin tưởng hơn. Như một thương gia, trước hết ông nghĩ đến sự thành công về vật chất của tôi, và mặc dù ông luôn luôn cho tôi một số tiền trợ cấp rộng rãi mà không hề càu nhàu và lại tiếp tục ủng hộ tôi trọn vẹn khi tôi rời khỏi ban nhạc, ông cũng hài lòng mà thấy rằng tôi bắt đầu kiếm ra tiền và đó là những viễn ảnh của công cuộc mưu sinh của tôi bằng những nỗ lực của riêng tôi. việc chính tôi làm ra tiền, ông đã xem như đây là một điều căn bản thiết yếu cho một hiện hữu đáng trọng. Khi tôi về nhà thì ông nằm trên giường. Ngày hôm trước ông đã bị ngã té và bị giải quyết nơi chân.

Tôi nhận thấy ông có khuynh hướng hơi bình thản về các cuộc nói chuyện. Tôi đi đến gần ông hơn bao giờ hết và lấy làm thích thú ở cái nhân sinh quan thực tế của ông trong đời sống. Tôi có thể kể cho ông nghe nhiều nỗi phiền muộn của tôi, một điều mà tôi chẳng bao giờ làm thế trước đây vì một ý thức ngại ngùng do dự. Một cái gì đó mà Muoth có lần nói với tôi đã xuất hiện với tôi và tôi lập lại điều đó với thân phụ tôi. Muoth đã nói, thực ra thì không nồng nhiệt lắm, anh ta chỉ nghĩ rằng tuổi trẻ là thời kỳ khó khăn nhất của đời sống và anh ta nhận thấy rằng hầu hết người có tuổi đều thanh thản và bằng lòng hơn là bọn trẻ. Thân phụ tôi đã cười ở nhận xét ấy và nói một cách thâm trầm:

- Tự nhiên là bọn già chúng tôi lại sống đúng cái điều trái ngược lại, nhưng cũng có phần nào sự thực trong những gì bạn anh nói đó. Tôi nghĩ là ta có thể rút ra một phân biệt hoàn toàn về lằn ranh giữa tuổi trẻ và tuổi già. Tuổi trẻ chấm dứt khi tính vị kỷ không còn hiện diện, già dặn bắt đầu khi ta sống cho những kẻ khác. Đó là những gì tôi cho là có ý nghĩa. Người tuổi trẻ có nhiều lạc thú và nhiều phiền muộn, bởi vì họ chỉ nghĩ đến mình mà thôi, thế nên mỗi ước vọng và mỗi ý niệm đều cho là quan trọng, mỗi lạc thú là để được nếm trải trọn vẹn nhưng nỗi phiền muộn cũng thế nữa, và nhiều người họ nhận thấy rằng những ước nguyện của họ không thể thành đạt được, tức thì liền chấm dứt đời sống của họ ngay. Tuổi trẻ là thế đấy. Tuy nhiên, với hầu hết thiên hạ, có đến một thời gian khi có những đổi thay hoàn cảnh, khi họ sống nhiều hơn cho kẻ khác, không phải cho bất cứ lý do đức hạnh nào, nhưng hoàn toàn một cách tự nhiên. Một gia đình là lý do cho hầu hết mọi người. Người ta ít nghĩ về mình và những ước vọng của mình một khi người ta có gia đình. Các người khác đánh mất tính vị kỷ của họ trong một địa vị chịu trách nhiệm, trong chính trị, trong nghệ thuật hoặc khoa học. Con người tuổi trẻ thì muốn chơi đùa, con người già dặn trưởng thành thì muốn làm việc. Một người đàn ông không kết hôn vì chỉ để có được các đứa con mà thôi, nhưng nếu hắn có con cái thì chúng biến đổi hắn, và cuối cùng hắn thấy rằng mọi điều xảy ra chỉ để cho bọn chúng mà thôi. Điều đó cũng nối kết với cái sự kiện là người trẻ tuổi thích nói đến cái chết nhưng không hề thực sự nghĩ đến nó. Điều đó cũng giống như cái vận hành luân phiên khác với tuổi già. Đời sống có vẻ đằng đẵng đối với người tuổi trẻ và do đấy họ có thể tập trung tất cả ước nguyện và ý nghĩ của họ lên trên chính họ. Người già cả thì ý thức đến một chung cuộc đang tiến tới, và mọi điều mà ta có đó không phải duy chỉ có mỗi mình ta cuối cùng mất thăng bằng và thiếu giá trị. Do đấy một người đòi hỏi một loại liên tục và niềm tin khác nhau, hắn không làm việc chỉ cho loài sâu bọ. Đó là vì sao con người ta có vợ có con, công việc và trách nhiệm, đến nỗi rằng người ta biết vì ai mà hắn chịu đựng cái công việc nặng nhọc vất vả hàng ngày. Về lãnh vực đó thì bạn anh hoàn toàn đúng đấy, một người hạnh phúc hơn khi hắn sống cho những kẻ khác hơn là hắn chỉ sống cho mình mà thôi, nhưng người già cả sẽ không vì thế mà coi đó như là một hành động anh hùng, bởi vì nó không phải là điều thực sự của ta. Dù sao đi nữa, thì người trẻ tuổi hăng hái nhất trở thành người tuổi già tốt nhất, chớ không phải những kẻ giả vờ khôn ngoan như ông cố nội trong khi họ còn vác sách đến trường.

