ần hết tháng tám, ánh nắng vẫn oi bức. Dân Mỹ ưa kéo nhau đi tắm nắng, cắm trại vào dịp cuối tuần; nhưng dân Ý thì ngược lại, suốt tuần làm việc bở hơi tai, họ chỉ chờ trông đến lúc rảnh tay. Ngày chủ nhật, đàn ông ưa bắc cái võng nằm sau vườn đánh bạc, nhấm nháp tí rượu cho đời đỡ khổ.

Quý nhất là chiều chủ nhật sống cho riêng mình. Trẻ con đua nhau đi coi chớp bóng, cha mẹ ân ái du dương khỏi bị ai quấy rầy.

Nhưng Lucia Santa chọn đúng ngày này để gài bẫy bắt tại trận vợ chồng Le Cinglata.

Trong nhà chẳng còn ai, Octavia, đứa con gái đã dẫn Sal và bé Lena đi dạo. Vincenzo và Gino đi coi chớp bóng. Lucia Santa ranh tay nghĩ kế.

Đứa con trai cả, cột trụ của gia đình từ ngày cha nó chết đã không biết giữ đúng chức phận, bữa cơm chiều đã mất tăm. Hai đêm qua nó không ngủ nhà. Buổi sáng nó rêu rao nào phải làm việc tới khuya nên ngủ ở chuồng ngựa cho tiện. Nhưng Lucia Santa thấy bộ đồ vía biến mất khỏi tủ, thế là đủ biết ông mãnh nói dối lòi đuôi.

Dĩ nhiên không thể để nó yên. Một đứa con trai vị thành niên chưa có gia đình không thể tự tung tự tác, ngủ hoang hay lang chạ. Nó làm nhục gia phong, làm mọ nó mất mặt với xóm giềng. Phải cho nó một trận.

Ăn bận tề chỉnh, Lucia Santa xăm xăm đi dọc Đại lộ Thứ Mười đến đường 36, nơi có tiệm rượu vợ chồng Le Cinglata. Vừa đi vừa ôn lại những điều phải làm, ồ, con đĩ ngựa, cái mồm soen soét, hai mươi năm trước nó khóc tu tu trong nhà thờ, nguây nguẩy một điều không chịu, hai điều không chịu: "Không không, em chẳng ngủ với đàn ông đâu. Ghê thấy mẹ!"

Con trai, dĩ nhiên không được phép làm nhục gia đình, không thể để nó qua mặt bà, nếu cha nó còn thì bố bảo cũng chẳng dám bỏ nhà đi lang chạ với mụ đàn bà. Lucia Santa chợt run sợ, mường tượng cảnh thằng nhỏ bị anh chồng mọc sừng đâm chết, hay bị đưa lên ghế điện.

Bước vào nhà Le Cinglata, bà chưng hửng. Lão Le Cinglata đang có nhà. Tuy mới ở tù về, nhưng không có vẻ gì xanh xao, thiếu máu.

Bà thấy lòng nặng nghi ngờ. Nếu chồng có nhà thì con bà làm gì tại đây? Có lẽ nào con bà tằng tiu với mụ vợ chỉ là lời đồn đãi vu vơ. Nhưng thoáng trông mặt mụ bà biết tất cả những chuyện ghê gớm là thật hết.

Mụ ăn bận quần áo đen, mặt xương xương đáng ghét. Tuy ít tuổi hơn bà nhưng cũng không thua mấy chút. Có thể nào đã có thuở hai cô gái cùng chơi thân với nhau, thật ngây thơ vô tội.

Lão Le Cinglata lên tiếng trước:

- Chào bà. Mời vào uống với chúng tôi ly rượu ấm bụng. Năm rồi nho tốt lắm. Rượu này chế theo lối Ý chính hiệu.

Hắn nheo mắt:

- Đây không phải thứ rượu tôi bán cho khách đâu, mà chỉ dành cho khách quý.

Mụ vợ tiếp tay rót cho chồng một ly, thân mật nói:

- Nâng chén đi, bà chị.

Giọng tình cảm làm Lucia Santa hơi bối rối. Bà miễn cưỡng nâng chén.

- Nhân tiện tôi qua thăm, tưởng có Lorenzo ở đây giúp bà Le Cinglata bưng rượu mời khách.

Người chồng mỉm cười.

- Không, không, chúng tôi nghỉ chiều chủ nhật. Tối mới bắt đầu bán. Dầu sao chúng tôi cũng chưa đến nỗi như bọn Do Thái.

Lucia Santa đối giọng.

