hòng họa của Basil hôm nay tràn ngập mùi thơm hoa hồng. Ánh nắng mặt trời được gió khuấy động giữa những tàn cây xanh mướt trồng ở khu vườn phía sau. Những cơn gió nhẹ nhàng, thổi len vào cánh cửa từ khu vườn phía sau, đem theo mùi thơm hoa huệ. Hình như có cả mùi thơm hoa hồng gai nữa. Tất cả những mùi thơm này quyện lại, tạo thành hương thơm của một loại nước hoa hảo hạng thật dễ chịu.

Trên chiếc tràng kỷ kiểu Ba-tư kê những chiếc gối nệm to khổ, một chàng trai đang nằm ngửa, miệng phì phèo điếu thuốc xì gà trên môi. Giống như thường lệ, đấy là những điếu xì gà to và dài. Chàng trai trẻ ấy tên là Henry Wotton. Anh chàng đang tận hưởng những dòng chảy của mùi thơm dịu như mật từ những bụi hồng gai nở đầy hoa sặc sỡ ngoài vườn. Nhìn ra ngoài sân, người ta trông thấy những cành cây tán lá xum xuê, trông chúng vững chãi nhưng vẫn không đủ sức để chống đỡ những chùm hoa nở rộ quá tải, nặng nề. Thỉnh thoảng những con chim bay ngang qua bầu trời kéo trên vạt cỏ những bóng rợp thật nhanh.

Khung cửa sổ phòng họa thiết kế rất rộng vì thế qua lượt ánh sáng nhấp nhoáng tạo ra cảm giác đây là một căn phòng thiết kế theo lối Nhật Bản. Henry Wotton đang miên man nghĩ đến những người nghệ sĩ có khuôn mặt lạnh như đá cẩm thạch, những tác phẩm bất động nhưng vẫn cố tình tạo ra vẻ uyển chuyển sống động mỗi khi có những cơn gió thổi lướt nhẹ qua.

Vài con ong vo vo kêu bên ngoài. Chúng bay tràn trên những ngọn cỏ mọc cao vì không được cắt theo đúng định kỳ. Thảng hoặc những con ong bay thành những vòng tròn bên trên các bụi hoa nhỏ. Toàn cảnh bên ngoài khu vườn trông như một bức tranh tĩnh vật bị nén căng dưới sức ép của một ngày mùa hè oi bức của tháng Sáu. Con đường của thành phố London vắng mờ. Không gian loãng mỏng, nghe nhợt nhạt như một nốt đàn vĩ cầm gảy lên từ xa vọng lại.

Giữa căn phòng là một giá vẽ. Treo trên giá là một bức tranh đứng thẳng của một chàng trai trẻ, kích cỡ to lớn gần như người thật. Một bức tranh lột tả được vẻ đẹp đến độ cầu toàn, gần như không thể chê vào đâu được. Cách đó không xa là tác giả của bức tranh ấy. Tên anh là Basil Hallward. Người họa sĩ này một dạo đột ngột biến mất khiến cho giới hâm mộ tranh của London xôn xao lên vì không biết anh ta đã biến đi đâu.

Basil Hallward được coi là bậc thầy của những nét vẽ cọ. Anh được đánh giá là một họa sĩ có tài trong lĩnh vực nghệ thuật hiện đại. Một thoáng tự mãn thú vị luôn xuất hiện trên nét mặt của Basil chợt ngừng lại. Bất ngờ anh muốn được thư giãn. Anh nhắm nghiền đôi mắt lại, đưa những ngón tay đặt lên môi. Có vẻ như anh đang cố giam hãm tư tưởng của mình trong một giấc mơ hiếu kỳ. Khuôn mặt anh thoáng một nét nhăn. Hình như anh đang lo sợ mình sẽ bị người khác đánh thức khỏi giấc mơ ấy.

- Đây là tác phẩm tuyệt nhất của anh đấy, Basil ạ. Tác phẩm tuyệt vời nhất từ trước đến nay tôi được nhìn thấy! – Henry nói thật trơn tru – Anh nhất định phải gửi nó đến Viện bảo tàng Grovenor vào năm tới. Viện hàn lâm quá rộng và bát nháo lắm. Chỉ có Grosvenor là nơi đáng để anh gởi tranh của mình đến đó.

- Tôi chẳng nghĩ mình sẽ gởi nó đi đâu cả. – Basil trả lời, hất ngược đầu về phía sau, một cử chỉ mà bạn bè của Basil bao giờ cũng cảm thấy khôi hài khi anh còn học ở trường Đại học Oxford. – Không! Tôi sẽ không đem bức tranh này đi đâu cả.

Henry nhướn đôi chân mày lên và nhìn sững Basil qua làn khói thuốc xì gà màu xanh nước biển thơm mùi thuốc phiện:

- Không đem đến bất cứ nơi nào à? Sao lại như thế hả ông bạn? Anh có lý do gì không nào? Đừng bướng bỉnh như thế. Cánh nghệ sĩ các anh chỉ được cái thói dở hơi như thế là giỏi. Các anh tìm đủ mọi cách để được nổi tiếng. Nhưng khi nổi tiếng rồi thì lại dại dột như thế nhỉ. Hãy nghĩ lại xem. Điều tệ hại nhất trong những câu chuyện phù phiếm ba hoa hiện nay là chẳng còn ai nhắc đến tên tuổi của mình nữa. Một bức chân dung đẹp như thế này sẽ khiến anh nổi trội hơn tất cả những họa sĩ trẻ khác ở Anh Quốc. Còn đám họa sĩ già nua thì phải ghen lồng lộn lên đấy; nếu như họ vẫn còn một chút tự ái nghề nghiệp còn sót lại!

- Tôi biết ông sẽ cười tôi – Basil trả lời – Nhưng tôi không thể trình diễn nó được. Tôi đã bỏ ra quá nhiều chính bản thân mình. Tôi đã vùi đắm đến kiệt sức vào bức tranh này.

Ngài Henry duỗi chân dài ra trên mặt trường kỷ, lắc đầu rồi phá lên cười. Basil vội nói lấp ngay vào:

- Đúng! Tôi biết ngay là ông sẽ cười mà. Đúng là như thế. Ông lúc nào cũng đều lém lỉnh như vậy cả.