Tôi ở lại nhà trong một tuần lễ và ngồi rất nhiều bên cạnh giường cha tôi. Ông không phải là một bệnh nhân tàn phế, hơn nữa, ngoại trừ vết thương nhỏ ở chân ông, còn sức khoẻ của ông thì tuyệt hảo. Tôi đã nói với ông là tôi lấy làm buồn rầu rằng tôi đã không tâm sự với ông nhiều hơn và đến gần với ông hơn trước đây, nhưng ông nhận xét rằng có thể nói về cả hai khía cạnh, và mối tương giao của chúng tôi trong tương lai sẽ tốt đẹp hơn nếu chúng tôi đã có những cố gắng sớm sủa để hiểu biết lẫn nhau, mà nó đã thành công một cách hãn hữu. Trong một cung cách dè dặt và ân cần, ông đã hỏi tôi phải chăng tôi đã có bất kỳ may mắn nào với phái nữ chăng. Tôi không muốn nói bất cứ điều gì về Gertrude, những gì tôi đã nói với ông thì rất là vắn tắt.

- Đừng lo – cha tôi nói, mỉm cười – Anh là mẫu người tốt, một người chồng tốt thực sự. Các cô thông minh chẳng mấy chốc sẽ chú ý đến điều đó. Chỉ có các cô thận trọng với lợi tức nhỏ nhặt mới là người cttheo đuổi cái túi tiền của anh.

Và nếu anh không tìm được một người mà anh tiên liệu và nghĩ rằng anh sẽ thích, thì nó vẫn chưa phải là đại hoạ. Tình yêu giữa người tuổi trẻ và tình yêu sau nhiều năm hôn phối không phải là một điều tương tự. Khi ta trẻ trung, ta chỉ nghĩ ngợi và săn sóc đến mình mà thôi, nhưng khi đã có một căn nhà, thì phải để tâm đến những điều khác nữa. Đó là điều đã có với tôi như thế nào, như anh đã biết rõ đấy. Tôi đã yêu thương mẹ anh rất nhiều, đó là một tình yêu thực sự tương xứng. Nhưng nó chỉ tồn tại có một hoặc hai năm, rồi thì nhiệt tình của chúng tôi tắt ngúm và gần như ngưng chỉ và chúng tôi khó lòng biết được chúng tôi đứng ở nơi nào trong mối tương giao lẫn nhau. Bấy giờ các đứa bé ra đời, hai người chị của anh đấy, chúng chết khi còn nhỏ, và chúng tôi đã có chúng để săn sóc. Những đòi hỏi lẫn nhau của chúng tôi kém quan trọng đi, sự lạnh nhạt của chúng tôi đi đến chỗ chấm dứt, và bất thần tình yêu lại có đấy, chắc chắn, đấy không phải là tình yêu cũ xưa, mà là một cái gì hoàn toàn mới mẻ. Tình yêu này đã trường tồn mà không cần phải phục hồi gì trong hơn ba mươi năm. Không phải tất cả những tình yêu tương xứng đều trở thành tốt đẹp như thế. Thật thế, rất ít được như vậy lắm.

Với tôi, tất cả những nhận xét này không giúp ích cho mục đích nào cả, nhưng một mối quan hệ khăng khít mới mẻ với thân phụ tôi đã khích lệ tôi và làm cho tôi lại thích thú căn nhà của tôi, mà đối với nó tôi đã cảm thấy gần như lãnh đạm trong ít năm qua. Khi tôi lên đường, tôi đã không hối tiếc cho cuộc thăm viếng và đã quyết định giữ mối giao tiếp thường xuyên với người tuổi già trong tương lai.

Làm việc và sự du hành cho các cuộc trình tấu nhạc khúc cho đàn dây của tôi đã cản trở việc viếng thăm gia đình Imthor một thời gian. Khi tôi lại đến đó, tôi nhận thấy rằng Muoth, người mà trước đây chỉ đến đó trong sự đồng hành của tôi mà thôi, nay đã thuộc về những người khách được mời thăm viếng thường xuyên nhất. Ông cụ Imthor vẫn còn đối xử với anh ta một cách lạnh nhạt và có phần xa cách, nhưng Gertrude thì cuối như đã thành người bạn tốt với anh ta. Tôi lấy làm hài lòng về chuyện đó. tôi không thấy chứng cớ gì cho sự ghen tức và tôi đã quả quyết rằng hai người khác nhau một trời một vực như Gertrude và Muoth sẽ chú ý và lôi cuốn lẫn nhau chớ không thể nào yêu nhau và đem lại hạnh phúc cho nhau được. Thế nên tôi đã chẳng nghi ngờ gì cả khi anh ta hát với nàng và hai giọng hát nùng diễm của họ pha quyện lẫn nhau. Họ trông quyến rũ cùng nhau,cả hai đều cao ráo và có thân hình đẹp đẽ, anh ta cau có và nghiêm trang, nàng thì rực rỡ và điềm tĩnh. Tuy nhiên, tôi hình như thấy rằng nàng nhận thấy một sự khó khăn nào đó trong việc duy trì sự thanh thản bẩm sinh ngày xưa của nàng, và một đôi khi nàng có vẻ mệt mỏi và lơ đãng. Thường khi nàng nhìn đến tôi một cách tìm tòi và nghiêm trang, với sự hiếu kỳ và chú ý, trong cách thức mà những người lo lắng và chán nản nhìn nhau, và khi tôi mỉm cười với nàng và đáp lại bằng một cái nhìn thân hữu, thì vẻ mặt của nàng căng ra trong cái mỉm cười thật là chậm rãi và trong một cung cách bị bắt buộc làm cho tôi bực mình.