- Ông bà bỏ qua nếu tôi phải nói thẳng, ông bà cũng hiểu tấm lòng người mẹ, chứ thằng Lorenzo nhà tôi còn quá trẻ để làm bồi rượu. Nó chưa biết phán đoán phải trái gì hết. Nghe nói bữa nọ nó đập một ông khách đáng tuổi cha nó. Chọc dân Sicile dễ mất mạng như chơi. Ông Le Cinglata, dĩ nhiên ông cùng biết tất cả những chuyện rắc rối này rồi chứ!

Người chồng xuề xòa - vui vẻ:

- Vâng thưa bà, tôi biết chứ. Cậu Lorenzo tốt lắm. Bà nuôi nấng dạy dỗ cậu thành người Ý đàng hoàng, không chê trách vào đâu được! Chúng tôi biết cậu kiếm được bao nhiêu tiền đều đưa về gia đình. Thưa bà, thời buổi nhố nhăng này, rất ít ai tôi tin và để cho tự do ăn ở nhà tôi. Nhưng cậu Lorenzo thật đàng hoàng, tôi xin bảo đảm với bà như vậy.

Lão ta còn kéo thêm câu chuyện rông dài nếu Lucia Santa không cúp ngang:

- Dẫu sao, nó cũng không phải thánh thần gì. Nó phải nghe lời người lớn. Tôi nói vậy đúng không? Con phải nghe lời mẹ nó hay không. Tôi mới khám phá thấy ở tủ thiếu bộ đồ vía của nó. Ông Le Cingtala, tôi nghĩ có thể ông biết là nó nghỉ đêm ở đây chứ?

Lần đầu tiên mụ Le Cinglata nhảy vào trận:

- Bà chị cho phép tôi góp ý kiến. Lorenzo đã lớn, biết kiếm tiền cho gia đình. Chúng ta đâu còn ở bên Ý. Tôi nghĩ bà chị hơi xưa đấy, kềm ép nó quá có hại. Già néo đứt dây mà!

Nhưng Lucia Santa đáp lễ ngay:

- Thưa bà, thực ra không sao biết nổi rắc rối bọn trẻ gây ra. Bà may mắn không có đứa con nào. Nhưng thua bà, với tôi, con tôi phải ngủ ở nhà cho tới khi có đôi bạn, và không trở thành bợm rượu, hay đi tù, hay lên ghế điện vì đi ngủ hoang.

Mụ Le Cinglata chu chéo như cháy nhà.

- Bà chị nói gì vậy? Có phải bà chị nói chúng tôi không phải người đàng hoàng hay sao? Nhà này không đang chứa con bà chị ư? Bà chị làm gì mà lớn lối quá. Bà chị quê quán đâu ấy nhỉ? Tôi nhớ gia đình họ hàng bà chị đâu có cao sang quyền quý gì đâu? Chồng tôi, bạn nối khố cha nó, không đáng làm bạn với thằng nhỏ hay sao đây?

Lucia Santa mắc kẹt, ấy là phản đối mụ vợ trắc nết chứ đâu phải lão chồng cù lần. Nhưng nói toạc móng heo ra thì nguy hiểm quá. Một anh chồng bị mọc sừng sẽ ăn gỏi cả mụ vợ lẫn tình địch. Bà dịu giọng trở lại:

- Không, không, con tôi được phép làm việc, nhưng không được phép giao thiệp với khách nhậu và không được phép ngủ đêm.

Mụ Le Cinglata cười mỉm.

- Bà chị yên chí, đừng nôn nóng làm gì. Nhà tôi biết con chị ngủ ở đây. Nhà tôi bỏ ngoài tai lời đồn đãi bậy bạ. Ông không tin là vợ ông có thể dan díu với một thằng bé. Trái lại, ông cám ơn nó che chở vợ ông. Ông biếu nó hai chục đồng. Xin bà chị cho tôi biết, chả nhẽ bà chị lại có thể nghe lọt tai những chuyện nhảm nhí vô lý vậy?

Lão chồng, nhìn Lucia Santa lom lom, làm bà ta thấy nhột:

- Không, không, nhưng thiên hạ nói quá nhiều. Cảm ơn Chúa, chồng bà không phải ngu si dốt nát gì!

Đúng lúc đó, Lorenzo xăng xái bước vào, thân thuộc như người nhà, chẳng thèm gõ cửa gì hết. Bà mẹ hiểu ngay mình không nghi oan nó chút nào.

Thằng Larry cười cầu tài kể lại tất cả với mẹ nó về người tình một đêm và lão chồng bị mọc sừng. Họ cùng cười. Nhưng bà mẹ thấy nụ cười lão chồng rất lạ. Nó giả dối, bao hàm sự khinh khi tuổi trẻ. Ôi, con tưởng con lừa được bố là sai bét. Bố đi guốc vào bụng con rồi. Nhưng bố chưa muốn nói đấy thôi. Còn mụ Le Cinglata thì nhìn thẳng vào thằng nhỏ, dâm, gian ra mặt.