Henry nhe răng ra cười:

- Anh đã bỏ quá nhiều chính bản thân mình trong bức tranh này ư? Nghe tôi nói đây này, Basil. Tôi chẳng biết anh hay nói chuyện theo kiểu nhạt phèo như thế. Thú thật. Tôi chẳng nhận ra một chút gì giống nhau giữa anh và bức chân dung này cả. Nhìn kỹ lại xem, khuôn mặt anh thì nhăn nhó, gần như là thô thiển, tóc rễ tre nhé. Còn chàng trai trong bức tranh này hẳn là một chàng Adonis. Đúng là anh ta được làm bằng ngà voi và hoa hồng. Sao lại như thế, hả Basil? Anh chàng trong bức chân dung chỉ là một kẻ tự phụ luôn luôn nghĩ đến riêng bản thân mình – Còn anh, tất nhiên là rất khác. Anh có lối trình diễn nghệ thuật một cách thông minh sáng tạo. Và anh chỉ có mỗi cái tài đó mà thôi. Còn vẻ đẹp của khuôn mặt… – Vẻ đẹp thật sự chỉ xuất hiện khi những biểu diễn thông minh sáng tạo vừa mới bắt đầu. Sự thông minh của nét mặt con người thật ra chỉ là một sự bóp méo thổi phồng. Gần như phá hủy đi sự hài hòa cân đối của một khuôn mặt. Khi con người bắt đầu suy nghĩ, khuôn mặt anh ta chỉ còn lại toàn là mũi với trán. Hoặc trên khuôn mặt anh ta toàn là những nét dúm dó khó coi. Hãy quan sát những người đàn ông thành đạt trong mọi lĩnh vực. Họ biết che giấu một cách rất hoàn hảo. Một ngoại lệ duy nhất chúng ta nhìn thấy ở trong nhà thờ. Tất nhiên chẳng ai suy nghĩ nhiều khi ngồi trong nhà thờ cả. Thành ra vị giám mục tám mươi tuổi vẫn thao thao bất tuyệt kể về thời trai trẻ mười tám tuổi của mình với một khuôn mặt rạng rỡ. Chàng trai người mẫu này là bạn của anh, phải không? Tôi chưa hề biết tên và gặp mặt nhân vật này, nhưng chân dung của anh ta thật sự khiến tôi thích thú đấy. Tôi dám khẳng định rằng anh ta không hề có chút đầu óc nào. Tuy anh ta có đẹp trai thật. Theo tôi thì anh ta cả mùa hè chỉ biết ngồi trong nhà như thể đang mùa đông. Anh ta sẽ chẳng bao giờ đi ra ngoài vườn ngắm hoa. Anh ta sẽ chẳng biết làm cái gì tưới mát tư tưởng của mình trong mùa hè nóng bức. Đừng tự ngạo mình như thế, Basil ạ. Anh chẳng giống chàng trai này một chút nào cả.

- Ông không hiểu tôi đang nói cái gì cả, Henry ạ! Tất nhiên là chúng tôi không giống nhau. Tôi biết rõ về điều này chứ. Thực ra, tôi sẽ xấu hổ nếu như tôi giống anh ta. Ông cứ việc nhún vai đi, Henry ơi! Tôi đang nói với ông những điều hoàn toàn là sự thật đấy. Ô! Bao giờ cũng có những sự liên hệ nguy hiểm chết người giữa vẻ đẹp hình thức và trí thông minh. Đấy là sự nguy hiểm đã xuất hiện qua nhiều thời đại. Chúng ta chẳng nên so sánh giữa các thời đại cũ mới làm gì. Những kẻ xấu xí và ngu ngốc luôn luôn được hưởng thụ nhiều nhất. Họ có thể gật gù im lặng trong mọi ván bạc cuộc đời. Lắm người trong số họ không biết thế nào là giá trị của vinh quang. Không ít kẻ chẳng hiểu được thế nào cảm giác bị khuất phục. Họ sống như cây cỏ, không muốn mình bị quấy nhiễu, luôn hờ hững và muốn mình được yên ổn. Họ không phá hủy thế giới mà cũng chẳng màng đến những đổ vỡ. Còn ông. Địa vị, quyền lực, và tài sản của ông, Henry ạ. So sánh ra thì cũng chỉ giống như bộ não của tôi mà thôi – Và danh tiếng của tôi, dù có đáng giá cỡ nào đi chăng nữa cũng rất tầm thường. Nhưng vẻ đẹp của chàng trai trẻ Dorian Gray này – Tất cả những gì tôi và ông có được đem so sánh với vẻ đẹp của anh ta đều thất bại hoàn toàn. Thần thánh đã ban tặng cho anh ta rất nhiều – Đem so sánh ư? Chúng ta nhất định sẽ thất bại thảm hại lắm, Henry ạ!

- Dorian Gray à? Tên của chàng trai người mẫu ấy ư? – Henry bật thành tiếng, sau đó anh ta bước ngang qua căn phòng của người họa sĩ; tiến đến gần Basil Hallward hơn.

- Đúng thế. Đấy là tên anh ta. Nhưng tôi không muốn ông biết anh ta đâu.

- Sao lại như thế!

- Ồ. Tôi không giải thích được. Khi tôi thật sự yêu mến một người nào đó, tôi chẳng bao giờ nói về người đó với bất cứ một ai. Tôi nghĩ làm thế chả khác nào mình lén lút ăn cắp danh dự và quyền tự do của họ. Ông biết đấy, tôi luôn yêu thích sự kín đáo và những điều bí mật. Đấy là những điều duy nhất còn sót lại khiến cho thế giới hiện đại này giữ được đôi chút dáng vẻ kỳ diệu, không đến độ quá đỗi tuềnh toàng trần trụi. Henry này, điều tầm thường nhất sẽ trở thành điều kỳ diệu nếu chúng ta biết che đậy để chúng trở thành hấp dẫn. Khi tôi đi du lịch, tôi sẽ chẳng nói với bất cứ ai rằng tôi sẽ đi đâu. Nếu tôi kể, tôi sẽ chẳng còn hứng thú nào với chuyến du lịch ấy nữa. Tôi biết đấy là một thói quen lập dị. Nhưng đó là cách khiến cho cuộc đời tôi trở nên lãng mạn hơn. Tôi nghĩ rằng ông sẽ bật cười về những suy nghĩ gần như ngớ ngẩn này của tôi!

