obert Jordan vén tấm màn treo nơi cửa hang, bước ra ngoài. Chàng hít thật mạnh bầu không khí lạnh lẽo của đêm. Sương mù đã tan. Những vì sao hiện rõ. Trời không có gió và bây giờ thì chàng đã ra khỏi cái bầu không khí nóng nực trong hang, nồng nặc khói thuốc và than đun, xông đầy mùi gạo và thịt nấu chín, mùi rượu và hắc ín từ cái vò lớn bằng bộ da thú treo gần cửa, treo nơi cổ, bốn chân dang rộng, rượu trút ra theo một miệng vòi gắn nơi một cái chân và nhỏ giọt xuống đất, làm bụi bậm cũng xông mùi. Bây giờ thì chàng đã ra khỏi cái mùi hương của những loài cỏ, mà chàng không biết tên, treo lủng lẳng thành bó trên trần với những củ tỏi kết thành tràng, xa hẳn mùi vị cay nồng của rượu chát và tỏi, mùi mồ hôi của ngựa và người ráo khô trong những bộ đồ của những người ngồi quanh bàn (mùi chua chua và ngà ngà của mồ hôi người, mùi dịu dịu và ngai ngái của bọt mồ hôi ngựa đã khô ráo và chải sạch). Robert Jordan thở sâu vào lồng ngực hơi đêm mát dịu của miền núi, nghe thoảng mùi thông và sương đọng trên nội cỏ trải dài bên dòng suối.

Sương trở nên nặng hột từ lúc gió xuống thấp, nhưng khi Robert Jordan đứng hòa hoãn nơi đó, chàng nói thầm rằng sáng hôm sau trời sẽ đóng băng.

Chàng đứng đó, thở sâu vào lồng ngục, nghe ngóng đêm thâu, trước hết chàng nghe những tiếng súng xa xôi, kế đó chàng nghe tiếng một con chim cú kêu trong những cành cây ở phía dưới, nơi có khoảng đất dùng làm chỗ tập trung ngựa. Từ bên trong hang chàng nghe tiếng tên du mục bắt đầu cất giọng ca và tiếng đàn ghi-ta nghe nhức tai của hắn.

- Tôi thừa hướng gia tài của cha tôi. Giọng ca gồ gẫm một cách giả tạo, cất cao, nghe khàn khàn và lơ lửng ở đó. Đoạn tiếp tục:

Đó là mặt trăng và mặt trời

Và cho dù tôi lang thang khắp thế giới

Nó không hề tan biến.

Tiếng ghi-ta rung lên trong những tiếng vỗ tay chào mừng người ca sĩ. “Hay lắm”, một giọng nói kêu lên. “Hát bài Catalan nghe đi, chàng du mục”.

- Không.

- Hát chớ, hát chớ, bài Catalan đi!

- Được rồi. - Tên du mục nói và hắn cất tiếng hát giọng ai oán.

Mũi tôi tẹt

Mặt tôi đen

Nhưng tôi vẫn là một thằng người.

- Hoan hô! - Tiếng một người nói - Tiếp tục đi, chàng du mục! - Giọng tên du mục cất lên trong một âm điệu ai oán, bi thảm:

Cảm tạ trời, tôi là dân da đen

Và không phải dân Catalan.

- Ồn quá, - Tiếng Pablo nói - im đi, tên du mục.

Chàng nghe giọng nói đàn bà.

- Ừ. Ồn quá. Đồng chí có thể tập hợp bọn guardia civil lại với cái giọng không đẹp đẽ gì đó.

- Còn một khúc nữa. - Tên du mục nói, và điệu đàn ghi-ta lại bắt đầu.

- Đồng chí có thể giữ nó lại. - Người đàn bà nói với hắn. Cây ghi-ta im bặt.

- Đêm nay, tôi không được tốt giọng lắm. Vậy thì chả mất mát gì. - Tên du mục nói và vén màn bước ra ngoài bóng tối.

Robert Jordan nhìn hắn đi về phía một gốc cây, đoạn bước đến gần chàng.