Lucia Santa buồn thấy rỗ. Thì ra thằng con mình tuy tốt mã mà lòng dạ chẳng ra chi. Thằng nhỏ làm bộ ngạc nhiên.

- Mẹ, mẹ, tới đây có việc gì đấy. Con không thấy mẹ ở nhà, đã lo.

Bà mẹ biết những gì đã xảy ra. Thằng con không hề nghĩ bà dám đi một mình từ nơi hẻo lánh tới tận ổ. Rồi nó vào nhà thay đồ đi làm. "Thằng nhỏ ma mãnh thiệt".

Bà mẹ cô bình tĩnh:

- À, con. Con dọn đến nhà mới đấy sao? Ông bà Le Cinglata nhận con làm con nuôi? Ở nhà chắc không biết nấu nướng để vừa miệng con? Em con đã xúc phạm con? Con muốn thoát ly?

Larry giả lả:

- Thôi mà mẹ đừng nói đùa. Đã nói với mẹ con tới đây giúp ông bà Le Cinglata một chút, muốn kiếm thêm tí tiền. Chú Le Cinglata còn phải đi hầu tòa, rồi về quê mua nho ép rượu. Mẹ đừng lo gì.

Mọi người cười thoải mái. Riêng ông chồng bị mọc sừng càng thấy khoái được thằng nhỏ gọi mình là chú. Ông chú lên giọng:

- Lucia Santa, tôi coi Lorenzo như chính con tôi. Thật vô phúc vợ chồng chúng tôi hiếm muộn. Tôi cứ vắng nhà luôn hòi ai che chơ vợ tôi đây? Nghề bán rượu khó khăn nguy hiểm lắm, riêng một người đàn bà không sao cáng đáng nối đâu? Phải có thanh niên lực lưỡng trong nhà. Cậu nhà làm việc ban ngày ở Sớ hòa xa; tối tới ở đây cho tới sáng sớm. Cậu phải ngủ lấy sức, chứ ở nhà có nhiều trẻ con chạy ra chạy vô đi tới đi lui. Vậy tôi xin bà cho cậu ngủ lại đây, rất yên tĩnh, mát mẻ. Tôi hoàn toàn nhờ cậy cậu, và tôi không tin những chuyện thiên hạ xì xầm. Một người kiếm tiền cỡ tôi không hơi sức nào lo lắng những chuyện không đâu.

Mọi sự rõ ràng. Bà mẹ thấy đây là anh chồng, là một người Ý hẳn hòi; chỉ vì mê kiếm tiền mà vui vẻ để mụ vợ cắm sừng lên đầu. Mụ vợ thì biết chồng trọng công việc tiền bạc hơn thanh danh vợ, ngoảnh mặt cho vợ mình làm đĩ. Lucia Santa lợm giọng.

Thế mà con bà sống với bọn điếm đàng này thì rồi sẽ chìm đắm tận đầu. Bà mẹ quay sang Lorenzo:

- Thu xếp quần áo rồi về nhà ngay. Mẹ chờ con.

Larry cười gượng.

- Thôi mẹ. Con đi làm năm năm rồi. Con không còn là con nít.

- Tao là mẹ mày. Mày dám chống báng tao trước mặt người lạ sao mày?

Mụ Le Cinglata đổ dầu vào lửa.

- Thôi, đi đi cậu. Đi với mẹ cậu. Cá không ăn muối cá ươn, con cãi cha mẹ trăm đường con hư. Phải nghe lời mẹ chứ cậu.

Bà mẹ tát con một cái thật mạnh. Nó đẩy bà té ngang chiếc bàn bếp.

Vợ chồng Le Cinglata sững sờ, không ngờ câu chuyện nổ lớn. Rắc rối đến nơi rồi. Hai người tíu tít lôi hai mẹ con ra xa.

Lucia Santa cười nhạt:

- A, sướng chưa con, mà đánh mẹ. Cám ơn Trời, thằng cha mày chết rồi. Ông ơi là ông ơi, sao ông không ở đây trông con ông nó đánh tôi đây nè, trời?

Mặt Larry còn in hằn đủ năm ngón tay, nhưng nó hết giận rồi.

- Thôi mẹ. Con đâu có đánh mẹ. Con chỉ xô mẹ ra thôi.

Nó hối hận thấy mẹ nó khóc.

Lucia Santa quay sang vợ chồng Le Cinglata.