Song le tôi hoàn toàn hoạ hiểm để ý đến điều này, những khi khác thì Gertrude trông vui tuổi và hớn hở như tự bao giờ, đến nỗi tôi đã gán cho những nhận xét này là do trí tưởng tượng hay qua việc khó ở gây ra. Chỉ có một lần tôi đã xúc động thật sự. Trong khi một trong những vị khách của nàng chơi nhạc phẩm nào đó của Beethoven, thì nàng ngã người trong cái tranh tối tranh sáng, có lẽ nghĩ rằng khi đón tiếp các vị khách của nàng trong làn ánh sáng trọn vẹn, nàng đã xuất hiện rực rỡ và vui tươi, nhưng nay, lại rút lui vào bên trong người mình và rõ ràng là không xúc động gì với âm nhạc cả, khuôn mặt nàng căng ra và tưởng chừng như đó là một bỉêu lộ của sự mệt mỏi, lo lắng và sợ hãi, giống như một đứa bé tức giận. Việc đó đã kéo dài trong nhiều phút và tôi đã kinh ngạc khi tôi thấy điều đó. Một điều gì đó đã làm nàng phiền muộn. chỉ điều đó cũng xấu rồi, nhưng nó làm tôi lo lắng là nàng sẽ giả vờ vui vẻ và che giấu mọi sự với tôi. ngay khi âm nhạc chấm dứt, tôi đi tới nàng,ngồi xuống bên cạnh nàng và bắt đầu một cuộc nói chuyện lăng nhăng. Tôi nói rằng nàng đã có một mùa đông bận rộn và tôi cũng đã có một thời gian cố gắng nữa, nhưng những nhận xét của tôi được nói trong giọng điệu nửa đùa cợt nhẹ nhàng. Cuối cùng, tôi đề cập đến cái thời kỳ mùa xuân đó khi chúng tôi đã bàn bạc về việc khởi đầu của vở nhạc kịch của tôi và đã đàn hát những đoạn nhạc ấy với nhau.

Đoạn nàng nói:

- Phải, đó là giờ phút hạnh phúc.

Nàng không nói hơn thế, nhưng đó là một sự thú tội, vì rằng nàng đã nói với nhiệt tâm lớn lao. Tôi đọc trong đó, để hy vọng cho mình và trong tâm hồn tôi, tôi cũng đầy cảm tạ.

Tôi nôn nao muốn lập lại câu hỏi mà tôi đã hỏi nàng vào mùa hè. Tôi tin tưởng với tất cả sự phải chăng mà tôi có thể đánh bạo để diễn dịch sự đổi thay trong thái độ của nàng, sự luống cuống và điều sợ hãi, phân vân mà thỉnh thoảng nàng đã để lộ ra, như là những dấu hiệu thuận tiện cho tôi. Tôi nhận thấy nó gợi mối thương tâm để xem sự hãnh diện thuộc về con gái của nàng có vẻ đã tổn thương và khó lòng giấu giếm như thế nào. Tôi chẳng dám nói gì cả, sự bất quyết lưỡng lự của nàng đã làm tôi tổn thương và tôi cảm thấy tôi phải giữ kỹ sự hứa hẹn không nói ra của tôi. Tôi không bao giờ biết phải cư xử như thế với nữ giới. tôi đã làm sự lầm lẫn tương tự như Heinrich Muoth thật là lạc điệu: tôi đã cư xử với nữ giới như thể họ là những người bạn.

Cũng như ngẫu nhiên tôi không thể cho những quan sát của tôi là hư ảo và tuy vậy chỉ hiểu có một nửa sự thay đổi ở thái độ của Gertrude, tôi trở nên có phần kín đáo, ít thường xuyên viếng thăm nàng và lẩn tránh những cuộc nói chuyện thân mật với nàng. Tôi muốn chứng tỏ với nàng sự nhận xét đó và không làm cho nàng e thẹn và hoảng sợ hơn, cũng như nàng hình như khốn khổ và ở trong trạng thái tranh chấp. tôi nghĩ rằng nàng đã chú ý đến sự thay đổi trong lối cư xử đó của tôi và không có vẻ gì không hài lòng về việc tôi sẽ giữ khoảng cách của tôi. Tôi hy vọng rằng chúng tôi sẽ lại có được một thời gian thanh thản, êm ả sau mùa đông và các cuộc vui đùa được lập lại, và tôi đã muốn đợi chờ cho đến lúc đó. Nhưng tôi thường xuyên rất lấy làm buồn rầu cho nàng và dần dà tôi cũng cảm thấy bực bội và nghĩ rằng hẳn phải có một việc gì đó nghiêm trọng chưa giải quyết.

Tôi đã nôn nao không yên dưới sự căng thẳng của tình thế đó. Tháng hai đã đến và tôi bắt đầu mong mỏi mùa xuân. Muoth đã không gặp tôi nhiều gì mấy. Thật thế, anh ta đã có một mùa đông hoạt động tại hí viện và mới vừa nhận được hai đề nghị quan trọng tại các hí viện nổi tiếng, mà anh phải quyết định lấy. Hình như anh ta không có bạn gái nào khác, ít ra, kể từ dạo tan vỡ với Lottie tôi không thấy bất kỳ người đàn bà nào khác ở nhà anh ta cả. Gần đây chúng tôi có mừng tiệc sinh nhật của anh. từ dạo đó tôi không gặp anh ta nữa.

Hiện giờ tôi cảm thấy một thôi thúc để đi đến gặp anh ta. Tôi bắt đầu cảm thấy sự căng thẳng của việc thay đổi mối tương giao của tôi với Gertrude, làm việc quá nhiều và cả một mùa đông lê thê, và tôi đã tạt ngang qua để tán gẫu với anh ta. Anh ta rót cho tôi một ly rượu nho vàng và nói về hí viện. Anh ta có vẻ mỏi mệt, lơ đãng và dịu dàng một cách khác thường. Tôi ngồi nghe anh ta, nhìn quanh quất căn phòng và sắp sửa hỏi anh ta là không biết anh có đến nhà Imthor nữa chăng, thì khi đó tình cờ tôi thấy một bức thư với nét chữ của Gertrude nằm trên bàn.

