ẫn gương mặt đó, gương mặt giống hệt như xưa. Một Marley với mái tóc thắt bím, mặc áo gi-lê, vận chiếc quần bó và đi giày ống; cũng chùm tóc thắt bím đó, chiếc áo khoác dài tới gối tưa cả sợi đó, và cả chòm tóc tua tủa, lởm chởm trên đầu. Sợi xích mà ông ta kéo lê theo được cột thắt lại ở giữa thân người. Đó là một sợi xích dài, quấn quanh người Marley như bím tóc và được kết lên đó (Scrooge có dịp nhìn rất kỹ) những cái hộp đựng tiền, chìa khóa, ổ khóa, sổ cái, chứng thư và những cái ví nặng trĩu làm bằng thép. Cơ thể của Marley trong suốt, do vậy mà Scrooge - trong lúc quan sát và nhìn xuyên qua cái áo gi-lê của ông ta - có thể thấy cả hai cái nút lưng trên áo khoác.

Scrooge thường nghe nói Marley là kẻ “rỗng ruột” - hay nói cách khác, là kẻ không có “lòng” - và mãi đến bây giờ lão mới tin điều đó.

Không, kể cả đến giờ lão cũng không tin điều đó. Mặc dù có thể nhìn xuyên thấu bóng ma và thấy nó đứng ngay trước mặt mình, dù cảm thấy ớn lạnh trước đôi mắt chết chóc lạnh lùng và thấy rõ kết cấu sợi dệt của chiếc khăn tay đang buộc quanh cái đầu và cằm của Marley - điều mà trước đây lão không để ý - Scrooge vẫn hoài nghi, không tin vào các giác quan của mình.

- Sao rồi? - Scrooge hỏi, vẫn chua cay và lạnh lùng như mọi khi. - Anh cần gì ở tôi?

- Nhiều lắm! - Rõ ràng là giọng của Marley, không còn nghi ngờ gì nữa.

- Anh là ai?

- Hãy hỏi, trước kia tôi là ai?

- Thế thì, trước kia anh là ai? - Scrooge lên giọng. - Hiện tại anh là một cái bóng.

Lão định nói “đã xuống âm phủ” nhưng rồi kịp đổi lại.

- Khi còn sống, tôi là cộng sự của anh: Jacob Marley.

- Anh có thể ngồi xuống được không? - Scrooge hỏi, ngờ vực nhìn bóng ma.

- Được.

- Vậy hãy ngồi xuống đi.

Scrooge hỏi thế vì không biết liệu một hồn ma trong suốt có thể ngồi được không và trong trường hợp không thể, hẳn nó sẽ phải lúng túng đưa ra một lời giải thích nào đó. Tuy nhiên hồn ma đã ngồi xuống đối diện với lò sưởi, như thể ông ta vẫn quen làm việc này.

- Anh không tin tôi. - Hồn ma nhận xét.

- Tôi không tin. - Scrooge trả lời.

- Nếu không tin vào các giác quan, liệu anh còn biết lấy gì làm bằng chứng cho sự hiện diện của tôi?

- Tôi không biết. - Scrooge đáp.

- Tại sao anh lại nghi ngờ các giác quan của mình?

- Bởi vì, - Scrooge nói. - chỉ một điều nhỏ nhặt cũng có thể ảnh hưởng đến chúng. Một chút khó ở trong dạ dày cũng khiến chúng đánh lừa ta. Biết đâu anh chỉ là kết quả của món thịt bò ăn không tiêu, chút mù tạc cay nồng, vụn phô mai hay một mẩu khoai tây nấu chưa kỹ. Chuyện này có vẻ là do món nước xốt thịt gây nên hơn là hồn ma bóng quế, cho dù anh có là ai đi nữa!

Scrooge vốn không có thói quen bông đùa, cũng như ít khi nào tận sâu trong lòng lão cảm thấy mình có chút hài hước. Sự thật là lão đang cố chứng tỏ mình đủ thông minh để đánh lừa sự tập trung của bản thân và kiềm chế nỗi khiếp đảm, bởi giọng nói của hồn ma đã khuấy động đến tận xương tủy của lão.

