ận may đột nhiên mỉm cười với Jo và thả một đồng xu may mắn trên đường đi của cô. Không phải một đồng tiền vàng, chắc chắn rồi, nhưng tôi không nghĩ rằng nửa triệu bạc lại có thể mang lại hạnh phúc thật sự cho cô nhiều hơn là số tiền nhỏ nhoi mà cô có được bằng cách này.

Cứ vài tuần liền, cô giam mình trong phòng, khoác lên người bộ áo viết lách và “cuốn theo cơn lốc”, như cách cô diễn tả, viết cuốn tiểu thuyết của mình bằng cả trái tim và khối óc bởi vì nếu chưa viết xong thì cô không sao tìm được sự thanh thản. “Bộ áo viết lách” của cô gồm một cái tạp dề rộng thùng thình bằng vải len màu đen để cô có thể lau ngòi bút của mình lên đó tuỳ thích và một chiếc mũ cùng chất liệu vải, trang trí bằng một dải ruy băng rất nhộn màu đỏ. Cô dùng cái mũ này giữ tóc khi dọn dẹp mặt bàn để bắt tay vào việc. Cái mũ ấy cũng chính là một tín hiệu cho những cặp mắt săm soi trong gia đình. Những lúc như thế, họ phải giữ khoảng cách, chỉ thỉnh thoảng mới ló đầu vào để hỏi với vẻ quan tâm “Thiên tài đã xuất hiện chưa Jo?”. Không phải lúc nào họ cũng mạo hiểm hỏi câu đó, mà thường quan sát cái mũ để đánh giá tình hình. Nếu cái món phục trang rất biểu cảm này được kéo sụp xuống tận trán thì đó là dấu hiệu cho thấy công việc đang rất chật vật. Những lúc phấn khích, mũ được kéo lệch về một bên. Và khi tác giả thất vọng thì cái mũ bị lột khỏi đầu và vứt xuống đất. Những lúc như thế, kẻ xâm nhập phải lặng lẽ rút lui cho đến khi nào chiếc mũ màu đỏ lại xuất hiện ngay ngắn trên vầng trán thiên tài.

Chắc chắn là Jo không hề nghĩ mình là một thiên tài, nhưng khi bắt tay vào viết thì cô hoàn toàn đắm mình với công việc ấy, gác bỏ hoàn toàn mọi sự, say sưa với một cuộc sống hạnh phúc, không để ý gì đến hỉ, nộ, ái, ố, hay thời tiết xấu đẹp. Cô an toàn và hạnh phúc ngồi trong một thế giới tưởng tượng, đầy những người bạn thân thiết và có thật như bất kì ai bằng xương bằng thịt. Giấc ngủ không ảnh hưởng gì tới đôi mắt cô, cơm canh không hề đụng đũa, ngày và đêm đều trở nên quá ngắn để tận hưởng hạnh phúc chỉ đến với cô trong những lúc như thế, và khiến những giờ phút ấy thật đáng sống, cả khi không mang lại kết quả gì. Cảm hứng thiêng liêng đó thường chỉ kéo dài một hai tuần, rồi cô lại thoát ra khỏi “cơn lốc” của mình, đói meo, thiếu ngủ, cáu gắt hoặc chán nản.

Jo vừa thoát ra từ một trong những trận chiến văn chương như vậy thì có người thuyết phục cô theo Crocker đến dự buổi thuyết trình mà biết đâu qua đó cô sẽ có thêm một ý tưởng mới. Đó là một khoá học dành cho đại chúng, buổi thuyết trình nói về Kim Tự Tháp. Jo khá băn khoăn khi lựa chọn một chủ đề như thế cho nhóm cử tọa, nhưng rồi cô vẫn tiến hành vì cho rằng sẽ khắc phục được một tệ nạn xã hội hoặc thỏa mãn được một ý muốn nào đó bằng cách phổ biến những câu chuyện tuyệt vời về các vị vua Ai Cập cho một nhóm cử tọa mà tư tưởng luôn bận rộn với giá than và bột mì, còn cuộc sống chỉ là cố gắng giải quyết những câu đố còn khó hơn là câu đố về bức tượng nhân sư.

