HƯƠNG NĂM

Ngọc Linh từ sau lùm cây rậm bước ra. Không ai nhận được cô nữa. Cô dùng bao lưới đan dày. chụp lấy mái tóc. một mái tóc đẹp hiếm thấy, siết chặt lại, để bất kỳ trường hợp nào tóc cũng không sổ tung ra. Bên ngoài bao lưới. cô chít thêm cái bao nữa bằng vải dù hoa. trùm xuống tận trán, có hai dây buộc xuống cằm. để không thể tuột xuống được dù bất cứ tình huống nào. Cô đã thay bộ quần áo bà ba đen mặc thường ngày bằng một bộ quần áo đặc biệt may bằng loại vải 'rằn ri". thứ vải may quân phục của bọn thuỷ quân lục chiến ngụy. Chiếc áo cộc tay, gần giống áo lót mình, chỉ khác hai tà và hàng khuy trổ bên sườn. Quần đùi giống hệt quần của vận động viên bơi lội, lai quần có dây chun thít chặt vào hai bắp đùi. Hai cánh tay trần từ bả vai đến bàn tay, hai chân trần từ bắp đùi xuống đến mắt cá, cũng đã bôi loang lổ nghẹ nồi với tro bếp, cả mặt cũng bôi như thế. Bộ quần áo đặc biệt này. các cô tự nghĩ ra, tìm vải may lấy, để tự trang bị cho mình. dùng trong những đêm đi trinh sát những trận tập kích địch Từ đầu năm 1969 đến nay. địch triển khai học thuyết Ních-xơn Việt Nam hóa chiến tranh. tiến hành phản kích liên tục, ác liệt, hết năm này qua năm khác, hết vùng này qua vùng khác. Trên trời máy may bay rải chất độc quét trụi lá cây, dưới đất hàng đàn xe tăng, xe ủi. chà đi xát lại từng địa hình. Lính Mỹ, lính ngụy kéo bầy kéo lũ săm soi từng chiếc hầm. từng ụ mối. Bộ đội địa phương. Du kích giạt qua. giạt lại. quần bám địch, quần bám dân, quần bám địa hình đã phải chịu nhiều tổn thất. Đại đội không đủ trung đội, trung đội không đủ tiểu đội. tiểu đội không còn đủ tổ ba người. Phiên hiệu đơn vị vẫn còn đó. nhưng quân số không có bao nhiêu. địch lại đông như dòi, như bọ Mỹ ngụy từ trên xuống dưới hí hửng xoa tay: "Chủ lực Cộng quân bị đẩy ra ngoài biên giới. bị B.52 và quân lực Đồng minh đánh cho tan tác. sức mấy trở lại vùng trung tuyến như hồi tết Mậu Thân. Cộng quân địa phương bị xe tăng nghiền nát. bị các sắc lính Việt Nam cộng hòa o ép sức mấy ngóc đầu lên được. có còn cũng chỉ là bóng ma. hình quỷ"'

Trong khó khăn ghê gớm. tưởng chừng không vượt qua được đó. trên chỉ thị cho bộ đội địa phương. du kích phải nhanh chóng đặc công hóa. Đặc công hóa về chiến thuật, kỹ thuật. về tư tưởng Giống như người đi đường đang khát khô cổ họng bỗng gặp dòng suối mát lành. Chỉ thị đặc công hóa được triển khai ngay. Phong trào đặc công hóa được diễn ra bí mật. âm thầm. liên tục khắp mọi đơn vị trong mọi thời gian, tin tưởng. hứa hẹn. Bọn địch chưa tắt tiếng cười đã phải bật lên tiếng hét. Chúng tưởng như thiên binh vạn mã từ trên trời ập xuống. tưởng như chủ lực Cộng quân từ bên kia biên giới đã kéo về. Bộ đội địa phương và du kích lập công lớn Ngọc Linh là cán bộ chính trị xây dựng cơ sở. chuyển qua cán bộ quân sự từ lúc đó.Cuộc chiến đấu đưa Ngọc Linh từ 'vùng ven thành phố Biên Hòa lên Lái Thiêu, Bến Cát. rồi tới đây Từ tổ trưởng một tổ du kích xã. lên xã đội trưởng, và bây giờ chính trị viên trung đội bộ đội địa phương huyện.

Ngọc Linh đứng trên khoảng đất trống. Bóng tối đã trùm xuống mảnh rừng thưa. nhưng trong ánh hoàng hôn. vẫn nhìn thấy hình dáng cao to. vững chãi của cô gái hai mươi tám tuổi. cô gái ai cũng bảo là dữ tướng. Tiếng lành đồn xa. tiếng dữ đồn xa, quả có vậy thật. Tên "Ngọc Linh dữ tướng ". chuyện Ngọc Linh dữ tướng " không chỉ lan quanh vùng đất trung tuyến, từ Tân Uyên sang Bến Cát. Dầu Tiếng. Chơn Thành. mà còn lan tới các đơn vị chủ lực miền trên biên giới nữa. Mỗi người - dĩ nhiên là những người đã gặp - tả Ngọc Linh mỗi kiểu. mỗi người kể về Ngọc Linh một chuyện. Nhưng tả kiểu gì. kể chuyện gì, tựu trung đều không có ý bôi bác, bởi lẽ bấy nhiêu năm hoạt động, chiến đấu. cô làm tròn nhiệm vụ. lập được thành tích xuất sắc- Cô không phạm khuyết điểm gì lớn. kể cả khuyết điểm về tư cách, đạo đức của người phụ nữ. điều mà không hiểu sao một người, mọi cấp đều phán xét rất khắt khe. rất nghiêm khắc. khắt khe, nghiêm khắc hơn cả chuyện không hoàn thành nhiệm vụ được giao phó-

Thật cũng lạ. dù đã mất công tìm tòi. phân tích. cũng phải đi tới kết luận "đúng là Ngọc Linh dữ tướng " Hồi đầu, tiếng "Ngọc Linh dữ tướng " lọt đến tai. Ngọc Linh chỉ bật cười. cô thấy lạ tai, lại còn thấy hay hay nữa. Nhưng khi tiếng đồn ấy lan rộng ra. lọt vào tai nhiều lần. Ngọc Linh bỗng giật mình. cô suy nghĩ về bốn chữ ấy. cô lo lắng rồi cô hoảng sợ. Ban đêm cô nằm im trên võng. chân bắt chéo, tay khoanh trên ngực. mắt mở to nhìn sâu vào bóng đêm. ở cái điểm tận cùng ánh mắt chiếu tới cô nhìn thấy' bốn chữ "Ngọc Linh dữ tướng " và những dấu hỏi lớn chính ánh mắt của cô vẽ nên Có phải - Ngọc Lỉnh tự hỏi - Do chuyện hồi ở nhà bọn Mỹ đưa xe tăng tới ủi nhà. lấy đất mở rộng sân bay cô đã nhảy ra chặn ngay đầu xe. giằng co với những tên Mỹ mặt đỏ gay. mắt xanh lè, tay chân đầy lông lá. Bọn Mỹ đẩy cô té sấp, cô vùng đứng dậy nhảy một cái lên nóc xe. một chân giậm lên nòng pháo. một chân giậm lên nắp thùng xe. tay xé toang chiếc áo cô đang mặc, áp cả bộ ngực con gái đang tuổi dậy thì của cô vào miệng khẩu đại bác, rồi hét lên những tiếng khủng khiếp: "Bắn đi. tụi mày. có gan thì bắn đi " Thằng lính ngồi trong xe hoảng quá. quay tháp pháo gạt cô xuống đất. cô dùng cả hai tay hai chân quặp lấy nòng pháo. mặc cho tháp pháo quay nhanh, hết vòng quay nghịch đến quay vòng thuận. Cuối cùng bọn Mỹ phải ngừng. Cô nhảy xuống đất. tay chống nạnh. mắt quắc lên nhìn bọn Mỹ rút lui.

Hay là do chuyện lần đột ấp Tư. thị trấn Tân Uyên diệt ác ôn Cô và một du kích được phân công diệt tên Xuy. trưởng ấp, khét tiếng tàn ác. Cô và anh du kích đột nhập vào ấp lúc bảy giờ tối, giờ bọn địch vừa chè chén xong hết sức sơ hở. Cô và anh du kích lần tới nhà tên ác ôn. nhưng nhà tắt đèn. đóng cửa. Hai người nép sau bụi chuối nghe ngóng. Vẫn không có động tĩnh gì, cô bàn với anh du kích lên trụ sở. có lẽ tên Xuy đang ở đó. Hai người len lỏi theo những lối hẹp. đi tắt, thọc đến phía sau trụ sở. Tên Xuy đang phân công bọn dân vệ đi gác, giọng nói hách dịch. đôi mắt độc ác, cái dáng loắt choắt đáng ghét của hắn, những tội ác của hắn. tất cả hiện ra mồn một trước mắt cô. Cô nghiến răng, mím môi theo dõi. Bọn lính đi hết trụ sở còn lại một mình hắn. hắn đứng dậy. nhét khẩu côn vào thắt lưng. nhìn lên nóc tủ. nhoẻn cười và đắc chí, đoạn hắn trèo lên bàn vươn tay về phía nóc tủ. Đúng lúc đó cô đột vào. Tháng Xuy giật mình "ớ' lên một tiếng nhận ngay ra nguy cơ. hắn cung chân đá mạnh vào mặt cô. Cô vừa né tránh vừa chộp lấy chân hắn giật mạnh một cái. Tháng Xuy ngã xoài trên mặt bàn, một tay rút súng, một tay chống người lên, nhưng nhanh hơn hẳn, cô đánh một phát trúng tay khẩu súng văng xuống đất. thuận đà, một lấy cô chịt lấy cổ hắn, một tay nắm lấy chân nhấc hổng hắn lên ném mạnh vào chân tường Thằng Xuy "hực " lên một tiếng, giãy liền mấy cái. Anh du kích đứng ngoài cảnh giới sẵn sàng tiếp ứng cho cô. nghe tiếng hực của thằng Xuy. anh chạy vào. tay cầm mùi xoa, tay cầm dây. định nhét giẻ vào mồm hắn. trói lại, điệu đi. nhưng vừa cúi xuống, anh đã vội đứng lên. Thằng Xuy chết rồi, chết không kịp ngáp. Anh giúp cô lấy tài liệu vũ khí, rồi hai người biến vào góc vườn cuối trụ sở, lặng lẽ luồn ra ngoài ấp. Trên đường về, anh du kích hỏi làm sao thằng Xuy chết nhanh vậy. Cô cũng không hiểu. Có lẽ cô chịt cổ hắn quá chặt và ném hắn quá mạnh vào tường chăng?

Do những chuyện ấy mà người ta bảo cô "dữ tướng sao? E không phải- Đánh giặc càng dữ càng tốt chớ sao. Hay vì chuyện cô đã làm cho một anh cán bộ huyện xấu thói nọ phải đỏ mặt? Hồi đó cô là xã đội phó. cô đang ở dưới ấp thì liên lạc của xã xuống báo cô về để gặp cán bộ trên huyện xuống làm việc. Xã đội trưởng đi họp vắng. ở nhà chỉ còn hai du kích nam, ba du kích nữ. Anh cán bộ huyện này cô không quen. anh ta công tác bên ban kinh tài. Kinh tài huyện có liên quan trực tiếp gì với xã đội? Cô thắc mắc nhưng chưa nói ra. Biết đâu có chuyện dính dáng đến mình mà cô chưa biết. Anh cán bộ không còn trẻ. nhưng cũng chưa già, suýt soát bốn mươi. người gầy. lông mày sâu róm. mắt liếc như mắt quạ nhìn thấy ổ trứng gà, miệng cười toe toét. trông mặt đã không mấy cảm tình Tắm rửa xong, cô chưa kịp lên hầm khách. thì anh ta đã xuống tận hầm riêng của cô. Cô mời anh lên hầm xã đội trưởng. nhưng anh ta bảo làm việc tại hầm cô cho tiện. Bất đắc dĩ cô phải tiếp anh ta. Cô mời anh ta ngồi trên võng. còn cô ngồi dưới đất. xa về phía đầu võng. Chiếc võng đung đưa. đôi mắt anh ta đảo khắp hầm. liếc cả tới chỗ cô phơi đồ lót. Anh ta hỏi lăng quăng chuyện giá cả dưới ấp chuyện đồng bào đóng góp nuôi du kích. chuyện cô tài xoay sở Chuyện công chỉ đến đó. anh ta chuyển sang chuyện đời tư, hỏi tham gia đình. ba má, anh em. chuyện chồng con yêu đương của cô Anh khen cô khoẻ. tuy cao to nhưng có duyên thầm. Miệng anh nói thao thao. nhưng mắt cứ nhìn xoáy vào mặt cô. rồi chuyển xuống ngực cô. xuống khắp người cô. Cục hầu ở cổ lên xuống, anh ta nuốt khan nước bọt. Lúc đó mặt cô đỏ rần, tai ù lên không nghe được gì nữa. Cô đứng dậy, xin lỗi, rồi bước nhanh lên hầm. đi về phía hầm ba du kích nữ. ngồi luôn cho đến tối. Cô hỏi thái độ. hành động của anh ta từ khi xuống xã. Chị em kể hết. Chị em bảo anh ta không đúng đắn'. Cô thì thầm với mấy chị em. Ăn cơm xong cô về hầm lên võng. nằm nghĩ ngợi miên man rồi ngủ thiếp đi lúc nào không hay- Nửa đêm cô chợt tỉnh giấc vì một tiếng động nào đó. Cô ngồi dậy- Có tiếng bước chân. rồi liếng thở mạnh. Cô quát lên "Ai?" Cô nhận ra tiếng anh ta.

Anh ta vừa run vừa nói. không còn ra tiếng người:

- "Tôi. anh đây. thông cảm cho anh Ngọc Linh. Tội nghiệp anh quá đi, thương anh chút Ngọc Linh".

Cô đứng phắt dậy. Cô định kêu to. nhưng nghĩ đến danh dự của anh ta. cô thôi. Cô bảo anh ta biết điều thì lên hầm, cô giấu kín chuyện này. bằng không cô kêu lên. du kích tới ngay. Nhưng anh ta như mèo thấy mỡ. đâu có nghe. cứ xáp vô, đôi cánh tay dài ôm ghì lấy cô. miệng phả hơi nóng vào mặt cô. Đến nước này. không chịu thấu, cô gỡ tay anh ta đẩy vào ngực một cái. anh ta mất đà ngã té ngửa vào góc hâm cũng vừa lúc ánh đèn pín từ trên hầm rọi xuống. Hai cô du kích gác đêm hiện ra. Anh cán bộ úp mặt vô hai bàn tay, ngồi run như người lên cơn sốt Cô bảo anh ta bỏ thói xấu đó đi. bảo chị em tắt đèn, để anh ta lên hầm, dặn chị em không được nói với ai chuyện này. ráng giữ uy tín cho anh ta- Sáng hôm sau. vừa tờ mờ, anh cán bộ không chào hỏi ai. không thèm cơm nước. đi như người chạy trốn. Chuyện chỉ tưởng có ba chị em biết. nhưng không phải, đêm đó hai du kích nam cũng biết, họ không ra mặt. nhưng họ nhìn thấy anh cán bộ ngồi úp mặt ở góc hầm. ít lâu sau nhiều người biết chuyện ấy.