- Ồ không đâu – Henry trả lời, bàn tay đặt lên vai Basil – Không có đâu, ông bạn thân Basil của tôi ơi. Đừng quên rằng tôi đã có vợ nhé. Để tôi nói cho anh biết. Một cuộc hôn nhân tưởng như rất hạnh phúc luôn cần đến những trò bịp bợm mánh khóe, vốn luôn cần thiết cho cả hai người. Chẳng hạn như tôi chưa bao giờ biết chính xác vợ tôi đã đi đến những đâu. Cũng như bà ấy chẳng hề biết tôi đang làm những gì. Khi chúng tôi gặp nhau, thỉnh thoảng như thế, nhất là trong những bữa ăn tối hoặc khi đi thăm vài người quen biết. Chúng tôi nói về những câu chuyện ngốc nghếch với vẻ mặt căng thẳng nghiêm túc đến độ giả tạo. Bà ấy giỏi về khoản này lắm. Giỏi hơn tôi rất nhiều là đằng khác. Bà ấy rõ ràng chưa bao giờ nhầm lẫn về những cuộc hẹn hò vụng trộm của tôi. Còn tôi thì cứ rối tung lên về lịch sinh hoạt quan hệ của bà ấy. Nhiều lúc tôi bị bà ấy phát hiện ra những cuộc tình hò hẹn lén lút nhưng tôi chẳng thấy bà ấy nổi quạu. Có lúc tôi muốn bà ấy hãy cứ nổi cáu lên, như thế sẽ dễ chịu hơn, nhưng bà ấy chỉ nhìn tôi rồi phá lên cười.

- Tôi rất ghét mỗi khi ông kể chuyện hôn nhân riêng tư của ông, Henry ạ. – Basil vừa nói vừa vẫy tay. Anh đi về phía cánh cửa ăn thông với vườn hoa ở bên ngoài. – Tôi tin rằng ông là người chồng không tệ, nhưng ông cứ trách mình là người thiếu đạo đức. Thực ra ông rất đàng hoàng, có thể nói là khá mẫu mực. Ông chẳng bao giờ mở miệng nói lời đạo đức về bản thân mình. Ông càng không làm điều gì sai quấy. Việc ông quá nghiêm khắc với chính mình thật ra chỉ là một kiểu nói chuyện khiêm tốn đến độ kiêu ngạo, thế thôi.

- Đời sống tự nhiên – chính bản thân nó là một kiểu phô diễn, nhưng đây là lối phô diễn khó chịu nhất đối với tôi. Tôi nói thật đấy, Basil ạ! – Henry nói lớn lên rồi bật cười thành tiếng. Hai người đàn ông còn khá trẻ cùng bước ra ngoài vườn. Cả hai đều không nói chuyện khi họ ở ngoài vườn một lúc thật lâu.

Một lát sau, Henry rút đồng hồ ra coi giờ rồi nói:

- Chết rồi, tôi phải đi ngay, Basil à. Nhưng trước khi đi, tôi thật sự muốn ông trả lời câu hỏi ban nãy của tôi.

- Chuyện gì thế? – Basil Hallward hỏi, đôi mắt vẫn nhìn thẳng xuống mặt đất.

- Anh biết rõ câu hỏi ấy lắm mà.

- Tôi không hề biết gì cả, Henry!

- Thế thì tôi sẽ nói cho anh biết đấy là chuyện gì.

- Thôi đừng nói nữa, ông cứ đi về đi.

- Tôi phải nói. Tôi muốn ông giải thích cho tôi biết tại sao ông không đem bức chân dung của Dorian Gray đi trình diễn. Tôi muốn biết lý do thực sự của câu chuyện.

- Tôi đã nói cho ông biết lý do tại sao rồi còn gì.

- Đâu có. Ông chẳng nói chuyện gì cả. Ông chỉ nói ông đã bỏ ra quá nhiều bản thân mình vào trong bức tranh đó. Giờ thì… Này… Đừng trẻ con như thế mà, Basil.

- Henry! – Basil Hallward nhìn thẳng vào khuôn mặt Henry – Mọi bức chân dung được vẽ bằng cảm xúc thực nhất sẽ trở thành chân dung của người họa sĩ chứ không phải của người mẫu. Người mẫu chỉ là một sự xuất hiện tình cờ không hơn không kém, chỉ là sự hiện diện trong một khoảnh khắc. Anh ta không phải đã được người họa sĩ thể hiện. Ngược lại, bằng nét cọ trên nền vải canvas, người nghệ sĩ đã thể hiện chính tâm hồn của mình. Lý do khiến tôi quyết định không triển lãm bức tranh này vì tôi sợ tôi đã thổ lộ quá nhiều tâm tư thầm kín đời sống nội tâm của tôi trong bức chân dung này!

Henry phá lên cười:

- Và chỉ đơn giản như thế thôi à?

- Tôi sẽ nói cho ông biết. – Khuôn mặt Basil Hallward trở nên tái đi.

- Tôi hoàn toàn kỳ vọng ông sẽ nói thật, Basil ạ. – Henry thì thào khi anh nhìn thẳng vào khuôn mặt Basil.

- Không có gì quan trọng lắm đâu, Henry. – Người họa sĩ trẻ trả lời – Tôi sợ rằng ông sẽ chẳng hiểu gì cả đâu. Có thể ông sẽ chẳng tin vào những điều tôi đang nói.

Henry mỉm cười. Anh chàng cúi xuống bứt một đóa hoa cúc màu hồng từ đám cỏ rồi ngắm nghía nó.

- Tôi hoàn toàn tin rằng mình sẽ hiểu được. – Henry trả lời, khuôn mặt tỏ ra chăm chú – Và tôi sẽ tin tất cả, nếu như điều anh nói có thể tin được.