Tên du mục dịu dàng nói:

- Roberto.

- Tôi đây, Rafael. - Chàng nói. Qua giọng nói của hắn, chàng đoán biết hắn bị rượu hành. Chính hắn đã uống hai ngụm rượu ngải của chàng và cả rượu trong vò, nhưng đầu óc hắn vẫn minh mẫn và lạnh lùng sau bị căng thẳng vì cuộc cãi vã với Pablo.

- Sao đồng chí không giết Pablo? - Tên du mục hỏi thật dịu dàng.

- Sao lại giết hắn?

- Sớm hay muộn gì đồng chí cũng phải giết hắn. Tại sao không chọn lúc này?

- Đồng chí nói đứng đắn chớ?

- Đồng chí tưởng tất cả mọi người mong đợi gì? Đồng chí biết tại sao người đàn bà đuổi cô gái đi? Đồng chí tưởng người ta có thể tiếp tục mãi như vậy sau những gì người ta đã nói hay sao?

- Chính các đồng chí phải giết hắn mới phải.

- Qué va - Tên du mục lặng lẽ nói - Đó chính là việc của đồng chí mà, ba hay bốn lượt gì đó, người, ta tưởng đồng chí sắp giết hắn. Pablo không có ai làm bạn với hắn cả.

- Tôi đã có ý đó - Robert Jordan nói - Nhưng tôi bỏ rơi.

- Chắc chắn là mọi người thấy ý định đó. Mọi người thấy những cuộc sửa soạn của đồng chí. Tại sao đồng chí không thực hiện nó?

- Tôi nghĩ chuyện đó có thể gây khổ tâm cho các đồng chí hay cho người đàn bà.

- Qué va! Người đàn bà mong đợi chuyện đó xảy ra chớ, như một con điếm mong đợi một con chim lạ. Đồng chí trẻ hơn người ta tưởng, yếu quá.

- Có thể.

- Hãy giết hắn ngay bây giờ đi. - Tên du mục nhấn mạnh.

- Đó là hành động sát nhân.

- Càng hay - Tên du mục thấp giọng - Càng ít nguy hiểm. Đi đi. Giết hắn ngay bây giờ.

- Tôi không thể làm như vậy. Tôi chán việc đó và đó không phải là cách hành động cho chính nghĩa.

- Vậy thì khiêu khích hắn đi. Nhưng phải giết hắn. Không cách nào khác.

Trong khi hắn nói, một con chim cú lặng lẽ chuyền qua các cành cây bay xuống trước mặt họ, đoạn bay lên cao, đôi cánh đập nhanh nhưng không gây một tiếng động nào trong sự rình rập, săn đuổi của nó.

- Đồng chí hãy nhìn nó kìa - Tên du mục nói trong bóng tối - Phải như thế đó mới được.

- Và ban ngày thì mù loa trên cây với những con quạ chung quanh chớ gì! - Robert Jordan nói.

- Cái đó thì hiếm lắm - Tên du mục nói - Hoặc là do sự tình cờ. Giết hắn đi, hắn tiếp tục. Trước khi công việc trở nên khó khăn.

- Bây giờ thì cơ hội đã qua.

- Khiêu khích hắn đi - Tên du mục nói - Hoặc lợi dụng sự yên tĩnh.

Tấm mền che cửa hang vẹt ra và ánh sáng tỏa rộng. Một người đang tiến về phía họ.

- Một đêm trời đẹp - Người đàn ông nói bằng một giọng nặng nề khó nghe - Thời tiết sắp sửa quang đãng rồi đây.

Người đó chính là Pablo.

Hắn hút một điếu thuốc Nga. Hắn rít một hơi thuốc và khuôn mặt tròn trĩnh của hắn hiện ra. Dưới ánh sao, người ta phân biệt được tấm thân dình dàng với đôi cánh tay dài của hắn.

