ột buổi chiều tháng Tám, có một người đàn ông đứng trong nhà ga xe lửa tại S... Anh ta đội chiếc mũ nồi màu xám, ống quần nhét vào trong bít tất. Hai vai đeo lủng lẳng bình nước và cái hộp gỗ lớn. Hình như anh ta sắp sửa tiến hành một cuộc leo núi.

Tuy vậy, trong vùng lân cận làm gì có ngọn núi nào đáng leo. Vì thế, người gác cửa thu vé của anh ở cửa ra vào đã nhìn anh với vẻ chế nhạo sau khi anh đi khỏi. Người đàn ông không chút lưỡng lự bước lên chiếc xe buýt đỗ trước nhà ga, và ngồi xuống một chỗ ở cuối xe. Con đường mà chiếc xe buýt chạy qua sẽ đưa hành khách ra khỏi vùng núi non.

Người đàn ông ngồi trên xe tới bến cuối cùng. Nơi anh xuống là một vùng nhiều đồi nhỏ và lũng sâu xen nhau. Vùng đất thấp là những ruộng lúa phân cắt thành từng mảnh hẹp, trong số đó có vài chân ruộng hơi cao trông giống quả hồng vàng, nằm rải rác nom tựa những hòn đảo nhỏ. Người đàn ông đi qua một làng rồi tiếp tục đi về phía bờ biển, đất ở đây chuyển dần thành màu trắng đục và khô hạn.

Đi thêm lát nữa thì đến một vùng không thấy nhà cửa, chỉ có vài khóm phi lao mọc rải rác đó đây. Thế rồi đất chuyển sang một thứ cát mịn, níu lấy chân người lữ khách. Lác đác có mấy nhánh cỏ cằn cỗi in bóng xuống những vũng cát nông choèn. Đôi khi bắt gặp dăm ba khóm cà khẳng khiu như mọc nhầm chỗ trên vạt đất rộng bằng chiếc chiếu. Bốn bề không một bóng người. Xa hơn nữa, phía trước mặt anh là biển cả.

Lần đầu tiên người đàn ông dừng bước. Anh lấy ống tay áo lau mồ hôi trên mặt và nhìn quanh. Anh thận trọng mờ hộp gỗ, lấy ra mấy thanh gỗ tròn đã được buộc lại thành bó để ở ngăn trên cùng. Anh lắp những thanh gỗ đó lại thành một cái cán, và buộc chiếc vợt bắt côn trùng vào một đầu cán. Anh vừa tiếp tục bước, vừa dùng cán vợt đập đập vào các bụi cỏ. Khắp bãi cát, đâu đâu cũng thấy hương vị của biển khơi.

Anh đi thêm một lát nữa mà vẫn chưa nhìn thấy biển. Có lẽ địa thế vùng đất đồi đã chắn mất tầm mắt. Cảnh vật không đổi thay tiếp tục trải dài vô tận. Rồi bất chợt quang cảnh được mở rộng hẳn ra, anh nom thấy một ngôi làng nho nhỏ. Đó là một làng nghèo như bao làng khác, với những mái nhà chặn đá võng xuống nằm túm tụm quanh một chòi canh. Một số nhà lợp bằng ngói đen, một số khác lợp tôn sơn đỏ. Một ngôi nhà lợp tôn, có lẽ, là nhà họp của vạn chài được dựng lên tại ngã tư độc nhất của làng.

Phía bên kia làng chắc còn nhiều đụn cát nữa rồi đến biển. Tuy vậy ngôi làng nom nhỏ mà trải rộng ra tới mức không ngờ. Chỉ có dăm ba vạt đất mầu mỡ, còn phần lớn đất toàn là cát trắng khô cằn. Một vài thửa ruộng trồng khoai tây và lạc. Mùi hôi của gia súc xông lên hòa với mùi của biển. Một đống vỏ hến vỏ sò nát vụn tạo thành một cái gò màu trắng bên lề con đường cát và đất sét, cứng như thể xi-măng. Khi người đàn ông đi vào đường làng, bọn trẻ con đang chơi đùa trên bãi đất rộng trước sân nhà họp của vạn chài, mấy ông già ngồi vá lưới dưới mái hiên võng, và các bà các cô tóc rối bù đang tụ tập trước cửa hàng tạp hóa duy nhất của làng. Tất cả các sinh hoạt ngừng lại trong giây lát khi họ tò mò nhìn anh. Nhưng người đàn ông chẳng thèm để ý. Chỉ có cát và côn trùng mới là tất cả những gì mà anh quan tâm.