Hay vì chuyện đó? Nhưng cô lắc đầu. Yêu đương chính đáng đâu phải vậy - cô tự nhủ - Còn những cha đàn ông xấu thói đó phải cự đến nơi. cự bằng mọi cách- Đêm đó cô muốn xử êm. giữ danh dự cho "chả ' chớ cô gọi du kích tới khiệt tay lại cũng được chớ sao!!

"Dữ tướng ". hay người ta muốn nói tới tướng mạo của cô. tới hình thức con người cô? Ngọc Linh trăn trở, thao thức, rồi cô khóc, khóc tức tưởi như trẻ con. Sáng hôm sau. cô ra chỗ vắng, chui vào lùm cây. lấy gương soi. Khuôn mặt cô hiện ra trong gương. Tóc cô vừa dài. vừa dày: ai cũng khen đẹp. ừ mặt cô không được gọn lắm lông mày đen quá. mắt hơi to- Cô làm vẻ tức giận, quả dễ sợ thật Trong mắt cô ánh lên vẻ kiên quyết, không khoan nhượng. Cô làm vẽ hiền. không, đôi mắt không to lắm đâu, cái nhìn cũng dịu dàng tin tưởng_ Cô mím môi. ừ cũng dễ sợ. Cô hiểu khi cô mím môi, thì mắt cũng mở to. khuôn mặt cô bỗng khác đi, có cái gì đó dữ thiệt. Nhưng khi cô cười, đôi mắt bình thường, cái vẻ dữ dằn mất đâu rồi Còn người cô, quả có cao to và mập hơn nhiều chị em. Điều đó có sao.

Không, mọi người nói oan cho cô. Cô vẫn là một người phụ nữ như những chị em khác. Cô biết may, biết thêu. biết nấu ăn. biết mua bán. Cô biết kính trên nhường dưới, biết thưa gửi. ăn nói. biết giữ ý, giữ tứ, biết cười khi vui. biết khóc khi đau khổ. buồn rầu. biết thương ba. thương má. thương bà con, yêu thích trẻ nhỏ. Cô chưa thương ai, vì cô chưa gặp. cũng còn vì chiến đấu gian khổ quá. Ác liệt quá, khó khăn quá chứ cô cũng có một trái tim biết yêu thương biết rung động. Mọi người đã nói. oan cho cô!Ngọc Linh dằn vặt. thổn thức mất mấy ngày đêm- Rồi cô quên đi, cô bỏ ngoài tai những lời đàm luận. Việc cô cô làm, thân cô cô giữ. Cô không thích những người đàn ông lắm mồm lắm miệng. Công việc như trời, giặc giã như ong nhưng hễ có dịp là quây lại với nhau, nhậu nhẹt. trà lá. hết chuyện hay. xoay qua chuyện dở_ Chuyện dai nhất của họ vẫn là chuyện đàn bà. con gái Trong những câu chuyện lung tung đó, thế nào cũng có chuyện Ngọc Linh dữ tướng "_ Nhìn họ, cô buồn. cô ghét. rồi cô có ác cảm. Cô tìm sự an ủi. tìm nguồn vui trong số đồng đội nữ- Nhưng trong chị em cũng không hoàn toàn yên ả. Giữa hai đợt hoạt động. những lúc rỗi rãi. những đêm trăng đẹp. hoặc những ngày mưa rả rích, chị em quây lại với nhau. vừa may vá. vừa thì thầm to nhỏ. Chị em không trà lá. nhậu nhẹt, không bàn tới anh nọ. anh kia. Chị em chỉ nói về mình. Giải phóng quê hương xong. giải phóng miền Nam xong. mình sẽ làm gì? Đi đâu? Về đâu? Làm gì hay đi đâu. về đâu thì cũng phải lấy chồng, phải có con. phải làm nghĩa vụ tự nhiên sinh ra của con người. của cuộc đời- Nhưng đến lúc đó e già mất rồi! Sức lực dốc hết cho kháng chiến. xuân sắc thời con gái chắc chẳng còn chi. Ai mà lấy thứ mình! Những nỗi niềm sâu lắng ấy xuyên qua mọi tế bào. thấm vào tận đáy lòng. đến cả "Ngọc Linh dữ tướng", con người tưởng như sắt đá ấy cũng phải mủi lòng. Lo âu Ngọc Linh nhẩm tính: 54-60 đồng khởi, sáu năm. 64-68. Tết Mậu Thân bốn năm. Mậu Thân - 72 gần năm năm. Mất gọn mười sáu năm rồi! Ngọc Linh tin chắc cuối năm nay. đầu năm sau thế nào cũng có biến chuyển mới. Nhưng biến chuyển gì cũng phải bốn. năm năm nữa mới vô được Sài Gòn. mới giải phóng được miền Nam. Những cái mốc lịch sử của cuộc đánh Mỹ này đã diễn ra tuần tự như vậy. Năm nay Ngọc Linh hai mươi tám, năm năm nữa là ba mươi ba. Trai ba mươi tuổi đang xoan, gái ba mươi tuổi... Ngọc Linh chợt nhớ câu ca dao ấy. Cô thở dài. cười khó hiểu. cô nói với chị em "Trời đất! Lo chi cho nhọc bụng tụi bay, đến đâu tính đến đó xong cuộc này. đứa nào chết thì thôi, coi như hoàn thành nhiệm vụ,' đứa nào sống thì tiếp tục công việc. Chuyện xây dựng đất nước thiếu chi việc. Có cha nào thương mình lấy. không cha nào thương mình ở vậy. Không có việc về quê ở với má, mần ruộng, mần vườn nuôi má. nuôi mình. Nhưng tao tin không có đứa nào ở trổi đâu. nồi tròn úp vung tròn. nồi méo úp vung méo, ông bà nói vậy mà, tụi bây. Chị em mình cứ phải sống cho trong sạch. chiến đấu cho hăng,không lẽ... "

Ngọc Linh không nói tiếp được hết câu. nước mắt cô theo những lời cô nói ứa dần ra. đầy cả đôi mắt to. Những chị em ngồi xung quanh ai cũng khóc.Nhưng những công việc mù trời, những trận chiến đấu liên tục. ác liệt đã kéo họ đi. Họ tạm quên những nỗi niềm sâu kín ấy hoặc giấu tận đáy lòng. Họ hiểu những gì họ đang phải chịu đựng chung quy là do Mỹ - Ngụy. Than thở. khóc lóc, buồn phiền. không giải quyết được gì. chỉ có cách nhanh chóng tiêu diệt tụi nó đi thôi.

Ngọc Linh kiểm tra lại trang bị lần nữa. rồi cô xăm xăm bước về phía dãy hầm bên kia lùm cây thấp. Trên dãy công sự dã chiến có nắp, Trần Thơ, Đinh Công, Dũng và Vinh hai đại đội trưởng đặc công đang ngồi uống trà. Họ đợi Ngọc Linh

-Báo cáo thủ trưởng tôi có mặt.

Ngọc Linh chợt nhìn thấy bốn người ngồi trước mặt đang ăn mặc bình thường, cô nhìn mình. thấy mắc cỡ, cô nói như có lỗi:

- Tôi tưởng sắp hành quân nên..

Trần Thơ nhìn Ngọc Linh. hiểu ra ngay. anh xua tay:

- Không sao cô Linh. ngồi xuống đây. anh em bên này cũng chuẩn bị xong rồi. chỉ cởi áo là đi thôi. Tình huống có thay đổi, ta bàn thêm một chút

Ngọc Linh giữ ý. ngồi xuống cạnh gốc cây. khẩu AK báng gấp tựa vai. hai chân quặt về một phía theo kiểu ngồi của con gái, cô cố thu nhỏ cặp đùi to lại.

Trần Thơ trao cho cô một bát nước trà, rồi hỏi:

- Bên cô đi được bao nhiêu người?

Ngọc Linh đặt bát nước xuống bên cạnh, nhẩm tính; cô nói nhẹ:

- Dạ. báo cáo anh Mười. cánh đột vô thị trấn võ trang tuyên truyền mười người. chia ba tổ do đồng chí Minh trung đội phó phụ trách. Cánh đi với mấy anh đánh trận địa pháo bảy người. do em phụ trách. có ba nữ

- Ba nữ kể cả cô?

- Dạ. phải

- Trang bị đủ chưa? Lựu đạn. thủ pháo mỗi người mấy quả?

- Dạ. báo cáo anh Mười. tụi em nghèo. héo lắm. mỗi người được hai lựu đạn. một thủ pháo. Nếu sẵn, xin anh Mười cho thêm Trần Thơ cười:

- Biết ngay mà. muốn bao nhiêu?

Ngọc Linh cũng cười:

- Dạ, muốn thì nhiều lắm. bộ đội huyện mà anh Mười, mấy anh thương. cho bao nhiêu cũng tốt, còn tối nay xin mấy anh cho thêm mỗi người một trái lựu đạn. hai trái thủ pháo.

Cái cô này khôn thật - Trần Thơ mỉm cười nghĩ thầm - Giọng nói dễ thương. cách nói cũng dễ thương, lại khéo nữa. Vậy mà ai cũng bảo cô ấy "dữ tướng ", Trần Thơ hỏi Đinh Công:

- Thế nào, tiểu đoàn trưởng? Đồng chí có đáp ứng được yêu cầu của đơn vị bạn không? Được thì giải quyết ngay.

Đinh Công tủm tỉm:

- Báo cáo thủ trưởng, với ai chứ với đơn vị của chị Ngọc Linh thì chắc cũng được ạ.

Đinh Công và Ngọc Linh bằng tuổi nhau - cũng không rõ bằng cách nào, anh em đặc công biết rõ tuổi các chị em nữ bên bộ đội địa phương, chị em bên ấy cũng biết rõ tuổi một số cán bộ đặc công. Nên họ đã phân chia ngôi thứ dứt khoát. Đinh Công bảo Dũng - Một Đại đội trưởng mới hai mươi tư tuổi, trắng trẻo. đẹp trai nhất tiểu đoàn

- Cậu tính ra số lượng rồi chứ gì, xuống bảo quân khí đem lên nhé.

Vụt cái, Dũng đứng dậy biến vào rừng Trần Thơ bật lửa rít thuốc lào, ngửa mặt. nhả khói lên trời Anh nói với Ngọc Linh, giọng còn say thuốc:

- Gì chứ khoản vũ khí thì các cậu này nổi tiếng keo kiệt không hiểu sao đối với các cô, lại rộng bụng thế không biết.

Ngọc Linh thật thà:

- Tụi em quý mấy anh, mấy anh thương tụi em chớ có gì đâu anh Mười - Cô ngập ngừng một chút rồi nói ra điều chân thành nhất:

- Được ở gần mấy anh. được phối hợp chiến đấu với chủ lực Miền thiệt tốt cho tụi em quá. Từ Mậu Thân đến nay. tụi em mới thấy đánh lớn. mới được tham dự đánh lớn. Hồi đó mấy anh đánh xong rồi chuyển đi nơi khác. Lúc còn phối hợp chiến đấu thì đông vui mấy anh đi rồi. tụi em ở lại thấy lẻ loi, trống trải. Bây giờ mấy anh đánh đến đâu. ở luôn lại đó. tụi em sướng quá trời. tụi em đứa nào cũng bảo nhau phải ráng sức học tập mấy anh. Em nói thiệt tình đó anh Mười và mấy anh.

Trần Thơ lắng nghe. anh hiểu lắm. nhưng không có thì giờ đi sâu vào những chuyện đó. Anh bảo Đinh Công:

- Đồng chí nói cho cô Linh nghe đi. xem ý cô ấy thế nào?

Ngọc Linh hơi lo. cô dịch tới gần ba người, chú ý nghe Đinh Công liếc nhanh Ngọc Linh, dù không thấy rõ mặt nhưng Đinh Công biết Ngọc Linh đang hồi hộp. Anh cảm thấy một làn hơi nóng phả vào cánh tay trái. và trong người dâng lên một cảm giác lạ. chưa bao giờ thấy. Đinh Công dịch ra một chút. Anh nói. giọng tự nhiên không lăm. lại rất rõ ràng:

- Theo kế hoạch, mũi của chị Ngọc Linh đi bên phải, đánh vào cụm pháo bốn khẩu 155 ly phía nam xưởng cưa. nhưng đêm qua trinh sát lại. anh em phát hiện phía đó bọn địch đã điều tới một chiếc M113 đặt ngầm xuống đất làm lô cốt chìm, thêm một tiểu đội ngụy gác gần đó. Những mục tiêu mới ấy đều nằm trên đường tiềm nhập trận địa pháo. liệu một mình chị Ngọc Linh có đủ sức giải quyết cả không. hay phải thay đổi kế hoạch, bổ sung thêm lực lượng?

Ngọc Linh thở ra, như trút được gánh nặng:

- Có vậy thôi anh Tư.

Đinh Công ngạc nhiên, không hiểu sao Ngọc Linh biết mình thứ tư-

Đinh Công lặp lại:

- Có vậy thôi. chị Ngọc Linh.

Ngọc Linh cười khe khẽ. giọng cười vui và tự tin:

- Tưởng gì lớn. chớ mấy thay đổi đó có sao. anh Mười. anh Tư. tụi em giải quyết được. Nghe anh Tư nói em hiểu liền, địa hình chỗ đó em biết. nếu có dư anh Tư cho mượn cây B.40.

Vậy là ổn Trần Thơ muốn biết cách xử trí cụ thể. anh hỏi:

- Cô Linh định đánh thế nào. nói rõ xem?

- Đây nè anh Mười, anh Tư –

Ngọc Linh quên khuấy Vinh. từ nãy đến giờ Vinh cũng chưa lên tiếng. Ngọc Linh cũng quên luôn cách ăn mặc của mình, cô vươn tay nhặt những cục đất bày thành ba cụm trên mặt hầm. bày xong cô nói:

- Đúng vậy không anh Tư? Chưa đúng thì anh sửa nghe. Em tính vầy anh Mười. hôm trước cánh tụi em vô theo lối này. bị tụi bộ binh và chiếc M-l 13 chặn đường. tụi em tiến vô theo lối này - Ngọc Linh chỉ vòng sang phía đông nam - xa hơn một chút thôi. Tụi em rành đám này mà. Em cho một tổ đánh tụi bộ binh, tổ thứ hai áp sát cụm pháo. em ở chỗ này. khi có lệnh nổ súng em dùng B.40 phụt vô chiếc M 113 chỉ một trái chớ mấy. sau đó hoặc phụ với tổ đánh pháo. hoặc phụ với tổ đánh bộ bính. kế hoạch vậy được không mấy anh? Chỉ cần mấy anh cho mượn cây B-40. không có em dùng thủ pháo. thủ pháo thì phải hai trái, vô thiệt gần. liệng thật trúng.

Trần Thơ ngửng đầu nhìn mọi người. anh hỏi:

- Thế nào các cậu? Vinh nữa. đại.đội cậu đánh trận địa pháo đấy cậu có ý kiến đi.

Vinh mau mắn:

- Báo cáo thủ trưởng, ý kiến chị Ngọc Linh đúng quá- Tôi không có ý kiến gì bổ sung.

- Còn cậu? Đinh Công. cậu có ý kiến gì khác không?

Đinh Công nói:

- Tôi cũng đã nghĩ đến cách đó. đồng ý hoàn toàn. còn tăng thêm yếu tố bất ngờ nữa. vì từ sau lưng địch đánh tới.

