Ðêm chết, và ánh sáng đèn điện cũng tắt theo. Bóng tối bao trùm khu dinh cơ rộng lớn này. Tiếng kêu buồn thảm của máy điện bật ra khi tắt vẫn còn run rẩy trong không khí. Âm thanh ấy tuy nhỏ nhưng thấm nhập khắp nơi; ngay cả trong bốn góc của các phòng dường như vọng lại tiếng khóc. Cái thời hạnh phúc đã qua rồi. Bây giờ là thời của những giọt nước mắt bi thảm.

Nằm trong giường, cởi bỏ những gì họ mặc ban ngày, người ta tính sổ lại đời mình. Họ mở trái tim và xem xét những bí mật kín đáo nhất của họ, nhìn vào những góc kín của linh hồn họ. Vừa hối hận và tức giận, họ khóc trên những phí phạm, những mất mát, và sự chua chát của một ngày trôi qua. Dĩ nhiên cũng có một vài người thoả mãn, nhưng những người này đã chìm vào giấc ngủ thoả mãn. Phần còn lại là những sinh vật khốn khó bất mãn trong những cái giường lạnh lẽo, nước mắt chan hoà trên mặt.

Dù trong sự sáng chói của ban ngày hay trong bóng đen của đêm tối, cuộc đời bao giờ cũng có hai khía cạnh cho hai loại người khác nhau.

Trong cái phòng của đầy tớ gái, một cái tim đèn nổi trên một chén dầu kêu xèo xèo yếu ớt và lờ mờ, làm sâu đậm thêm sự tối tăm của cái khu nghèo nàn này. Hai người đàn bà đang ngáy ngon lành trên hai giường gỗ mé tay phải của căn phòng. Về bên trái là hai cái giường nữa, một cái là của Hoàng Má Má, một đầy tớ già tóc đã bạc, còn cái kia là của con nô tỳ mười sáu tuổi Minh Phương. Nàng đang lơ đãng ngồi nhìn cái bấc của ngọn đèn.

Sau khi làm việc vất vả cả ngày, bây giờ các bà chủ cô chủ đã đi ngủ, nàng tạm thời tìm được đôi chút tự do. Ðúng ra Minh Phương phải đi ngủ sớm. Nhưng gần đây, những cái giây phút tự do này trở nên đặc biệt thân mật đối với nàng; nàng trân quý từng phút một. Suy nghĩ và nhớ lại, nàng cảm thấy rất bình tâm. Không ai quấy phá nàng. Những tiếng ra lệnh dồn dập, những tiếng la mắng nhức nhối trong tai nàng từ sáng tới tối, cuối cùng đã im lặng.

Ban ngày, mang cái bề ngoài giống như mọi người khác, nàng chạy đi chạy lại bận rộn, trên mặt lúc nào cũng nở một nụ cười vui vẻ. Bây giờ, trong những giây phút tự do quý báu này, nàng có thể bỏ cái mặt nạ xuống; nàng có thể mở tâm hồn và trải ra những bí mật của trái tim để xem xét.

Ta đã ở đây được bảy năm rồi. Ðó là ý nghĩ đầu tiên của nàng. Ý nghĩ ấy gần đây hành hạ nàng liên tục. Bảy năm là một thời gian dài! Nàng thường ngạc nhiên thấy bảy năm đã trôi qua một cách buồn tẻ đều đặn như vậy. Nàng đã đổ ra nhiều nước mắt trong những năm ấy, nhận được nhiều lời chửi rủa và sự đánh đập. Nhưng những chuyện ấy trở nên bình thường rồi, chỉ là những nét đặc biệt của cái cuộc đời buồn tẻ của nàng. Những chuyện không tránh khỏi mà nàng phải chịu đựng. Tất cả những gì xảy ra trên đời này, đã được định trước bởi một đấng Toàn Năng; số phận nàng phải ở nơi nàng đang ở và cái địa vị hiện tại của nàng. Ðây là niềm tin tưởng đơn giản của nàng, và nó hoà hợp với những gì người khác đã bảo nàng.

Nhưng có một cái gì khác đang rung động trong tim nàng. Tuy nàng chưa biết rõ, cái đó đang đánh thức nàng, đem lại cho nàng hy vọng.