Cả hai đến sớm. Trong khi cô Crocker chỉnh trang lại y phục thì Jo giải khuây bằng cách quan sát gương mặt của những người đến dự. Bên trái cô là hai mệnh phụ, có vầng trán mênh mông, đội những chiếc mũ tương xứng, vừa bàn luận về nữ quyền vừa đan len thoăn thoắt. Xa chút nữa là một cặp tình nhân xuất thân từ tầng lớp dưới, nắm tay nhau một cách thân mật. Rồi một phụ nữ không chồng mặt mày ủ dột đang nhón kẹo bạc hà đựng trong túi giấy. Và một quý ông đứng tuổi đang tranh thủ ngủ gật, phía sau một chiếc khăn tay lớn in hoa sặc sỡ. Bên phải cô, người duy nhất là một cậu trẻ tuổi có vẻ rất chăm học, đang chúi mũi vào một tờ báo.

Đó là một tờ báo ảnh và Jo nhìn bức hình gần mình nhất, vẩn vơ tự hỏi không hiểu hoàn cảnh ngẫu nhiên nào lại cần đến bức hình minh họa đầy kịch tính vẽ một người da đỏ mặc chiến phục, đang ngã nhào khỏi vách đá cùng một con chó sói ngoạm chặt lấy cổ họng anh ta, trong khi hai chàng trai mặt mũi cau có, với bàn chân nhỏ bé và cặp mắt to một cách khác thường, đang đâm chém nhau ở gần đó, và một phụ nữ đầu tóc rối bời đang chạy trốn, mồm há rộng. Lúc dừng lại để lật trang, cậu kia thấy Jo đang nhìn, và với bản tính tốt của trẻ thơ, cậu chìa luôn phân nửa tờ báo cho Jo và nói thẳng tuột:

– Chị muốn đọc à? Đây là một câu chuyện hạng nhất đấy.

Jo mỉm cười nhận lấy vì cô luôn thích mấy chú nhóc. Chỉ một lát sau, cô đã lạc vào cái mê cung thường lệ với các mối tình, bí mật và án mạng, vì câu chuyện này thuộc vào loại văn chương dễ dãi trong đó có quá nhiều thứ tình cảm mạnh mẽ, và khi sức sáng tạo của tác giả cạn kiệt thì một thảm họa ập đến và quét sạch phân nửa số nhân vật, để lại phân nửa hoan hỉ với cái kết cục ấy.

– Tuyệt, phải không? – Cậu bé hỏi trong khi mắt Jo di chuyển đến đoạn cuối cùng.

– Chị nghĩ, em và chị cũng có thể viết như thế này nếu chúng ta cố gắng. – Jo đáp, thấy vui trước sự trầm trồ của cậu kia đối với loại văn chương ba xu này.

– Em mà viết được như thế thì đúng là phúc bảy mươi đời. Người ta nói rằng tác giả kiếm được rất nhiều tiền với những câu chuyện như thế này. – Rồi cậu chỉ vào cái tên S.L.A.N.G. Northbury ghi phía dưới nhan đề.

– Em biết bà ấy à?

– Không, nhưng em đọc tất cả những gì bà ấy viết và em còn quen một người làm việc ở tòa báo.

– Em bảo là bà ấy kiếm được nhiều tiền với những câu chuyện như thế này à? – Jo hỏi, kính cẩn nhìn những dấu chấm than trang điểm dày đặc cho trang báo.

– Em đoán thế! Bà ấy biết rõ độc giả thích cái gì và được trả rất hậu hĩnh.

Lúc đó buổi thuyết trình bắt đầu, nhưng Jo không nghe được gì mấy, vì trong khi giáo sư Sands nói về Belzoni, Cheops, bọ hung và chữ tượng hình thì cô lén ghi địa chỉ tờ báo và mạnh dạn quả quyết sẽ cố giành được giải thưởng một trăm đô-la mà báo tuyên bố sẽ dành cho câu chuyện có tiếng vang. Khi buổi thuyết trình kết thúc và thính giả thức dậy, cô đã hình dung cho mình một tương lai tươi sáng và cô bắt đầu tưởng tượng ra câu chuyện của cô, nhưng vẫn chưa quyết định được là cuộc đấu tay đôi phải xảy ra trước sự kiện cô gái bỏ trốn theo tình nhân hay sau vụ án mạng.