Đinh Công quay sang Ngọc Linh, lúc này đã rút tay về ngồi theo tư thế cũ. Anh nói tiếp. vẻ ngập ngừng:

- Tôi sẽ cho chị mượn cây B.40 với ba quả đạn. nhưng-. nhưng chị Ngọc Linh này. đây là lần đầu tiên tiểu đoàn tôi phối hợp chiến đấu với phụ nữ đấy. Chị cố mà đánh cho tốt... không thì..

Ngọc Linh hiểu ra ngay. cô cười khúc khích:

- Tôi biết anh Tư muốn nói chi rồi đó - cô thôi cười và đổi giọng. nghiêm chỉnh

- Tôi không hiểu sao mấy anh ngại chuyện đói.Kể cũng lạ thiệt. Không chỉ mấy anh đi chiến đấu sợ gặp phụ nữ. ở nông thôn, đi chơi, đi chợ hay có chuyện cần đi đâu, ra đường gặp phụ nữ là quay lại, có đi cũng không tin gặp may. Tôi không hiểu được Phụ nữ cũng là người chớ đâu phải là ma quỷ gì. không có phụ nữ đâu có thêm người, không có phụ nữ thì chết ráo. Vậy mà mần chuyện chi. nhất là đánh giặc, gặp phụ nữ. có phụ nữ tham gia y như mấy anh ngại. Ngọc Linh bỗng đổi giọng, nói tiếp;

– Không biết khi về nhà mấy anh có ngại các bà xã của mấy anh không?

Từ "bà xã" Ngọc Linh vừa mới biết. cô dùng luôn. Nhưng những người đang ngồi đây quê miền Bắc. cô tin họ hiểu được những ý vui vui. ngộ nghĩnh trong cái từ ấy. Bỗng cô phát mạnh vào cánh tay Đinh Công, vẻ trách cứ:

- Đặc công nòi như anh Tư mà cũng còn ngại, cũng còn phong kiến quá trời- Tụi tôi có trách nhiệm của mình chớ bộ. đánh giặc đâu phải chuyện chơi, để rồi coi đúng sai nghe anh Tư!

Đinh Công đỏ mặt, cười trừ. Dũng mang thủ pháo. lựu đạn tới Đại đội của Dũng đánh cụm xe tăng nên anh không tham dự thảo luận. Anh đặt thủ pháo, lựu đạn xuống, bắt chước giọng miền Nam:

- Đúng số lượng yêu cầu nghe chị Ba - Anh nói thêm – Trên Miền có bà Ba Định. dưới này có chị Ba Linh. hai bà Ba, người nào cũng giỏi hung!

Tiếng cười rộ lên. Ngọc Linh vụt đứng dậy. tròng súng tiểu liên vào vai. đẩy ra sau lưng. rồi dang tay ôm gọn lựu đạn. thủ pháo xăm xăm bước về phía đơn vị Đinh Công nhìn theo. khi không thấy bóng Ngọc Linh nữa quay lại nói với Trần Thơ:

- Thiên hạ nói đúng. dữ tướng thật phải không anh Mười?

Trần Thơ chỉ mỉm cười. anh chưa có ý kiến gì.

Trần Thơ dừng lại ở vị trí tập kết cuối cùng. nơi đặt sở chỉ huy trận đánh. Từ chỗ này. các mũi. các đội kiểm tra lại lần cuối trang bị. để lại những gì không cần thiết. rồi bắt đầu tiến vào trận địa Mũi của Ngọc Linh vòng xa hơn nên đã tách khỏi đội hình cách đây một quãng Kiểm tra xong, Trần Thơ gọi Đinh Công và Vinh tới. anh dặn:

- Tôi tin Ngọc Linh và mũi của cô ấy sẽ hoàn thành nhiệm vụ nhưng khi nổ súng, đồng chí Đinh Công nhớ theo dõi sát. thấy cô ấy gặp khó khăn là phải giúp đỡ ngay- Đồng chí Vinh nhớ kỹ, hoàn thành xong hai cụm ở khu vực của đồng chí, phải kịp thời bắt liên lạc ngay. bên Ngọc Linh chưa dứt điểm thì góp lửa vào. Các cô ấy biết kỹ thuật. chiến thuật đặc công, nhưng mới đánh bộ binh thôi đây là lần đầu các cô ấy đánh trận địa pháo. chưa có kinh nghiệm Các đồng chí nhớ cho. bên đó quân số rất ít. phải tương trợ. hạn chế đến mức thấp nhất thương vong có thể xảy ra cho các cô ấy. Tất nhiên phía các đồng chí cũng vậy. Đinh Công nhớ đấy, các đồng chí phải là người rút sau cùng.

- Báo cáo thủ trưởng tôi hiểu.

Đinh Công đáp rồi anh khoát tay, cùng Vinh chạy theo anh em. Mọi người đi rồi, khu tập kết trở lại yên lặng. Sở chỉ huy còn Trần Thơ và hai liên lạc Nhận trách nhiệm chỉ huy cánh quân hỗn hợp này. Trần Thơ vừa mừng. vừa lo. Mừng là, với các lực lượng tinh nhuệ này. đơn vị sẽ đánh được những đòn đau và hiểm vào phương tiện vật chất quan trọng của địch. uy hiếp sở chỉ huy của địch- Nhưng anh cũng rất lo. Sau một loạt trận đầu. yếu tố bất ngờ không còn nữa. địch đề phòng. việc tạo thời cơ không phải dễ. Anh biết Thường vụ đảng uỷ và các thủ trưởng sư đoàn coi những hoạt động của các đơn vị dưới quyền chỉ huy của anh. là những đòn có tính chất chiến dịch quan trọng. áp lực thường xuyên. mạnh mẽ của Sư đoàn 21 và các đơn vị khác của Quân đoàn 3. đè nặng lên khu vực Tàu Ô, nhưng sư đoàn không còn lực lượng nào thay thế hoặc tăng viện cho Trung đoàn 29.

Vì vậy kết quả những trận chiến đấu ở khư vực này, ngoài việc làm giảm đi sức mạnh của địch, trước khu vực chốt chặn, còn có ý nghĩa trực tiếp động viên Trung đoàn 29 giữ Tàu Ô đến cùng.Trong những ngày xuống đây. anh đã họp đi họp lại nhiều lần với cấp uỷ địa phương. với lực lượng vũ trang địa phương- Các đồng chí rất vui mừng vì thấy ý nghĩa quan trọng của những trận đánh, vì thấy sự phối hợp hoạt động lâu dài là điều rất tốt cho cả hai bên. Cấp uỷ cho phép anh sử dụng các đơn vị cơ sở mật trong quận ly Chơn Thành- Những cơ sở đó đã góp sức một cách quan trọng. chính xác. không chỉ cho những trận đánh đêm nay mà còn cả những trận đánh sẽ tiếp tục diễn ra vào các đêm khác.

Cách đây ba bữa, anh em trinh sát đặc công từ trên cây cao theo dõi địch, phát hiện được một người từ khu vực xưởng cưa đi ra đường 13, rồi đi sâu vào vùng rừng phía tây. Anh em nghĩ là thám báo địch. vội báo về tiểu đoàn. Đinh Công tổ chức ba tổ lùng sục, đến trưa thì bắt được một ông già tuổi ngoài sáu mươi. đầu cạo trọc. quấn khăn rằn. mặc áo cộc, quần cụt. đi chân đất. tay xách dao quắm. Anh em hỏi gì ông cụ cũng không trả lời, nhưng lại đòi gặp người chỉ huy cao nhất. đòi gặp cán bộ địa phương- Anh em phải dẫn ông cụ tới gặp Trần Thơ. Anh cho người sang gọi Ngọc Linh. Hai người nhận ra nhau. Lúc này ông cụ mới cười khà khà. rút khăn trên đầu xuống. lấy ra một tờ giấy học trò trao cho Ngọc Linh. Cụ

vừa lau mồ hôi vừa nói:

- Đây nè. việc tụi bay giao tao làm xong rồi đó - trận địa pháo khu vực xưởng cưa. Tao không biết vẽ, thằng cháu tao vẽ, mắt tao kém, nhưng coi kỹ thằng nhỏ vẽ đúng y. Lúc gặp mấy thằng nhỏ này - cụ chỉ mấy anh em đưa cụ về - tao đã định trao cho tụi nó, tụi ngụy có đóng giả tụi bay thiệt giỏi tao cũng nhìn ra. Tin thì tao tin rồi nhưng tao muốn vô đây gặp tụi bay, xem tụi bay có giao thêm việc gì nữa không. nhân thể thăm tụi bay luôn.

Uống xong hớp nước. cụ nói tiếp:

- Thấy tao đi hướng này, tụi cảnh sát hỏi tao đi đâu. tao bảo vô rừng chặt cây rào vườn. Tụi cảnh sát khám khắp người. cũng may tờ giấy tao giấu chỗ kín, tụi nó không sờ tới. Tụi nó dặn tao vô rừng có gặp tụi bay thì về báo với tụi nó. Hà... hà - Cụ cười to

- Tụi bay đừng lo. tao có cách nói.

Trần Thơ thì thầm với Đinh Công. Đinh Công bảo mấy anh em ra rừng chặt cây rào vườn cho cụ. Anh em đi ngay. nửa giờ sau đem về hai bó. Trần Thơ nói với cụ:

- Ba coi kìa. cây sẵn rồi, ba đừng lo. Cho tụi con hỏi thêm một số chuyện

Cụ xua tay:

- Tao thác ra chuyện chặt cây rào vườn chớ có rào đón gì đâu. Tụi bay bắt anh em làm chi cho mệt.

- Nhưng ba về tay không, tụi nó nghi thì sao? - Ngọc Linh tham gia ý kiến.

- Hai bó nặng quá, ba gánh không nổi đâu. để con san bớt.

Nhưng anh em không để Ngọc Linh làm, loáng cái họ đã làm xong, lại có cả đòn gánh bằng tre hẳn hoi.

Không hiểu ai nói mà anh em pháo binh biết được có cụ già ở Chơn Thành ra cũng vội chạy tới, chờ Trần Thơ, Ngọc Linh hỏi chuyện xong. một cậu chen vào hỏi:

- Ba ơi. ba có cách nào giúp chúng con đo đạc được không?

Nhìn đôi mắt mở to, khẩn khoản. chờ đón của cậu cán bộ pháo binh. cụ cúi sát xuống anh ta. hỏi. giọng thân mật. ân cần:

- Con nói kỹ ba nghe coi đo đạc cái gì? Coi ba có làm được không?

- Dạ thế này ba - Cậu cán bộ pháo binh lấy mấy cục đất đặt một chỗ, lấy cái cây đặt theo chiều nam bắc. cậu ta trình bà

- Đây ba, đây là trận địa pháo của địch. đây là đường 13, chúng con ở đây. Chúng con không có cách gì đo được thật đúng chiều dài từ đường 13 vào trận địa pháo. đo theo cách của chúng con có khi phải bắn mấy phát mới chỉnh trúng trận địa pháo- Ba có cách gì giúp chúng con đo khoảng cách đó không?

ông cụ nhíu trán lại suy nghĩ rồi bỗng cụ cười hà hà:

- Được, ba đo được.

- Ba làm thế nào?

Ba đứng ngang trận địa pháo, rồi ba bước ra phía đường, giả đò tìm củi cắt cỏ thiếu gì cách giả đò che mắt tụi nó. Ba vừa bước vừa đếm. mỗi gang tay là hai mươi phân phải không? Bao nhiêu bước thì bấy nhiêu phân. bấy nhiêu mét chớ gì? Cách đó có được không con?

Tất cả mọi người ngồi nghe đều vỗ tay hoan hô. Cậu cán bộ pháo binh sướng hơn ai hết. cậu ta càng tham lam:

- Cách đó tốt quá ba ạ. Ngoài trận địa pháo ra, nếu ba biết nơi tụi chỉ huy ở. nơi chúng để kho. nơi có cụm quân lớn. ba giúp chúng con nhé.

Trần Thơ vội ngăn lại:

Ba đợi chúng con bàn kỹ rồi hãy làm. Còn phải bảo vệ an toàn cho ba hoạt động lâu dài chứ -

Anh đưa mắt ra hiệu cho cậu cán bộ pháo binh. anh nghĩ thầm - cậu này vô nguyên tắc quá. phải bảo cho cậu ta rút kinh nghiệm mới được - rồi anh cho mọi người lui ra.

Thấy vậy, cụ nói:

- Con rầy tụi nó làm gì. tụi nó đang bí, làm được gì có ích cho tụi bay ba ráng làm. tụi bay đừng ngại. Ba già thấy tụi bay lớn mạnh. ba mừng lắm, tụi địch có bắt ba. đánh đập ba cũng không làm được gì. Ba ngồi tù nhiều lẫn rồi. ba không sợ đâu, còn muốn giết ba, cũng khó chớ đâu phải dễ. Nè, tụi Sư đoàn 21 núng tợn rồi. từ lính đến quan. hơn hai tháng không lên nổi Tàu Ô. tụi nó ngán lắm. quan thác bệnh không ra trận. lính cắt rừng trốn về Sài Gòn. rồi về luôn miền Tây. Ráng lên nghe mấy đứa.

Trần Thơ rất xúc động, anh cảm thấy trong đôi mắt cụ già; anh, Đinh Công, Ngọc Linh và tất cả anh em trớ nên trẻ thơ biết bao. và tình cảm của cụ già thật bao la. đầm ấm biết bao.

Trong lúc ngồi đợi tiếng súng nổ, vừa khéo léo bật lửa hút thuốc lào vặt. anh vừa nghĩ miên man từ chuyện này sang chuyện khác Cuộc chiến tranh nhân dân này có biết bao nhiêu chuyện. chuyện nào cũng kỳ lạ, chuyện nào cưng sâu sắc.

Bỗng nhiên tiếng nổ rất lớn ầm ầm dội lên phía trước mặt Trần Thơ. ánh chớp nháng liên tục giữa bầu trời- Trần Thơ đứng dậy. cậu liên lạc leo cây nhanh như một con vượn Từ trên cao cậu ta sung sướng nói vọng xuống:

- Nổ rồi thủ trưởng ơi! Một. hai. ba. bốn. năm: sáu. sáu điểm thủ trưởng ạ. Toàn thủ pháo. lựu đạn. Kìa cháy. bắt đầu cháy rồi. Đúng là cụm xe tăng cháy rơi thủ trưởng ơi!

Trần Thơ nhảy lên mô đất. anh cũng muốn tìm một thân cây cao. Đánh bao nhiêu trận rồi. nhưng vẫn cứ muốn xem. mỗi trận đánh diễn ra một cách. mỗi trận đánh có cái hay riêng, cái đẹp riêng.

- Phía nam xưởng Cưa thế nào? - Trần Thơ hỏi với lên.

- Dạ, cũng giòn lắm. bọn địch không bắn trả được loạt nào.

- Sao cậu biết?

Dạ. biết chứ ạ. đạn nhọn từ xung quanh bắn vào. chứ không phải từ trong bắn ra. Báo cáo thủ trưởng trong Chơn Thành bắn pháo sáng rồi. kẻo còi báo động nữa.

Tiếng nổ rộ lên một chập nữa rồi thưa dần. thưa dần. Trần Thơ xoa hai tay vào nhau. anh lôi cái điếu lên. bật lửa. rít hai mồi liền- Anh vừa nhả khói vừa nói giọng ngà ngà say:

- xong rồi đấy- Chắc tốt- Sẵn sàng bắt liên lạc với anh em.