Ta đã ở đây hơn bảy năm rồi. Chẳng mấy chốc là tám năm! Nàng bị cuốn đi bởi một làn sóng trống rỗng khủng khiếp của đời nàng. Giống như những người con gái khác trong địa vị của nàng, nàng bắt đầu than khóc số phận. Khi còn sống, Ðại Tiểu thư thường nói với ta về căn nhà riêng của mình. Ai biết căn nhà cuối cùng của ta sẽ ở đâu.

Trước mặt, Minh Phương có thể chỉ trông thấy một sự hoang vu đáng sợ, không có một chút ánh sáng ở bất cứ đâu. Khuôn mặt quen thuộc của Ðại Tiểu thư lại trôi nổi trước mắt nàng... Phải chi Ðại Tiểu thư còn sống thì sẽ có người quan tâm tới ta. Ðại Tiểu thư giúp ta hiểu nhiều thứ lắm, đã dậy ta đọc và viết. Bây giờ Ðại Tiểu thư chết rồi. Người tốt không sống lâu!... Nước mắt lại tràn lên mặt Minh Phương.

Ta sẽ tiếp tục sống thế này bao lâu nữa? Nàng tự hỏi một cách bi thảm. Nàng nhớ lại một ngày tuyệt vọng cách đây bảy năm. Một người đàn bà mặt mũi hung dữ dẫn nàng bước lên, bên cạnh cha nàng đang ngơ ngác trước cái chết của vợ, và mang nàng tới cái nhà giầu có này. Kể từ đó cuộc đời nàng chỉ là những mệnh lệnh, sự làm lụng vất vả và mệt nhoài, nước mắt, lời chửi rủa và sự đánh đập. Một cuộc đời buồn tẻ, đều đặn, không thay đổi.

Giống như những người con gái khác cùng tuổi, nàng đã mơ những giấc mơ đẹp, nhưng những giấc mơ ấy quá mau lẹ ngắn ngủi, bị thực tế xóa bỏ ngay. Nàng đã mơ những nữ trang lộng lẫy, quần áo đẹp, đồ ăn ngon, giường êm ấm, tất cả những thứ mà những tiểu thư chờ đợi để có. Nàng còn cầu nguyện những thứ tuyệt vời ấy đến ngay với nàng. Nhưng không một cái gì xảy ra trên con đường của nàng, ngay cả hy vọng mới.

Số phận, mọi thứ đều định đoạt bởi số phận. Khi nàng bị đánh mắng, nàng dùng lời này để an ủi. Số phận của ta cũng có thể là một tiểu thư nữa không? Minh Phương tận hưởng trong trí tưởng tượng phong phú: Nàng mặc quần áo đẹp; nàng có cha mẹ yêu thương; nàng được những công tử mơ ước. Một công tử tới dẫn nàng về nhà chàng, và tại đó hai người sống hạnh phúc bên nhau.

Thực là ngớ ngẩn. Dĩ nhiên chuyện ấy không bao giờ xảy ra! Nàng mỉm cười tự mắng mình. Ta sẽ chẳng bao giờ có nhà như thế! Nụ cười của nàng biến đi và nàng gục mặt xuống. Nàng biết rất rõ chuyện gì sẽ xảy ra cho nàng. Khi nàng tới tuổi, bà chủ sẽ bảo nàng, "Mày làm ở đây lâu quá rồi." Và nàng sẽ được đưa lên kiệu, và chở tới nhà của một người đàn ông mà bà chủ đã chọn, một người đàn ông Minh Phương chưa bao giờ trông thấy. Ông ta có thể ba mươi hoặc bốn mươi tuổi. Sau đó nàng sẽ lại làm lụng vất vả trong nhà ông ta, làm việc và hầu hạ ông ta, đẻ con cho ông ta. Hoặc có lẽ chỉ sau vài tuần lầy chồng, nàng sẽ trở lại hầu hạ cùng một gia đình giầu có cũ; sự khác nhau duy nhất là bây giờ nàng bị chửi mắng đánh đập thường hơn, và sẽ được trả tiền công ít hơn, và nàng phải nộp tiền công cho chồng. Có phải chuyện này đã xảy ra cho Hỷ nhi, con nô tỳ của bà Thẩm không?

