ói về tôi.

Hẳn là giờ đây các bạn đang chờ đợi điều đó. Đối với tôi thì đó là một việc khó khăn hơn nhiều so với kể lại một ngày bình thường của mình. Bởi lẽ tôi còn bình thường hơn thế rất nhiều.

Tôi không lớn lên ở thành phố này mà ở một miền quê cách đây một vài giờ chạy xe. Ở nơi ấy không có những người ngủ thuê. Hay đúng hơn là chẳng ai có nhu cầu được ngủ giúp. Tất cả mọi người có đủ công việc cho trọn một ngày của họ. Sau một ngày, họ sẽ mừng rỡ được lên giường và ngủ mà không phải nghĩ ngợi gì, để rồi tiếp tục một ngày bận rộn khác vào sáng sớm hôm sau. Không ai có thừa thời gian để ngủ thay người khác và cũng chẳng ai thiếu để cần chia sẻ. Họ sống vừa vặn trong quỹ thời gian của mình. Họ không có những bi kịch.

Nhưng cha mẹ tôi không nghĩ thế. Họ bảo tôi hãy “vươn lên”, hãy “thoát khỏi”. Thời ấy, tôi không hiểu cha mẹ đang muốn mình thoát khỏi điều gì. Một thằng nhóc như tôi cảm thấy hạnh phúc với việc được ăn uống no đủ, được đá bóng, câu cá, bắn bi trong những buổi chiều được nghỉ học. Và vẽ. Có những buổi chiều tôi tự tách mình khỏi đám bạn, mang theo giấy vở và bút màu, đạp xe quanh cái huyện con con của mình để tìm một chỗ ngồi vẽ. Tôi tìm những đoạn đê nhìn xuống cánh đồng cạn, những dòng kênh nước đục màu phù sa, những ruộng muối trắng xoá, những bãi cát nước đen ngòm… Cũng có đôi khi tại nơi tôi đến xuất hiện những đoàn người mang theo những chiếc máy ảnh ống kính dài như nòng súng, một vài người trong số họ chĩa “nòng súng” vào những người khác. Họ cũng có vẻ đang hạnh phúc, còn tôi thì không thích họ. Họ không thuộc về nơi họ đang đứng, họ làm nhiễu những khung cảnh của tôi. Và về sau này tôi mới biết, nòng súng trên tay họ có thể ghi lại trong khoảnh khắc những khung cảnh tôi phải mất cả buổi để vẽ, chính xác hơn gấp nhiều lần. Một vài năm, tôi đã vẽ hết những gì có thể ở quê mình, hoặc là tôi tưởng thế. Tôi đoán ý cha mẹ muốn tôi “thoát khỏi” nơi này để tìm thêm nhiều khung cảnh khác. Thế giới rộng lớn lắm, và tôi bắt đầu mơ ước có thể đến thật nhiều nơi để vẽ thật nhiều cảnh.

Năm tôi học lớp 9, một người chú họ ở thành phố đến thăm nhà và bắt gặp tập giấy vẽ của tôi. Ông khẳng định với cha mẹ rằng tôi có năng khiếu, thậm chí là có tài, và quả quyết rằng tôi phải được lên thành phố học vẽ. Ông nói có một công ti xây dựng trên thành phố và muốn tôi sẽ có thể phụ giúp ông sau này. Cha mẹ thức nhiều đêm để bàn bạc về đề nghị của ông chú ấy. Cha tôi vui mừng ra mặt, ông luôn miệng nói về sự “vươn lên” và “thoát khỏi” giờ đây đã ở ngay trước mắt. Chỉ có mẹ lo tôi còn nhỏ, không nỡ để xa gia đình, nhưng rồi hai người đàn ông đã thuyết phục được bà. Tôi theo người chú họ lên thành phố, trong đầu chỉ nghĩ đến việc mình sẽ có thêm nhiều cảnh để vẽ.

Tôi ở nhà ông, nhập học một trường cấp 3 dân lập. Tiếng là người chú nhận tôi làm con nuôi nhưng hàng tháng cha mẹ tôi vẫn phải gửi lên cho ông tiền ăn và học phí cho tôi. Tôi làm một người khách trọ miễn phí ở nhà ấy trong hơn bốn năm – về sau này tôi lại biết thêm thực ra khi ấy ông đã chịu ơn cha tôi và nợ nhà tôi một khoản tiền lớn được trừ dần bằng tiền nhà của tôi. Hai đứa con nhà ông chú – một đứa hơn tôi ba tuổi, một đứa hơn một tuổi – miễn cưỡng gọi tôi bằng anh, chẳng buồn giấu diếm nỗi chán ghét với tôi. Chúng coi tôi là thằng ở nhờ tốn chỗ. Niềm vui duy nhất của chúng là lâu lâu có một thằng tôi ở đó để sai chuyền việc nhà. Mẹ chúng, bà thím, biết chuyện nhưng cũng mặc kệ, bà cũng chẳng ưa gì tôi.

Nhưng tất cả những chuyện ấy cũng chẳng thấm vào đâu so với nỗi thất vọng lớn lao của tôi khi nhận ra ở thành phố có rất ít thứ để vẽ. Nhà cửa san sát che chắn phần lớn cảnh vật, đường chân trời hoàn toàn mất tích, và tôi phải làm quen với việc vẽ những đồ vật nhỏ nhặt vô hồn ở lớp học vẽ. Lâu dần, tôi học được cách tìm thấy vẻ đẹp nơi sự hữu hạn, nơi sự tĩnh lặng và giản đơn. Tôi thi đỗ vào khoa kiến trúc một trường đại học ngành xây dựng ở thành phố mà hoàn toàn không biết mình sẽ được học những gì và để làm gì.

Một năm sau, công ti của ông chú họ phá sản. Tôi trấn an cha mẹ rằng mình có thể tìm được một công việc khác trong ngành học của mình rồi bắt đầu dọn ra ngoài thuê trọ. Lần cuối tôi đến thăm họ, theo lời khuyên của mẹ, chưa ai trong số bốn người của cái “tà dương tộc”(*) ấy đi làm trở lại. Tôi nhìn bà thím với mái tóc đã duỗi ra và đen xơ xác, tự hỏi có khi nào bà ung dung bước vào căn bếp lạnh ngắt và chưng hửng nhận ra không có một bữa ăn nóng sốt nào đã được dọn sẵn. Tôi nhìn hai đứa em họ nép vào nhau khi chào tôi, tự hỏi có khi nào chúng hăm hở nhận lời đến một bữa tiệc và ngơ ngác không biết phải xin tiền ai. Và tôi nhìn ông chú đang phải cố căng môi muốn tứa máu để cười với tôi, tự hỏi có khi nào ông chĩnh chện mặc vest, xách cặp đi ra khỏi nhà và thảng thốt tìm chiếc xe hơi đã không còn ở đó nữa. Nhưng tôi không hỏi họ một câu nào cả. Chuyến viếng thăm chóng vánh, tôi ra về và cảm thấy mừng mình được thoát khỏi căn nhà ấy.

~~o0o~~

(*) Tà dương tộc: Từ tiểu thuyết ‘Tà dương’ của Dazai Osamu, chỉ một gia đình quý tộc sa sút vì những biến chuyển gấp gáp của xã hội.