Cậu liên lạc từ trên ngọn cây tụt xuống cũng nhanh như vượn.

Nửa giờ sau. Trần Thơ nghe phía trước vang lên tiếng bước chân có cả tiếng nói thì thầm. Rồi những bóng người lần lượt hiện ra. Họ mang rất nặng, vừa đi vừa thở. Trần Thơ bước tới, nhận ra Ngọc Linh. anh hỏi ngay:

- Tốt không cô? Anh chị em về đủ cả chưa? Có hề hấn gì

không?

- Ô anh Mười, anh đi đón tụi em à? Tốt quá trời anh Mười. năm phút sau anh em gặp ngay anh Vinh. anh Tư. bên mấy anh cũng gọn lắm- Diệt gọn. diệt hết, tụi em không hề hấn gì đâu- Tụi nó đứa ngủ. đứa thức. nhưng tụi em bò vô tận nơi cũng không biết.

- Cô mang gì nặng thế?

- Toàn Mã Lai anh Mười, được ba ba lô- Phen này tụi em có vốn mần ăn tiếp rồi-

Tiểu đội của Ngọc Linh lần lượt đi qua. thấy có thêm ba người đi sau. Trần Thơ hỏi:

- Này Ngọc Linh. cô có bảy. sao đây những mười?

Ôi chết! - Ngọc Linh kêu lên. mừng rỡ - Em quên báo cáo anh Mười, tụi em bắt sống được ba thằng, tụi nó núp dưới hầm. kiểm soát trận địa em túm được lôi ra. Tụi nó có súng nhưng sợ quá hay sao nên không thằng nào dám bắn. Tụi em muốn khai thác thêm tình hình.

Tốt lắm! - Trần Thơ khen - Thôi về đi, giữ tù binh cho chắc. chúng tôi cũng cần đấy- Chú ý cảnh giác pháo bầy Lai Khê. Nghe không cô Linh?

- Dạ - Vẫn đang rất vui nên tiếng dạ của Ngọc Linh nghe thật êm. thật đẹp - Nghỉ vài hôm rồi mần ăn tiếp nghe anh Mười. đánh trận địa pháo cũng không khó lắm đâu. tụi em mần ăn được.

- Đánh độc lập được chưa?

- Dạ. nếu anh Mười giao, nhưng mần ăn hợp tác vui hơn, to hơn. đẹp hơn mần ăn riêng lẻ anh Mười.

- Thôi được. bàn sau, cô về trước đi. tôi còn chờ anh em bên tôi.

- Báo cáo thủ trưởng. chúng tôi có mặt.

Bóng người thấp. tròn lẳn, chắc chắn của Đinh Công hiện ra. kế đó những mái đầu đen nhấp nhô nối nhau bước qua trước mặt anh. Đinh Công bước tới cạnh Trần Thơ:

- Báo cáo thủ trưởng, các trận địa pháo cơ bản bị phá huỷ. mười hai khẩu tất cả. Còn cụm xe tăng e còn sót- Có hai đồng chí bị thương nhẹ vì mảnh đạn M.79 nhưng không phải khiêng. Anh em về đủ

Chờ anh em qua hết. Trần Thơ mới đi- Đinh Công bước sau Trần Thơ, hai cậu liên lạc đi sau cùng- Trần Thơ nói:

- Về nắm kỹ lại kết quả, nắm cả bên bộ đội địa phương nữa. Nhưng bên đó có thêm một cột riêng. đưa tôi xem. rồi cho liên lạc đem báo cáo về sư đoàn ngay trong đêm.

- Rõ! Thủ trưởng sư đoàn chắc nóng ruột lắm.

Chợt nhớ- Trần Thơ vừa cười vừa nói với Đinh Công:

- Này. cậu phải chuẩn bị lý lẽ đối phó với Ngọc Linh. Cô ta sẽ vặn cậu về sự e ngại của cậu hồi đầu hôm đấy.

Đinh Công cười rúc rích. Tiếng cười trẻ trung, nghịch ngợm như đọng lại trên từng khóm lá đang hiện rõ dần dưới ánh trăng khuya.

II

Đàm Lê đứng lại trước cửa hầm. Ông không xuống hầm của mình, mà sang thẳng hầm tác chiến. Cậu liên lạc đặt bòng, không kíp lau mồ hôi. chạy đi thăm mấy luồng bẫy. Hôm ra đi vội quá không kịp hạ bẫy, cũng không kịp dặn ai ở nhà thăm bẫy. Một tuần rồi bẫy trúng con gì chắc thối hoắc.

Đến trước cửa hầm. Đàm Lê đứng lại nhìn xung quanh. Vắng lặng quá. không có vẻ gì là một sở chỉ huy sư đoàn cả. ông nhìn đồng hồ. hiểu rằng giờ này cuộc giao ban buổi sáng đã xong. ai đi làm việc nấy. Không khí này phản ảnh hai tình hình: hoặc là tình hình các khu vực chiến đấu đang căng thẳng, hoặc là tình hình các khu vực chiến đấu bình thường. Người biểu hiện chính xác hai tình huống đó, không ai ngoài trưởng ban tác chiến.

Đàm Lê nhìn xuống hầm. trước mắt ông, sau chiếc bàn tre quen thuộc. Trưởng Ban tác chiến Lê Nhu đang lúc suy nghĩ lúc viết. Mái tóc đẹp rối bù, khuôn mặt giỏi trai gầy đi. càng hiện ra vẻ thông minh: cần mẫn. lại có cái gì sắc sảo. linh lợi nữa. Đàm Lê rất thích tác phong làm việc của Lê Nhu. Với lối nói gãy gọn. đúng

trọng tâm. có chiều sâu, khi cần dùng lý luận để chứng minh- Lê Nhu đã điều hành công việc rất tết. Lê Nhu không giống loại trợ lý anh em thường nói: "ăn nói nhí. thập thò ăn chữ ký". còn "gỡ giúp thủ trưởng lúc bí " thì Lê Nhu là người làm tốt việc đó.

Lê Nhu được học cơ bản. lại ham đọc, say mê tìm tòi. Suy nghĩ. tranh thủ mọi thời gian xuống cơ sở. nhập cuộc nhanh, hòa mình nhanh. biết gạn lọc. biết phát hiện những vấn đề mới nảy sính cố gắng khái quát trong mức độ nhất định. Những ưu điểm đó của Lê Nhu khẳng định thêm khả năng phát triển trong chức trách hiện nay và trong những bước đi sau này. Đàm Lê có ý định. một thời gian nữa. đề nghị trên đưa Lê Nhu xuống làm trung đoàn trưởng. cậu ta cần có thêm vốn và kinh nghiệm chỉ huy. Về lâu về dài. phải cho cậu ta vào học viện quân sự. Cậu ta có khả năng trở thành những sĩ quan tham mưu của những đơn vị lớn hơn.

Nhìn những gì đang biểu hiện trên khuôn mặt dễ thương của trưởng ban tác chiến. Đàm Lê đoán ra phần nào tình hình ở nhà. ông bước xuống hầm. mỉm cười. bắt chước giọng Nam Bộ:

- Viết gì mải mê vậy. anh Hai?

Lê Nhu ngửng đầu. anh vội đặt bút. đứng nghiêm:

- Báo cáo sư trưởng. tôi đang tổng hợp tình hình nửa tháng.

Đàm Lê nắm chặt bàn tay Lê Nhu. ông ngồi xuống ghế, lúc này ông mới rút khăn lau mồ hôi. ông hỏi:

- Ở Tàu Ô thế nào? Đoàn Vũ có báo cáo gì không?

Lê Nhu ngồi xuống, anh đặt tay lên cuốn sổ, mắt nhìn sư trưởng như dò hỏi. nhưng anh biết mình phải báo cáo điều gì rồi.

- Báo cáo sư trưởng, suốt ba ngày nay, cuộc tranh chấp cống ông Tề chuyển sang chốt Mỹ.

Chốt Mỹ? - Đàm Lê hỏi lại, ông nghiêng đầu chăm chú lắng nghe.

- Vâng. Bọn lao công đào bính đi tiếp tế cho Trung đoàn 32 ở khu vực cống ông Tề bị Đại đội 111 và Tiểu đoàn 17 phục kích liên tục ba đêm liền. nên chúng không đủ sức tiến công mạnh- Chúng đang tìm cách đối phó, tìm cách cải thiện tình hình tiếp tế. Chúng chuyển đội hình Trung đoàn 31 lên phía đông đường 13, liên tục tiến công chốt Mỹ- Chúng hiểu giá trị chiến thuật của chốt Mỹ. Chiếm được chết Mỹ. chúng sẽ tập trung binh hoả lực tiến công cạnh sườn khu vực cống ông Tề.

- Anh em vẫn giữ được chứ?

- Vâng. nhưng tổn thất nhiều.

- Cạnh sườn! - Đàm Lê lẩm bẩm hai tiếng đó- Mắt ông lim dim. Trong chiến đấu, chiến thuật và cả chiến dịch. từ người lính đến người chỉ huy. đều rất hiểu giá trị của một khẩu súng máy xuất

hiện bên sườn. một mũi tiến công vào sườn. một cánh quân tiến công cạnh sườn! Một nơi hiểm yếu! Một khẩu súng máy bắn vào sườn làm thay đổi diễn biến trận đánh. Một mũi tiến công vào sườn làm thay đổi cục diện một khu vực. Một cánh quân tiến công vào sườn làm thay đổi thế chiến dịch. Sườn! Cái từ tưởng đơn giản đó. hoặc đem đến nỗi vui sướng. sự tâm đắc, hoặc đem đến sự lo lắng đến thắt ruột thắt gan của người chỉ huy. Đàm Lê hướng suy nghĩ của mình vào chốt Mỹ, ông hình dung ra toàn cảnh khu vực đó. Ông bỗng mở to mắt hỏi Lê Nhu:

- Lực lượng vận động của Tiểu đoàn 18 bao nhiêu? Nó có đánh được trận nào không?

- Bao cáo sư trưởng. Tiểu đoàn 18 có hai đại đội đánh vận động. nhưng quân số ít. vũ khí hạn chế. nhất là đạn cối 82. chỉ xuất kích được ba lần. đội hình địch dài. đông quân số. nên không cắt được.

- Còn pháo cối? Có chi viện được cho anh em không?

- Báo cáo sư trưởng đã phải điều bớt khẩu 120 ly làm nhiệm vụ pháo kích Chơn Thành về trên này để yểm trợ cho Trung đoàn 29. Nhưng vấn đề khó khăn vẫn là đạn cối các loại. Chính uỷ đã chỉ thị thôi dùng cối pháo kích Chơn Thành. dành đạn cho Tàu Ô. Nghe nói kho của hậu cần Miền cũng hiếm các loại đạn cối. còn đạn hậu

phương đưa vào thì chưa đến, ở Lào đang mùa mưa.

Đàm Lê thở ra một hơi mạnh, ông nhìn Lê Nhu:

- Đó là việc cụ thể. còn có vấn đề gì khác nữa không?

Lê Nhu như chộp được thời cơ, anh nói nhanh:

- Báo cáo sư trưởng có. Vẫn là vấn đề anh Đoàn Vũ nêu lên đợt trước. Anh ấy hỏi. vâng. hỏi và gần như thúc giục sư đoàn có ý kiến dứt khoát. Theo anh Đoàn Vũ, vấn đề ngày càng rõ. càng bức thiết.

Đàm Lê gật đầu. ông lẩm bẩm như nhắc lại cho chính mình nghe và hỏi chính mình.

Vấn đề chiến thuật. hình thức chiến thuật! - Đàm Lê bỗng ngồi thẳng người, hình như ông đã gạt được sự lo lắng về việc địch có khả năng đánh lướt sườn vào cống ông Tề. ông hỏi Lê Nhu:

- Đồng chí có suy nghĩ gì về vấn đề đó chưa? Quan điểm đồng chí thế nào?

Lê Nhu không đắn đo. vì anh đã suy nghĩ dứt khoát, anh nói ngay:

- Báo cáo sư trưởng. tôi nghĩ từ chốt chặn " hay chốt giữ" trong bối cảnh cụ thể và nhiệm vụ đặt ra hiện nay cho khu vực Tàu Ô không còn đủ nghĩa nữa- Hai từ ấy không ôm hết những vấn đề và yêu cầu chiến thuật đặt ra. Theo tôi. Ở khu vực Tàu Ô chúng ta dang chủ động tiến hành một trận chiến đấu phòng ngự không thụ động, chờ địch đến, co mình trong công sự, đối phó với địch một cách bị động. mà trên cơ sở trận địa phòng ngự gồm hầm hào. Công sự, thế bố trí binh hỏa lực,chúng ta chủ động tìm mọi cách tiêu dệt địch để giữ vững khu vực then chốt đó. Có đặt đúng vấn đề như vậy. rong tư tưởng của người chỉ huy trực tiếp. anh ta mới có đủ cơ sở để nghĩ tới một trận địa phòng ngự hoàn chỉnh. có chiều sâu, khu vực này tác động và yểm trợ cho khu vực khác. anh ta có điều kiện để suy nghĩ toàn diện hơn, có được những biện pháp xử trí tốt hơn.

Đối với chiến sĩ và cán bộ cấp dưới cũng dứt khoát tư tưởng hơn. không chân trong chân ngoài. không ỉ lại, chờ đợi. Còn đối với trên cũng sẽ có phương pháp bảo đảm tốt hơn.

Đàm Lê mỉm cười. nụ cười hơi khó hiểu. ông hỏi vặn:

Thế cậu không sợ nói đến hai chữ ' phòng ngự" à? Không sợ bị nhận xét là thiếu tư tưởng tích cực tiến công ư!

Lê Nhu hơi ngạc nhiên. anh nói một cách hăng hái:

- Theo tôi hiểu. tư tưởng chiến lược của quân đội cách mạng là tư tưởng tiến công. Phải tiến công và có tiến công mới thực hiện đưa mục đích chính tả của cách mạng. mới thay đổi được tương quan lực lượng, để dần dần đi tới thực hiện mục đích cuối cùng của cuộc chiến tranh. Nhưng trong chiến đấu cụ thể. trong cái thế tiến công chung của chiến dịch, không loại trừ có những trường hợp. những khu vực. những lực lượng phải phòng ngự. Trường hợp cụ thể này. báo cáo sư trưởng. không sai phạm gì với chiến lược tiến công cả. Theo tôi. không nên lầm lẫn giữa cái chung xuyên suốt và cái riêng cụ thể của từng trường hợp. huống chi ở Tàu Ô chúng ta hiểu sâu sắc. không giữ được Tàu Ô là mất luôn thế tiến công chiến dịch...

Suy nghĩ một lát. Lê Nhu nói vẻ mạnh dạn và hăng hái hơn:

- Báo cáo sư trưởng. tôi nghĩ. thậm chí cả trong chiến dịch. Có khi vì những điều kiện và hoàn cảnh nào đó, buộc phải chuyển sang phòng ngự một thời gian. để rồi lại tiếp tục tiến công. tình hình chiến sự ở mặt trận Quảng Trị hiện nay tôi cho là như thế.