Tình cảnh ngồi nhìn chằm chặp vào đôi mắt đờ đẫn, bất động của hồn ma trong im lặng quả là điều thật tệ hại đối với Scrooge. Bản thân sự hiện diện của chính hồn ma cũng đã tạo nên một cái gì đó thật hãi hùng. Dù lão không cảm nhận được nhưng sự thể vẫn rành rành ra đó; và tuy hồn ma ngồi im hoàn toàn bất động song tóc tai, quần áo và những tưa sợi trên người nó vẫn phất phơ như thể hơi nước nóng đang bốc lên trên bếp lò.

- Ông có thấy cái tăm này không? - Scrooge hỏi, nhanh chóng trở lại cuộc phản kích của mình với ý nghĩ vừa lóe lên, mong sao có thể đánh lạc hướng cái nhìn trơ lạnh của hồn ma.

- Có. - Hồn ma trả lời.

- Nhưng ông đâu có nhìn nó? - Scrooge nói.

- Vậy mà tôi vẫn thấy đấy. - Hồn ma đáp.

- Được, - Scrooge đáp. - tôi đành phải chấp nhận chuyện này và chịu cảnh bị quấy rầy trong suốt quãng đời còn lại bởi vô số yêu tinh, toàn bộ là tác phẩm do tôi sáng tạo. Láo! Nói cho ông biết! Láo toét!

Lập tức hồn ma hét to nghe thật kinh khiếp trong khi rung mạnh sợi xích tạo nên một thứ âm thanh hãi hùng và sầu thảm đến nỗi Scrooge phải bám chặt vào ghế cho khỏi ngã. Nhưng lão càng khiếp đảm hơn gấp bội khi hồn ma tháo cái dải khăn buộc quanh đầu, như thể nó đang cảm thấy nóng bức, khiến cho hàm dưới của nó trễ xuống tận ngực!

Scrooge khuỵu hẳn xuống gối, dùng cả hai tay che lấy mặt.

- Xin hãy rủ lòng thương! - Lão nói. - Hỡi ma quỷ chết chóc, tại sao ngươi lại quấy nhiễu ta?

- Hỡi con người lọc lõi kia! - Hồn ma trả lời. - Ông đã tin ta hay chưa?

- Có, tôi tin. - Scrooge đáp. - Tôi phải tin. Nhưng tại sao các linh hồn lại đi lại trên thế gian và tại sao họ lại tìm đến tôi?

- Tất cả mọi con người, - Hồn ma đáp, - đều phải để cho linh hồn của mình trải rộng ra với mọi người, được đi lại khắp nơi; nếu không làm được điều đó khi họ còn sống, linh hồn của họ sẽ bị kết án sau khi chết. Nó buộc phải lang thang khắp dương gian - Ôi, khổ thân tôi chưa! - và chứng kiến những gì mà lẽ ra nó đã có thể chia sẻ với mọi người khi còn sống, dù là hiện tại không thể, để trải nghiệm hạnh phúc!

Hồn ma lại khóc rống lên, giật lấy cái xích lắc mạnh và vặn vẹo hai bàn tay mờ ảo của mình.

- Ông bị cùm à, tại sao thế? - Scrooge run rẩy nói.

- Tôi phải mang sợi xích mà tôi đã rèn cho mình khi còn sống. - Hồn ma đáp. - Tôi đã tạo nên từng mắt xích một, từng đoạn một; tôi đã tự trói buộc mình và cũng sẽ phải tự mang lấy nó. Ông thấy những gì tạo nên nó có lạ không?

Scrooge càng lúc càng run rẩy.

- Ông có biết, - Hồn ma tiếp tục. - trọng lượng và chiều dài của sợi dây rắn chắc mà ông đang vác không? Cách đây bảy kỳ Giáng Sinh, nó đã nặng và dài y hệt thế này. Kể từ đó, ông đã không ngừng dốc sức rèn thêm cho nó đấy. Quả là một sợi xích khổng lồ!

Scrooge liếc nhìn xuống thân hình của mình trên sàn nhà, cứ nghĩ sẽ thấy nó bị quấn quanh bởi một sợi xích sắt dài đến năm mươi hay sáu mươi sải[16]. Thế nhưng lão chẳng nhìn thấy gì cả.

