ớm tinh sương, dưới một vòm trời sao thưa lác đác. Vệt sáng trắng như bạc về phương Đông báo trước một ngày sắp đến tuy đêm vẫn chưa tàn. Không khí thơm tho, ấm áp. Sau đỉnh núi xa tím thẫm, ánh sáng trắng đổi xanh vàng nhạt, vàng già lửa đỏ. Rồi, mặt trời vinh quang chói lọi hiện ra tỏa hào quang xuống những chòm cây xanh mát, lập lờ nổi trên lớp sương mù. Vừng mặt trời hiếm hoi trong buổi thu tàn u ám, vừng mặt trời còn sót lại của mùa hạ đã qua đem lại, giữa khi cái buồn tiêu diệt đang nặng nề, một ảo tưởng cuối cùng của một ngày rực rỡ.

Trên các hốc cây, ven các bờ rậm, hoa bướm, hoa kèn, hoa liếp li nở muộn gượng cười. Các loài chim bìm bịp, chích chòe, họa mi, chèo bẻo vui ca đón ngày tốt đẹp trong khi con diều hâu rít lưỡi báo tin mưa.

Mai Kham, trước cái hoạt động trái mùa, ngẩn ngơ một cách khó tả, nhìn xưởng củi đã vơi mà người đầy tớ già thì đang nằm rên với những nốt ong vàng châm khắp mặt; chàng, vùng nhớ đến những ngày mưa lạnh, vội xách búa vào rừng.

Bước ra khỏi cổng Mai Kham có cái ý tưởng rầu rầu của một người đi trên đống tro tàn dĩ vãng. Là vì, mỗi bước chân, Mai Kham lại thấy một dấu vết của tuổi trẻ và tình yêu. Nó nhắc chàng hồi tưởng nhiều cảnh tan nát, thê thảm, những sự đổi dời đáng tiếc. Nó khiến chàng nhận ra một cách rõ rệt cái cảnh ngộ trái ngược của chàng, cảnh ngộ của một người hầu như khách lạ của quê hương.

Mai Kham rảo bước đi nhanh, không muốn trông không muốn nghe, không muốn nghĩ ngợi gì nữa.

Chàng vào tới cửa rừng thì bên ngoài, mặt trời mọc đã cao. Ánh nắng lọc qua trần lá cây rung chuyển tắm những vật trong rừng bằng một thứ ánh sáng xanh mờ. Những gốc cây cổ thụ xù xì rêu mốc, những dây leo chằng chịt, những khóm hoa dại, những bóng gà lôi, chim trĩ, cầy cáo thoáng qua, hết thảy trong cảnh mộng.

Mai Kham cởi áo vắt lên một cành ba soi gần đấy, vác rìu đẵn những gốc cây khô. Sự tàn bạo hung hăng, đối với chàng lúc này đã trở nên một sự cần kíp. Chàng mím môi, hoa rìu chém không kỳ mỏi cánh. Tiếng rìu chan chát, mảnh gỗ bắn tung. Con họa mi đang hót trên cành sung, ngạc nhiên im bặt. Cây lớn, cây con, chẳng bao lâu đổ xuống rầm rầm, ngổn ngang trên cỏ.

Bỗng, Mai Kham quăng rìu, vơ vẩn nhìn quanh cái tranh tối tranh sáng trong rừng đã tắt. Sương mù, như một giống yêu quái vẫn rình đâu đó tỏa xuống lúc nào. Những tiếng động xa dần dần mất hẳn. Cuộc đời của chim muông, hoa cỏ vụt tiêu tan trong cái yên lặng trắng tinh.

Đã không ngờ, Mai Kham càng ngạc nhiên hơn nữa khi một tiếng ai hát tự cùng thẳm sương mù chợt đưa vẳng lại...

Chàng bâng khuâng; trái tim dường thôi đập, cả linh hồn bị hút mạnh về tiếng gọi lạ lùng.

"Ta yêu cảnh non cao rừng thẳm

Với những chòm cây xanh tốt

Những vách đá chênh vênh

Ta yêu tiếng suối rơi thánh thót năm canh

Tiếng chim mừng hoa sớm, vượn đón trăng thanh

Ta yêu sắc hoa bướm trắng tinh,

Sắc hoa mua tím phớt.

Ta yêu những ruộng lúa mênh mông,

Những nương ngô bát ngát,

Những trâu bò dê ngựa thả đầy ngàn.

Ta yêu những dịp krèng, điệu hát nồng nàn

Những đêm lạnh mơ màng quanh bếp lửa".

Tiếng hát gần mãi lại, cũng êm đềm, huyền diệu như chàng đã từng nghe, trong quãng đời thơ ấu đã qua rồi.

Nhưng ai hát?

Có lẽ một nàng tiên, một nàng tiên trong cổ tích, khi xưa, ông bà chàng, những đêm mưa phùn gió lạnh, thường kể lại cho cả nhà nghe, bên khuân bếp lửa.

Tiếng hát lúc này đã rõ lắm. Mai Kham có thể nhận được, nếu là tiếng một người quen.

Chàng hồi hộp, mắt giương to, chờ đợi sự phi thường.

Thì kia, trên bức màn sương mờ rồi khép lại vụt hiện ra một thiếu nữ tuyệt vời.

Mai Kham, như người quáng lửa, vẫn nhìn ngây dại trong lúc nàng tha thướt lại gần.

Một nụ cười rực rỡ, một câu nói êm đềm khiến chàng cảm động:

- Anh Mai Kham! Anh mới về đã chịu khó luồn rừng thế?

- Ồ!... Dua Phăn! Dua Phăn cao lớn, xinh đẹp quá!

Ngày xưa...

- Ngày xưa, Dua Phăn còn bé tí tẹo, vẫn thả trâu ngoài rừng với anh.

- Phải đấy!... À, nhưng Dua Phăn có chồng chưa nhỉ?

Nàng, hai má đỏ bừng hỏi lại:

- Anh về bản có nhớ tỉnh không?

- Tôi không nhớ.

- Thế khi ở tỉnh, chắc anh nhớ bản lắm chứ?

Chàng buồn rầu:

- Nhớ lắm, mà bây giờ tôi không thích bản nữa.

Khẽ ngẩng đầu, Dua Phăn nhìn chàng bằng cặp mắt hung hung trong suốt.

- Ồ, lạ nhỉ...

Rồi nàng tiếp theo như thể nói với mình:

- Mai Kham không thích bản thì rồi Mai Kham lại ra ngoài tỉnh...

Chàng lắc đầu.

Một tia sáng chạy qua trong cặp mắt nhung êm ái.

- Thế Mai Kham ở nhà chứ?

Lửng lơ, chàng đáp:

- Để còn xem...

- Tôi không muốn anh lại ra tỉnh nữa. Tôi có nhiều chuyện vẫn đợi hễ anh về thì nói.

- Thực à? Dua Phăn không muốn thì thôi.

Nàng cười một cách tình tứ, rút khẽ cánh hoa mua trên búi tóc đưa cho Mai Kham.

- Thong thả hãy nói chuyện nhiều. Bây giờ tôi phải về kẻo sương xuống, "Phádị" 1 tôi mong.

Dứt lời, nàng thoảng qua trước mặt Mai Kham rồi biến hẳn.

Chàng nhìn theo, bâng khuâng như người tiếc mộng.

Trên cành cổ thụ, con họa mi lại cất tiếng ngân nga.

Chàng mỉm cười, nhắc thầm một cách âu yếm:

- Dua Phăn!...

--------------------------------

1 Cha mẹ.