Lê Nhu nhìn sư trưởng. anh nói tiếp suy nghĩ cuối cùng:

- Báo cáo sư trưởng.điều hơi lạ là có người còn cho rằng trong sách giáo khoa quân sự của ta. không nên dùng thuật ngữ "phòng ngự". phải bỏ thuật ngữ đó đi Trong huấn luyện không dạy hình thức chiến thuật đó. Trong chiến đấu không được áp dụng hình thức chiến thuật đó- Có lẽ họ lầm lẫn quá phải không ạ?

Vấn đề này. Đàm Lê suy nghĩ rất nhiều. nó đã giày vò ông, làm ông day dứt khổ sở suốt mấy tháng nay. Nếu như ông hiểu đúng. hiểu sâu nỗi "lo " và "sợ" hồi đầu chiến dịch, thì không những ông đã đánh được một trận vận động tiến công then chốt vào lữ dù 1, mà ông còn tổ chức được một trận địa phòng ngự ra trò cho Trung đoàn 65 nữa. Nhiều đêm ông tự hỏi: Nếu như Trung đoàn 65 có được một trận địa phòng ngự - phòng ngự chứ không phải chốt chặn tạm thời - thì Trung đoàn 65 đã không đến nỗi gian nan và thương vong nhiều đến thế. ông hiểu sâu. hiểu đúng được, là vì ông chưa thấy thật sâu những vấn đề mới. cũng là những yêu cầu và đòi hỏi, nảy sinh trong giai đoạn chiến đấu mới. Vấn đề đó giờ đây thật rõ ràng. cụ thể: giai đoạn này phải giải phóng dân. giải phóng đất. Giải phóng được rồi thì phải giữ. để rồi giải phóng tiếp. Có nhiều cách giữ đất. giữ dân, trong đó có cách phải phòng ngự để giữ đất. giữ dân- Dân và đất là sự giành giật gay go quyết liệt giữa ta và địch trong giai đoạn chiến lược này. Đấy. ông đã không hiểu biết thật sâu cái mới đó. nên ông đã không mạnh dạn. Bây giờ mọi vấn đề đều đã rõ ràng, ông còn băn khoăn, đắn đo gì nữa? Đàm Lê gật đầu với Lê Nhu, ông đập nhẹ tay xuống bàn:

- Lần này ta sẽ giải quyết vấn đề đó. Tôi sẽ xuống Trung đoàn 29.

Lê Nhu không quên nhiệm vụ và chức trách của mình anh tranh thủ:

- Báo cáo sư trưởng, tình hình ở Đức Vinh thế nào ạ?

- À Đức Vinh - Đàm Lê tựa lưng vào ghế, đôi mắt phơn phớt xanh của ông trở lại lim dim. ông khoanh tay trước ngực - Lại cài chặt vào nhau rồi. Chỉ được mấy chục cái bọc thép là ngon. được thêm Tiểu đoàn l/15(l) còn nữa thì dập dạp - Ông mở mắt, bỏ tay xuống. nét mặt trở lại linh hoạt, sôi nổi - Rõ ràng là có thời cơ đánh tiêu diệt lớn. nhưng lại không có điều kiện mới chết chứ. điều kiện về phía ta ấy. cậu ạ. Hồi đầu chiến dịch có hai trung đoàn sung sức trong tay thì không biết đánh, bây giờ biết đánh, muốn đánh thì hai trung đoàn trong tay lại không sung sức. Cậu biết chúng ta có tất cả bao nhiêu tay súng không? Trung đoàn 65 được hai trăm, Trung đoàn 71 được một trăm tám mươi. Trung đoàn 25 một tiểu đoàn tham gia được bảy mươi lăm. tất cả có bốn trăm rưởi. không bằng quân số một tiểu đoàn bộ binh theo biên chế. mà địch thì gần ba ngàn tên với bốn mươi xe thiết giáp- Anh em đánh được như thế là tốt lắm rồi - ông lắc đầu - Không có đủ quân số không thực hiện được ý định chiến thuật. Địch cũng là người, lại là bọn hết sức ngoan cố, chứ không phải rơm rác, muốn càn quét lúc nào. Cách nào cũng được - ông nhô đầu về phía Lê Nhu thì thầm như một lời tâm sự - Có ai hiểu nỗi dằn vặt của người trực tiếp chỉ huy đơn vị ở chiến trường như chúng ta không? Có ai hiểu nổi những gian lao khổ cực mà người lính ở chiến trường đang phải chịu đựng không?

Hà - Chúng ta không kể công. không bao giờ kể công. chúng ta hiểu nghĩa vụ và trách nhiệm của mình. Chúng ta chỉ muốn có sự hiểu biết và thông cảm.

Đàm Lê giật mình. hình như những tâm tư ấy thổ lộ lúc này. dù với trưởng ban tác chiến, có lẽ cũng không hợp. Bao nhiêu công việc còn xoay tròn trong óc, mẩu tâm tư vặt ấy đã tìm được kẽ hở giữa những vòng quay công việc mà lọt ra ngoài ý muốn của ông-

- Thôi đồng chí tiếp tục công việc đi. Tôi muốn gặp Đoàn Vũ

- Báo cáo sư trưởng đường dây tốt.

Đàm Lê đứng dậy đến cạnh máy nói. một tay cầm tổ hợp, một tay quay máy.

- A lô, tôi đây, 25 đây. tôi muốn gặp 50 ngay. có việc. Đúng. có việc gấp - ông áp chặt tổ hợp vào tai, trán cau lại. - Sao? Đường dây đứt à? Tại sao? Chưa biết lý do à? - ông đập tay xuống bàn, mặt đỏ lên. ông quát to - Đồng chí trả lời vô trách nhiệm thế à? Ung dung thế à? Đi nối ngay. nối ngay.

- Báo cáo sư trưởng...

Lê Nhu từ sau lưng lên tiếng. Đàm Lê thả tổ hợp xuống bàn. thở dài đánh sượt. hai tay vò đầu. cố kìm cơn nóng giận, ông không nhìn Lê Nhu. vừa đi về phía cửa hầm vừa nói:

- Tôi xuống thẳng 29 đây. tối tôi về.

- Rõ!

Lê Nhu đứng nghiêm nhìn theo sư trưởng. mỉm cười. Anh đã thực hiện đúng quy ước sư trưởng giao hẹn.

Đoàn Vũ vừa từ sở chỉ huy Tiểu đoàn 19 về. Anh chỉ mới bỏ mũ, chưa kịp cởi thắt lưng. lau mồ hôi đã thấy Sư trưởng Đàm Lê và cậu liên lạc từ trong lùm cây đối diện chui ra. Ông vừa phẩy mạng nhện bám vào đầu, vừa ngó qua ngó lại- Đoàn Vũ vội chạy tới. Anh đứng nghiêm:

- Báo cáo sư trưởng. tôi ở đây.

A... - Đàm Lê quay lại cậu liên lạc - Cậu còn lo trệch hướng nữa không nào - ông quay về phía Đoàn Vũ. bước tới. bắt chặt tay

anh. nói như khoe:

- Đúng y hả anh Ba! Anh Ba mạnh giỏi không?

Những, lúc vui. Đàm Lê hay bông đùa. xưng hô thoải mái. ông hỏi cậu liên lạc:

- Con cheo đâu rồi?

- Báo cáo thủ trưởng đây ạ - Cậu liên lạc mở bồng, xách con cheo bị trói gô ra khỏi bồng. cậu ta lo lắng - Có lẽ nó chết mất rồi thủ trưởng ạ, em trói chặt quá.

Đàm Lê cúi xuống. cười:

- Cậu không nghe người ta nói nhát như cheo à? Nó chết khiếp đi đấy. Này, cậu mang xuống bếp. gắng trổ tài nghe không?

Thầy trò mình chiêu đãi thủ trưởng Trung đoàn 29 một bữa nhé.

ông nháy mắt với Đoàn Vũ. giải thích:

- Mình vừa Ở Đức Vinh về, cậu ta bẫy được cheo,định làm thịt, nhưng có việc phải xuống ngay- Này, còn tí cay nào không hả? Trưa nay phải chạm cốc một chút chứ. ít ra cũng uống mừng thành tích đứng được trên đường 13 hai tháng rưỡi phải không? Hừ... Đường 13 - Không ngờ sư đoàn ta lại nặng nợ với nó đến mức như thế.

Tuệ liên lạc đang nấu nước sôi dưới bếp, nghe có thủ trưởng sư đoàn tới. vội chạy lên. thoáng cái. cậu đã đem khăn mặt và thau nước tới, rồi lại xuống coi gô nước sôi.

Đàm Lê vừa rửa mặt vừa hỏi Đoàn Vũ:

- Thế nào? Nguyễn Vĩnh Nghi đánh các anh liên tục à? Thằng cha này xem chừng cay cú tợn phải không?

Ông vắt khăn mặt lên dây phơi. bước vào nhà. tay chống nạnh, chân dạng ra. đôi mắt sắc sảo nhìn ngắm không sót chỗ nào. ông vừa gật đầu, vừa cười:

- Cứ xem cung cách ăn ở thế này. thì biết quyết tâm của các anh rồi. tôi chưa biết phải làm gì với các anh nữa đây?

Ông ngồi xuống, tựa lưng vào ghế, ngửa mặt nhìn lên những tấm lá trung quân ken hết sức đều. thẳng. kín. từ màu xanh đã ngả sang màu nâu đậm. Trung quân - không biết ai đã đặt cái tên ấy cho loại lá hình dáng giống như bàn tay tháp bút đặt ngửa. loại lá chịu mưa chịu nắng, rất bền. rất dai. đốt không cháy, để trên đất không

mục. mối mọt không xông- Mái nhà lớp lá trung quân đã rất nhẹ. gọn. thanh, lại thoáng đãng.

Những gì quan sát được ở đây, làm nảy ra một nhận xét. Ông nói ngay:

- Này Đoàn Vũ. thế là cậu đã có được một nhiệm vụ dứt khoát. một khu vực dứt khoát, một chỗ đứng chân dứt khoát, ví như chuyện ăn ở của các cậu. Còn mình thì cứ quay như đèn cù trên suốt hai chục cây số. Tàu Ô một kiểu, Tân Khai một kiểu. Đức Vinh một kiểu. Chơn Thành một kiểu. thật đau đầu nhức óc.

Đoàn Vũ vừa rót nước vừa mỉm cười:

- To trống thì to dùi. ông bà nói đúng phải không anh Tám?

- To trống thì to dùi - Đàm Lê chậm rãi nhắc từng chữ - Ừ trống to thì dùi to, nhưng đâu phải cầm dùi để ngắm dùi. đứng trước trống để ngắm trống. Điều quan trọng là có biết cầm cái dùi to ấy không. cầm như thế nào và đánh như thế nào cho kêu. cho hay. Chiến tranh thật là nghiêm khắc. thật là khó khăn. Cuộc chiến đấu thường xuyên nảy sinh những tình huống éo le. Hồi đầu chiến dịch có trong tay bốn ngàn quân, thằng lữ dù 1 chưa tới hai ngàn. Mình lại dốt, mình chần chừ, do dự. để nó tuột đi. Khi tỉnh lại, nhận ra. thì đã muộn. Giày vò. bứt rứt mãi. Vừa rồi Ở Đức Vinh, thời cơ lại đến. bụng bảo dạ phải vận dụng những kinh nghiệm nóng hổi. những kinh nghiệm cay đắng đã thu lượm được. đánh một trận cho ngon, trước nữa. trả món nợ hồi đầu chiến dịch. sau nữa thoả nổi ấm ức lâu nay. Nhưng đánh xong rồi vẫn thấy tức. nợ trả không đủ, ấm ức văn hoàn ấm ức. Tuy địch có ba ngàn. mình chỉ bốn trăm rưỡi. chênh lệch quá. nhưng nếu mình hiểu địch thật sâu. hiểu mình thật kỹ, thì chắc chắn kết quả trận đánh không phải chỉ có thế.

Cậu thấy không? Thằng Trung đoàn 15 vừa Ở miền Tây lên. lạ nước lạ cái lại soi mặt vào đúng tấm gương của sư 21. đang hoang mang dao động. Nếu không tham lam một cách quá đáng - có lẽ sự thèm muốn thực tế, thiếu thông minh, thiếu linh hoạt. nên đã phân tán lực lượng - Nếu như mình biết sử dụng Trung đoàn 25 thiếu, chặn Trung đoàn 33, kìn chân. bao vây chúng bên phía đông đường 13. tập trung Trung đoàn 65. Trung đoàn 71 bên phía tây. đánh thẳng vào Trung đoàn 15 thì cậu thấy sao hả Đoàn Vũ?

Đàm Lê ngồi thẳng người lại. đôi mắt sắc mở to, ánh lên niềm tin mạnh mẽ:

- Dứt khoát với ba trăm tám mươi tay súng lão luyện của cả hai trung đoàn họp lại. cậu biết rồi đó. quân số ít nên tỷ lệ súng trường cũng rất ít. toàn hoả lực mạnh. bộ đội đang ao ước đánh vận động, kinh nghiệm phong phú. quyết tâm có thừa, làm sao lại không xóa sổ được thằng 15? Xóa tốt chứ, xóa sạch chứ. Và nếu như tiêu diệt được thằng ấy. thì mặt trận Đức Vinh đâu phải như hiện nay!

Đàm Lê đét mạnh vào đùi mình, như trút mọi hối hận xuống đó:

- Vậy là thế nào hở cậu? - Đàm Lê hất hàm hỏi Đoàn Vũ, nhưng ông đã tự trả lời. vẻ chua xót - Thế là lúc có lực lượng đông, sung sức thì phân tán. lúc lực lượng mỏng, ít lại không biết tập trung! Theo cậu thì vì cái gì? Nguyên nhân ở đâu? Tại sao lại như thế? Mình cứ tự hỏi bao giờ đánh được một trận thật hay, thật vừa ý? Bao giờ mình sẽ khôn hẳn lên? Mình không phải là thằng nhút nhát, lười biếng, thiếu quyết tâm, không phải là một cán bộ lần đầu chỉ huy chiến đấu. Vậy thì tại sao hả? Tại sao?

Đàm Lê thở dội lên sau những câu hỏi dồn dập. mặt ông đỏ rần. ông đứng lại giữa nhà, thở dài, gật đầu vẻ tâm đắc. ông hạ giọng - Đoàn Vũ ạ. người ta nói con cá to nhất là con cá chưa bắt được. con thú lớn nhất là con thú chưa bắn được- Với anh em mình thì trận đánh hay nhất là trận đánh chưa đánh. Đúng như thế! Nhưng chừng nào chúng ta chưa trả lời đúng những 'Tại sao? " "tại sao? " trên đây. thì chúng ta vẫn chưa khôn lên được, chưa vượt lên được, chưa đánh được những trận đánh lý tưởng. Như vậy là có dùi, có trống. nhưng không biết đánh. mà đánh lại không kêu phải không? Một trong những cái bí ẩn của chiến tranh, và những thử thách trong chiến đấu là ở chỗ đó.

Đàm Lê bỗng chỉ vào bụng mình. bất giác cười to:

- Cái bầu tâm sự. như người ta thường nói. mình mới rót cho Lê Nhu vài chén, bây giờ rót cho cậu dăm chén - ông vỗ vỗ vào bụng tiếp tục cười - Còn khá đầy cậu ơi!