[16] 1 sải = 1,82 mét.

- Jacob. - Lão khẩn nài. - Lão Jacob Marley, hãy nói tiếp đi. Hãy kể cho tôi nghe nữa đi, Jacob!

- Ebenezer Scrooge, tôi không có gì để cho anh cả. - Hồn ma đáp. - Tất cả là từ những cõi khác, được chuyển tải bởi những sứ giả khác nhau, đến những con người khác nhau, vả lại tôi cũng không thể nói cho anh biết mình sẽ làm gì. Tôi chỉ có thể nói thêm với anh một điều là tôi không thể nghỉ ngơi, lưu lại hay nấn ná ở bất kỳ nơi đâu. Khi còn sống, linh hồn tôi chẳng rời phòng tài vụ lấy nửa bước - Hãy chú ý lời tôi! - tôi chưa từng bước ra khỏi cái xó xỉnh chật hẹp quay cuồng với tiền bạc của chúng ta; nên giờ đây trước mắt tôi là những hành trình đầy mệt mỏi, chán chường!

Những lúc suy tư, Scrooge thường có thói quen đút hai tay vào túi quần. Trong lúc ngẫm nghĩ về những gì hồn ma vừa nói, lão cũng bỏ tay vào túi quần tuy vẫn quỳ y như thế, không ngước mắt lên.

- Hẳn ông đã rất buồn chán, Jacob. - Scrooge nhận xét bằng cái giọng sặc mùi công việc, mặc dù có hơi nhún nhường và tỏ vẻ tôn trọng.

- Buồn chán! - Hồn ma lặp lại.

- Chết đã bảy năm rồi, - Scrooge trầm ngâm. - và cứ mãi vất vưởng như vậy!

- Suốt cả thời gian đó, - Hồn ma rên rỉ. - không nghỉ ngơi, không chút thanh thản, không ngớt đớn đau vì hối hận.

- Ông đi lại có nhanh không? - Scrooge hỏi.

- Bằng đôi cánh của gió. - Hồn ma đáp.

- Hẳn ông đã bay qua rất nhiều vùng đất trong suốt bảy năm qua? - Scrooge nói.

Nghe thấy thế, hồn ma lại rống lên, lắc mạnh chuỗi xích kêu lanh canh thật đáng sợ giữa cái im lặng chết chóc của đêm khuya đến nỗi cả khu phố hẳn phải lấy làm phiền.

- Ôi, giam cầm, giới hạn và hai vòng xiềng xích, - Hồn ma rống lên. - phải chịu giày vò triền miên, nỗ lực ròng rã trong suốt thời gian dài như thế này sau khi chết đi mà không biết rằng sự sống trên thế gian rồi sẽ trôi vào cõi vĩnh hằng nếu điều tốt đẹp chưa kịp dưỡng nuôi, phát triển. Cũng như không biết rằng bất kỳ linh hồn Ki-tô nào làm được những việc tốt trong phạm vi nhỏ bé của mình, bất kể đó là việc gì, đều hiểu cuộc sống ở trần gian là vô cùng ngắn ngủi để theo đuổi của cải vô nghĩa. Và cũng không biết rằng không có sự hối tiếc nào có thể sửa chữa lỗi lầm cho một người đã sử dụng sai cơ hội của đời mình! Vậy mà tôi đã là thế đó! Ôi, tôi đã sống như thế đó!

- Nhưng lúc nào ông chẳng là một người kinh doanh giỏi, Jacob. - Scrooge ngập ngừng nói, và bắt đầu nghiệm đến chính mình.

- Kinh doanh! - Hồn ma hét lớn, tiếp tục vò đầu bứt tai. - Con người mới là công việc kinh doanh của tôi; quỹ phúc lợi mới là công việc kinh doanh của tôi; hoạt động từ thiện, lòng trắc ẩn, sự độ lượng và tính nhân đức mới là công việc của tôi. Những thương vụ làm ăn trước kia chỉ đáng một giọt nước trong toàn thể đại dương những việc phải làm của tôi!