Tuy vậy, kích thước của ngôi làng không phải là điều duy nhất đáng ngạc nhiên. Trái với những gì người ta chờ đợi, con đường cứ cao dần lên. Do đây là đường đi ra biển, lẽ ra nó phải thấp xuống mới hợp lẽ tự nhiên. Hay là anh đọc sai bản đồ? Anh thử hỏi thăm một cô gái làng đi ngang qua lúc đó. Cô ta chỉ đưa mắt nhìn xuống đất, rồi hối hả đi như không nghe thấy gì. Thế nhưng đống vỏ sò, những chiếc lưới đánh cá và màu sắc của cát như muốn bảo cho anh biết rằng chắc chắn biển cả nằm gần đâu đây thôi. Thực sự không có hiện tượng gì báo trước sự nguy hiểm.

Con đường mỗi lúc một lên cao dần và hiểm trở; càng đi càng thấy toàn một thứ cát trắng khô cằn.

Nhưng có điều đáng lạ là, những nơi có nhà cửa mọc lại không có vẻ gì cao hơn lên. Chỉ duy có con đường cứ vươn lên cao, trong khi cả xóm làng vẫn nằm nguyên ở độ cao ấy. Không phải chi con đường, mà cả những khoảng đất giữa các ngôi nhà cũng cao dần lên như thế. Tóm lại là, cả ngôi làng như dốc dần lên, trừ nhà cửa là còn nguyên độ cao cũ. Càng đi ấn tượng này càng đập mạnh vào tâm trí anh. Cuối cùng, tất cả các ngôi nhà đều như bị lún trong những hố cát sâu. Mặt cồn cát còn cao hơn cả các mái nhà. Các dãy nhà thì như ngày càng lún sâu hơn vào những hố lõm.

Độ dốc của con đường bất chợt tăng lên. Có lẽ ít nhất phải đến sáu mươi lăm foot [1], cao hơn các mái nhà phía dưới. Kỳ lạ thay, làm thế nào người ta có thể sống được trong những ngôi nhà dưới kia? Anh kinh ngạc suy nghĩ và đưa mắt nhìn xuống một trong những hố sâu. Bất chợt một luồng gió lạnh thổi qua khiến anh ngợp thở, khi anh đi quanh miệng hố. Không gian bỗng mở rộng ra và trước mắt là biển cả cuộn sóng, ngoạm vào bờ biển phía dưới. Anh đang đứng trên đỉnh những đụn cát!

Sườn những đụn cát trông ra biển và nơi ấy do luôn luôn phải hứng những đợt gió mùa nên dựng đứng hẳn lên, nhưng vẫn có nhiều bụi cỏ cằn cỗi mọc ở những chỗ không dốc lắm. Người đàn ông ngoái nhìn làng xóm phía sau, và anh thấy những chiếc hố lớn, những hố này càng gần đỉnh đụn cát càng sâu, và trải thành nhiều tầng lớp hướng vào giữa. Ngôi làng này nằm vắt ngang trên những đụn cát, hay nói đúng hơn, những đụn cát nằm vắt ngang làng xóm. Dẫu sao thì đây cũng là một quang cảnh thực kỳ quái và lạ lùng.

Thế nhưng anh cũng đã đến được chỗ định đến, tức là chỗ những đụn cát. Anh uống vài ngụm nước đựng trong bình, và hít căng lồng ngực - không khí trong lành quá khiến anh cảm thấy ngợp.

Anh có ý định sưu tầm các loài côn trùng sống trong các đụn cát.