Trước khi tôi có thể thật sự nắm lấy bức thư, một cảm giác hãi hùng và cay đắng dâng tràn trong người tôi. Có thể đó là một lời mời, một hình thức giản dị, song tôi không thể tin được điều này, dù tôi đã cố gắng nhiều.

Tôi có thể trấn tĩnh mình và chẳng mấy chốc sau đó tôi cáo từ. gần như là miễn cưỡng, tôi nhận ra rằng tôi đã biết hết cả. Bức thư đó có thể là một lời mời, một việc tầm thường, một việc gì hoàn toàn ngẫu nhiên, nhưng tôi cũng biết rằng nó không phải thế. Bỗng nhiên tôi đã hiểu hết mọi sự đã xảy ra gần đây. Tôi quyết định chờ đợi và để cho chắc chắn đã, song tất cả ý nghĩ của tôi trong mối liên lạc này không có gì cả nhưng chỉ là những thác ngôn và những lời thoái thác. Mũi tên đã cắm sâu và đã thấm máu. Khi tôi về đến nhà và ngồi xuống trong phòng tôi, sự rối loạn của tôi dần dà được thay thế bằng cảm giác của sự yên tĩnh gần như là khủng khiếp, mà sau cùng nó đã chiếm ưu thế, và tôi cũng biết rằng đời tôi đã tan vỡ và niềm tin và hy vọng của tôi đã bị huỷ diệt.

Trong nhiều ngày có thể là tôi chẳng đổ lệ mà cũng không cảm thấy bất cứ nỗi khốn khổ nào. Không nghĩ rằng nó đã xong, tôi đã quyết định không tiếp tục sống nữa. Dẫu sao, cái ý chí để sống còn đã bỏ rơi tôi và nó có vẻ như đã biến mất. Tôi nghĩ đến cái chết như một đoạn tác phẩm phải hoàn thành một cách không do dự, chẳng cần nghĩ rằng nó có phải là thú vị hay không.

Trong các điều tôi muốn làm từ trước rồi là trước hết đến thăm Gertrude, để tới một mức nhất định nào đó vì lợi ích của trật tự, để tiếp nhận sự xác nhận cần thiết của những ngờ vực của tôi. Tôi có thể có điều này của Muoth, nhưng mặc dù anh ta cho thấy là ít trách nhiệm hơn là Gertrude, tôi cũng không thể nào vác mặt mình đến với anh ta. Tôi đến thăm Gertrude nhưng không thấy nàng ở trong nhà. Hôm sau tôi lại đến và nói chuyện với nàng và thân phụ nàng trong chốc lát, cho đến sau đó cô tôi còn lại một mình với nhau, thân phụ nàng nghĩ rằng chúng tôi muốn tập dượt nhạc.

Bấy giờ nàng đứng đó một mình trước tôi và tôi đã nhìn nàng một cách tò mò. Nàng có vẻ đổi thay chút ít nhưng vẻ đẹp thì vẫn như tự bao giờ.

- Tha thứ cho tôi, Gertrude – tôi nói, giọng quả quyết – nếu tôi có làm phiền cô một lần nữa. Tôi đã viết cho cô một bức thư vào mùa hè, có thể nào bây giờ tôi được sự trả lời đó chăng? Tôi phải đi xa, có thể một thời gian lâu dài. Ngược lại tôi sẽ đợi cho đến khi nào chính cô…

Khi đó nàng thất sắc và nhìn tôi ngạc nhiên, tôi đỡ lời sợ hãi và nói:

- Câu trả lời của cô là không, có phải không? Tôi nghĩ vậy. Tôi chỉ muốn biết chắc mà thôi.

Nàng gật đầu một cách buồn bã.

- Heinrich có phải không? – tôi hỏi.

Nàng lại gật đầu, và bất thần, nàng có vẻ hoảng sợ và nắm lấy tay tôi:

- Van anh tha thứ cho tôi và đừng có làm bất cứ chuyện gì với anh ấy.

- Tôi không có ý định làm thế đâu, cô có thể yên tâm.

Tôi nói và phải gắng cười, vì lẽ tôi đã nghĩ đến Marian và Lottie, những người cũng đã từng quấn quýt lấy anh ta và bị anh ta đánh đập. Có lẽ anh ta cũng sẽ đánh đập Gertrude và huỷ diệt niềm hãnh diện cao cả và cái bản chất tin cậy của nàng nữa.

- Gertrude – tôi lại bắt đầu – hãy coi chuyện đó đã xong! Không phải về phần tôi đâu nhé! Nay tôi biết sự việc đặt để với tôi như thế nào. Nhưng Muoth sẽ không làm cho cô hạnh phúc đâu. Thôi xin giã biệt, Gertrude.

Cái cảm giác tê tái và yên tĩnh lạ thường của tôi đã khăng khăng nhất mực. Chỉ lúc hiện giờ, khi Gertrude ngỏ lời với tôi theo cách này, cùng cái giọng điệu mà tôi nhớ lại Lottie đã sử dụng và nhìn đến tôi một cách ái ngại và nói:

- Đừng bỏ đi như thế. Tôi không đổ việc này cho anh đâu

Thì tôi cảm thấy như con tim tôi tan nát, và tôi khó lòng mà chế ngự mình.