Một cơn gió thổi qua, lắc nhẹ những bông hoa đang nở trên những tàn cây. Hoa huệ dưới đất nở tung tóe, tạo thành những chùm hoa ngôi sao bé xíu. Chúng chao đảo đong đưa theo cơn gió lùa như thể chúng đang ngụp lặn trong một không gian trong suốt, quánh đặc đến độ ẩm ướt. Côn trùng bắt đầu rên rỉ kêu trong những vạt cỏ xanh mượt. Vài con chuồn chuồn với tấm thân màu nâu đang lững thững bay. Trông chúng lờ đờ như đang bơi bằng đôi cánh ướt sũng. Henry có thể cảm nhận được nhịp tim của Basil đang đánh thùm thụp trong ngực. Henry linh cảm được một điều gì đó nghiêm trọng sẽ xảy ra.

- Chuyện này sẽ khó tin đấy. – Basil nhắc lại, giọng có phần pha chút cay đắng – Bao giờ cũng khó tin đối với tôi. Tôi chẳng biết điều đó có ý nghĩa như thế nào nữa. Câu chuyện thật ra cũng đơn giản thôi. Cách đây hai tháng tôi đến nhà phu nhân Brandon. Ông biết đấy. Bọn nghệ sĩ nghèo như tụi tôi vẫn phải xuất hiện trong xã hội để nhắc nhở người khác rằng chúng tôi chưa hẳn đã chết rũ hết. Chỉ cần một chiếc áo khoác và một cái cà-vạt màu trắng, giống như ông đã từng nói – Tất cả mọi người – Ngay cả một anh chàng bán cổ phiếu cũng có thể tạo ra được đôi chút ấn tượng trong xã hội được coi là văn minh. Khi tôi ở trong phòng được chừng mười phút, nói chuyện ba hoa một cách sáo rỗng với những kẻ ít tiền nhưng ăn mặc khoa trương, hay với những người có chút ít kiến thức nhưng khi nói chuyện thường tỏ ra rất uyên thâm đến độ nhạt nhẽo. Rồi trực giác cho tôi biết có một người đang chăm chú nhìn tôi. Tôi xoay người lại và nhận ra Dorian Gray. Đấy là lần đầu tiên chúng tôi gặp nhau. Khi tia mắt hai chúng tôi bắt gặp trong cái nhìn, tôi biết rõ khuôn mặt mình đang tái xanh lại. Một thứ bản năng hiếu kỳ hoàn toàn khống chế tôi. Tôi biết mình đang đối diện với một nhân vật có một sức mạnh quyến rũ thật khó diễn tả. Tôi biết nếu mình không cưỡng lại, nhất là nếu tôi buông thả theo bản năng của mình, nhân vật ấy sẽ nuốt trọn tất cả con người tôi. Nuốt cả linh hồn tôi, nuốt cả tâm tình của một người nghệ sĩ như tôi. Thú thật với ông, từ xưa đến nay tôi chưa bao giờ bị bất cứ một ảnh hưởng ngoại lực nào tác động lên cảm xúc của mình như thế. Henry ạ, ông biết đấy, tôi là một con người có cá tính độc lập từ thuở bé. Chính bố tôi đã luôn tin rằng tôi sẽ phải là một sĩ quan trong quân đội. Tôi đã đòi được đi học tại Oxford nhưng ông cụ bắt tôi phải vào trường Đại học Middle Temple. Sau khi ăn chưa đầy mười bữa cơm ở đó, tôi quyết định bỏ ngành Luật và nhất định sẽ trở thành một họa sĩ. Bao giờ tôi cũng muốn làm chủ chính quyền tự do của mình, ít nhất là tôi luôn làm chủ mình cho đến khi tôi gặp Dorian Gray. Rồi thì – lúc đó tôi cũng không biết giải thích như thế nào nữa. Có một thứ quyền lực nào đó khiến tôi hoảng sợ. Tôi biết rõ mình đang đứng trên bờ vực thẳm khủng hoảng lớn nhất của số phận cuộc đời. Tôi có cảm giác như số phận đã vùi tôi vào những niềm vui khó tả, trộn lẫn với những nỗi đau khó nói. Tôi biết nếu như tôi và Dorian nói chuyện riêng với nhau, tôi sẽ suốt đời phục tùng quỳ lụy cậu ấy. Lạ lắm, Henry ạ. Mặc dù trong bụng tôi muốn nói chuyện với Dorian nhưng tôi không thể nào bắt chuyện với cậu ta được. Càng lúc tôi càng hoảng loạn hơn. Tôi bắt đầu tìm cách rời bỏ căn phòng. Chạy trốn đi thật xa. Đấy không phải là do ý thức chủ động mà là do sự hèn nhát của tôi. Tôi biết mình đã không có đủ can đảm chủ động bước ra khỏi văn phòng đó. Tôi biết mình đang hốt hoảng chạy trốn Dorian.

- Ý thức và hèn nhát thật ra chỉ là cùng một thứ giống nhau thôi, Basil ạ. Thực ra ý thức chỉ là một tên gọi được người ta cố tình làm cho nó ra vẻ vững chãi và can đảm hơn. Chỉ là như thế thôi!

- Tôi không tin như vậy, Henry ạ. Lạ lắm, cho dù với bất cứ động cơ nào đi chăng nữa – Có thể là tự hào và kiêu ngạo cá nhân, mặc dù tôi là kẻ rất tự phụ – Vậy mà vất vả lắm tôi mới lê bước ra được đến cánh cửa. Tại đó. Không thể nào tin được. Tôi gặp phải phu nhân Brandon. Bà ta tru tréo lên: Cậu sẽ không ra về sớm như thế chứ, cậu Hallward! – Bà ta gần như gào thật to. Ông biết đấy, bà ta có một giọng nói lanh lảnh đến độ chói tai.

- Ừ, phải đấy, bà ta bao giờ cũng ồn ào như một con vịt muốn xòe lông như một con công. Nhưng nhan sắc của bà ta thì chẳng ra làm sao cả. – Henry tước nhỏ đóa hoa cúc bằng những ngón tay thon gầy run run của mình.