- Ông bà đã mát lòng mát dạ chưa? Thôi được rồi. Con tôi có thể ở đây từ bây giờ. Nhưng tôi nói để ông bà hay, tối nay nó phải về nhà. Nếu không, tôi sẽ đi thưa cảnh sát. Nó còn vị thành niên. Tôi sẽ gửi nó vào nhà trừng giới và các người vào tù. Bán rượu cũng tạm cho là được đi, nhưng đừng làm hại con nít. Chúng ta ở Mỹ chứ không còn bên Ý nữa, đúng như bà mới nói.

- Còn mày, mày cứ ở đây với các bạn mày. Tao không muốn đi cùng mày ở ngoài phố. Cứ ở đây cho vui. Nhưng tao nhắc mày tối nay phải ngủ ở nhà. Nếu không thì đi luôn đừng về nhà tao nữa.

Bà đi khỏi. Trên đường, bà nghĩ lan man, "A" muốn làm giàu, bọn chúng không từ bất cứ điều gì. Tiền trên hết. Bọn thú vật. Thế mà bọn nó vẫn nghênh nghênh không biết mắc cỡ là cái quái gì?

Đêm đó, sau khi bọn trẻ đã lên giường, Octavia ngồi uống cà phê với mẹ ở chiếc bàn tròn lớn trong bếp. Vẫn chưa thấy bóng Larry. Octavia hơi sợ khi biết bà mẹ quyết tâm gửi Larry vào Nhà trừng giới. Ngày mai nàng sẽ không đi làm được. Nàng sẽ phải cùng mẹ tới ở cảnh sát Octavia không ngờ bà mẹ dám ra tay mạnh thế!

Có tiếng gõ cửa làm họ giật mình. Octavia ra mở cửa. Một người lạ mặt bảnh bao mặc đồ lớn mỉm cười với nàng, ông ta hỏi bằng tiếng Ý:

- Thưa đây có phải nhà bà Corbo không ạ? Tôi là luật sư của ông bà Le Cinglata có chút việc cần thưa chuyện với bà Corbo.

Octavia mang thêm một ly cà phê.

Người đàn ông nói:

- Thưa bà Corbo, bà đã quá nóng giận với con bà. Bây giờ thiếu gì người nấu, buôn rượu lậu, đâu có tội tình gì? Tổng thống anh minh chúng ta đôi lúc cũng nhâm nhi ly rượu mới làm việc nổi thưa bà, kiếm thêm chút tiền là chuyện thường tình.

- Thưa ông luật sư, ông muốn nghĩ gì nói gì thì nói. Phần tôi, cho ông biết ý kiến của tôi. Con tôi phải ngủ trong nhà với mẹ, với anh chị em nó cho tới khi nó có gia đình riêng. Nó nghe lời tôi thì tốt, nếu không; tôi sẽ gửi nó đến Nhà trừng giới. Khi đủ mười tám tuổi nó sẽ được tự do muốn làm gì tùy ý. Tôi không còn là mẹ nó nữa. Nhưng chừng nào còn vị thành niên, tôi còn có trách nhiệm về nó. Tôi không có con làm ma cô, bạc bịp hay giết người.

Người đàn ông nhìn thẳng vào mặt bà, nói rành rẽ từng tiếng.

- Vâng, chúng tôi xin lĩnh ý bà. Bây giờ, xin bà nghe kỹ một chút. Xin bà đừng vội tới Sở Cảnh sát, vì bất cứ lý do gì. Tôi hứa ngày mai nhất định con bà sẽ ở đây. Thưa bà, mọi chuyện rắc rối coi như giải quyết xong.

- Tối nay...

- Ồ, thưa bà, tôi hơi thất vọng đấy. Trời cũng chẳng bắt cậu nhà về ngay tối nay được. Thưa bà một người mẹ từng trải, như bà tất hiểu cậu nhà hơn chứ. Cậu nghĩ mình đã lớn. Ta đừng làm cậu mất mặt quá mà hỏng việc hết.

Người mẹ chột dạ, gật đầu.

Người đàn ông mau mắn ra về.

Bà mẹ trầm ngâm.

- Mày thấy rõ tao đã cứu "thằng Lorenzo không? Cha, thầy cãi, một bọn hút xương uống máu không tanh, không gớm!"

Octavia bật cười sung sướng:

- Mẹ, mẹ thật dễ nể!

Nàng nhìn mẹ âu yếm, kính phục. Mẹ nàng, một người đàn bà quê mùa mộc mạc, đã không để lộ chút e dè sợ hãi nào, dù bà cho người đàn ông này là một thứ rất nguy hiểm. Mà trái lại, còn tỏ ra rất hách là đàng khác.

Nàng hỏi mẹ:

- Mẹ, thế ngày mai con đi làm được chứ?

- Được chứ con. Chịu khó đi làm. Đừng để mất ngày lương nào. Chúng ta còn nghèo lắm. Những người như chúng ta còn lâu mới mở mày mở mặt được.