Hồn ma đưa cả cánh tay nhấc cao sợi xích lên, như trưng ra nguyên nhân của sự đau khổ vô ích rồi ném nó xuống đất trở lại.

- Năm tháng trôi qua, cứ vào mỗi dịp này, - Hồn ma nói. - tôi phải chịu đựng nhiều đau đớn nhất. Tại sao ngày trước tôi lại đi ngang mọi người mà mắt cứ nhìn cắm xuống, chẳng bao giờ ngẩng lên nhìn ngôi sao phước lành đã dẫn dắt những con người khôn ngoan hướng đến nơi nương náu tồi tàn nọ[17]! Chẳng có lấy ánh sáng từ ngôi nhà nghèo khó nào đưa lối cho tôi!

[17] Tương truyền khi Chúa Jesus vừa chào đời thì xuất hiện một ngôi sao rực rỡ. Ánh sáng tỏa ra mấy trăm dặm còn nhìn thấy. Từ phương Đông xa xôi, có ba đạo sĩ (magi, hay nhà thông thái) được mặc khải rằng cứ lần theo ánh sáng ngôi sao mà tìm tới thì chắc chắn sẽ gặp phép lạ. Ngôi sao ấy luôn ở phía trước họ, dẫn đường cho họ đến Bethlehem và cuối cùng ngôi sao dừng lại ngay đúng ở nơi mà Jesus đã giáng sinh - trong một hang đá nhỏ, nơi máng cỏ của những mục đồng chăn chiên.

Các đạo sĩ ở phương Đông đã nhận ra một vì sao lạ; nhưng chính Herod và dân cư ở Jerusalem lại không nhìn thấy. Các đạo sĩ nhìn thấy ánh sao và biết rằng “Vua của dân Do Thái mới giáng trần”; còn dân của Chúa, bao năm mong chờ Đấng Cứu thế lại không nhận ra điều gì cả. Các đạo sĩ từ phương Đông đã đến để triều bái Người; còn Herod lại dò hỏi để tìm cách giết Người. Cái nghịch lý của ánh sao là như thế. Ánh sao đó xuất hiện cho những người thành tâm thiện chí, soi đường cho những người khát khao muốn tìm chân lý; nhưng ánh sao đó lại biến mất trước những người chỉ mải mê xây dựng “ngai vàng” cho cuộc đời mình.Scrooge mất hết tinh thần khi nghe những gì hồn ma nói. Lão càng lúc càng run lẩy bẩy.

- Hãy nghe tôi! - Hồn ma nói lớn. - Thời gian của tôi đã sắp hết.

- Vâng, ông hãy nói đi. - Scrooge khẩn khoản. - Nhưng xin đừng hà khắc với tôi! Cũng đừng khách sáo, Jacob! Tôi xin ông đấy!

- Tôi chẳng thể nói cho ông biết vì sao tôi có thể xuất hiện trước mặt ông trong bộ dạng này. Mỗi ngày, tôi đã ngồi cạnh ông trong vô hình không biết bao nhiêu lần.

Thật là dễ sợ. Scrooge rùng mình, tay gạt mồ hôi trên trán.

- Tôi có ăn năn cũng đã muộn. - Hồn ma tiếp tục nói. - Tôi đến đây đêm nay để báo cho ông biết rằng, ông vẫn còn một cơ hội để tránh khỏi số phận như tôi. Một cơ hội và một niềm hy vọng từ tôi, Ebenezer ạ.

- Ông lúc nào cũng là bạn tốt của tôi. - Scrooge nói. - Cảm ơn ông!

- Sẽ có ba linh hồn đến viếng thăm ông. - Hồn ma tiếp tục.

Scrooge gần như thất sắc khi nghe hồn ma nói thế.

- Đó mà là cơ hội và hy vọng mà ông vừa nói ư, Jacob? - Lão ngập ngừng hỏi.

- Đúng thế.

- Tôi... tôi nghĩ có lẽ mình không nên... - Scrooge nói.

- Nếu không có họ, - Hồn ma nói. - ông sẽ không thể tránh khỏi vết xe đổ của tôi. Linh hồn thứ nhất sẽ đến gặp ông vào sáng sớm mai, khi chuông điểm một giờ.