- Tôi không thoát được khỏi bàn tay bà ấy. Bà lôi tôi đến chỗ những người có tiếng tăm trong giới Hoàng gia. Những con người được trang trí bằng ngôi sao huân chương và cấp bậc. Những mệnh phụ có tuổi với đuôi mắt nhăn nheo và những lỗ mũi khoằm xuống. Bà ta xun xoe rằng chúng tôi là bạn rất thân của nhau dù tôi chỉ gặp bà trước đó một lần. Đến khổ, bà ta cứ tơ tưởng nghĩ trong đầu về quan hệ của chúng tôi thân mật như thế. Có lẽ vì tôi đã có vài bức họa thành đạt, tên của tôi đã được xuất hiện trên những tờ báo giá bán lên đến tiền cắc. Ông biết đấy, chỉ cần như thế là mọi người đã coi tôi là Kẻ bất tử của thế kỷ mười chín. Và thế là cuối cùng bỗng nhiên tôi chạm mặt với chàng trai có một cá tính rất lạ lùng kia. Sự xuất hiện của chàng trai đã khuấy tung đảo lộn tâm trí của tôi. Cả hai chúng tôi đứng rất sát, gần như là cảm giác da thịt chạm vào nhau. Ánh mắt của chúng tôi lại bắt gặp. Dù tôi không muốn nhờ phu nhân Brandon một chút nào (gần như ý nghĩ phải nhờ vả bà ta sẽ khiến tôi rất bực bội), nhưng tôi buộc phải nhờ phu nhân Brandon giới thiệu tôi với chàng trai ấy. Liền sau đó tôi cảm thấy mình không còn quá hậm hực với quyết định nhờ vả bà ấy. Dù sao thì đây là điều gần như tất nhiên sẽ xảy ra. Đáng lẽ ra chúng tôi có thể tự chào hỏi nhau. Tôi tin chắc như vậy. Sau này Dorian cũng đã nói như thế. Chàng trai còn nói với tôi rằng: Trời đã sắp đặt để chúng tôi không thể nào cưỡng lại được số phận. Số phận được an bài để chúng tôi nhất định sẽ gặp nhau.

Henry sốt ruột hỏi:

- Thế bà Brandon đã kể về anh chàng Dorian kì diệu này như thế nào? Tôi biết bà ta bao giờ cũng ba hoa về những vị khách của mình. Tôi nhớ có lần bà ta lôi tôi ngay bên cạnh một vị có tên tuổi, trên người treo đầy huân chương, bà ta ghé vào tai tôi thì thào – Mà cái giọng thì thào chết tiệt ấy anh còn lạ gì – Đủ rõ để mọi người trong phòng nghe thấy. Ngài H.D. ấy ư – Cậu biết đấy, đánh nhau ở tận mặt trận Afghan, có liên hệ đến Nga xô cơ đấy, là người rất thành công – Nghe đâu bà vợ bị voi đạp chết – Cũng đáng thương thật đấy – Đang muốn cưới một quả phụ xinh đẹp người Mỹ – Thời nay đàn ông ai mà chả thế – Ồ, tôi ghét cái ông Gladstone lắm – Suốt ngày chỉ nghiên cứu bọ hung – Cứ hỏi xem ông Schouvaloff nghĩ như thế nào thì biết ngay… Bao giờ tôi cũng phải tránh né bà ta. Tôi chỉ thích tự mình đi tìm hiểu người khác. Cái bà Brandon ấy giống y như là người bán đấu giá và khách của bà ta chỉ là những món hàng. Bao giờ bà ta cũng huỵch toẹt về những người mà bạn không muốn biết. Còn người bạn muốn làm quen thì bà ta cứ ậm ờ, im im. Thế bà ta nói gì về cái anh chàng Dorian Gray kia vậy?

Basil nói:

- Ồ bà ta chỉ thì thào: Một chàng trai hấp dẫn – Tội nghiệp bà mẹ chơi chung với tôi chẳng bao giờ dứt ra được – Đã bảo sẽ cùng lấy chung chồng – À đám cưới chung một ngày chứ – Tôi thật là hồ đồ quá. Cũng không nhớ rõ cậu ta làm gì nữa – Hình như chẳng làm gì cả – Ồ, phải rồi, hình như là đánh đàn dương cầm hay vĩ cầm gì đó, phải thế không cậu Gray. Thế là cả hai người chúng tôi không thể nào nhịn cười được. Liền sau đó hai chúng tôi trở thành đôi bạn.

- Tiếng cười bắt đầu cho một tình bạn là dấu hiệu tốt đấy – Nhưng nếu tiếng cười chấm dứt tình bạn lại là câu chuyện khác hẳn. – Henry lại bứt một bông cúc khác lên nhìn.

Basil Hallward vùi mặt vào hai lòng bàn tay:

- Ông chẳng hiểu thế nào là tình bạn đâu, Henry ạ. – Basil thì thào – Cả kẻ thù ông cũng không hiểu nốt. Ai ông cũng chơi được cả. Ông gần như là kẻ ba phải đối với tất cả mọi người.

Henry bật cười lên:

- Sao anh lại có thể nói chuyện một cách vô lý như thế! – Henry ngửa cổ lên nhìn những cụm mây trắng trôi trên đầu. Bầu trời xanh màu ngọc phách turquoise của mùa hè tháng Sáu đầy những vạt mây nhìn như nhiều vệt sữa màu trắng đục đang trôi. – Anh nói chuyện nghe thật vô lý quá. Tôi cũng chọn bạn để chơi đấy chứ! Tôi chọn bạn đẹp trai. Chọn bạn biết nói đùa. Còn kẻ thù của tôi, anh biết đấy, nhất là những tay tưởng mình có bộ óc siêu việt. Tôi chưa bao giờ bị ai lỡm cả. Đàn ông anh nào chả khôn. Mà bọn họ không bao giờ dám coi nhẹ tôi đâu. Thật ra tôi cũng thường thôi. Phải thế không nào? Thường lắm, Basil nhỉ!

- Ừ thì ông cũng thường thật, Henry. Đối với ông, tôi chỉ là một sự quen biết bình thường không hơn không kém, phải thế không. – Basil nói.

- Basil này, anh đối với tôi hơn hẳn những chỗ quen biết bình thường khác!

- Nhưng chẳng phải là tình bạn đâu, cứ như thể đây là một thứ tình cảm anh em. Tôi có cảm giác như thế đấy.

- Anh em ư? Tôi cóc cần đến anh em. Ông anh trai của tôi chẳng hề chịu chết quách đi. Còn thằng em trai thì chẳng làm được điều gì có lợi cho tôi cả.

- Henry!