Tôi đưa tay tôi ra cho nàng và nói:

- Tôi không muốn làm hại cô hoặc Heinrich đâu. Nhưng hãy đợi một chút. Đừng để cho y thi hành quyền uy với cô. Y huỷ hoại mỗi người y ưa thích…

Nàng gật đầu và buông tay tôi ra.

- Tạm biệt – nàng nói một cách điềm tĩnh – Đấy chẳng phải là lỗi của tôi. Hãy nghĩ tôi với tôi cũng như Heinrich.

Câu chuyện đã xong. Tôi đi về nhà và tiếp tục với dự định của tôi như thể một phần của tác phẩm phải được hoàn thành. Thật ra trong khi tôi làm công việc này thì tâm hồn tôi nặng nề và tràn ngập một nỗi u hoài, song tôi biết về nó trong một đường lối xa xôi và không dành các ý nghĩ cho nó. Điều đó cũng tương tự với tôi là phải chăng ngày giờ còn lại đó có đi đến chỗ tốt đẹp hay không. Tôi sắp xếp lại từng chồng giấy tờ mà vở nhạc kịch của tôi đã viết được một nửa, và viết một bức thư cho Teiser kèm theo với vở nhạc kịch ấy, như vậy tác phẩm của tôi sẽ, nếu có thể, được bảo tồn. Rồi tôi cân nhắc cái phương cách mà tôi sẽ chết. Tôi ước ao miễn trừ cho song thân tôi, nhưng không thể nghĩ ra cách chết nào sẽ làm cho điều này có thể được. Dần dà, nó không còn thành vấn đề mấy. Sau cùng tôi quyết định dùng một khẩu súng lục. tất cả những nghi vấn này chỉ xuất hiện với tôi trong một kiểu mẫu lờ mờ và phi thực. Tôi chỉ có một ý tưởng cố định mà thôi, đó là việc tôi không thể nào tiếp tục sống được nữa, vì rằng tôi đã ý thức điều đó qua cái vỏ băng giá ở cái quyết định khủng khiếp của tôi về cái đời sống mà tôi từng có. Nó chằm chặp nhìn tôi một cách kinh tởm qua đôi mắt vô tình và nó có vẻ như xấu xí và khủng khiếp hơn là cái ý niệm tối tăm và hoàn toàn vô cảm xúc mà tôi đã có về cái chết.

Hai ngày sau đó, vào một buổi chiều, tôi đã sẵn sàng với những chuẩn bị của tôi. Tôi vẫn còn muốn có một cuộc bách bộ qua thành phố. Tôi phải đem hai quyển sách trả thư viện. Đấy là một khuây khoả cho tôi khi biết rằng đến tối thì tôi sẽ không còn sống nữa. tôi cảm thấy giống như một người bị một tai nạn và một phần thân thể vẫn còn ở dưới sự tê điếng mất cảm giác và không cảm thấy đau đớn, nhưng đã có cái nếm trải của một cơn hành hạ dữ dội. Hắn chỉ có những hy vọng là hắn sẽ hoàn toàn đắm chìm vào quên lãng trước khi cơn đau đớn ngờ vực đó trở thành sự thực. Đó là điều tôi đã cảm thấy như thế nào. Tôi ít khốn đốn với nỗi đau đớn hiện thời hơn là khốn khổ với nỗi sợ hãi rằng tôi có thể ý thức sáng suốt trở lại và phải làm trống rỗng cả cái chén đắng chết người đó, mà nó đã réo gọi tôi, để tách hẳn khỏi tôi. Đó là vì cớ gì tôi đã hối hả cất bước nhanh, chỉ chú ý đến cái gì cần thiết và trở lại ngay. Tôi vừa mới đi một vòng để khỏi phải đi qua căn nhà của Gertrude, vì tôi cảm thấy, mà không sao phân tích được, là nếu tôi thấy căn nhà đó, thì nỗi đau đớn không thể chịu nổi mà tôi từng tìm kiếm sự trốn thoát sẽ tràn ngập và đánh gục tôi.

Như vậy, với cái thở nhẹ nhõm, tôi đi trở về căn nhà nơi tôi đã từng sống, mở cánh cổng và lập tức bước lên cầu thang, tâm hồn cảm thấy lâng lâng hơn. Nếu nỗi thống khổ vẫn còn săn đuổi tôi và giương móng vuốt của nó về phía tôi, nếu sự đau đớn dễ sợ ở một nơi nào đó bên trong tôi sẽ lại bắt đầu gậm nhấm, thì chỉ có vài nhịp cầu thang và những giây phút giữa tôi và sự giải thoát mà thôi.

Một người mặc đồng phục bước xuống cầu thang về phía tôi. Tôi nép qua một bên và vội vàng bước qua mặt gã, sợ rằng tôi có thể bị chận lại. Bấy giờ gã lấy mũ cát két xuống và đọc tên tôi. Tôi nhìn đến gã trong nỗi khiếp đảm. rồi giới thiệu và dừng lại, điều mà tôi sợ hãi, đã khiến tôi run cả người. Bất thần một cảm giác mệt nhoài tràn ngập người tôi. Tôi cảm thấy tôi sắp bị ngã quỵ và sẽ không có hy vọng bước nổi vài bước cần kíp để về đến phòng tôi.

Giữa lúc ấy, tôi khốn khổ nhìn trừng trừng vào người lạ. Khi cái cảm giác yếu đuối tăng dần, tôi ngồi đại xuống một trong mấy nhịp cầu thang. Gã đàn ông hỏi tôi phải chăng tôi bị đau và rờ vào đầu tôi. Gã cầm một vật gì đó trong tay mà gã muốn đưa cho tôi và tôi cũng sẽ không nhận, cho đến khi gã gần như ấn vào tay tôi. Tôi làm một cử chỉ khước từ và nói:

- Tôi không muốn lấy đâu.