Về đến nhà, Jo không hề đả động đến những dự tính của mình với bất kì ai mà bắt tay vào việc ngay ngày hôm sau, dưới cặp mắt lo lắng của bà mẹ, người luôn không được yên tâm mỗi khi cô con gái “thiên tài tỏa sáng”. Jo chưa từng thử văn phong này trước đó, mà chỉ thỏa mãn với những chuyện tình êm ái cho tờ Spread Eagle. Nhưng việc đọc nhiều loại sách đã giúp ích cho cô rất nhiều trong việc này vì nó đem đến cho cô ý tưởng về cách gây ấn tượng, cốt truyện, ngôn ngữ, và phục trang. Câu chuyện của cô tràn ngập nỗi tuyệt vọng và cùng quẫn mà kinh nghiệm còn khá hạn hẹp của cô đối với những dạng cảm xúc tiêu cực cho phép nghĩ ra; câu chuyện lấy bối cảnh ở Lisbon và kết thúc bằng một trận động đất, một kết cục ấn tượng và hợp lí. Jo bí mật gửi bản thảo đi, kèm theo một ghi chú khiêm tốn rằng nếu câu chuyện không đoạt giải, điều mà tác giả không dám hi vọng, thì cô sẽ rất vui nếu nhận được bất cứ khoản thù lao nào tương xứng với giá trị của câu chuyện.

Sáu tuần chờ đợi quả là quãng thời gian dài, và càng dài hơn đối với một cô gái cần phải giữ kín một điều bí mật. Nhưng Jo đã làm được cả hai và khi cô gần như hết hi vọng còn được thấy lại bản thảo của mình, thì một bức thư bay đến khiến cô muốn nghẹt thở. Khi mở phong thư ra, một tấm ngân phiếu một trăm đô-la rơi trên lòng cô. Trong một phút, cô nhìn tấm ngân phiếu như thể đó là một con rắn, rồi cô đọc bức thư và bật khóc. Nếu như quý ông đáng kính, người đã viết bức thư, biết được rằng mình sẽ đem lại niềm hạnh phúc to lớn đến nhường nào cho một người khác, thì tôi nghĩ, ông ấy sẽ dành trọn thời giờ rảnh rỗi của mình để làm công việc đó. Vì, hơn cả số tiền, Jo đánh giá cao bức thư với nhiều lời động viên. Sau nhiều năm nỗ lực, thật sung sướng khi biết rằng cô đã học được cách làm gì đó, cho dù chỉ là viết một câu chuyện giật gân.

Sẽ khó tìm được thiếu nữ nào hãnh diện hơn Jo. Sau khi đã tĩnh tâm lại, cô đi tìm gia đình, một tay cầm bức thư và tay kia là tấm ngân phiếu, để thông báo tin cô đạt được giải thưởng. Dĩ nhiên mọi người đều rất mừng, và khi câu chuyện được in ra, mọi người đều đọc và hết lời khen ngợi. Nhưng bố cô, sau khi bảo với cô rằng cách hành văn tốt, nội dung truyện mới mẻ và tình cảm, tình tiết li kì, đã lắc đầu và nói một cách rành mạch:

– Con có thể viết tốt hơn thế này, Jo à. Con hãy nhắm cao hơn và đừng quan tâm đến tiền bạc.

– Con thì con thấy tiền bạc là thứ hay nhất trong việc này. Thế chị định làm gì với vận may này chứ? – Amy hỏi, săm soi mảnh giấy đầy sức mạnh với ánh mắt kính nể.

– Đưa Beth và mẹ đi nghỉ ở biển một hoặc hai tháng. – Jo đáp không hề do dự.

– Ôi, tuyệt vời! Nhưng mà thôi, em không dám nhận đâu, như thế thì em ích kỉ quá. – Beth thốt lên. Ban đầu em đã vỗ tay và hít một hơi thật sâu như thể đang tận hưởng làn gió biển, nhưng sau đó em ngừng lại, gạt tấm ngân phiếu mà cô chị phe phẩy trước mắt em sang một bên.