- Ông bạn thân ơi, tôi đang nói nghiêm túc đấy! Tôi không thể thích người thân của mình được. Giống như người ta không thể gần gũi với người cùng có những khuyết điểm giống với mình. Tôi hoàn toàn thông cảm vì sao nền dân chủ Anh chống lại những tầng lớp thượng lưu. Họ tin rằng bọn này say sưa, ngu ngốc, và vô đạo đức. Mà đấy cũng chính là những cá tính của giới thượng lưu. Nhưng chẳng ai trong chúng ta tự mình làm trò hề với những điều như thế lại muốn mình bị khinh khi. Rồi thì đám người nhà quê từ Southwark đưa nhau ra tòa li dị, sự vô tư của họ quá lộ liễu. Nói thật nhé, tôi sẽ không phủ nhận rằng mười phần trăm những người hạ lưu sống rất đàng hoàng đấy.

- Tôi không đồng ý với những điều ông vừa nói, hơn nữa, Henry ạ, cả ông cũng lắm lúc rất mâu thuẫn với chính mình.

Henry đưa tay lên vuốt hàm râu với những sợi đâm tua tủa dưới cằm. Anh ta gõ nhịp mũi giày da của mình:

- Hãy nói thử xem anh có phải là người Anh Quốc thật sự hay không, Basil? Nếu thật sự là tư tưởng của một người đàn ông gốc Anh – Tất cả chỉ là những điều nói ra nghe rất chói tai – Anh ta chẳng bao giờ quan tâm đến chuyện đúng hay sai. Điều duy nhất anh ta quan tâm đến là anh ta có đủ tự tin hay không mà thôi. Chuyện anh ta có đạo đức thành thật hay không chẳng còn quan trọng nữa. Thực ra, càng thông minh, ý tưởng của anh ta sẽ càng lô-gíc mạch lạc hơn. Tất cả chỉ phục vụ cho khát vọng ích kỷ, phục vụ điều anh ta muốn, hay chỉ để bênh vực thành kiến của anh ta. Mà này, tôi không có ý định lảm nhảm về chuyện chính trị, xã hội học, hay lý sự cùn với anh đâu. Tôi thích con người thật nhiều hơn là ý tưởng. Hãy kể cho tôi nghe về Dorian Gray đi. Anh và chàng trai ấy có thường xuyên gặp nhau không?

- Ngày nào chúng tôi cũng gặp nhau. Nếu ngày nào tôi không nhìn thấy cậu ta, tôi sẽ không thể vui vẻ được. Dù đấy chỉ là vài phút ngắn ngủi được trông thấy nhau. Henry này, chỉ cần vài phút được ở cạnh người mình tôn sùng yêu quý sẽ là một điều gì đó thật cao cả to tát…

- Nhưng thật ra anh đâu có tôn sùng anh ta, phải không?

- Có đấy, Henry ạ!

- Ồ. Lạ đấy. Tôi cứ tưởng anh chẳng màng gì đến chuyện khác ngoài vẽ tranh – Ồ Nghệ thuật chứ – Nghệ thuật nghe vẫn chuẩn hơn đối với anh.

- Giờ thì cậu ta hoàn toàn trở thành nghệ thuật đối với tôi. Đã có lúc tôi nghĩ rằng chỉ có hai điều quan trọng trong lịch sử thế giới này. Đó là tìm ra một kênh sáng tạo nghệ thuật mới. Sau đó là sự xuất hiện những cá tính cung cấp chất liệu cho nghệ thuật. Với người Venetians thì phát hiện ra sơn dầu là vĩ đại nhất. Với dân điêu khắc Hy Lạp thì khuôn mặt của Antinous là tất cả. Gương mặt của Dorian rồi đây sẽ trở thành bất tử, sẽ quan trọng hơn tất cả mọi điều khác đối với tôi. Không thể chỉ nói một cách đơn giản là tôi đang vẽ chân dung cho anh ta. Hay là tôi đang mượn một người mẫu từ anh ta. Tất nhiên đấy là công việc chính của tôi. Henry ơi, Dorian đã đứng hiên ngang như chàng trai Paris trong chiếc khiên oai vệ. Hoặc như chàng Adonis với áo choàng của những người đi săn. Rồi có lúc những vạt hoa sen phủ kín lên người Dorian. Có lúc anh ta đã ngồi trên bệ đá của Adrian như một nô lệ, nhìn ra dòng sông Nile trong xanh như ngọc. Có lúc chàng trai này đã từng ngồi soi bóng mình trong hồ nước nhỏ giữa những cánh rừng Hy Lạp. Anh ta ngó xuống đáy nước lặng im như bạc ròng, đắm đuối nhìn vào vẻ đẹp kỳ diệu của chính mình. Tình thực sự xuất hiện của Dorian có ý nghĩa đặc biệt riêng đối với tôi nhiều hơn mọi điều khác. Tôi biết mình đã bất lực như thế nào trước vẻ đẹp của chàng trai này. Vì tôi không thể diễn đạt được những gì tôi muốn. Đúng ra chẳng có vẻ đẹp nào mà nghệ thuật không diễn đạt được. Thú thực, từ khi gặp Dorian, tôi vẽ ra toàn là tranh đẹp, những tác phẩm tuyệt vời nhất trong lịch sử sáng tác của riêng tôi. Thật là khó nói, trong một chiều kích bí hiểm nào đó – Tôi không nghĩ là ông hiểu tôi đâu. Cá tính của người thanh niên này khiến tôi có một nhận thức khác hẳn về nghệ thuật, một cách diễn đạt hoàn toàn mới mẻ. Tôi nhìn mọi vật bằng con mắt mới. Giờ thì tôi có thể tái tạo lại cuộc sống qua nét cọ mà trước đây tôi không hề có khả năng này – “Một khát khao thể hiện những tư tưởng nghệ thuật giữa ban ngày.” – Câu nói này của ai tôi cũng không nhớ nữa. Chính Dorian Gray đã đánh thức khả năng sáng tạo nghệ thuật trong tôi. Chàng trai này không xuất hiện một cách bình thường như những người mẫu khác. Dù đã ngoài hai mươi nhưng Dorian chỉ là một cậu bé – Sự xuất hiện của anh ta – Chà – Tôi dám chắc là ông không biết gì về những điều tôi đang nói đâu. Chàng trai này khiến tôi nhận ra cả một trường phái nghệ thuật mới qua một lối suy nghĩ hết sức vô thức – Một trường phái chỉ có cảm xúc và khát khao tinh thần mới nhận ra, một phong cách thuần túy Hy Lạp, một sự giao hòa tuyệt đỉnh giữa cơ thể và tâm hồn – Nhiều quá phải không Henry. Chúng ta đang sống trong giai đoạn bức xúc vì sự phân cách giữa hai phạm trù ấy. Vì thế con người luôn khao khát đi tìm những kênh sáng tạo để nối kết một thế giới hiện thực với những nhận định trống rỗng. Henry ơi Henry, phải chi ông hiểu được một phần rất nhỏ rằng Dorian Gray quan trọng đối với tôi như thế nào. Ngay cả bức họa vẽ phong cách của tôi mà Agnew đã trả một giá rất cao nhưng tôi vẫn không bán được. Ông có biết vì sao không? Vì bức tranh ấy tôi đã vẽ khi Dorian Gray ngồi bên cạnh tôi đấy.