Gã gọi bà chủ nhà nhưng bà ta không có đó. Rồi gã xốc lấy tay tôi để giúp tôi đứng dậy. Ngay khi tôi thấy rằng không sao thoát được và gã sẽ chẳng để tôi một mình, bất thần tôi tỉnh trí lại. Tôi đứng dậy và bước về phòng tôi, và gã đã theo tôi. Khi tôi cảm thấy gã nhìn tôi đầy ngờ vực, tôi chỉ cái chân bị thương của tôi giả vờ là nó làm tôi đau đớn, và gã đã tin tôi. Tôi móc bóp ra và đưa cho gã một đồng tiền. Gã cám ơn và sau cùng nhét vào tay tôi một vật mà tôi biết là tôi không muốn lấy. đấy là một bức điện tín.

Một cách mệt mỏi rã rời, tôi ngồi xuống bên cạnh bàn. Hiện thời một kẻ nào đó đã ngăn chận tôi và đã phá vỡ cái kết cuộc. Đó là cái gì? một bức điện tín. Của ai? Nó mà nó lại gửi cho tôi. Thật là chua xót khi nhận được một bức điện tín đúng ngay bây giờ. tôi đã làm tất cả những chuẩn bị của tôi và vào giây phút cuối cùng một người nào đó đã gửi cho tôi một bức điện tín. Tôi xem qua. Có một bức thư nằm trên bàn.

Tôi nhét bức thư vào túi tôi, nó không hề hấp dẫn tôi. Nhưng tôi đã bị bức điện tín đó gởi sự tò mò. Tôi không thể tống nó ra khỏi các ý nghĩ của tôi và nó quấy rầy tôi. Tôi ngồi xuống và nhìn vào nó trên bàn và tự hỏi không biết có nên đọc hay không. Dĩ nhiên, nó đã tấn công sự tự do của tôi. Điều mà tôi không nghi ngờ gì. Một người nào đó đã muốn cản trở tôi, đã ganh tị sự bay bổng của tôi, muốn tôi chấp nhận nỗi sầu muộn của tôi và nếm trải nó trọn vẹn mà không dành cho bất kỳ khí sắc, sự đau nhói và cơn đau bất thần của sự đau đớn nào.

Tại sao bức điện tín lại đem đến cho tôi nhiều băn khoăn lo lắng đến thế kia, tôi chẳng biết nữa. Tôi ngồi xuống bàn một hồi lâu và không dám mở nó ra, cảm thấy nó có giấu giếm một uy lực nào đó sẽ lôi kéo tôi trở lại và cưỡng bách tôi chịu đựng điều không sao chịu nổi mà tôi từng muốn trốn thoát. Khi sau cùng tôi bóc nó ra, thì tay tôi đã run run. Tôi chỉ có thể giải rõ bức điện tín một cách chậm rãi, như thể tôi đang diễn dịch những nội dung từ một ngoại ngữ xa lạ. Bức điện tín như vầy "Cha đang hấp hối. Hãy thu xếp về ngay. Mẹ".

Lần hồi tôi nhận ra nó có ý nghĩa gì. Chỉ mới hôm qua đây tôi đã nghĩ đến song thân tôi và lấy làm hối tiếc việc tôi sẽ đem đến cho họ đau đớn, và tuy rằng đó vẫn chỉ là một nhận xét phiến diện. Nay thì họ đã chỉ ra những chướng ngại, lôi kéo tôi trở lại và đưa ra những đòi hỏi ở tôi. Lập tức tôi nghĩ đến các cuộc nói chuyện tôi đã từng có với thân phụ tôi vào lễ Giáng Sinh. Người trẻ tuổi, người nói, với tính vị kỷ và cảm giác độc lập của họ, có thể mang đến cái điểm yếu kết thúc cuộc sống của họ do cái ước vọng không thành được, nhưng khi cuộc sống của ta có liên hệ đến những kẻ khác thì ta không coi những ước vọng đó của ta có cùng độ đó. Và tôi cũng đã bị ràng buộc bằng một mối liên hệ như thế! Cha tôi đang hấp hối. Mẹ tôi trơ trọi một mình với người và đã kêu gọi đến tôi. Cái ý nghĩ về việc hấp hối đó của người và sự cần đến tôi của bà trong khoảnh khắc đã không hề cảm kích tôi sâu xa đến thế. Tôi nghĩ rằng tôi còn biết đến những nỗi thống khổ còn lớn lao hơn nữa kia, nhưng tôi đã hoàn toàn nhận ra rằng hiện giờ tôi không thể nào để họ phải chịu đựng thêm một gánh nặng nào nữa, và bất chấp đến lời yêu cầu của mẹ tôi và bỏ chạy đi khỏi họ.

Buổi tối tôi có mặt ở nhà ga để sẵn sàng cho cuộc hành trình của tôi, và một cách vô ý thức như máy dẫu vẫn ý thức cái gì là cần thiết. Tôi đã có vé tàu, nhét tiền thối lại vào túi tôi, đi ra sân ga và leo lên tàu. Tôi ngồi vào góc của toa tàu, sẵn sàng cho một cuộc hành trình suốt đêm. Một thanh niên bước lên toa tàu, nhìn quanh quất, chào tôi và ngồi xuống đối diện với tôi. Y hỏi tôi một việc gì đó, nhưng tôi chỉ nhìn y, chỉ ao ước rằng y sẽ để tôi một mình. Y bật ho và đứng dậy, đưa tay xách cái va li du lịch màu vàng và bỏ đi để tìm một chỗ ngồi khác.