- Đừng chú ý tới người đàn bà. - Pablo nói với Robert Jordan. Trong bóng tối, điếu thuốc của hắn lại ánh lên và chiếu sáng trong bàn tay hắn hạ thấp xuống - Thỉnh thoảng bà ta khó tính. Đó là một người bà gan dạ. Rất trung thành với nền Cộng Hòa. - Đầu điếu thuốc đang cháy khẽ rung lên. Hẳn hắn đang ngậm nó ở một bên miệng, Robert Jordan nghĩ - Chúng ta không nên tạo khó khăn. Chúng ta nên đồng ý với nhau. Đừng để ý tới những cuộc cãi vã, - Hắn nói - đồng chí được chào mừng ở đây. Bây giờ, xin miễn lỗi cho tôi - Hắn nói - Tôi phải đi xem họ cột ngựa ra thế nào đây.

Hắn bước đi trong đám cây hướng về phía mép đồng cỏ và họ nghe tiếng một con ngựa đang hí phía dưới.

- Đồng chí thấy chưa? - Tên du mục nói - Bây giờ thì đồng chí thấy chưa? Như vậy là một cơ hội đã đi qua.

Robert Jordan không trả lời.

- Tôi đi xuống dưới kia. - Tên du mục nói, hắn có vẻ không hài lòng.

- Làm gì?

- Qué va, làm gì. Ít ra là ngăn hắn chuồn.

- Hắn có thể đi ngựa từ phía dưới không?

- Không.

- Vậy thì đồng chí hãy tới nơi đồng chí có thể ngăn chận được hắn.

- Angustin đang ở đó.

- Vậy thì hãy nói với Augustin. Cho hắn biết chuyện gì đã xảy ra.

- Angustin sẽ giết hắn bằng thích.

- Càng hay - Robert Jordan nói - Đồng chí hãy lên trên kia và kể lại cho hắn mọi việc đã xảy ra.

- Rồi sao nữa?

- Còn tôi, tôi đi xem xét ở phía dưới, nơi đồng cỏ.

Được rồi. Chàng không thấy được khuôn mặt Rafael trong bóng tối nhưng chàng cảm thấy hắn mỉm cười.

- Bây giờ thì đồng chí nổi khùng rồi đó. - Rafael nói bằng một giọng tán đồng.

- Đồng chí đi gặp Angustin đi. - Robert Jordan bảo hắn.

Robert Jordan lần bước giữa những cây thông, từ cây này sang cây khác, tới mép bãi cỏ nơi ánh sáng của những vì sao làm tan loãng phần nào bóng đêm dày đặc. Chàng đảo mắt nhìn khắp bãi cỏ; trong khoảng cách giữa chàng và dòng suối, chàng thấy bóng đen của những con ngựa. Chàng đếm chúng. Có năm con. Robert Jordan ngồi dưới chân một cội thông, hai mắt hướng về phía đồng cỏ.

Chàng nghĩ, tôi mệt, có thể trí phán đoán của tôi không được sáng suốt lắm, nhưng sứ mạng của tôi chính là vụ cây cầu, và để hoàn tất sứ mạng này, tôi không nên liều mạng một cách vô ích. Đến bây giờ, tôi đã thử để yên cho hoàn cảnh đưa đẩy. Nếu quả thật như lời tên du mục đã nói, rằng bọn họ mong mỏi tôi loại trừ Pablo, hẳn tôi có bổn phận phải làm điều đó. Nhưng tôi không hề cảm nghiệm được điều đó: đối với một người lạ mặt, giết người tại nơi mà sau đó hắn còn cần sự hợp tác của mọi người, đó là một chiến thuật quá kém cỏi.

