ả tuần nay thằng Xù như kẻ mất hồn. Nó đem bò đi ăn, lùa bò về chuồng như một cái máy. Nước mắt luôn luôn làm đỏ mắt mũi nó. Thằng Xuân không ngớt an ủi nó:

- Thôi mày đừng buồn, mẹ mày chết mày có khóc cũng không sống lại được.

Phải, nó cũng biết thế. Mẹ nó đã chết thì không làm sao sống lại được nữa. Nhưng nó nhớ má nó quá, nó thương má nó quá.

“Mẹ ơi! Mẹ ơi! Sao mẹ bỏ con mà đi. Từ nay còn ai thương con nữa mẹ ơi”.

Nó kêu gào như thế đến khan cổ họng. Mặc, người ta vẫn cứ bỏ mẹ nó vào bốn tấm ván ghép thành cái hòm để khiêng ra huyệt lấp đất lại. Mẹ nó đã vĩnh viễn nằm trong lòng đất. Nó khóc vì biết không bao giờ nó còn thấy mặt mẹ nữa.

Càng ngày, chủ thằng Xù càng đối với nó tàn tệ thêm lên. Nó không ngớt bị những trận đòn bầm da tím thịt. Nó vẫn kiên nhẫn chịu đựng. Chính nó nhiều lúc không hiểu sao mình lại có thể chịu đựng đến thế. Có một lần thằng Xuân rủ nó trốn đi, nhưng nó cho rằng thằng Xuân thương nó rồi nói bậy. Nó không thích “ăn cướp” tiền công mà dì Bảy đã lấy của bà Hương Thêm để chạy chữa cho mẹ nó bao giờ.

Chỉ còn hơn tuần nữa là thằng Xù mãn năm ở cho bà Hương Thêm. Nó suy nghĩ không biết dì Bảy nó có lên dẫn nó về quê không? Hay là nó sẽ bơ vơ? Nó sẽ ăn đâu, ở đâu cho qua ngày tháng? Chắc chắn là nó không thể tiếp tục ở với bà Hương Thêm rồi, vì nó quá sợ những trận đòn tàn nhẫn của người đàn bà giàu có ấy.

Nó muốn được trở lại nhà để thăm mộ mẹ nó. Chắc cỏ đã mọc xanh lắm rồi? Nó sẽ nhổ cỏ sạch trên mộ mẹ nó, nó sẽ ngồi cạnh mộ mẹ nó để kể lể những thương nhớ của đứa con lâu ngày xa mẹ. Nó chợt ao ước mình được như con của Phạm Công - Cúc Hoa trong chuyện đời xưa mà thằng Xuân kể cho nó nghe: hai đứa trẻ ra than thở bên mộ mẹ, vì gặp bà dì ghẻ độc ác, rồi mẹ chúng hiện lên an ủi hai đứa trẻ thơ ngây… Thằng Xù muốn được thấy lại mẹ nó một lần, dù bây giờ mẹ nó đã chết.

° ° °

Đứa trẻ lạc loài đi lang thang trên con đường nhỏ dẫn lối về làng xã. Nó bước từng bước rời rạc. Cổ nó khô và đắng như ngậm ngải mà thật ra nó chưa biết ngải là gì nhưng chắc là đắng ghê lắm nên người ta mới nói vậy. Nó cảm thấy nặng nề và tưởng như đôi chân khẳng khiu của nó không giữ nổi thân hình ốm nhom nữa. Từ chiều qua đến giờ nó chưa có hột cơm vào bụng. Sau khi ở nhà bà Hương Thêm ra đi nó chỉ có duy nhất một bộ đồ vải đen đã bạc và nắm cơm muối mè thì đã ăn mất rồi.

Thằng Xù cảm thấy đói lả. Nó muốn có một đống rơm như đống rơm trong chuồng bò nhà bà Hương Thêm để đánh một giấc, chắc là sướng ghê lắm… Chứ giờ này mà còn lang thang trên đường thì bao giờ mới về đến nhà?

Trời buông dần bóng tối lên vạn vật. Gió từ ven rừng lùa ra lạnh buốt. Thằng Xù đưa hai tay ôm lấy ngực cho bớt lạnh, nó cố gắng bước thật mau.

Trời tối hẳn và gió cành lạnh se da. Đứa trẻ mồ côi cảm thấy toàn thân như muốn rũ xuống. Đầu nó nặng trĩu và mắt hoa váng lên, trong bóng tối, tấm thân gầy yếu của nó bỗng quỵ xuống bên lề cỏ may.