- Basil, một câu chuyện thật lý thú. Tôi nhất định phải gặp Dorian Gray!

Basil Hallward đứng lên và đi về phía cuối khu vườn. Một lúc sau anh ta quay trở lại:

- Ông không hiểu chuyện gì đâu, Henry ạ. – Basil nói – Dorian Gray chính là động cơ nghệ thuật của tôi trong lúc này. Anh ta không bao giờ xuất hiện trong những tác phẩm của tôi và cũng chẳng có hình ảnh nào của anh ta trong bất cứ một tác phẩm nào của tôi. Anh ta chỉ đánh thức khả năng sáng tạo của tôi mà thôi. Như tôi đã nói với ông, đấy là phong cách sáng tạo mới. Anh ta đã giúp tôi nhìn thấy những nét cong queo trong những đường thẳng, các yếu tố tình cảm trong những gam màu huyền diệu. Chỉ có như thế thôi, Henry ạ.

- Thế thì tại sao anh không triển lãm chân dung của Dorian?

- Vì tôi đã đặt vào nó quá nhiều tình cảm, quá nhiều đến độ tôi không hề dám một lần thú nhận với Dorian. Chàng trai này chẳng thể hiểu được cảm xúc của tôi giành cho anh ta là như thế nào đâu. Nhưng dân xem tranh chuyên nghiệp sẽ nhận ra điều đó. Tất nhiên là tôi không muốn tự mình cởi truồng cảm xúc tâm hồn của mình trước những con mắt săm soi tầm thường của bọn họ. Trái tim của tôi không thể trần trụi đặt ngay dưới ống kính hiển vi. Đã có quá nhiều tiết lộ về bản thân của tôi trong bức tranh này. Henry ơi. Có quá nhiều nét riêng thầm kín của chính tôi trong bức chân dung của Dorian. Đấy là tình yêu của tôi.

- Ngay cả đến thi ca cũng không ầm ỹ cải lương như anh. Thi sĩ biết tình cảm có lợi như thế nào trong việc xuất bản thơ. Hiện nay thì một quả tim tan vỡ sẽ trở thành đề tài đang ăn khách đấy!

- Đấy là lý do tại sao tôi rất ghét những chuyện như thế. Người nghệ sĩ đáng lẽ ra phải sáng tạo ra những điều thật đẹp. Hoàn toàn không được cài đặt những cảm xúc cá nhân của mình vào nghệ thuật. Chúng ta đang sống trong một thời đại khi mọi người sáng tạo nghệ thuật chỉ là một hình thức diễn đạt hồi ký. Chúng ta đánh mất ý nghĩa trừu tượng cao cả trong vẻ đẹp. Nếu chúng ta sống, chúng ta phải trình bày về cuộc sống như chính bản thân trung thực của nó. Chính vì thế mà mọi người không thể nhìn thấy chân dung Dorian Gray của tôi được.

- Tôi nghĩ anh đã đang phạm phải một sai lầm rồi đấy, Basil ạ. Nhưng tôi sẽ không cãi cọ lý luận với anh đâu. Chỉ có những kẻ nhiều óc, thích lý sự mới hay cãi cọ. Nói xem nào, phải chăng Dorian Gray cũng rất thích anh, đúng không?

Basil Hallward ngẫm nghĩ mất một lúc:

- Cậu ta thích tôi thật. – Basil trả lời sau một vài phút suy nghĩ – Tôi biết chàng trai này thật sự thích tôi. Thú thật tôi cũng hay nói những lời nghe dỗ ngọt với cu cậu. Tôi tìm thấy khoái cảm rất lạ khi nói ra những điều thầm kín của mình với Dorian mà tôi biết sau này mình sẽ phải hối tiếc. Chả khác nào tôi trao mình quá dễ dãi. Như một định luật, Dorian luôn hấp dẫn tôi. Bọn tôi đã từng cuốc bộ từ tiệm rượu về nhà, vai khoác vai, tay đan tay, ngồi trong phòng họa nói chuyện về cả ngàn điều khác nhau. Có lúc cu cậu tỏ ra chẳng có bất cứ một chút động não nào. Có lúc hình như Dorian rất thích thú khi nhìn thấy tôi đau khổ. Rồi tôi cảm thấy, Henry ơi, tôi đã trao ra tất cả tâm hồn của mình cho anh ta – một người luôn coi tôi rất nhẹ. Nhẹ như một cánh hoa cài vào áo khoác, một thứ phục sức phù phiếm, một vật trang trí cho những ngày mùa hè chóng qua. Cậu ta sẽ mau chóng chán ghét tôi cho mà xem.

