hững người Oulhamr chạy trốn trong đêm dài khủng khiếp. Điên loạn vì đau đớn và mệt nhọc, đối với họ tất cả đều tưởng như vô vọng trước tai họa tột cùng: Lửa của họ đã chết mất rồi. Họ nuôi nó trong ba cái chuồng, từ khi bắt đầu có bầy, bốn người đàn bà và hai chiến sĩ bón cho nó ăn ngày đêm.

Trong những ngày đen tối nhất, nó vẫn được nhận các thứ nuôi sống nó, được che chở chống mưa, bão, lụt, nó đã vượt những dòng sông và những đầm lầy, không lúc nào mà không sáng xanh vào buổi sáng và nhuộm sắc huyết hồng về chiều. Diện mạo oai hùng của nó đuổi xa sư tử đen và sư tử vàng, gấu-hang-động và gấu xám, voi ma mút[1] (Chú thích: [1] Ma mút: loài voi cổ đại, lông dài, ngà xoắn, hơi khác loài voi ngày nay. Hết chú thích),cọp và beo; những chiếc răng đỏ của nó che chở cho con người trước thế gian mênh mông. Tất cả mọi niềm vui đều ở ngay bên cạnh nó. Nó nướng thịt săn cho có mùi thơm ngon lành, nó nung cứng mũi lao, phá nổ tung đá cứng, nhờ nó mà trong chân tay người rần rật một niềm khoan khoái tràn trề sức mạnh. Nó làm cho cả bầy người vững lòng giữa những đám rừng run rẩy, trên đồng cỏ vô tận, trong tận cùng những hang sâu. Đó là người Cha, người Bảo vệ, người Cứu giúp mặc dầu là hung hãn hơn, khủng khiếp hơn cả những con ma mút, mỗi khi nó xổng ra khỏi chuồng và ăn sống nuốt tươi mọi cây cối.

Nó chết mất rồi! Kẻ thù đã phá tan tành mất hai chuồng; còn ở chiếc chuồng thứ ba, trong khi chạy trốn, người ta thấy nó leo lét, mờ đi và lụi dần. Quá yếu sức, nó không còn cắn được vào những túm cỏ khô ở đầm lầy, nó giần giật như một con vật bị ốm. Cuối cùng chỉ còn là một con bọ đo đỏ, thoảng hơi gió là bị cào xé. Nó tắt ngóm...”. Và những người Oulhamr chạy trốn trơ trụi trong đêm tối mùa thu. Trời không sao. Dường như bầu trời nặng trĩu chạm ngay vào mặt nước nặng trịch, cây cỏ chìa ra những dây dợ lạnh lẽo, nghe tiếng những con bò sát quẫy nước; đàn ông, đàn bà, trẻ con chìm mất tăm lúc nào không biết. Hướng theo tiếng người dẫn đường, những người Oulhamr hú họa lần theo một dải đất cao hơn và cứng hơn, khi lội, khi bước trên những mô đất. Ba đời đã am tường con đường này, nhưng vẫn phải nhờ vào ánh trăng sao. Vào khoảng tinh mơ, họ tới gần đồng cỏ.

Một vầng sáng lành lạnh lọc qua những đám mây trắng và xám màu chì. Gió xoáy trên mặt nước lầy nhầy như nhựa nhão, rêu rong bồng lên thành từng nốt mụn, những con bò sát lờ đờ cuộn khúc trong đám cây súng và từ cô. Một con sếu bốc lên một thân cây khô mộc và đồng cỏ hiện ra với những cây thân thảo run rẩy, trong một đám mù hung hung, tít tắp tới cùng trời. Bầy người vụt đứng thẳng lên; lách qua đám sậy, họ bước lên cỏ, trên đất cứng.

Thế là, cơn mê hoảng về cái chết vừa dứt, nhiều người trở thành những con vật bất động: họ nằm dài trên mặt đất, họ thiếp đi trong giấc nghỉ. Đàn bà tỏ ra dẻo dai hơn cánh đàn ông; những bà mẹ bị rơi mất con trong đầm lầy bây giờ rú lên như chó sói cái; tất cả đều xót xa mà âm thầm, linh cảm sự lụn bại của nòi giống và những ngày mai nặng nề; một vài người đã bảo vệ được con, bế chúng giơ lên cao hướng về những đám mây.

