Ở đời, muôn sự của chung,

Hơn nhau một tiếng anh hùng mà thôi!

Lê đổ! Chiêu Thống cầu viện nhà Thanh.

Thả sít bắt sộp, người Thanh chực đớp nước Nam, chứ yêu gì Lê, ghét gì Nguyễn (Tây Sơn)! Giá bấy giờ không có vua Quang Trung, thì nước ta ra sao?

Vậy, công giết Nghi Đống, đuổi Sĩ Nghị, quét 20 vạn quân Thanh, tranh giữ tự do và chủ quyền cho Đại Việt thật chẳng kém Trần phá Nguyên, Lê đánh Minh thuở trước.

Vả, muốn mạnh thế nước, rộng bản đồ, vua Quang Trung lại mài nanh, giũa vuốt, luyện tướng, rèn binh, định khôi phục lấy đất Lưỡng Quảng (Quảng Đông, Quảng Tây). Giá ngài thêm thọ, đừng vội ôm chí mà thác, thì nước Nam sẽ lại ra sao?

Ôi, là người đồng thời và ngang hàng với Nã-phá-luân (Napoléon 1er), Quang Trung cũng có thiên tài về quân sự, cũng có thủ đoạn thần tốc trong việc hành binh, cũng có chí hăng, hoài bão lớn… Vậy mà Nã được gửi nắm xương trong đền Invalides để cho người sau viếng thăm ca tụng! Còn Quang Trung? Sự nghiệp oanh liệt phải vùi sâu trong vực thẳm thời gian!

Trèo lên Đống Đa (ở ấp Thái Hà, Hà Đông), trông ra bốn mặt: nào gái, nào trai, nào áo, nào mũ, nào ngựa kéo xe, trâu cày ruộng, gió bụi lưng trời mờ mịt… Vua Quang Trung nào đâu?

Cảm vì thế, tôi viết lại trang sử Quang Trung.

Cẩn chí

TÁC GIẢ