Suy nghĩ của ông chợt nhảy qua một ý khác:

- Nhưng mà này, cậu nhớ cho, thời cơ trong đánh vận động qua rất nhanh. mỗi thời cơ xuất hiện một kiểu. Còn ở đây. cái Tàu Ô này đang chứa đựng, đang hình thành tất cả những gì chúng ta vừa trao đổi - ông lại cười, xởi lời, bông đùa, pha chút tinh nghịch. trẻ trung- Vậy cho nên anh Ba đừng lo. đừng buồn như tôi nghe "hôn? " Chỉ mong anh Ba mạnh giỏi và biết cách mần ăn thôi hà!

Vừa lúc đó Nguyễn Tính tới. Từ ngoài xa anh đã lên tiếng, giọng kéo dài. vẻ phấn khởi:

- Báo cáo sư trưởng, đồng chí nói chuyện gì vui quá, cho tôi nghe với.

- A, chào chính uỷ, chào nhà lý luận, tôi ba hoa cho thoải mái chút thôi. Thế nào? Nhà lý luận phát hiện được vấn đề gì đặc sắc không? Đã viết được bài nào hay chưa? Thật ở đúng môi trường, đến đúng đối tượng nhé!

ông siết chặt tay Nguyễn Tính rồi ngồi xuống. Đôi môi Nguyễn Tính hơi dẩu ra, mắt nhấp nháy, nửa muốn lim dim. nửa không, giọng có vẻ vừa nũng nịu, vừa trách móc, cái giọng khá nhuần nhuyễn vốn có của anh.

- Báo cáo sư trưởng chúng tôi đang bí ạ.

Đàm Lê ưa thực tế. Tất nhiên ông vẫn coi trọng lý luận. nhưng không phải thứ lý luận quá sách vở. quá cao siêu- ông thích lý luận sáng sủa. gọn gàng, sinh động. thứ lý luận rút ra chính trong thực tế và từ thực tế diễn ra. Ông thích làm nhiều hơn nói. nói được phải làm được. ông cũng không thích những con người kiểu cách quá điệu bộ quá. trong nói năng thường đi quá xa. vòng vèo. nhấn quá mạnh vấn đề này hoặc vấn đề kia theo cảm tính. như người ta nói, hay lên gân- ông chưa kết luận Nguyễn Tính là con người như thế, nhưng theo ông con người Nguyễn Tính có một điều gần như thế, bởi vậy mỗi lần tiếp xúc với Nguyễn Tính, ông rất thẳng thắn, thứ thẳng thắn có pha chút châm biếm, chỉ trích-

Đàm Lê nheo mắt nhìn Nguyễn Tính:

- Một nhà lý luận như anh cũng bí ư? Lý luận chỉ đường cho hành động kia mà.

- Báo cáo sư trưởng, những điều tôi biết. tôi suy nghĩ, tôi được đọc chắc chắn là chưa đủ và chưa sâu, nhưng đem những điều hiểu biết đó. đối chiếu với cuộc chiến đấu ở đây có vẻ như không khớp lắm. Vì vậy nên tôi rất lúng túng trong vận dụng vào thực tế. trong xử trí các tình huống. Là-..

Đàm Lê ngắt lời:

- Hãy nói cụ thể đi. ví dụ như việc gì?

- Báo cáo sư trưởng, đó là vấn đề chốt chặn và vận động -

Nguyễn Tính liếc nhìn Đoàn Vũ. anh thấy Đoàn Vũ đang hút thuốc. vẻ mặt thanh thản, mắt lim dim, tay khoanh trước ngực. Nguyễn Tính quay sang Đàm Lê nói tiếp - Tôi không tán thành quan điểm và chủ trương lấy chốt chặn làm chính. vì lẽ chốt chặn xét đến cùng vẫn là phòng ngự. đã phòng ngự là co thủ. trái với nguyên tắc, trái với tư tưởng quân sự của Đảng.

Đàm Lê gật đầu:

- Tôi chưa tranh luận với anh những vấn đề cụ thể về chiến thuật, chuyện đó ta bàn sau. ừ cứ cho anh đọc chưa nhiều. hiểu chưa sâu như lời anh nói. nhưng tôi hỏi anh, giữa sự hiểu biết chưa sâu như lời anh nói. giữa hiểu biết sẵn có của anh và những thực tế sinh động. phong phú. đa dạng. đang diễn ra trước mặt anh, anh chọn cái nào? Anh căn cứ vào những diễn biến mới mẻ, phức tạp, gay go đang có, vận dụng những nguyên tắc anh nắm được, sáng tạo ra kỹ thuật, chiến thuật và phương pháp mới. Hay anh buộc thực tế phải diễn ra theo sách vở, diễn ra theo những khái niệm và những suy nghĩ chủ quan của anh? Hay anh chỉ làm mỗi việc là so sánh, đối chiếu? - Đàm Lê hơi nghiêng đầu. đôi mắt sắc sảo nhìn Nguyễn

Tính vừa thách thức vừa có vẻ như châm biếm. ông mỉm cười.

Nguyễn Tính chợt thấy lúng túng. Anh hiểu cái nhìn của Đàm Lê. Mặt anh hơi đỏ lên. nhưng anh vội trấn tĩnh. Anh nghĩ rất nhanh- Anh chấp nhận những thách thức của Đàm Lê- Anh dựa vào những khuôn mẫu. anh quyết định đưa Đàm Lê vào trong các khuôn mẫu đó. Tranh luận phải dựa vào nguyên tắc, nắm chắc nguyên tắc. Anh nói dứt khoát.

- Báo cáo sư trưởng. những vấn đề ấy thuộc về lĩnh vực nguyên tắc. thuộc phạm trù tư tưởng. Vận dụng đúng hay sai là biểu hiện có tính đảng hay không có tính đảng.

Nghe Nguyễn Tính nói như vậy. Đàm Lê không cười nữa. Ong bước vào cuộc tranh luận:

- Nguyên tắc? - Đàm Lê nhìn chăm chăm vào Nguyễn Tính -

Anh biết hồi đầu chiến dịch chúng tôi nhận được lệnh thế nào không? "Phải chốt cứng. chặn đứng, không cho một tên, một xe lên hoặc xuống!". Đó cũng là nguyên tắc chứ gì? Chúng tôi đã để cho cái nguyên tắc ấy buộc chặt lấy đầu óc mình, chặt đến mức không dám nhúc nhích cựa quậy_ Kết quả như thế nào, thường vụ đảng ủy và thủ trưởng sư đoàn đã tự phê bình, anh cũng được phổ biến rồi đấy. Khi tỉnh ra, khi khôn hơn một chút, chúng tôi mới hiểu nguyên tắc hoàn toàn không phải là một cái đai sắt trói buộc mình. Nó là khuôn mẫu. là chỗ dựa. nó có tính nghiêm khắc. có sự bắt buộc. nhưng nó có chỗ dựa cho mình tìm tòi suy nghĩ. thậm chí nó

khuyến khích mình sáng tạo. sáng tạo có cơ sở thành công chứ không phiêu lưu, mạo hiểm. Đấy, chúng tôi hiểu nguyên tắc là như vậy. Còn vấn đề tư tưởng quân sự? - Đàm Lê ngồi thẳng người – Nó là một phạm trù nên có những nội dung lớn. Cứ như anh vừa nói. nếu tôi không nhầm. anh đã dùng "tư tưởng quân sự của Đảng "

như một cái "mũ " chụp lên đầu những ai anh cho làm sai tư tưởng quân sự của Đảng. Tôi có cảm tưởng như anh kết tội họ. Có đúng thế không? Và anh là người nắm vững nhất vấn đề hệ trọng đó? Hà

- Đàm Lê nghiêng đầu về phía Nguyễn Tính - Này. cái điều đáng buồn cho chúng ta, cả tôi cả anh. là chúng ta chỉ mới hiểu tư tưởng quân sự của Đảng một cách giản đơn, nông cạn. dù là chúng ta đã bạc tóc. và đã mười mấy năm đánh giặc. Điều đó hơi lạ đấy anh Tính ạ? Sau trận đánh lữ dù 1 không thành công, tiếp theo là cuộc

phản kích liên tục, dữ dội của Sư đoàn 21. Trung đoàn 65 ta đã chịu những tổn thất nặng. Nếu chúng tôi nắm chắc và hiểu sâu lõi cốt tư tưởng quân sự của Đảng, chúng tôi đã mạnh dạn và kiên trì. nếu cần thì tranh luận, để thiết lập một trận địa phòng ngự gồm ba tuyến: tuyến thứ nhất ở Ngọc Lầu, tuyến thứ hai ở ngã ba xóm Ruộng, cống ông Tề, chốt Mỹ, và tuyến thứ ba. tuyến cơ bản ở khu vực Tàu Ô.

Anh nhớ cho, phòng ngự hẳn hoi chứ không phải chốt chặn, thì sao hả? - Đàm Lê lắc đầu - Thì Trung đoàn 65 nhất định không tổn thất đến mức đó, các anh không phải bỏ Bàu Lòng lên Tàu Ô, thế trận chung không đến nỗi gay go như bây giờ. Chúng tôi cũng sợ tiếng "phòng ngự" như sợ lửa! - Đàm Lê thở dài - Sau sự thể khổ tâm và đáng buồn đó. tôi tự hỏi vì sao lại như thế. Qua nhiều đêm dằn vặt, tôi đã tìm ra hai nguyên nhân chính. Một là bản lĩnh chiến đấu còn non kém. tri thức quân sự còn thô thiển. nghèo nàn. hai lý do này có mối quan hệ qua lại với nhau. Hai là sợ cái mũ anh vừa giơ lên đó,anh Tính ạ! Bị úp cái mũ ấy lên đầu thì khốn to rồi! Còn chuyện tính đảng? Tôi cũng đã nghiền ngẫm nát óc- Anh biết không?

Nhiều lần tôi đánh vần thành tiếng như thế này: 'Tờ inh tinh săc tính. đờ ang đang hỏi đảng. Tính đảng! Tính đảng là gì? Nó biểu hiện như thế nào ở người chỉ huy? Tôi lần tìm, lần tìm, tìm mãi. cuối cùng tôi hiểu như thế này: Người chỉ huy có tính đảng cao là người hiểu biết chiến tranh toàn diện, sâu sắc, là người biết cách

đánh thắng địch, biết cách giảm đến mức thấp nhất xương máu của chiến sĩ. Tôi hiểu như thế. Còn anh? Anh hiểu những vấn đề ấy thế nào? Nói cho tôi nghe với nhà lý luận?

Đến đây thì mặt Nguyễn Tính đỏ bừng lên. anh bứt rứt. cựa quậy rồi ngồi thừ người ra.

Trong lúc ở sở chỉ huy trung đoàn, Nguyễn Tính và Đàm Lê trao đổi ý kiến với nhau, thì ở dưới Đại đội 111. Tư lệnh Hoàng Việt đang đi xem hậu cứ của đại đội-

Sau khi làm việc với thủ trưởng Sư đoàn 290 ở gần An Lộc. ông ghé qua Đức Vinh, rồi về sở chỉ huy đã được chuyển xuống địa điểm mới. Họp đảng uỷ mặt trận xong, ông xuống ngay sở chỉ huy Sư đoàn 267. biết Đàm Lê đã đi Trung đoàn 29. ông theo luôn. Trên đường đi. ông có ý định ghé thăm một tiểu đoàn, hay một đại đội

bộ binh. Việc ông vào đúng Đại đội 111 chỉ là tình cờ. Ông đến trong lúc hậu cứ đại đội hết sức vắng vẻ, hỏi đồng chí gác, ông biết anh em đang đi làm việc. ông đi xem hầm hố, nhà cửa, đứng ngắm những tờ báo tường. nhà câu lạc bộ, bàn cát khu vực đại đội chiến đấu. Ông nhẩm tính số hầm, đo chiều dày nắp hầm, bước trên

những đoạn chiến hào đứt quãng có ụ chiến đấu, ra tận hố tiêu. hố tiểu rồi đi vòng xuống bếp.

Côi đang sàng gạo chuẩn bị nấu cơm chiều thì Tư lệnh Hoàng Việt bước vào.

- Chào đồng chí anh nuôi.

Côi ngửng đầu nhìn thấy người cán bộ già, theo sau có chiến sĩ bảo vệ và hai người cán bộ khác. cứ nhìn qua Côi đoán đây là ông cán bộ to, nhưng không biết là ai. Côi lắp bắp:

- Báo... Báo cáo thủ trưởng. mời thủ trưởng lên nhà đại đội. Ở đây là nhà bếp.

Tư lệnh Hoàng Việt xua xua tay. tìm một chỗ ngồi. ông cười:

- Anh em đi công tác hết rồi. Lúc này chắc đồng chí là người chỉ huy cao nhất ở đây chứ gì. Tôi ngồi đây được rồi - ông nhìn Côi thấy Côi còn lúng túng. ông giải thích - Trên đường xuống làm việc với trung đoàn. tôi ghé thăm anh em. thăm đồng chí. có chuyện gì hay đồng chí kể cho tôi nghe với.

Dạ - Côi đã bình tĩnh trở lại. Côi cúi xuống hốt gạo vào sàng, vừa rồi luống cuống quá Côi làm đổ gạo, công việc quen thuộc làm cho Côi tự nhiên hơn

- Dạ báo cáo thủ trưởng. không có chuyện gì hay. Tất cả mọi công việc đều bình thường.

Hoàng Việt lắc đầu. ông vẫn giữ nụ cười đôn hậu:

- Tôi chưa biết ở ngoài trận địa thế nào. chứ mới xem qua nơi ăn chốn ở của các đồng chí. tôi thấy khối chuyện hay rồi - ông chỉ vào mớ gạo Côi vừa sàng xong - Việc đồng chí sàng gạo cũng hay đấy, thóc nhiều làm à?

- Báo cáo thủ trưởng, nhiều thóc, để thế nấu lên đưa ra trận địa. ban đêm anh em không nhìn thấy thóc, ăn vào hại dạ dầy lắm.

- Thế mà đồng chí còn cho không hay? Còn kia nữa - ông chỉ các loại thức ăn Côi đã chuẩn bị - Cá này, măng này, giá đậu này, rau tươi này. anh nuôi có mấy người? Làm sao các đồng chí xoay xở được giỏi thế?

Côi nhìn theo tay Tư lệnh Hoàng Việt. nét mặt hết sức thật thà. Côi mỉm cười:

- Báo cáo thủ trương ở quanh đây có suối, nơi sâu thả câu cắm, một đêm ra thăm vài lần, còn thì tát. đắp từng đoạn tát dần. một tuần vài lần. măng ở đây cũng sẵn, còn đậu hậu cần trung đoàn cấp phát. Không có chuyện gì hay đâu ạ.

- Anh em ăn uống mức này tốt lắm, được bao lâu rồi?

- Báo cáo thủ trưởng được hơn một tháng rồi, từ ngày trung

đoàn nói chốt chặn lâu dài, chốt chặn cho đến khi thắng lợi hoàn toàn trên mặt trận đường 13.

Tư lệnh Hoàng Việt muốn đi sâu hơn nữa, ông hỏi:

- Trung đoàn có gợi ý gì cho các đồng chí không?

- Báo cáo thủ trưởng, trung đoàn có đề ra phải cải thiện ăn ở để đảm bảo sức khoẻ cho anh em, còn cụ thể thì do anh em sáng kiến ra.

Hoàng Việt gật đầu. vẻ bằng lòng. sực nhớ, ông tiếp tục thăm dò:

- Thế đồng chí bảo ở đâu có nhiều chuyện hay?

