ó rất nhiều người trôi dạt gặp gỡ như thế, khiến cho đến tận bây giờ tôi vẫn không thể nào quên được. Tôi còn quen một người, một tử tù thực sự, biệt danh là “Mồm to”.

Hồi đó, tử tù sau khi bị tuyên án phải mang cùm - không phải là đeo xiềng chân, càng không giống loại xích nhẹ dưới năm kilôgam như bây giờ. Cùm chân còn gọi là bảng chân, có đôi chút mùi vị văn vật truyền thống, to sù nặng trịch, đẽo gọt sơ sài, trông hơi giống thanh tà vẹt gỗ trên đường ray, do hai nửa trên dưới hợp thành. Trên thanh tà vẹt ấy khoét ra hai cái lỗ, cùm chặt hai bàn chân của người tù, khiến họ không thể đi lại, thậm chí đứng cũng khó, là công cụ hữu hiệu trong nhà tù. Hai đầu tà vẹt bắt bulông chặt cứng, phải dùng dụng cụ đặc biệt mới vặn ra được.

Loại cùm chân này nhằm ngăn ngừa tử tù tự sát, làm những việc quẫn trí, để bảo đảm đúng cái hôm hành hình theo quy định của luật pháp viên đạn không bị bắn vào không khí.

Mồm to vừa vào phòng giam đã phải mang một cái cùm chân to tướng, khiến lồng ngực tôi như bị đè nặng đến ngạt thở, toàn thân không ngớt nổi gai ốc. Khi ấy, cảnh sát dẫn theo hai lao động viên, là những phạm nhân tội nhẹ đã kết án, có thể tham gia lao động. Cảnh sát bảo họ giúp Mồm to tắm rửa, thay áo rồi cho chân vào cùm. Mồm to nghe cảnh sát nói mấy lời an ủi, tinh thần cũng ổn định phần nào, gật đầu lia lịa. Cảnh sát phân công tôi giúp anh ta viết đơn kháng án, anh ta nhìn tôi thoáng cười, coi như cảm ơn.

Bỗng nhiên cảnh sát phát hiện ra một chiếc bu lông ở cái cùm chân đã biến mất. “Bu lông đâu? Vẫn còn một chiếc nữa cơ mà? Kẻ nào lấy, mau nộp ra đây!” Anh ta hét lên.

Không có ai trả lời.

“Không mau nộp ra à? Lục soát thấy tội nặng gấp đôi, coi như chết chắc!”

Ánh mắt cảnh sát chĩa vào Mắt lác: “Có nhìn thấy cái bu lông không?“

Cường đại ca có vẻ phật ý, thủng thẳng nói: “Cứ tìm đi.”

Đúng rồi, tìm đi! Tìm đi! Tìm đi! Tìm ra thì cắt cổ! Tìm ra thì rút gân chân! Cả đám hùng hổ gào thét, cứ như vô can trong chuyện này, đồng lòng phẫn nộ cùng cảnh sát. Tay cảnh sát hơi dao động, săm soi từng người một lượt, đại khái ước chừng có khuấy mãi lên thì ao nước lại càng đục nên đành việc lớn coi thành việc nhỏ, tự mình tìm đường thoái lui, dẫn hai lao động viên khiêng cái cùm đi mất.

Lát sau, họ lại khiêng một cái khác tới, là một bộ cùm cũ, hình như dùng đã nhiều năm, hai lỗ đút chân lâu ngày mòn vẹt, trở nên rộng hơn, cũng trơn nhẵn hơn, người đeo cùm sẽ dễ chịu hơn.

Thấy Mồm to sắc mặt tươi lên đôi chút, tôi mới hiểu chuyện bu lông là thế nào - chắc chắn lúc nãy có người bực bội bộ cùm mới kia quá, thừa lúc cảnh sát sơ ý đã ngấm ngầm giấu đi.

Tôi không biết ai làm việc này. Mãi đến hơn một năm sau, khi đã rời khỏi cái nơi quỷ quái đó rồi, tôi vẫn không biết ai đã làm, cũng như không biết vô số bí mật ở trong tù, theo luật thì cũng không thể nghe ngóng hỏi han những bí mật này, vĩnh viễn không được nói ra những bí mật ấy. Ví dụ như tôi không biết vì sao trạm gác có tường vây cao đến thế, kéo nhiều mạng điện đến thế, lắp nhiều cửa sắt kiên cố đến thế, ngay một con gián cũng khó lòng chui lọt, vậy mà vẫn có nến, thuốc lá thơm, mì chính, xì dầu, rượu trắng tuồn qua lỗ khóa, thậm chí có cả giũa, đinh, dao, ảnh khiêu dâm, những đồ nghiêm cấm ấy vẫn chui được vào phòng giam. Có nữ phạm nhân còn mang thai ở đây! Chỗ này là một cái ao nước ngầu đục, vĩnh viễn không thể lắng sạch, mọi chuyện bên trong không sao hiểu hết được.