Faouhm, trong vầng sáng mới, điểm lại bầy, bằng những ngón tay và những cành lá. Mỗi cành lá coi bằng số ngón cả hai bàn tay. Ông ta lúng ta lúng túng, tuy nhiên, ông cũng thấy còn lại bốn cành chiến binh, hơn sáu cành đàn bà, độ chừng ba cành trẻ con, vài cụ già.

Và cụ già Goun, người tính đếm giỏi nhất cánh đàn ông, nói rằng không còn nổi một đàn ông trong năm người, một đàn bà trong ba người và một đứa bé trong một cành[2]. (Chú thích: [2] Tức là mười. Hết chú thích).Thế là tất cả những ai còn tỉnh táo đều cảm thấy tầm to lớn của tai họa. Họ hiểu rằng dòng giống họ bị đe dọa ngay tận gốc và những lực lượng của thế gian càng trở nên khủng khiếp, họ sắp phải đi mò mẫm, còm cõi và trơ trụi trên mặt đất.

Mặc dù dũng lực ít ai bì, Faouhm mất hết hi vọng. Ông không còn tin được vào vóc dạc cũng như vào đôi cánh tay vạm vỡ của mình; trên gương mặt to rộng dày đặc những lông cứng, cặp mắt vàng như mắt beo, để lộ vẻ mệt mỏi suy sụp, ông ngắm nghía những vết thương do ngọn giáo và mũi lao kẻ thù đã gây ra cho mình. Thỉnh thoảng ông lại mút dòng máu còn ri rỉ chảy trên cánh tay.

Cũng như tất cả những kẻ chiến bại, ông hồi tưởng lại cái lúc tưởng chừng mình sắp thắng: những người Oulhamr ào ạt xông vào cuộc chiến đấu, bản thân ông ta, Faouhm hạ được bao nhiêu là địch thủ dưới ngọn chùy nặng của mình. Họ sắp đuổi được kẻ thù khỏi vùng đất của mình để lại săn bắt đường hoàng trên những cánh đồng cỏ non và trong những cánh rừng dồi dào mồi thịt. Đã có một luồng gió thế nào thổi qua? Bởi sao mà các chiến sĩ Oulhamr bỗng nhiên lại quay cuồng trong cơn khủng khiếp, ngực ho ran lên tiếng rú hấp hối, trong khi đó thì kẻ thù tràn vào khu vực đóng quân dập tắt những ngọn Lửa thiêng liêng! Tâm trí Faouhm, đặc sệt và chậm chạp, tự hỏi như thế đấy! Nó bám riết vào hồi ức ấy, như con sài cừu bám ghì vào cái khung xương đã trơ hết thịt. Nó không muốn bị thất thế, nó không cảm nhận thấy sự thiếu kém khí lực, dũng cảm và tàn bạo.

Ánh nắng bừng lên trong đà sung sức. Nó trải dài trên bãi lầy, sục sâu xuống bùn và hong khô đồng cỏ. Niềm vui buổi sáng là ở nó, chất thịt tươi của cây cỏ. Nước có vẻ nhẹ đi hơn, bớt thâm hiểm và đỡ đục vẩn. Nước rung rinh những mặt gương ánh bạc chen giữa những hòn đảo màu xanh gỉ đồng, nó đẩy dồn những gợn thạch bích và hạt xoàn, nó dàn ra những đám lưu huỳnh nhợt nhạt, những mảng vẩy vân mâu và mùi nước có dịu bớt qua những rặng liễu và những cây trăn. Tùy theo cái trò giỡn lúc thế này khi thế khác, mà thấy hoặc những đám rong rêu bồng lên, bông huệ nước hoặc hoa súng vàng lấp lánh, hoặc nổi bật lên những thủy lan, những xương rồng đầm lầy, những trân châu thái, những từ cô, hoặc trải ra những vũng um tùm loài cây phụ tử, uốn éo những vòng lượn quanh co dày đặc cỏ cảnh thiên lông lá, sa thảo, liễu thảo màu hồng, thủy cần đắng, nhô lên những cánh rừng lau sậy cùng những bãi liễu dẻo lúc nhúc những chim cuốc, mỏ nhác đen, le le, óc cau, te te lông óng ánh ngọc bích, con gà sếu nặng nề và con gà nước có ngón chân dài. Bầy sếu rình mồi bên những vũng nước đục ngầu; bọn giang sà xuống dập cánh trên một mỏm đất cứng; con cá ngạnh xông vào đám cá mè và những con chuồn chuồn cuối cùng bay vút thành những tia lửa xanh lục, những đường chữ chi xanh biếc.