Chuyến tàu hỏa đã chạy qua đêm trong sự gấp rút mù loà vô cảm giác, cũng y như sự vô tri giác và có lương tâm như tôi, dẫu rằng có một cái gì đó sẽ thiếu thốn hoặc sẽ gìn giữ. Một vài giờ sau, khi tôi đặt tay vào túi, tôi đụng phải bức thư. Nó vẫn còn đó, tôi nghĩ, và tôi xé ra.

Nhà xuất bản của tôi đã viết cho tôi về các cuộc hoà tấu và tác quyền, và y cho tôi biết rằng công việc của tôi tiến hành tốt đẹp và đang cải thiện. Một phê bình gia nổi tiếng đã viết về tôi và ông đã chúc tụng tôi trong bài phê bình ấy. Kèm trong bức thư là một bài báo với tên tôi như là cột báo chính, và một bài bình luận dài về vị trí âm nhạc hiện nay của Wagner và Brahm, rồi đến bài phê bình về các ca khúc và nhạc tác cho đàn dây của tôi, với lời ngợi khen cao cả và những chúc tụng tốt lành. Khi tôi đọc những chữ nho nhỏ đậm đen đó, dần dà tôi nhận ra rằng nó nói về tôi, rằng danh vọng và thế giới đang chìa đôi tay của chúng với tôi. Trong một giây lát tôi phải bật cười lên.

Bức thư và bài báo đã nới lỏng chiếc băng trên đôi mắt tôi, và bất thần tôi nhìn lại thế giới và thấy rằng tôi không bị đánh đập và chấm dứt mà là tôi ở giữa nó và thuộc về nó. Tôi phải tiếp tục cũng như tôi có thể có được vậy. Điều đó có thể chăng? Rồi mọi sự về năm ngày đã qua lại quay về với tôi và tất cả chuyện đó tôi đã cảm thấy như thể ở trong trạng thái tê mê, và từ đó tôi đã hy vọng trốn thoát, tất cả đều là khủng khiếp, đắng cay và nhục nhã. Tất cả đó là một cuộc xử tử hình mà tôi không chấp hành, và tôi đành bỏ dở dang việc phải làm của tôi.

Tôi nghe chuyến xe lửa rầm rập trên đường. Tôi mở cửa sổ ra, và cũng như khi chúng ta đi qua cầu, lòng tôi thấy sự trải dài mờ mịt của miền quê, những thân cây trông rầu rĩ với những nhánh cành đen đúa, những nông trại to lớn và những ngọn đồi biền biệt. Tất cả chúng đều có vẻ như miễn cưỡng hiện diện, để bày tỏ nỗi sầu và niềm oán hận. một số người có thể nghĩ rằng tất cả quang cảnh này là đẹp đẽ, nhưng đối với tôi thì nó chỉ có vẻ buồn rầu mà thôi. Tôi nhớ đến ca khúc "Phải đấy là ý muốn của Trời Phật chăng?"

Dẫu tôi đã cố gắng nhiều để nhìn cây cối, đồng ruộng và những mái nhà bên ngoài, dẫu tôi cố tình tập trung tư tưởng vào những chuẩn đích xa xôi, vào bất cứ điều gì mà tôi có thể nghì đến mà không ưu tư, tôi cũng không thể làm như vậy được lâu. Tôi còn không thể nghĩ đến cả thân phụ tôi. Người đã trở thành xa vắng với cây cối và quang cảnh miền quê ban đêm, và chống lại ý chí của tôi và bất chấp những cố gắng của tôi, các ý nghĩ của tôi cuốn lôi trở lại với những điều bị cấm đoán. Tôi thấy một khu vườn với những cây cổ thụ trong đó, và giữa các cây cổ thụ ấy là một ngôi nhà với những cây kè ở tiền sảnh, và bên trong bốn bức vách là những bức hoạ đen tối và cũ kỹ. Tôi bước vào và leo lên các bậc tam cấp đi qua tất cả những bức hoạ cũ kỹ đó và chẳng có ai trông thấy tôi cả. Tôi đi qua giống như một bóng ma. Tại đấy có một người đàn bà mảnh mai với mái tóc đen huyền, quay lưng nàng lại với tôi. Tôi cũng thấy một người đàn ông và họ ôm xiết lấy nhau. Tôi thấy bạn tôi Heinrich Muoth mỉm cười một cách buồn rầu và ủ rũ, cũng như thỉnh thoảng anh ta có như thế, như thể anh ta đã biết rằng anh ta cũng sẽ chửi rủa và đối xử tệ hại với người đàn bà kiều diễm này, và không có gì có thể làm được gì với chuyện đó. Điều rồ dại và điên khùng là con người bất hạnh này, cái con người phi luân này, lại sẽ hấp dẫn những người đàn bà quyến rũ kiều mị nhất, và tất cả tình yêu và thiện chí của tôi sẽ là hư không.

Thức giấc từ một giấc ngủ hay là một cơn chập chờn, tôi thấy cái màu xám của buổi sớm mai và làn ánh sáng nhợt nhạt trên bầu trời qua khung cửa sổ. Tôi duỗi chân tay tê cứng của tôi ra và cảm thấy buồn rầu và bình tĩnh, khoảng thời gian nằm trước mắt tôi đó có vẻ mịt mờ và phiền toái. Hiện tại trước hết tôi phải nghĩ đến cha và mẹ tôi.