Côi ngước mắt nhìn Tư lệnh Hoàng Việt. hiểu ra ý thủ trưởng muốn biết. Côi nói như khoe:

- Báo cáo thủ trưởng. Ở ngoài trận địa ác liệt. căng thẳng. nhưng anh em vẫn cải thiện được. Đêm nào không tập kích thì đi phục kích. đạn M-79, lựu đạn Mã lai, mìn mo. gạo sấy. thịt hộp có đều đều Rau tươi kia là để anh em nấu với thịt hộp. ăn khô khó nuốt lắm thủ trưởng ạ. Muốn đánh lâu dài thì phải có sức khoẻ. phải ăn hết cơm. anh em bảo không ai thương mình bằng cơm thương.

- Cơm thương?... Hà.-. Hà... - Hoàng Việt cười to - Đúng đấy đồng chí ạ. nhưng anh em có lo nhiều không? Anh em có đề nghị gì không? Đêm nào đồng chí cũng mang cơm ra cho anh em. chắc

đồng chí biết chứ?

Đôi mắt Côi chớp liền mấy cái. vừng trán hơi cau lại. Côi ngồi im. cố nhớ những gì Côi nghe, Côi biết, Côi nhớ ra rồi, Côi nói nhanh. sợ quên mất: - Báo cáo thủ trương anh em có lo, đánh lâu. quân số hao hụt. đội hình phải thu hẹp lại. mình thu hẹp thì địch có dịp lấn ra. Anh em cũng có phàn nàn là đạn cầu vồng ít quá. Anh em nói. khi địch phản kích. tập trung đông, có đạn cối giọt vào đội hình ngon lắm. hạn chế sức phản kích, khi địch phản kích không được, cũng dồn cục lại thả mấy trái cối xuống đó thì ăn to. Báo cáo thủ trưởng ở ngoài đó, không có loại súng nào bắn tới những chỗ đó. Anh em tiếc.

Hoàng Việt gật đầu. ông định rút bút. mở sổ ghi ý kiến Côi vừa nói, nhưng nghĩ sao lại thôi. ông buộc mình phải nhớ. ông nhìn đồng hồ. lưỡng lự một chút rồi đứng dậy, ông bước tới đặt tay lên vai Côi. lúc này cũng đã đứng lên:

- Cảm ơn đồng chí! Đồng chí kể cho tôi nghe những chuyện hay lắm, tốt lắm. đồng chí cho tôi gởi lời thăm tất cả anh em trong đại đội, bảo anh em đoàn kết, quyết tâm chiến đấu cho tốt, giữ cho

vững. Những lo lắng, băn khoăn của anh em cấp trên đã biết. sẽ có cách bảo đảm cho anh em chiến đấu. à, đồng chí tên gì? Quê Ở đâu?

- Báo cáo thủ trưởng - Côi đứng nghiêm - Tôi tên Trần Văn Côi. quê Ở Tỉnh Gia. Thanh Hóa-

- Bao nhiêu tuổi, đi bộ đội năm nào? Có vợ con chưa?

- Dạ. tôi ba mươi tuổi. đi bộ đội năm sáu sáu. có một cháu trai

Hoàng Việt định hỏi thêm, nhưng thôi không hỏi. hỏi thì không biết bao giờ mới dứt ra được. Mỗi người lính có biết bao nhiêu chuyện. ông ấn mạnh bàn tay lên vai Côi:

- Tôi phải đi đây, không ở lâu nói chuyện với các đồng chí được. Cố gắng nuôi anh em cho tết đồng chí Côi nhé. Chúc đồng chí mạnh khoẻ.

- Rõ!

Côi lúng túng đáp một tiếng. đứng ngẩn ra nhìn theo thủ trưởng. Chợt nhớ Côi chạy theo nắm lấy tay đồng chí chiến sĩ bảo vệ.

- Ai đấy cậu?

- Đồng chí Hoàng Việt. Tư lệnh mặt trận đấy.

Côi giậm chân:

- Chết cha tôi rồi! Vậy mà mình không biết. không có nước mời tư lệnh uống. để tư lệnh ngồi nói chuyện trong bếp, trả lời không đúng điều lệnh - Này. cậu báo cáo với tư lệnh. Trần Văn Côi

Tổ trưởng nuôi quân Đại đội 111 xin nhận khuyết điểm với tư lệnh. Xin hứa làm tròn nhiệm vụ. Cậu nhớ thay mặt mình báo cáo giúp. nghe không.

Cậu chiến sĩ bảo vệ gật đầu lia lịa gỡ tay Côi ra. chạy theo đoàn cán bộ, nhưng Côi vẫn còn dặn với:

- Nhớ báo cáo giúp. nghe không?

Tư lệnh Hoàng Việt đến sở chỉ huy Trung đoàn 29 đúng vào lúc Đàm Lê, Nguyễn Tính. Đoàn Vũ ngồi quanh bàn cát. Chưa vào tới nơi, Hoàng Việt đã vui vẻ lên tiếng:

- Đang đánh giặc mồm đấy à? Cho tôi tham gia với.

Tất cả mọi người đứng dậy, quay lại và đứng nghiêm. Đàm Lê bước lên trước:

- Báo cáo đồng chí Tư lệnh mặt trận. chúng tôi đang thảo luận kế hoạch chiến đấu.

Hoàng Việt nói với Đàm Lê:

- Tôi xuống sư đoàn. định làm việc xong rủ đồng chí cùng đi. té ra đồng chí nhanh chân hơn xuống trước. Nào. tiếp tục đi.

Hoàng Việt ngồi xuống chiếc ghế bằng tre. mọi người ngồi vào chỗ cũ. nhìn bàn cát im lặng. Sự xuất hiện đột ngột của Tư lệnh Hoàng Việt làm mọi người vui mừng. phấn khởi. nhưng ai cũng lúng túng, không biết nên tiếp tục thảo luận như thế nào. bằng chuyện gì trước, để không mất thì giờ và để Tư lệnh nắm được

những vấn đề chủ yếu nhất. Thấy mọi người mất vẻ tự nhiên Hoàng Việt hỏi:

- Các đồng chí đang thảo luận vấn đề gì?

Đàm Lê nhìn Tư lệnh:

- Báo cáo đồng chí Tư lệnh. chúng tôi đang thảo luận vấn đề hình thức và tư tưởng chiến thuật.

- Hay đấy. ai đang có ý kiến. tôi muốn nghe lại vấn đề đó. để chủ nhà nói trước. Đoàn Vũ phát biểu xem nào.

Đàm Lê đưa cái cây chỉ bàn cát cho Đoàn Vũ, rồi vòng tay ôm lấy đầu gối. Đoàn Vũ nhìn bàn cát, anh bắt đầu trình bày những nét cô đọng về địch. về ta. về so sánh lực lượng, về ý định và các

Phương pháp địch đã tiến hành. về thế bố trí của ta. phương pháp đã vận dụng. Anh nhấn mạnh những, đặc thù của địa hình. nhấn mạnh nhiệm vụ trên giao. khả năng của trung đoàn, cuối cùng anh kết luận:

- Báo cáo đồng chí Tư lệnh. chúng tôi đang trao đổi vấn đề: phải chăng ở Tàu Ô chúng ta đang tiến hành một trận chiến đấu

"Phòng ngự" Đang vận dụng tư tưởng và phương pháp chiến thuật phòng ngự? Nếu đúng như vậy thì mọi công tác bảo đảm vật chất phải làm đúng như yêu cầu của hình thức chiến thuật đó đặt ra-

Hoàng Việt lắng nghe. ông thấy đây là vấn đề lý thú. vấn đề khá sâu sắc. ông gợi ý:

- Ừ cứ cho là một trận chiến đấu phòng ngự di. thì sao?

ông đưa mắt hỏi Đoàn Vũ_ Đoàn Vũ nhìn nhanh Tư lệnh, anh

cảm thấy Tư lệnh đã nhìn thấy cái nút. tay anh cũng đã sờ vào đúng cái nút đó. anh lựa câu nói giống như một câu hỏi, để Tư lệnh tập trung hẳn vào vấn đề đó:

- Báo cáo đồng chí Tư lệnh như vậy có phạm vào nguyên tắc

Hoàng Việt hỏi ngay:

- Nguyên tắc gì?

- Báo cáo đồng chí Tư lệnh, có ý kiến nêu lên là trong quân đội ta không có hình thức chiến thuật phòng ngự và không vận dụng hình thức chiến thuật đó trong chiến đấu.

Hoàng Việt nhíu trán, ông hỏi lại:

- Hình thức hay tư tưởng?

- Báo cáo cả hai.

Hoàng Việt giơ ngón tay lên, giọng chậm rãi. rõ ràng:

- Tư tưởng phòng ngự thì không có. tuyệt đối không có. không được phép có- Vì sao? Vì nếu có tư tưởng phòng ngự thì kết cục cuối cùng chỉ là con số không, không hơn không kém. Nhưng trong chiến đấu cụ thể. theo tôi. có những nơi. những lúc phải sử dụng chiến thuật phòng ngự. Đừng lầm lẫn giữa hình thức chiến thuật và tư tưởng chiến thuật, đừng lầm lẫn giữa tư tưởng chiến lược, chiến dịch, chiến thuật và chiến đấu cụ thể- Chúng ta chiến đấu phòng ngự. Những việc các đồng chí đã làm, đang làm ở Tàu Ô không chứng minh được vấn đề đó sao? Các đồng chí nói về nguyên tắc, sợ phạm nguyên tắc. nhưng có một nguyên tắc cuối cùng là phải hoàn thành nhiệm vụ. đó là nguyên tắc cao nhất đặt ra cho những người chỉ huy. Muốn hoàn thành nhiệm vụ. người chỉ huy trước hết, phải xuất phát từ thực tế gay gắt của cuộc chiến đấu. từ so sánh lực lượng, từ cái lõi của mệnh lệnh trên giao, để sáng tạo ra cách đánh, có quyền vận dụng tất cả mọi hình thức chiến thuật. để cuối cùng hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ. Trong chiến đấu nếu cứ máy móc, cứng nhắc, kinh nghiệm chủ nghĩa thì - ông lắc đầu - không thành công.

Hoàng Việt nhìn hết người này, sang người khác. ông bỗng hỏi:

- Nhưng này, cái gì đã làm các đồng chí băn khoăn. lo lắng thế? À- ông cười - Tôi hiểu rồi. các đồng chí sợ phạm nguyên tắc. Sợ phạm nguyên tắc nhưng lại quên mất nguyên tắc cao nhất, nguyên tắc cuối cùng là phải hoàn thành nhiệm vụ. Các đồng chí phải bằng việc làm và kết quả cụ thể. bằng kết quả cuối cùng để chứng minh chứ? Địch không ngồi yên chờ các đồng chí bàn cãi xong mới đánh, đúng không? Phải hành động, phải tổ chức. tổ chức. Những vấn đề trên thì thế thôi, đừng bận tâm nhiều quá- Ta bàn vào cụ thể đi, các đồng chí định làm ăn ra sao nào?

Vấn đề đã rõ, Đoàn Vũ là người phấn khởi nhất. Tư lệnh đã giúp anh trút bỏ hết mọi băn khoăn, suy nghĩ. anh nhìn bàn cát. trình bày tiếp những suy nghĩ của mình:

- Báo cáo đồng chí Tư lệnh. với tương quan lực lượng hiện nay và cả sắp tới, tôi cho một thời gian nữa, chúng ta buộc phải bỏ chốt Mỹ, cống ông Tề lui về khu vực cố thủ cuối cùng ở nam cầu Tàu ô. Hiện nay mỗi tiểu đoàn đang cố gắng duy trì một đến hai đại đội đánh vận động. nhưng một thời gian nữa lực lượng vận động cũng sẽ giảm bớt. có thể không còn khả năng đánh vận động nữa. Các tiểu đoàn sẽ làm nhiệm vụ chốt, giữ đất là chủ yếu. Lúc đó thay cho vận động sẽ là những trận tập kích, đại đội đặc công sẽ là đơn vị chủ yếu tập kích phía sau đội hình của địch.

Đàm Lê ngắt lời Đoàn Vũ:

- Bỏ khi thật bất đắc dĩ, bỏ từ từ và bỏ có chuẩn bị, đồng chí nhớ cho, bọn địch rất mong ta bỏ đất, bỏ tới đâu chúng lấn tới đó.

- Vâng - Đoàn Vũ vẫn bình tĩnh trình bày - Báo cáo thủ trưởng. chúng tôi sẽ bỏ theo cách đó và bỏ khi phải buộc lòng. nhưng chúng tôi chỉ bỏ chốt Mỹ và cống ông Tề. nghĩa là chính diện trận địa phòng ngự, còn hai cạnh sườn thì chúng tôi sẽ không nhường cho địch một thước nào. mà có điều kiện thì phải lấn ra.

Hoàng Việt bỗng đứng dậy: ông thấy Đoàn Vũ đã đề cập đến một vấn đề khá quan trọng. ông đưa tay khuyến khích và hỏi rất gọn:

- Vì sao?

- Báo cáo đồng chí Tư lệnh - Đoàn Vũ chỉ vào bàn cát – Do cấu tạo tự nhiên của địa hình, nên chính diện tiến công của địch rất hẹp- Sau chốt Mỹ là bãi sình. bên phải cống ông Tề từ phía ta nhìn tới là bãi đất hơi nghiêng. Vì những điều kiện đó. địch không thể nào triển khai hết sức mạnh được, buộc phải tiến công theo trục đường và hai bên mép đường sâu vào dăm chục mét. đội hình địch nhất định phải kéo dài. cả hai cạnh sườn buộc phải phơi ra. Tiểu đoàn 17 và Tiểu đoàn 18 của ta phải ép mạnh thường xuyên vào hai cạnh sườn đó. ghìm đội hình địch lại. không cho chúng tự do, thoải mái trườn lên Tàu Ô.

Hoàng Việt gật đầu. ông nhìn Đàm Lê:

- Ý kiến đồng chí thế nào?

Đàm Lê nói ngay:

- Báo cáo Tư lệnh. đồng chí Đoàn Vũ nói rất có lý, rất đúng.

Tôi tin.

- Còn đồng chí Nguyễn Tính? Ý kiến các đồng chí thế nào?

Cả trước khi Tư lệnh Hoàng Việt đến và cho tới lúc này. Nguyễn Tính chỉ ngồi nghe. Anh thấy rõ một cái gì đó tự anh ràng buộc anh đã đổ vỡ trước lý lẽ mọi người đã đề cập. Sự ràng buộc tự anh ngoắc vào mình đó là cái gì. hình thù nó ra sao và ở đâu ra, thì anh chưa có điều kiện suy nghĩ. tìm kiếm. anh thấy không còn lý lẽ nào bác bỏ được cả. nhưng khi nghe Đoàn Vũ trình bày. anh vừa ngạc nhiên, vừa thấy khó chịu. Đoàn Vũ nghĩ nhưng đã không nói với anh. chưa nói với anh. mà đã nói với các thủ trưởng. Nguyễn Tính cảm thấy như mình bị gạt ra ngoài. mặt anh đỏ lên. anh buột ra.

- Báo cáo thủ trưởng. đó là ý kiến của đồng chí Đoàn Vũ, Thường vụ đảng uỷ trong đoàn chưa thảo luận, chưa có ý kiến.