Faouhm đăm đắm nhìn bầy người của mình, tai họa hiện thân rõ lên ở ngay họ trông như một ổ bò sát: vàng ệch những bùn, đỏ ửng máu me, xanh lục những rong rêu, nó xông lên cái mùi của cơn sốt và của thịt thối. Có những người co cuốn lại như những con trăn gió, một số khác lại duỗi ra như lũ cá sấu và một vài người rên thở khò khè, chết đến nơi rồi. Những vết thương xám đen lại ở bụng, đã thấy kinh tởm, và ở đầu lại càng kinh tởm hơn, nhìn như hoác rộng ra do mảng tóc dẫm bết máu. Hầu hết rồi sẽ qua khỏi; những người bị thương quá nặng đã ngã xuống ở bờ bên kia hoặc chết trong đầm lầy.

Faouhm rời mắt khỏi những người đương nằm ngủ và chăm chú tới những người đương xúc động, quá cay đắng vì chiến bại hơn vì mệt mỏi. Nhiều người biểu hiện rõ vóc dạng khỏe đẹp của giống Oulhamr. Đó là những bộ mặt nặng chắc, trán thấp, hàm bạnh, da bánh mật không ngả sang màu đen, hầu hết trên mình và chân tay đều rậm lông. Cảm giác nhạy của họ là ở thính giác có thể thi đua với các thú vật. Họ có đôi mắt to, thường là dữ dằn, thỉnh thoảng ngơ ngác, vẻ đẹp thường nổi bật ở trẻ con và một vài cô gái thanh xuân.

Faouhm giơ cao hai cánh tay về phía mặt trời, hú một tràng dài và nói to:

- Không có Lửa, người Oulhamr làm được gì? Chúng ta sống làm sao được trên đồng cỏ và trong rừng, có gì che chở chúng ta chống lại bóng tối và gió bấc mùa đông! Ta sẽ phải ăn thịt sống và những thân thảo đắng ngắt, không có gì để sưởi ấm chân tay nữa, mũi cây giáo dành cứ mềm nhũn. Sư tử, gấu, cọp, con sài cừu lớn sẽ ăn thịt ta trong đêm tối. Người nào tìm được Lửa? Người đó sẽ là anh em của Faouhm, người đó sẽ được nhận ba suất thịt săn, bốn suất của cải, người đó sẽ được nhận cô gái Gammla, con gái chị tôi, và nếu tôi chết, sẽ nhận cái gậy chỉ huy.

Thế là Naoh, con trai Báo đốm, đứng lên và nói:

- Hãy giao cho tôi hai chiến sĩ chạy giỏi và tôi sẽ đi lấy Lửa ở những Người con của ma mút hoặc ở những kẻ Ăn thịt người, vẫn săn bắt hai bên bờ Sông Đôi.

Faouhm không nhìn anh ta bằng con mắt thiện cảm. Naoh vốn là người to con nhất trong những người Oulhamr, kể về vóc dạc. Đôi vai còn có sức nở rộng. Không có một chiến sĩ nào lanh lẹ bằng, chạy dai sức bằng. Anh ta vật ngã Mouh, con trai Trâu rừng, vốn sức vóc không thua gì Faouhm. Và Faouhm phải e ngại Naoh. Ông bắt anh ta làm những việc khó khăn dễ nản, sai anh ta đi xa bầy, đưa anh ta đến trước cái chết.