– Thế à, nhưng em sẽ phải đi, chị đã quyết định rồi. Đó chính là mục tiêu mà chị cố gắng làm, và đó cũng là lí do tại sao chị thành công, chị không làm được trò trống gì khi chị chỉ nghĩ đến bản thân mình, vì vậy làm việc vì mọi người sẽ giúp cho chị rất nhiều, em hiểu không? Hơn nữa mẹ cần phải đổi gió một chút, và mẹ sẽ không muốn rời xa em; cho nên em bắt buộc phải đi thôi. Sẽ rất vui khi thấy em trở về tròn trĩnh và hồng hào như ngày trước, có phải không nào? Hoan hô bác sĩ Jo, người luôn chữa khỏi cho các bệnh nhân của cô!

Sau khi thảo luận rất nhiều, họ quyết định đi biển. Và nếu như Beth trở về không hồng hào và tròn trĩnh hơn như ta mong đợi, thì em cũng đã khỏe ra nhiều. Phần bà March, bà tuyên bố cảm thấy mình trẻ lại những mười tuổi. Cho nên Jo rất hài lòng với cách đầu tư số tiền thưởng của mình và lại bắt tay vào việc với một tinh thần phấn chấn, quyết tâm giành được thêm nhiều ngân phiếu nữa.

Cô còn kiếm thêm được vài khoản nữa trong năm đó, và bắt đầu cảm thấy mình là một người quan trọng trong gia đình. Vì qua phép lạ của một ngòi bút “những thứ lăng nhăng” của cô biến thành những tiện nghi cho tất cả mọi người. Cô con gái ngài Công tước đã giúp thanh toán khoản tiền mua thịt, Bàn tay ma giúp mua một tấm thảm mới, và Lời nguyền Coventrys giúp gia đình March mua sắm tạp phẩm và áo quần.

Sự giàu có chắc chắn là thứ được ao ước nhất, nhưng nghèo khó cũng có điểm tốt của nó, và một trong những điều ngọt ngào nhất của nghịch lí này là tâm trạng thỏa mãn đích thực đến từ lao động miệt mài của đôi tay và khối óc. Nhờ có nhu cầu, chúng ta được hưởng phân nửa những phúc lành khôn ngoan, đẹp đẽ và có ích trên đời. Jo vui sướng với hương vị thỏa mãn này, và thôi không ganh tị với những cô gái giàu có hơn. Cô cảm thấy thật thoải mái vì cô có thể đáp ứng những nhu cầu của mình mà không cần phải xin tiền ai cả.

Truyện của cô không gây nhiều chú ý, nhưng chúng lại có thị trường. Được khuyến khích bởi thực tế này, Jo quyết tâm “ra một đòn quyết liệt” để đạt được danh tiếng và tiền tài. Sau khi đã chép lại tiểu thuyết của mình đến lần thứ tư, đọc cho các bạn thân nghe và gửi cho ba nhà xuất bản trong tâm trạng lo lắng và run run, cuối cùng cô cũng tìm được nơi gửi gắm nó với điều kiện là phải rút gọn còn một phần ba và bỏ đi mấy đoạn mà cô tâm đắc nhất.

– Giờ thì con hoặc phải tống nó vào cái bếp lò cho mốc meo ra, tự bỏ tiền ra để in, hoặc cắt xén nó đi cho hợp với gu của người mua và nhận lấy những gì có thể kiếm được từ nó. Danh tiếng là một điều rất tốt nên có trong gia đình nhưng tiền mặt tiện hơn nhiều; vì vậy con muốn họp cả nhà để xin ý kiến về vấn đề quan trọng này. – Jo nói và kêu gọi một buổi họp gia đình.

– Đừng làm hỏng quyển sách của mình, con gái, vì trong ấy chứa đựng nhiều thứ hơn là con nghĩ, và các ý tưởng được phát triển rất tốt. Hãy chờ đợi thời cơ chín muồi. – Đó là lời khuyên của ông bố. Và bản thân ông cũng đã áp dụng đúng như ông đã khuyên, đã nhẫn nại chờ đợi ba mươi năm cho các quả ngọt của ông chín muồi, và không hề vội vã thu hoạch chúng, ngay cả lúc này, khi chúng đã rất ngọt và chín mọng.