Đàm Lê vội quay lại nhìn Nguyễn Tính, ông ngạc nhiên. Đôi mắt phơn phớt xanh của ông phát ra những suy nghĩ "Anh tự ái. anh ta lại đem nguyên tắc ra, phải chăng anh ta không muốn cùng chịu trách nhiệm với Đoàn Vũ trong trận thử thách này? ", Đàm Lê cau mặt khó chịu, ông hỏi Nguyễn Tính:

- Đồng chí nói như vậy nghĩa là thế nào? Đồng chí không đồng ý với ý kiến Đoàn Vũ. hay đồng chí không muốn chịu trách nhiệm.về ý kiến đó?

- Báo cáo đồng chí sư đoàn trưởng, tôi muốn nói về nguyên tắc.

Đàm Lê cười:

- Lại nguyên tắc - ông nhô cả người ra phía trước, giọng ông to dần - Nguyên tắc gì nào? Nguyên tắc chưa họp Thường vụ à? Sao đồng chí cứng nhắc. máy móc đến mức đó nhỉ? Đồng chí quên rằng cấp trên giao cho Trung đoàn trưởng Đoàn Vũ phải cùng với đảng uỷ, ban chỉ huy. cùng với cả trung đoàn giữ cho được khu vực Tàu Ô Là trung đoàn trưởng, anh ta phải nghĩ tới tất cả mọi chuyện. phải nghĩ tới từng tình huống. từng diễn biến. nghĩ cả tới những trường hợp gay go nhất. Đó không những là quyền hạn mà còn là trách nhiệm chính trị của anh ta. Anh ta chưa trình bày với đảng uỷ thì anh ta sẽ trình bày - đó là nói cho hết lý. chứ tôi không tin Đoàn Vũ mắc phải khuyết điểm đó - thì đồng chí, với tư cách bí thư đảng uỷ đồng chí phải triệu tập cuộc họp, buộc anh ta phải trình bày, và đồng chí. với chức trách chính uỷ. phải lãnh đạo toàn trung đoàn thực hiện những ý định tác chiến đã được thông qua- Đồng chí quên lời đồng chí Tư lệnh vừa nói sao? Để mất Tàu Ô thì chức Trung đoàn trưởng của Đoàn Vũ. chức chính uỷ của đồng chí. chức sư đoàn trưởng của tôi cũng mất. Chúng ta phải ra trước toà án binh- Nếu như ở đây chưa có tòa án binh. thì chúng ta phải ra trước hội nghị Đảng. trước tổ chức Đảng. Đấy là nguyên tắc - Đàm Lê thở dài. mặt ông thoáng buồn. ông nhìn Nguyễn Tính với ánh mắt thương hại. ông nói một cách thẳng thắn. Đồng chí đừng giận, tôi nói thật. đồng chí không hiểu nguyên tắc. Đồng chí nô lệ nguyên tắc. Đồng chí tự ái vặt. đồng chí lẫn lộn giữa Đảng và chính quyền, giữa lãnh đạo tập thể và cá nhân phụ trách. Sách vở nhiều quá đấy. đồng chí ạ! - ông lắc đầu -

Không tiêu hóa. không tiêu hóa...

Đàm Lê ngừng lại thăm dò. ông hiểu Nguyễn Tính. ông thấy mình đã nói hết những gì cần phải nói, không úp mở, không do dự, Có thể nặng quá chăng? Có thể anh ta không chịu được, nhưng cũng cần phải nói như thế. Ông tiếp tục nhìn Nguyễn Tính, ông cố tìm cho anh ta một lối thoát:

- Nếu tôi là anh thì tôi sẽ phát biểu thế này: Báo cáo các đồng chí Tư lệnh. ý kiến của đồng chí Đoàn Vũ cần được nghiên cứu kỹ. bổ sung thêm. Thường vụ chúng tôi sẽ họp bàn ngay và có quyết định cuối cùng. Đề nghị các thủ trưởng tham gia thêm ý kiến. Đấy. tôi sẽ phát biểu như vậy. Còn bây giờ. đồng chí có ý kiến thế nào về lập luận của Đoàn Vũ? Đồng ý hay phản đối? Chúng ta đang ngồi quanh bàn cát, đang cùng nhau tìm cách đánh. Những ý kiến nêu ra chưa phải là nghị quyết, đồng chí hoàn toàn có quyền phát biểu suy nghĩ, quan điểm của mình. vì đồng chí là một trong hai thủ trưởng

trung đoàn chịu trách nhiệm trước cấp trên về nhiệm vụ giữ Tàu Ô đến cùng đấy.

Những ý kiến của Đàm Lê không nặng quá đối với Nguyễn Tính. Anh chịu được, anh nghe hết, càng nghe càng thấm thía. Anh được chuẩn bị qua từng vấn đề đã trao đổi. Những người xung quanh chuẩn bị cho anh, và bản thân anh. anh cũng dần dần thấy rõ những lỗ hổng của mình. thấy rõ điều mà Đàm Lê nói " không tiêu hóa ".

Nhưng điều anh thấy rõ nhất là làm một chính uỷ mẫu mực. đúng với nghĩa. đúng với chức trách là rất khó. Nguyễn Tính ngẩng đầu, nhìn mọi người, ánh mắt dừng lại ở Đàm Lê:

- Báo cáo thủ trưởng và các đồng chí, tôi vừa qua một lớp chỉnh huấn cấp tốc. xin cảm ơn các đồng chí.

Đàm Lê vội vàng chìa tay ra. nắm chặt tay Nguyễn Tính lắc mạnh:

- Thông cảm. chúng ta đều là những đảng viên. cần phải thẳng thắn và trung thực với nhau. Nhưng anh vẫn chưa trả lời vào vấn đề đang đặt ra. Chúng ta bàn vào công việc cụ thể đi. Không kịp đâu.

Nguyễn Tính cười:

- Đồng chí sư đoàn trưởng đã trả lời giúp rồi. Tôi đồng ý. Tôi lo nhất vấn đề quân số và vật chất bảo đảm. Còn chiến thuật và cách xử trí thì như đồng chí Đoàn Vũ đã trình bày. Trên những đường nét

lớn đó, chúng tôi sẽ bàn những vấn đề cụ thể.

Hoàng Việt lắng nghe một cách chăm chú và thú vị. Ý kiến Nguyễn Tính làm ông nhớ lại câu chuyện giữa ông với Côi. ông nói:

- Ý kiến trao đổi của các đồng chí vừa rồi rất tốt. Chân lý ở trong thực tiễn và thông qua đấu tranh. đấu tranh trong tư tưởng. đấu tranh trong thực tế, trong công việc. Điều đó nói thì dễ, nhưng làm được. làm có kết quả tốt rất khó. Lãnh đạo đúng, sắc sảo. là phải khuyến khích. phải động viên, phải bảo đảm cho sáng kiến của cá nhân. của từng tập thể nhỏ phát triển. trên cơ sở nhiệm vụ được giao và trách nhiệm của từng người. Lãnh đạo đúng. lãnh đạo giỏi. là phải đề cao và phát huy trách nhiệm cá nhân - ông xua tay – các đồng chí đừng lầm lẫn giữa trách nhiệm cá nhân và chủ nghĩa cá nhân, hay anh hùng cá nhân. ông dừng lại như muốn nhớ xem mình đã nói những câu gì. nói về vấn đề gì, nên tiếp tục như thế nào, ông nói tiếp. giọng ôn tồn:

- Lâu nay trong các cấp. các đơn vị chúng ta thường có một cái tật có một điều tôi cho không đúng. là lẫn lộn giữa vai trò tập thể và vai trò của những người phụ trách. Sự lẫn lộn đó hoặc chưa hiểu, hoặc cố tình. Trong kiểm thảo. phê bình về một công việc. một trận chiến đấu. trách nhiệm cá nhân không được vạch ra. Không được nhắc đến. Khi nói tới khuyết điểm thì đem từ "chúng ta " thay thế tất cả, đại diện tất cả. "Đảng uỷ chúng ta ". "ban chỉ huy chúng ta", thậm chí "tất cả chúng ta ". Những tập thể được dùng đó như một cái mộc che chở cho những thiếu sót. sai lầm. khuyết điểm. do trách nhiệm của cá nhân. Đã chúng ta" cũng có nghĩa là tất cả. Họ đem khuyết điểm chia đều cho mọi người. thế là hòa cả làng – ông lắc đầu - Cách làm ấy đúng là trái với nguyên tắc của Đảng. không giúp ích gì cho khả năng lãnh đạo tập thể và sức phát triển của trách nhiệm cá nhân. Theo dõi những việc làm của sư đoàn, tôi thấy các đồng chí đã nhận thức ra. bắt đầu sửa đổi. đã có những kết quả nhất định. Cần tiếp tục. Tôi nghĩ nói như vậy là cần thiết, vì nhiệm vụ các đồng chí đang làm là rất gay go- Các mặt trận Tây Ninh. Phước Tuy tạm lắng, Sư đoàn 18. Sư đoàn 25 của chúng đang được củng cố Bộ tổng tham mưu ngụy đang soạn thảo kế hoạch thay quân. Chúng ta chưa biết chúng sẽ thay quân như thế nào. theo cách nào. Nhưng chắc chắn chúng sẽ ném hai Sư đoàn 18 và 25 vào mặt trận này. rút Sư đoàn 5 và Sư đoàn 21, lữ dù 1 về phía sau củng cố. Bọn này bị anh em ta quần cho tơi tả rồi, nhất là Sư đoàn 5 và lữ dù 1 ở An Lộc. Bọn tướng tá ngụy thằng nào cũng mang nặng đầu óc anh hùng cá nhân, tự phụ, chủ quan. Chúng ta phải hết sức cảnh giác những trận đánh đầu tiên của chúng nó. Với hoả lực mạnh số quân đông. với bệnh tật cố hữu. chúng có thể gây cho chúng ta tổn thất và khó khăn. Theo tin tức ta thu thập được, Tàu Ô đã trở thành mối quan tâm đặc biệt của Mỹ - ngụy trên hướng chiến lược này, Prit- uây En và Nguyễn Văn Thiệu cũng hết sức quan tâm. Tàu Ô, qua dư luận trong quân ngụy. qua báo chí và các hãng tin phương tây ở mặt trận. đã trở thành một sự thách đố trong tướng tá ngụy. Chúng treo giải thưởng rất lớn cho sư đoàn nào giải toả được Tàu Ô- Chúng dùng cái ngón quen thuộc đó để kích động tướng tá và binh lính ngụy, làm chiến tranh tâm lý. Như vậy sẽ diễn ra cái gì ở đây?

Ông đưa mắt hỏi từng người. ông nhấn mạnh:

- Chúng nói về Tàu Ô quả không ngoa. chúng đẩy Tàu Ô đến mức đó kể cũng đúng. Vì sao? Vĩ nếu chúng đặt chân được ở Tàu Ô. thì chúng sẽ bước thẳng lên An Lộc. hàng mấy trăm xe tăng. thiết giáp, hàng ngàn xe vận tải của chúng sẽ chiếm lĩnh mặt dường, hàng sư đoàn của chúng sẽ ùn ùn kéo lên. Chúng sẽ biến An Lộc thành một bàn đạp lớn. đẩy chúng ta ra khỏi vùng trung tuyến, tạo thời cơ tiến lên Lộc Ninh, khôi phục lại thế cũ- Tôi nói lại những điều đó có thừa không? Điều đó tuỳ các đồng chí tiếp thu. Tôi nói thế là để nói điều này: chúng ta phải quyết tâm chấp nhận cuộc đọ sức ở Tàu Ô và trong cuộc đọ sức này. chúng ta phải thắng. các đồng chí phải thắng.

ông gật đầu. như xác nhận lần nữa những lời nói đó, ông tiếp, giọng trở nên vui vẻ:

- Trước khi đến đây. tôi có ghé qua hậu cứ một đại đội. tình cờ thôi. nhưng lại đúng là Đại đội 111, đại đội đáy của đáy như đồng chí Đoàn Vũ vừa nói- Tôi đã nói chuyện với đồng chí Côi. tổ trưởng anh nuôi. Những gì tôi thấy được, nghe được ở đó, tôi tin tưởng các đồng chí sẽ thắng ở Tàu Ô. Nhưng nó đòi hỏi chúng ta, chúng tôi và các đồng chí phải tiếp tục giải quyết nhiều vấn đề cho anh em. như vấn đề công tác chính trị. vấn đề công tác bảo đảm vật chất. Anh em lo thiếu người, lo thiếu vũ khí, nhất là đạn cầu vồng các loại Những lo lắng rất đúng. Là một trận chiến đấu phòng ngự. ngoài tinh thần tư tưởng, cách đánh. còn có yếu tố vật chất, nếu như không có nó thì không thể phòng ngự được. đó là công sự. hầm hố. chiến hào, hoả lực. nhất là hoả lực chi viện. hoả lực thông thường và các cơ số đạn đầy đủ dự trữ lương thực. bảo đảm tiếp tế. Đó còn là kế hoạch tiến công bên sườn và phía sau đội hình tiến công của địch. Các đồng chí nhớ rằng. đánh phản kích là tổ chức tiến công bên sườn và phía sau địch là yếu tố hết sức quan trọng, nó góp phần quyết định thắng lợi trong chiến đấu phòng ngự. Về những đường nét chung của diễn biến như đồng chí Đoàn Vũ trình bày. tôi không có ý kiến gì thêm- Chú ng tôi sẽ theo dõi và góp ý tiếp, nếu nhất trí rồi chúng ta phải đi vào những vấn đề cụ thể để bàn từng việc một. giải quyết có kết quả từng việc một. Về công sự. đạn dược, lương thực. phương pháp tiếp tế, các đồng chí bàn, về quân số anh Đàm Lê chú ý ưu tiên, sắp tới có một đội quân bổ sung. không được như yêu cầu. nhưng có- Về hoả lực chi viện tôi sẽ đôn đốc, điều động. Về công tác chính trị anh Phan Nguyên, anh Nguyễn Tính cần đi sâu nghiên cứu. làm sao thật sinh động thiết thực. Tóm lại, mọi người phải bắt tay vào công việc cụ thể. Tuyệt đối không nói suông. không chỉ tay năm ngón.

Hoàng Việt ngửng đầu nhìn lên vòm cây, nhớ xem còn vấn đề gì cần nói nữa không, một lát ông dang tay ra rồi vòng tay lại, hai bàn tay nắm chặt lấy nhau. ông cười:

- Các đồng chí vật nhau với địch ở Tàu Ô. Anh Đàm Lê, anh Phan Nguyên vật nhau với địch từ Chơn Thành lên ngã ba Thanh Bình. Sư đoàn 290 vật nhau với địch ở An Lộc. Chúng tôi vật nhau với địch trên cả mặt trận. Đúng thế không? Những keo vật này đang rất hay, rất hay. đúng như thế. Chúng ta đang tìm cách. nhất định sẽ có cách quật cho chúng đo ván. Được không nào?

- Được ạ!

Tất cả mọi người đều cười vui vẻ. Hoàng Việt gật đầu nhấn đi nhấn lại:

- Thế là ai cũng đang phải vật nhau cả. không ai ngồi không. Trên sẽ có trách nhiệm với các đồng chí, nhưng các đồng chí không được chờ đợi và ỷ lại vào trên. Đồng ý không? Chúng ta giao hẹn với nhau như vậy nhé_

Nguyễn Tính gật đầu trước nhất, anh mỉm cười nghĩ thầm

"Lạt mềm buộc chặt, cụ sâu sắc quá ".