Naoh không ưa gì người chỉ huy, nhưng anh ta bốc lên khi thấy Gammla, duỗi dài, uyển chuyển và bí ẩn, mớ tóc như một đám lá cây xanh mượt. Naoh đã có lần đón rình cô gái trong những rặng liễu dẻo, sau những thân cây hoặc bên những bờ đất, người nóng ran và bàn tay run run, tùy lúc, anh bồn chồn hoặc là âu yếm hoặc là tức giận. Đôi lúc, anh dang rộng đôi tay như thể ôm lấy cô ta, chậm chạp và dịu dàng, đôi lúc, anh nảy ý muốn xông tới cô ta cũng như là đối với những cô gái trong những bầy người thù địch, quật ngã xoài xuống đất bằng một đường chùy. Tuy vậy, không lúc nào anh nghĩ đến làm khổ cô ta, nếu anh được cô ta làm vợ, nhất định anh sẽ không đối xử cục cằn, không muốn thấy hiện lên ở khuôn mặt cô cái vẻ sợ hãi làm cho hai bên trở nên xa lạ.

Phải như lúc khác thì Faouhm cũng chẳng đón nhận mặn mà gì những lời của Naoh. Nhưng lúc này thì ông ta đang bị đè dí xuống cái tai họa lớn. Biết đâu sự hợp tác với con trai Báo Đốm lại chẳng tốt lành! Bằng không thì ông cũng có cách để đưa anh ta vào chỗ chết. Và ông quay về phía chàng trai:

- Faouhm chỉ có một lời thôi! Nếu Naoh đưa được Lửa về cho bầy thì anh ta sẽ được nhận Gammla, không phải nộp một chút gì bù chuộc. Anh ta sẽ là con trai của Faouhm.

Ông giơ cao tay, nói thong thả, giọng cục cằn và khinh khỉnh.

Thế rồi, ông ra hiệu cho Gammla.

Cô gái bước tới, run run, ngước đôi mắt long lanh chứa chan ánh lửa ẩm thấp ở những dòng sông. Cô biết quá rõ Naoh từng rình cô giữa đám cỏ cây và trong bóng tối. Mỗi khi anh ta hiện ra từ sau một bụi cỏ, như là anh ta sắp xông tới vồ lấy mình thì cô cũng gờm anh ta, cũng có những lúc hình ảnh chàng trai ấy đối với cô lại chẳng chút gì là khó chịu, cùng một lúc, cô cầu mong anh ta bỏ mạng dưới tay quân Ăn thịt người cũng như anh ta đem được Lửa về.

Bàn tay thô kệch của Faouhm vỗ mạnh lên vai cô cháu gái, ông ta thét lên với tất cả lòng tự kiêu man rợ của mình:

- Hãy xem đây, trong đám những cô gái của con người, liệu có ai được đúc nặn tốt đẹp hơn? Nó có thể mang cả một con nai cái trên vai, đi bộ không hề chùn bước từ khi mặt trời mọc đến khi mặt trời lặn, nhịn đói nhịn khát, vò mềm da các loại thú, bơi một mạch qua hồ, nó sẽ nở ra những đứa con vô địch. Nếu Naoh đem được Lửa về, anh ta sẽ đến nhận lấy nó mà không phải nộp lại những cây rìu, những cái sừng, những vỏ ốc hoặc những tấm da thú!

Đột nhiên, Aghoo con trai Bò Oroc[3] (Chú thích: [3] Bò Oroc: giống bò thời xưa, nay không còn nữa, to khỏe hơn giống bò ngày nay nhiều. Hết chú thích), con người rậm lông nhất trong bầy Oulhamr, bước ra đầy vẻ thèm muốn:

- Aghoo muốn đi tìm Lửa về. Anh ta đi với các em của anh ta rình đón kẻ địch ở bên kia sông. Và anh ta sẽ chết dưới lưỡi rìu, đầu mũi giáo, dưới răng con hổ, dưới móng vuốt con sư tử khổng lồ, hoặc anh ta sẽ đem Lửa trở về cho bầy Oulhamr, không có Lửa, bầy Oulhamr yếu hèn như những con hươu hoặc những con dê núi.

