ột gian nhớ đầy

Nhà mình hình như là giống cái, nên đẻ sai. Nhà trước nhà sau sẵn rồi, lâu lâu ba mình lại nối thêm vài ba căn nữa, nào là nhà kho, mái che sàn nước, chái nấu bếp củi... Cây có sẵn trong vườn làm nên kèo cột, tận dụng những tấm tôn cũ, chỉ lá lợp mái hay dừng vách đôi khi phải mua... ba dựng lên những chái nhà nho nhỏ đầy ngẫu hứng. Chúng giản dị, nhẹ nhõm, không tham vọng. Chỗ này để cất những vật dụng lâu không dùng tới, chỗ kia cánh phụ nữ hay ngồi rửa rau làm cá nên cần che chắn nắng mưa, chỗ kia nữa để nấu nướng cho hết mớ củi vụn, bẹ dừa khô... nằm lổn nhổn ở vườn sau. Nhưng những chái nhà không tồn tại đơn điệu như tên gọi, bước vào kho là vấp chân vào kỷ niệm; sàn nước ban trưa gió lộng là chỗ mấy má con ưa ngồi hong tóc, nhổ những sợi bạc, hoặc bày ra dĩa xoài chua, cóc chua chấm muối ớt. Và nơi đặt mấy cái cà ràng khói ám má mình giăng cái võng dù tranh thủ ngã lưng trong lúc chờ cơm sôi, chờ khoai chín trong nồi.

Ngó thấy má nằm trong khói bếp cay mù chắc là ba thấy áy náy, thấy ngứa ngáy chân tay. Bên hè lại mọc lên căn nhà hai mái lợp lá dày, bốn bề trống trơn không phên vách. Ba nói “Làm chỗ này cho má mầy giăng võng nằm chơi”. Món quà ba dành cho má nhưng ai nấy đều mê. Nhà có năm người mà treo gần chục cái võng, chia nhau nằm không hết, để võng trống cho gió thốc thấu quăng quật tơi bời.

Trước cả nhà chỉ gặp nhau ở mâm cơm, giờ buổi chạng vạng trong nhà võng cũng đông đủ mặt. Muỗi cỏ bay dìu dặt, ba quạt cái mẻ ung. Nằm giữa đám khói thơm thơm phảng phất từ mấy gộc củi mục, trong tiếng võng kêu cót két cọt kẹt, trong gió hiu hiu, mưa liu riu, chỉ thiếu tiếng ai đó ầu ơ là đủ bộ sướng rồi.

Bên nhà chồng mình cũng có cái võng, nhưng nhà ở chợ hẹp te không gió, giá võng công nghiệp nhỏ xíu nên khó đòng đưa. Lần mang thai bạn nhỏ đầu lòng, mình ngủ trên võng thấy có bà già không rõ mặt cứ nắm đầu võng dục dặc bảo mình xuống. Vía mình nói để tui nằm thêm tí nữa nhưng bà giật một giật hai nói xuống mau xuống mau cho bà tháo võng đi... giặt. Tỉnh dậy nghĩ ngay tới bà mẹ chồng đã khuất núi của mình. Mấy bà già xưa không cho phụ nữ đang cấn thai nằm võng, họ sợ rủi đứt dây hoặc tác động lên tư thế bào thai sẽ khó sinh. Mình tính lì lợm không sợ ma, nên mấy bữa sau lại lên võng ngủ trưa, lần nay thì bà già giận lắm, chẳng nói chẳng rằng lù lù tới nắm võng toan hất vía mình xuống. Mình nể (hương hồn) mẹ chồng nên lúc sau này chạy về nhà má định bụng nằm võng cho sướng, nhưng vừa đặt lưng xuống là bị cằn nhằn cử nhử. Bộ điệu xua đuổi cũng giống hệt bà già kia, chỉ khác là bà già này còn sống chân chấm đất mạnh giỏi.

Quãng đó đi ngang cái võng thấy thèm thuồng vô kể.

Chẳng giải thích được cơn thèm đó, có thể do mình vừa rời lòng mẹ là đã sà xuống lòng võng rồi. Những lúc đi huyện công tác bằng xe máy, cứ ngang qua một cái quán võng là cả người nhũn ra rã rời buồn ngủ. Không chống đỡ được, mình tấp vô sà xuống võng ngủ một giấc đã đời, nhiều khi không kịp đợi uống ly nước dừa của dì chủ quán mang tới. May mà có rất nhiều quán võng nằm bên đường gió bụi sẵn dành cho khách đi đường gió bụi như mình. Ghé lại đòng đưa cho mệt nhọc tan đi, đôi lần mình còn được đãi những lời ru ngọt lịm từ bà mẹ trẻ phía nhà trong, nhưng lần sau ghé lại chỉ thấy cái cassett ca văng vẳng bên võng trẻ con, tự dưng nghe nước dừa lạt nhách.

Giờ nhà võng mà ba cất lên cũng rộng thênh thang gió như những cái quán bên đường, mình cũng làm khách của ba, cứ một vài ngày là ghé lại. Nằm võng ở đây chỉ là sướng một, sướng hai là được quây quần cùng với cả nhà, nghe chung bài vọng cổ, nói chung một câu chuyện. Sướng ba là ngắm những món đồ cũ treo trên mấy cây xà ngang dọc, những nông cụ đã lâu mình không thấy lại, từ hồi người ta trồng cái nhà máy trên đất ruộng nhà mình.

Ngó thấy chị em mình quá phấn khích, ba thừa thắng xông lên biến nhà võng như một bảo tàng thương nhớ đồng quê. Ba sưu tầm về những thứ khiến mình phải tròn cái miệng trố con mắt động đậy lòng. Gàu dai những năm xưa mình từng dùng tát nước ruộng, đìa. Cái đèn manchon lừng lẫy một thời - chưa - có - điện. Những cái chum vại bằng sành đủ cỡ. Cái cối xay bột đẽo từ đá xám. Ít vật dụng được bện, chầm bằng lá dừa nước mà lúc nào nhìn thấy mình cũng nhớ tới bà ngoại một đời đan lát khéo tay. Và cái nhà võng không đơn thuần để giăng võng nằm chơi mà nằm nhớ đứng nhớ ngang qua nhớ.

Cũng bất ngờ, nó trở thành phòng khách, bởi ai tới nhà chơi cũng thích tạt qua sà xuống mấy cái võng, cũng trầm trồ những món nhà quê bày biện chung quanh. Chúng nhắc nhớ những vụ mùa, những liếp rau bờ chuối, những xóm làng quê xứ... Hoặc chúng chẳng nhắc nhớ gì, người ta thấy ngộ quá thích quá vậy thôi.

Mà ba cất căn nhà này nào có tham vọng gì đâu, chỉ cho má một chỗ giăng võng ngã lưng sau buổi lui cui làm lụng. Thơm thảo, má chia quà cho cả những người xa lạ...