Trời vẫn còn xám xịt và tinh mơ khi chúng tôi tiến đến những chiếc cầu và ngôi nhà của thành phố quê hương tôi. Trong cái mùi và sự ồn ào của nhà ga tôi cảm thấy mệt mỏi và rã rời đến độ tôi chẳng muốn rời khỏi con tàu. Tuy nhiên tôi đã xách hành lý lên tay và leo lên chiếc taxi đậu gần nhất, thoạt tiên chạy trên con đường tráng nhựa trơn tru, rồi trên con đường đất vắng lạnh, đoạn đến con đường gập ghềnh lạo xạo dưới bánh xe và ngừng lại tại cánh cổng lớn của ngôi nhà chúng tôi, cánh cổng mà tôi chưa thấy lại bao giờ cả.

Nhưng nay nó đã đóng chặt và khi, khiếp đảm và hoảng sợ tôi đưa tay bấm chuông, không có ai ra và cũng không có sự trả lời. Tôi nhìn lên ngôi nhà và cảm nghe như thể tôi đã có một giấc mơ hoang đường khó chịu. Bác tài xế ngạc nhiên và chờ đợi. Cảm thấy khốn khổ, tôi đi tới cửa khác, mà hoạ hoằn mới dùng đến và tôi đã không hề đi qua cổng đó trong nhiều năm. Cánh cửa này mở ra. Khi tôi bước vào, tôi nhận thấy nhân viên của sở làm của cha tôi ngồi đó mặc những bộ đồ xám như thường lệ, họ yên lặng và khuất phục. Thấy tôi đi vào họ đứng dậy, vì tôi là kẻ nối nghiệp cho cha tôi, Klemm, kế toán viên, người trông chẳng khác gì với hai mươi năm trước đây, hơi cúi đầu và nhìn tôi một cách tò mò với một bỉêu lộ buồn rầu trên gương mặt ông ta.

- Tại sao cửa trước khoá lại thế? – tôi hỏi.

- Vì không có ai ở đó.

- Cha tôi đâu rồi?

- Ở bệnh viện. Mẹ cậu cũng có ở đấy.

- Người còn sống chăng?

- Hồi sáng nay thì ông chủ vẫn còn sống, nhưng họ nghĩ là…

- Hãy kể cho tôi nghe chuyện gì đã xảy ra…

- Ồ, cố nhiên, cậu không biết được! Cậu mới về chân ướt chân ráo mà. Tất cả chúng tôi đều nói rằng ông chủ bị chạy chữa sai lầm. Bỗng nhiên ổng đau đớn dữ dội và kêu gào khủng khiếp. Rồi ông chủ được đưa đến bệnh viện. Bây giờ thì ổng bị khốn đốn vì chứng ngộ độc máu. Ngày hôm qua, lúc 2 giờ kém 15 chúng tôi đã đánh điện tín cho cậu.

- Tôi có nhận được. Cám ơn. Ông có thể làm ơn đem nhanh cho tôi cái bánh săng uých và một ly rượu vang và kêu cho tôi một chiếc xe mã nữa chứ.

Những đòi hỏi của tôi khiến cho một người ào đó xì xào rồi lại im lặng. Một người nào đưa cho tôi đĩa bánh và ly rượu. Tôi ăn bánh săng uých, uống một ly rượu vang, đi ra khỏi nhà và leo lên chiếc xe mã. Con ngựa thở phì phì, và chẳng bao lâu chúng tôi đã đứng tại cổng bệnh viện. các cô nữ y tá với chiếc mũ trắng trên đầu, và những người giúp việc mặc những bộ đồ nỉ có lằn xanh đi dọc theo hành lang. Một người nào đó nắm lấy tay tôi và dắt tôi vào phòng. Nhìn quanh tôi thấy mẹ tôi gật đầu với tôi với nước mắt giàn giụa trong mắt bà, và trên chiếc giường sắt thấp là cha tôi nằm đó, lăn lộn và co quắp người lại, hàm râu xám ngắt của người dựng đứng một cách kỳ dị.

Người vẫn còn sống. Người mở mắt ra và nhìn ra tôi bất chấp cơn run rẩy của người.

- Vẫn còn soạn nhạc chứ? – người hỏi nhỏ nhẹ, và giọng người và cái nhìn ân cần cũng như chế giễu. Người nháy mắt với tôi cho thấy một sự mỏi mệt, cái khôn ngoan trớ trêu mà không có gì ân huệ hơn, và tôi cảm thấy rằng người đã nhìn thấu vào tâm hồn tôi và biết tất cả mọi sự.

- Cha ạ - tôi nói, nhưng người chỉ mỉm cười, lại nhìn tôi nửa như chế giễu, dù với cái nhìn bề nào đã có phần lãng trí, và nhắm mắt người lại.

- Con trông quá trời rồi đó nghe! – Mẹ tôi nói, đặt tay bà quanh người tôi – Có phải khích động như vậy không?

Tôi không thể nói gì cả. Đúng lúc đó viên bác sĩ trẻ bước vào, theo sau là một vị già hơn. Con người hấp hối được tiêm nha phiến tinh, và cặp mắt thông minh đã từng có cái nhìn hiểu biết và toàn tri quán thông đó mới khoảnh khắc trước đây đã không mở ra trở lại nữa. Chúng tôi ngồi bên cạnh người và nhìn người nằm đó, chúng tôi thấy gương mặt người thay đổi và trở nên yên tĩnh, và chúng tôi đã đợi chờ cho cái kết thúc. Người sống được nhiều giờ nữa và vào xế chiều thì qua đời. Tôi chẳng thể cảm thấy gì cả ngoại trừ một nỗi buồn rầu khô khan và sự cực độ mệt mỏi. Tôi ngồi đó cặp mắt đầy lệ và đến tối thì cảm thấy giấc ngủ đến trong khi ngồi bên cạnh chiếc giường chết đó.