Trên khuôn mặt của hắn, chỉ thấy mỗi cái lỗ miệng với dẻo thịt sống bao quanh và những con mắt khát máu. Vóc dạc bè bè làm tăng thêm quá cỡ chiều dài cánh tay và chiều rộng đôi vai, tất cả tấm thân hình ấy tỏa ra một sức mạnh cục súc bền bỉ và tàn nhẫn. Cũng chưa ai hiểu được sức mạnh của hắn đến mức nào. Hắn chưa hề thử sức với Faouhm hoặc với Mouh, hoặc với Naoh. Chỉ biết là nó ghê gớm lắm. Hắn không hề đem ra thi thố trong bất cứ một keo giao đấu thân thiện nào. Tất cả những ai chắn ngang đường hắn đi đều bị đánh gục, hoặc hắn chỉ tạm bẻ gãy một chi, hoặc hắn tiêu diệt và xếp những cái sọ xấu số ấy vào đống thắng lợi phẩm của hắn. Hắn sống cách biệt những người Oulhamr khác, cùng với hai đứa em trai, cũng rậm lông không kém, và vô khối đàn bà bị đày vào một cảnh tôi đòi khủng khiếp. Mặc dầu người Oulhamr có thiên tính là khắc nghiệt đối với mình và tàn bạo đối với kẻ thù, họ vẫn e dè sự quá mức của những đức tính đó ở mấy đứa con trai Bò Oroc. Vậy là có một sự bất đồng ý ngầm nổi lên, sự liên kết đầu tiên của quần chúng chống lại một sự thiếu yên ổn quá đáng.

Một nhóm xúm lại quanh Naoh, con người vẫn bị một số đông chê bai là ít bạo ngược trong lúc trả thù. Nhưng cái điều dở đó, ở một chiến sĩ hùng mạnh, thì lại được những người không có cơ bắp chắc nịch và chân tay nhanh nhẹn ưa thích.

Faouhm cũng ghét Aghoo không kém ghét con trai Báo đốm, ông ta còn gờm hắn hơn nữa. Sức mạnh cục súc và thâm hiểm của mấy anh em đó dường như bất khả xâm phạm. Nếu một trong ba người muốn một kẻ nào chết thì cả ba anh em đều cùng một lòng. Ai đã thách thức họ thì chỉ có chịu cho họ tiêu diệt hoặc phải tiêu diệt họ đi thôi.

Người chỉ huy bầy đã cố kiếm cho được sự hợp tác của họ, họ thì cứ lẩn tránh, núp kín trong sự ngờ vực, không chịu tin vào lời nói hoặc việc làm của mọi người, nổi khùng lên khi được đối xử tốt và không biết một cách vuốt ve nào ngoài sự khủng bố. Faouhm, đa nghi và tàn nhẫn không kém, dẫu sao cũng có những đức tính của người chỉ huy. Đó là sự độ lượng đối với những người cộng sự, sự cần thiết phải biết khen ngợi, một vài quan hệ gần gũi, hiếm hoi, đặc cách, kiên trì.

Ông trả lời thô lỗ:

- Nếu con trai Oroc đem được Lửa trở về cho bầy Oulhamr, anh ta sẽ được nhận Gammla không phải bù chuộc chút gì, sẽ là người đứng thứ nhì trong bầy các chiến sĩ phải tuân theo khi vắng người chỉ huy.

Aghoo lắng nghe một cách thô bạo, quay cái mặt rậm lông về phía Gammla, hắn thèm thuồng nhìn cô gái, đôi mắt tròn của hắn cứng lại, hằn học:

- Người con gái của Đầm lầy sẽ về tay con trai Oroc bất cứ kẻ đàn ông nào khác đụng tới cô ta sẽ toi mạng.

Lời tuyên bố làm cho Naoh nổi giận. Anh chàng hăng máu nhận cuộc chiến, anh dõng dạc hô lớn:

- Cô gái sẽ thuộc về người nào đưa được Lửa trở về!

- Aghoo sẽ đưa được Lửa trở về!

Hai bên gườm nhau. Cho tới hôm nay, giữa hai người chưa hề xảy ra một lí do gì để chọi nhau. Hiểu rõ sức nhau, không cùng chung một sở thích mà cũng không có sự tranh giành thiển cận, họ chẳng bao giờ chạm trán nhau, chẳng bao giờ cùng đi săn với nhau. Lời tuyên bố của Faouhm đã nhen nhóm sự thù hằn.