– Theo em thì Jo sẽ được nhiều bằng cách cứ thử xem sao hơn là chờ đợi. – Bà March nói. – Ý kiến phê bình là bài kiểm tra tốt nhất cho công việc như thế, vì nó sẽ cho con bé thấy cả những chỗ hay và chỗ dở không ngờ tới, giúp con bé làm tốt hơn lần sau. Chúng ta quá thiên vị. Những lời khen và chê của người ngoài sẽ rất hữu ích, cho dù con nó chỉ nhận được một ít tiền thôi.

– Đúng thế. – Jo nói, nhíu mày lại. – Đúng như thế. Con đã dành bao nhiêu thời gian cho quyển sách này rồi, con thật sự không biết là nó hay hay dở, hoặc tầm thường. Sẽ rất có lợi nếu được những người không thiên vị, tỉnh táo đọc nó, và nói cho con biết cảm nghĩ của họ.

– Nếu là chị thì chị sẽ không bỏ một chữ nào cả; em sẽ làm hỏng câu chuyện mất nếu em làm thế, vì sự hấp dẫn của câu chuyện chính là ở tâm lí hơn là ở hành động của các nhân vật, và sẽ rối tung lên nếu như em không diễn giải được khi em phát triển câu chuyện. – Meg lên tiếng, vì cô tin chắc rằng quyển sách này là quyển tiểu thuyết hay nhất từng có.

– Nhưng ông Allen đã bảo “Hãy dẹp mấy lời diễn giải đi, viết ngắn gọn và kịch tính. Hãy để cho các nhân vật tự kể câu chuyện.”- Jo chen vào, và cúi nhìn bức thư gửi kèm của nhà xuất bản.

– Chị hãy làm như ông ấy bảo đi. Ông ấy biết rõ những gì sẽ được bán ra còn chúng ta thì không. Chị hãy viết một quyển sách hay, nổi tiếng và kiếm càng nhiều tiền càng tốt. Sớm muộn, khi chị có tên tuổi rồi, chị có thể đi theo hướng khác và đưa những nhân vật triết gia và siêu hình vào tiểu thuyết của chị. – Amy nói. Em là người có cái nhìn hoàn toàn thực tế.

– Được rồi. – Jo cười nói. – Nếu như các nhân vật của chị là triết gia và siêu hình thì đó không phải là lỗi của chị, vì chị hoàn toàn không biết gì về những thứ ấy cả, ngoại trừ những gì thỉnh thoảng chị nghe bố nói đến. Nếu như chị có thể cho một vài ý tưởng khôn ngoan của bố vào trong câu chuyện của chị thì càng hay cho chị. Thế nào Beth, em nghĩ sao?

– Em muốn thấy nó được in sớm. – Beth nói và mỉm cười, nhưng chữ cuối cùng được nhấn mạnh một cách vô thức và một cái nhìn đầy khao khát trong đôi mắt không bao giờ mất đi nét thành thật trẻ thơ, khiến tim Jo cảm thấy ớn lạnh, chỉ trong một phút, trước nỗi lo sợ đầy linh tính khiến cô quyết định cần sớm thực hiện cuộc mạo hiểm của mình.

Thế là, với quyết tâm của người Spartan[7], nữ tác giả trẻ tuổi đặt tác phẩm đầu tay của cô lên bàn và hung hăng cắt xén nó không thua một gã yêu tinh nào. Với hi vọng có thể làm vừa lòng tất cả mọi người, cô đã làm theo mọi lời khuyên, và cũng như kẻ đẽo cày giữa đường, cô không thể thỏa mãn được ai cả.