Thực là khủng khiếp! Cái thứ gia đình như thế thì không phải là gia đình nữa! Minh Phương run rẩy. Nàng nhớ lại khi con Hỷ nhi trở lại sau khi lấy chồng, mái tóc đuôi xam của nó nay kết thành một búi trên gáy. Minh Phương thường trông thấy nó một mình ngoài vườn, khóc thảm thiết. Ðôi khi Hỷ nhi nói về sự tàn ác của chồng nó. Tất cả những chuyện này gây cho Minh Phương một điềm báo trước đáng sợ cho cái số phận sẽ tới của nàng.

Minh Phương chua chát nghĩ, "Ðen tối, tất cả chỉ có sự đen tối! Ta thà chết đi còn hơn, giống như Ðại Tiểu thư!". Sự u ám của căn phòng đóng kín bủa vây nàng. Nàng có thể nghe thấy tiếng ngáy của những nô tỳ khác. Nàng thờ ơ đứng dậy sửa lại cái bấc đèn. Căn phòng sáng lên và tim nàng cảm thấy nhẹ hơn. Nàng nhìn chị Trương mập mạp ngủ vùi trong đám chăn mền, chỉ để lộ một mớ tóc và nửa khuôn mặt. Người đàn bà tuôn ra những tiếng ngáy đều đặn kỳ lạ, nghe như tiếng ăng ẳng. Bật ra từ bên duới tấm mền dầy, tiếng ngáy thực là đáng sợ. Thân thể đẫy đà lù lù một đống trên giường, người đầy tớ mập mạp ngủ thật say; chị ta không cựa quậy.

Minh Phương mỉm cười nghĩ, "Giống như một con heo!" Nhưng nàng vẫn còn bị bao vây trong bóng tối, bóng tối mang đầy những bộ mặt nhăn nhở ma quái. Những khuôn mặt lại gần hơn. Một vài bộ mặt tức giận, há miệng, la hét nàng. Hoảng sợ, nàng lấy hai tay che mặt và ngồi thụp xuống giường.

Bên ngoài, gió bắt đầu gầm hú, lay lắc khuôn cửa sổ, làm cho giấy dán trên khuôn cửa gỗ mắt cáo rung lên. Không khí lạnh buốt thấm vào qua lớp giấy và căn phòng trở nên lạnh lẽo hơn. Ngọn đèn lay lắt. Một cơn rùng mình bò lên tay áo Minh Phương và cơ thể nàng. Run rẩy, nàng mở hai bàn tay ra và nhìn quanh.

Nàng tự nhủ, "Ta nên đi ngủ." Nàng mở khuy chiếc áo bông và cởi áo ra. Hai gò vú rắn chắc nhô lên bên dưới vải áo.

Minh Phương thở dài, "Ta lớn rồi. Nhưng ai biết ta sẽ có một loại nhà thế nào..." Rồi khuôn mặt tươi cười của một thanh niên hiện ra trước mắt nàng. Nàng nhận diện ra người ấy và tim nàng bỗng nở hoa. Ðược sưởi ấm bởi tia hy vọng, nàng cầu nguyện chàng sẽ vươn hai tay ra. Có lẽ chàng có thể cứu vớt được nàng khỏi cái kiếp sống hiện tại này. Rồi khuôn mặt ấy từ tù trôi đi lên không, cao lên mãi cho tới khi biến mất. Và đôi mắt chứa đầy mơ mộng của nàng đang nhìn lên trần nhà dơ dáy.

Một làn gió lạnh thổi hắt áo nàng lên, làm lộ hẳn hai bầu vú, bắt nàng trở lại thực tế. Nàng dụi mắt và thở dài. Chỉ là một giấc mơ! Sau khi nhìn quanh căn phòng lần cuối cùng, nàng thu hết can đảm và cởi chiếc quần độn bông ra. Chất cái quần lên trên chiếc áo bông trên giường, nàng vội vàng chui vào mền.

Nàng không có gì cả. Câu nói của Ðại Tiểu thư luôn luôn đúng khi nói về số phận đàn bà vang lên trong trí óc nàng - "cái số phận khốn nạn này."

Lời nhắc nhở ấy đâm vào tim nàng, và nàng bắt đầu khóc bên dưới mền, khóc thật khẽ để không quấy rầy người khác. Ngọn đèn tối lờ mờ. Bên ngoài, gió hú như than khóc.