Mới ngày hôm qua thôi, Aghoo không nhìn Gammla khi cô gái lướt qua trên đồng cỏ, nhưng bây giờ nghe Faouhm ca ngợi cô ta thì hắn vụt thấy rung động tới từng thớ thịt. Từ tấm bé đã quen nết đuổi theo những dục vọng bất ngờ, hắn bỗng thèm muốn cô gái cũng khát khao dường như đã thèm muốn từ nhiều mùa qua. Từ đó, hắn kết tội tất cả mọi đối thủ, hắn cũng không có cả bất cứ ý định nào để cân nhắc, ý định của hắn đã nằm ngay trong những thớ thịt của hắn.

Naoh hiểu rõ điều đó. Anh nắm chắc cây rìu trong tay trái và ngọn giáo bên tay phải. Tiếp theo lời thách thức của Aghoo bọn em hắn hiện ra lặng lẽ, có phần man rợ hơn, với những chòm lông màu đỏ, đôi mắt chấp chới như cánh cứng con bọ cam. Thân hình mềm dẻo cũng đáng sợ ngang với sức mạnh của chúng.

Cả ba anh em, sẵn sàng giết chóc, dõi theo Naoh. Nhưng một tiếng ồn ào bỗng nổi lên trong đám chiến binh. Ngay cả những người đã chê bai Naoh cái tính yếu mềm trong căm thù, cũng không muốn thấy anh chết sau khi biết bao chiến binh Oulhamr đã bỏ mạng và khi anh đã hứa sẽ đem Lửa trở về cho bầy. Mọi người biết rõ anh lắm mưu nhiều mẹo, dẻo dai không hề mệt mỏi, khéo léo trong nghệ thuật giữ gìn ngọn Lửa hắt hiu nhất và làm cho nó cháy bùng lên từ đám tro tàn, nhiều người đặt niềm tin vào vận may mắn của anh.

Thực ra, Aghoo cũng có đủ kiên nhẫn và tinh khôn để thực hiện có hiệu quả mọi công việc và bầy Oulhamr cũng hiểu rõ ích lợi của một việc làm song song. Họ đứng dậy ồ ạt, những người cùng phe với Naoh hò hét càng hăng hơn, đứng thành hàng chiến đấu.

Dù chẳng biết sợ hãi, con trai Oroc vẫn không coi thường sự khôn ngoan. Hắn tạm dẹp cuộc tranh chấp để lại lúc khác. Ông cụ Goun gầy-khô-xương tập hợp ý kiến ồn ào của đám đông:

- Những người Oulhamr muốn bị tiêu diệt hay sao? Họ đã quên rằng kẻ thù và đầm nước đã giết hại bao nhiêu chiến sĩ rồi ư? Trong bốn người, chỉ còn sót được một! Tất cả những ai có sức mang nổi cây rìu, cây lao và cây chùy đều phải sống. Naoh và Aghoo đều là những kẻ mạnh trong số những người săn bắt trong rừng và trên đồng cỏ, nếu một trong hai chiến sĩ đó chết, bầy Oulhamr sẽ yếu bằng mất đi bốn người khác... Con gái Đầm lầy sẽ hầu hạ người nào đem được Lửa về cho chúng ta, bầy ta đã quyết định như thế!

- Đúng, đúng, phải như thế! - Những tiếng nói cứng cỏi nổi lên ủng hộ.

Và phái đàn bà, đáng sợ nể do số lượng đông, do sức lực hầu như chưa suy suyển, do sự nhất trí về tình cảm, dõng dạc tuyên bố:

- Gammla sẽ thuộc về người chiến thắng, đưa được Lửa về!

Aghoo so đôi vai lông lá. Hắn căm ghét tột độ đám đông nhưng cũng nhận thấy chống lại là không có lợi. Tin chắc sẽ vượt Naoh, hắn tự giành quyền cho mình, tùy theo trường hợp đôi bên chạm trán, sẽ đấu sức và sẽ thủ tiêu đối thủ luôn. Và ngực hắn phồng căng đầy tự tin.