- Tôi không thể gặp cả ba cùng một lúc và chấm dứt nhanh chuyện này sao? - Scrooge gợi ý.

- Linh hồn thứ hai sẽ đến gặp ông trong đêm kế tiếp, cũng đúng giờ đó. Và linh hồn thứ ba sẽ xuất hiện vào đêm sau nữa, khi chuông đồng hồ điểm xong tiếng thứ mười hai. Ông sẽ không bao giờ gặp lại tôi nữa; vì bản thân mình, hãy nhớ những gì đã diễn ra giữa chúng ta!

Vừa nói, Hồn ma vừa cầm lấy chiếc khăn trên bàn, buộc quanh đầu như cũ. Scrooge biết được nhờ nghe tiếng lốp cốp va vào nhau của hai hàm răng khi hồn ma dùng dải băng cột lại đầu, cố định cái hàm dưới lại. Lão mạo hiểm ngước mắt lên lần nữa, trông thấy vị khách siêu nhiên đang đứng thẳng trước mặt mình, quanh thân người và khắp cánh tay ông ta bị trói bởi dải xích sắt.

Hồn ma đi giật lùi ra xa, và cứ mỗi bước nó đi, cánh cửa sổ lại hé ra một chút. Khi nó đến sát bên thì cửa sổ đã mở rộng.

Hồn ma ra hiệu gọi Scrooge đến gần, và lão làm theo. Khi chỉ còn cách nhau hai bước chân, hồn ma Marley giơ cao bàn tay, ý bảo lão đừng tiến lên nữa. Scrooge đứng lại.

Scrooge dừng lại chẳng phải do ngoan ngoãn mà bởi ngạc nhiên và khiếp đảm, từ khi Marley giơ tay ra hiệu, lão bỗng nghe thấy có những âm thanh náo động không trung: những tiếng kêu thống khổ, ăn năn; những lời khóc than và nguyền rủa bản thân. Sau khi lắng nghe trong giây lát, hồn ma cũng hòa vào giai điệu đau thương đó và trôi vào bầu trời đêm lạnh lẽo.

Scrooge đi theo đến cửa sổ, lòng hiếu kỳ khôn xiết. Và lão nhìn ra bên ngoài.

Trong không trung đầy rẫy những hồn ma đang lang thang đó đây, vội vã không ngừng và than khóc thảm thiết. Ai ai cũng mang những sợi xích như hồn ma Marley, một số ít (có thể là các quan chức nhà nước tội lỗi) bị xiềng dính vào nhau, chẳng ai được tự do. Trong số đó có những người Scrooge từng biết khi họ còn sống. Lão khá quen biết một hồn ma lớn tuổi mặc áo ghi-lê trắng, nơi mắt cá có buộc một cái két sắt to đang gào thét thảm thương vì không thể giúp một thiếu phụ đau khổ bế trong tay đứa trẻ sơ sinh trên bậu cửa bên dưới. Nỗi khổ của tất cả họ là lúc nào cũng tìm cách can thiệp vào việc của con người, để làm điều tốt lành, dù họ đã bị tước mất quyền năng đó mãi mãi.

Scrooge không thể phân biệt được những hồn ma đó nhòa vào làn sương hay làn sương phủ lấp chúng. Nhưng hình bóng và tiếng kêu của chúng cùng nhạt dần, rồi bầu trời đêm trở lại bình thường như lúc lão trở về nhà.

Scrooge đóng cửa sổ, xem xét cẩn thận cửa cái nơi hồn ma đã bước vào. Cửa vẫn khóa hai lần, hệt như lúc nãy lão tự tay làm lấy và cái chốt không hề suy suyển. Lão buột miệng định nói: “Láo toét!” nhưng kịp kiềm lại ngay. Chỉ mong được yên ổn sau những cơn xúc động vừa rồi, sau một ngày dài mệt mỏi, sau những gì đã thấy về thế giới vô hình và cũng đã quá khuya, lão leo ngay lên giường mà không buồn cởi bớt quần áo và ngủ thiếp đi.