Bố cô thì thích nét siêu hình đã vô tình lẫn trong câu chuyện nên khuyên phải giữ đoạn đó lại, mặc dù bản thân cô không tin tưởng cho lắm. Mẹ cô nghĩ là có hơi nhiều chỗ miêu tả quá; thế thì bỏ, vì vậy gần như tất cả các đoạn như thế đều bị xén đi cùng với nhiều mắt xích cần thiết cho câu chuyện. Meg thích bi kịch, vì vậy Jo đưa vào hàng loạt những cảnh hấp hối để hợp với ý chị gái, trong khi Amy không thích đùa cợt và với thiện ý cao nhất, Jo làm nguội lạnh các cảnh vui vẻ khiến cho đặc điểm u ám của câu chuyện lấn át hẳn. Rồi để kết thúc “đống phế tích” còn lại, cô cắt đi còn một phần ba, và tự tin gửi cuốn tiểu thuyết tội nghiệp đó đi, như thả một chú chim cổ đỏ bay vào thế giới rộng lớn, bận rộn, để thử số phận của nó.

Thật may, câu chuyện được in ra và cô nhận được 300 đô-la, cùng vô số lời khen chê, còn nhiều hơn so với suy nghĩ của cô rằng sẽ bị rơi vào trạng thái hoang mang mà phải mất khá nhiều thời gian cô mới bình tĩnh lại được.

– Mẹ từng bảo rằng ý kiến phê bình sẽ giúp con. Làm sao có thể như thế được khi mà chúng mâu thuẫn đến mức khiến con không biết là con đã viết được một quyển sách đầy triển vọng hay là đã phạm tất cả mười lời răn? – Jo tội nghiệp kêu lên, trong khi lật giở cả đống thư từ mà lúc đem lại cho cô sự tự hào và niềm vui, lúc lại là sự giận dữ và tuyệt vọng. – Ông này thì bảo: “Một quyển sách tuyệt vời, đầy những sự thật, vẻ đẹp và tính đứng đắn. Tất cả thật dễ thương, trong sáng và lành mạnh.” – Nữ tác giả đang hết sức bối rối nói tiếp. – Người kế tiếp lại bảo: “Lí thuyết của quyển sách quá tệ, đầy những tưởng tượng không lành mạnh, những ý tưởng duy linh, và những nhân vật không tự nhiên.” Giờ thì vì con không có một lí thuyết nào cả, không hề tin vào thuyết duy linh, và sao chép các nhân vật từ cuộc sống, cho nên con không hiểu được lời phê bình ấy đúng ở chỗ nào. Một người nữa thì bảo: “Đây là một trong những cuốn tiểu thuyết hay nhất của nước Mĩ từ nhiều năm nay.” (Con biết nhiều tiểu thuyết còn hay hơn). Và người tiếp theo lại quả quyết: “Mặc dù rất độc đáo, được viết một cách mạnh mẽ và nhiều cảm xúc nhưng đây là một quyển sách nguy hiểm.” Không đúng! Người thì chế nhạo, người thì khen hết lời, và gần như tất cả đều khẳng định rằng con đã trình bày một lí thuyết sâu sắc, trong khi con chỉ viết vì thích và vì tiền, ước gì con in quyển sách nguyên vẹn hoặc không in gì cả, vì con rất ghét bị đánh giá sai như thế.

Gia đình và bè bạn an ủi và tán dương rất nhiều. Nhưng đó quả là một thời gian rất khó khăn đối với một Jo nhạy cảm và can trường, người có ý tưởng thật tốt nhưng rõ ràng thực hiện lại chẳng đâu vào đâu. Nhưng điều này rất có ích cho cô, vì những người mà ý kiến có giá trị thật sự đã cho cô những lời phê bình vốn là sự rèn giũa tốt nhất cho một tác giả; và khi nỗi buồn đầu tiên qua đi, cô có thể cười về quyển sách nhỏ bé đáng thương của mình, nhưng vẫn rất tin tưởng ở nó, và cảm thấy mình là khôn ngoan và mạnh mẽ hơn trước những vùi dập đã đến với cô.

– Vì không phải là một thiên tài như Keats, con sẽ không chết vì chuyện đó. – Cô quả quyết nói. – Và bản thân con cũng thấy vui vì những đoạn lấy ra từ cuộc sống thì bị chê là huyễn hoặc hoặc phi lí, trong khi những đoạn mà con nghĩ ra từ cái đầu ngu ngốc của con thì được đánh giá là “vô cùng tự nhiên, nhã nhặn và sống động”. Vậy con sẽ tự an ủi mình với kết quả như vậy và con sẽ bắt tay vào viết quyển nữa khi con thấy sẵn sàng.