Người ta có thể chấp nhận điều đó đang lúc hành động, hoặc khi người ta tuân theo một kỷ luật vững chắc. Trong trường hợp hiện giờ, tôi cho rằng tôi đã lầm. Tuy nhiên nó quyến rũ, nó có vẻ đơn giản và nhanh chóng. Nhưng tôi lại không tin điều gì có thể nhanh chóng hay đơn giản như thế trong xứ này, và tôi tuyệt đối tin cậy nơi người đàn bà, người ta không thể biết được bà ta sẽ phản ứng ra sao, trước một hành động tàn bạo như thế. Trông thấy một kẻ nào chết trong một hoàn cảnh tương tự, điều này có thể là rất xấu xa, bẩn thỉu, ghê tởm. Người ta không thể dự liệu được phản ứng của người đàn bà đó. Không có bà ta thì cả tổ chức và kỷ luật cũng không có, và với bà ta, mọi việc có thể tiếp diễn rất tốt đẹp. Điều lý tưởng là bà ta giết hắn, hoặc tên du mục (nhưng hắn sẽ không làm việc đó), hoặc Angustin, tên gác. Anselmo sẽ làm công việc đó nếu tôi đòi hỏi, nhưng lão nói lão chống lại. Tôi tin lão phản đối việc đó và lão đã tín nhiệm tôi, lão tin nơi tôi như người đại diện cho điều lão tin tưởng. Chỉ có lão và người đàn bà là thật sự tin tưởng nơi nền Cộng Hòa, theo như tôi biết được nhưng hãy con quá sớm để biết rõ điều này.

Nhờ đôi mắt chàng đã quen nhìn trong đêm trời sao chàng trông thấy Pablo đang đứng bên cạnh một trong số những con ngựa của hắn. Con ngựa ngưng ăn cỏ, ngẩng đầu lên, đoạn hạ thấp đầu xuống một cách nôn nóng, Pablo đứng tựa người bên con ngựa, di động theo nó dọc sợi dây và vuốt ve lên cái bờm của nó. Con ngựa tỏ vẻ khó chịu với những cái vuốt ve này khi nói đang ăn cỏ. Robert Jordan không thể trông thấy Pablo đang làm gì, cũng không nghe hắn nói gì với con ngựa nhưng chàng biết hắn không rời nó cũng không thắng yên nó. Chàng đứng đó để quan sát, đồng thời cố nhìn rõ vấn đề hơn.

“Con ngựa to lớn, con ngựa giỏi giang và bé bỏng của ta”, Pablo nói với con vật trong bóng tối, hắn đang nói với con ngựa cao lớn. “Mi lớn, mi đẹp, với cái mặt trắng xinh xắn, với chiếc cổ dài cong cong như chiếc cầu cạn trong pueblo [1] ta - Hắn ngừng lời - Nhưng cong hơn và đẹp hơn nhiều”. Con ngựa đứng ăn cỏ, nghiêng đầu xuống một bên để bứt lấy những cọng cỏ, như bị quấy rầy bởi người đàn ông và lời lẽ của hắn. “Mi không phải là một mẹ đàn bà cũng không phải một thằng điên”. Pablo nói với con ngựa. “Con ngựa to lớn, đẹp đẽ, yêu quý của ta. Mi, mi không phải là một mụ đàn bà giống như một núi đá bốc lửa. Mi không là một đứa con gái trọc đầu với những cử chỉ của một con ngựa mới lọt khỏi lòng mẹ, mình mẩy còn ẩm ướt. Mi không chửi rủa, mi không gian dối, mi không nhìn ngắm mọi sự lệch lạc”.

Robert Jordan hẳn lấy làm thú vị khi nghe Pablo nói chuyện với con ngựa, nhưng chàng không nghe được lời hắn nói, bởi giờ đây chàng tin rằng Pablo không làm gì hơn là trông chừng các con ngựa của hắn, và sau khi đã quyết định rằng việc giết hắn không thích đáng gì, chàng đứng dậy và bước trở vào hang. Pablo còn đứng nói chuyện với con ngựa khá lâu. Con ngựa không hiểu được gì về những lời lẽ của chủ. Nó chỉ hiểu được vẻ mơn trớn dịu dàng trong giọng nói của hắn. Suốt ngày nó ở trong vuông đất và nó đói. Nó nhai cỏ một cách nôn nóng trong giới hạn của sại dây, và người đàn ông chỉ quấy rầy nó. Sau cùng Pablo cắm sâu cái cọc xuống và đứng bên con ngựa không nói năng gì nữa. Con ngựa tiếp tục nhai cỏ, hẳn nó yên trí rằng người đàn ông không quấy rầy nó nữa.

---------------------------------

[1] Làng.