- Ngày hè chóng qua ư, Basil này. Không, chúng không chóng qua đâu. Có lẽ anh sẽ nhanh chóng mệt mỏi hơn chàng trai trẻ ấy thì đúng hơn. Cũng đáng buồn thật đấy. Thiên tài bao giờ cũng trường tồn so với vẻ đẹp. Đấy là lý do tại sao chúng ta cứ phải dằn vặt rồi lao đầu vào giáo dục. Chúng ta muốn mình tồn tại càng lâu càng tốt nên sẵn sàng nhồi nhét đủ mọi thứ dữ kiện linh tinh vào trong đầu, với một hy vọng ngốc nghếch rằng chúng ta sẽ được sống yên ổn. Những kẻ được coi là rất am hiểu lẽ đời – đấy là mô hình hiện đại mọi người đổ xô đi tìm – Nhưng một cái đầu như thế thực ra chỉ là một điều thật đáng sợ. Chả khác nào một tiệm bán hàng chạp phô hổ lốn, toàn là quái vật và bụi bặm, giá cả thì trên trời dưới đất, so với giá trị thực của những món hàng. Tôi biết anh sẽ mệt mỏi. Tất cả đều không thoát khỏi quy luật này. Sẽ có lúc anh nhìn Dorian Gray không còn là trung tâm của sáng tạo nghệ thuật nữa. Hay là anh sẽ không còn nhìn thấy màu da của cậu ta hấp dẫn nữa. Anh sẽ cay đắng nhận ra là anh đang ghét người thanh niên này từ chính trái tim của mình. Rồi có lúc anh sẽ nghĩ rằng chàng trai này chỉ đem đến cho anh những sự phiền toái. Rồi thì anh sẽ hoàn toàn trở thành người xa lạ, nguội lạnh với chàng trai này. Cuối cùng cảm xúc những vẻ đẹp lãng mạn sẽ phản bội lại anh.

- Henry, đừng nói như thế chứ! Cho đến khi nào tôi còn sống, nhân cách cá tính của Dorian Gray sẽ mãi mãi làm chủ trái tim tôi. Ông không cảm nghiệm được những gì tôi đang cảm nhận đâu. Ông dễ thay đổi lắm, Henry ạ.

- Ra thế đấy, Basil. Đấy là lý do vì sao tôi không cảm nghiệm được ư? Chả lẽ chỉ có những ai thật sự trung thành mới cảm nghiệm được vị ngọt của tình yêu à? Kẻ không có niềm tin sẽ chỉ nhìn thấy tình yêu là mông muội thôi hay sao? – Henry mở hộp bạc lấy ra một điếu xì gà, trông anh có vẻ đầy thỏa mãn và tự tin như thể anh đang gom hết cuộc đời mình thả vào khoảng không gian chật hẹp.

Vài con chim én chí chóe kêu khi bóng của chúng đuổi theo nhau quét thật nhanh trên vạt cỏ. Không khí trong vườn thật dễ chịu. Tâm trạng con người vì thế trở nên phấn chấn hơn – Có lẽ với Henry thì cảm giác này thật thoải mái hơn những ý tưởng của con người. Trong suy nghĩ của Henry thì tâm hồn và cảm xúc của con người chính là những điều kỳ diệu trong cuộc sống.

Henry nghĩ đến những bữa ăn vô vị mà anh đã cố tình trốn tránh khi ở nán lại chơi với Basil. Nếu như Henry đến chỗ bà dì của mình, anh sẽ gặp Ngài Goodbody ở đó. Rồi thì câu chuyện sẽ xoay quanh vấn đề xây cất nhà cửa cho người nghèo hay chuyện tái thiết sửa chữa những khu nhà đã cũ. Thật dễ chịu khi không phải ngồi nghe những câu chuyện nhạt nhẽo ấy. Đôi lúc chỉ nghĩ đến người dì ruột đã khiến cho Henry khó chịu. Quay sang Basil Hallward, Henry nói:

- Này ông bạn, tôi vừa nhớ ra một điều.

- Ông nhớ ra điều gì vậy, Henry?

- Giờ tôi mới nhớ ra ở đâu đó tôi đã nghe thấy cái tên Dorian Gray này.

- Ông nghe ở đâu thế? – Khuôn mặt Basil Hallward lộ ra một tia nhìn nhăn nhó.

- Đừng nhìn tôi với khuôn mặt giận dữ như thế. Bà dì của tôi, phu nhân Agatha đã nói với tôi là bà ấy vừa tìm thấy một chàng trai rất tuyệt, đã giúp bà hòa nhạc tại trang trại East End. Và tên chàng trai này là Dorian Gray. Nhưng tôi không nghe bà dì tôi nói rằng cậu ta rất đẹp trai. Phụ nữ có lẽ chẳng cảm thụ được vẻ đẹp như chúng ta. Nhất là những phụ nữ gia giáo. Bà dì tôi chỉ bảo rằng anh chàng này chịu khó và tốt tính. Tôi chỉ hình dung ra một chàng trai trẻ tóc cứng, mặt mụn, với hai bàn chân to bè. Tôi mong rằng đấy là người bạn của cậu.

- Tôi sẽ rất vui nếu ông chưa bao giờ gặp anh ta, Henry.

- Sao lại thế?

- Tôi không muốn ông gặp anh ta.

Người giúp việc của Basil ngay lúc đó bước vào khu vườn:

- Ngài Dorian Gray đang đợi trong phòng họa, thưa ông.

- Anh phải giới thiệu tôi với anh ta – Henry bật phá lên cười.

Basil Hallward quay sang nhìn người giúp việc đang đứng dưới trời nắng: Bảo cậu Gray chờ tôi một lát, tôi sẽ vào ngay. Người đàn ông giúp việc cúi đầu chào rồi bước đi. Sau đó Basil quay sang nhìn Henry:

- Dorian Gray là người bạn thân nhất của tôi – Basil nói – Anh ta là con người chất phác. Bà dì của ông nhận xét khá chính xác về Dorian. Xin ông đừng đầu độc anh ta. Đừng cố ý gây bất cứ một ảnh hưởng xấu nào lên Dorian. Ảnh hưởng của ông nguy hiểm lắm. Thế giới này có quá nhiều điều xấu và người xấu. Đừng lấy mất người đã cho tôi cảm giác cuộc sống này đáng yêu hơn và thổi vào sức sáng tạo của tôi những luồng sinh khí mới. Henry ơi, tôi rất tin tưởng nơi ông. – Basil nói thật chậm, giọng chàng trai run rẩy, hình như đấy là câu nói vắt ra từ sự hoảng hốt của chính mình.

- Đừng nói nhảm như thế! – Henry cười rồi nắm tay Basil, gần như anh đang dắt bạn mình đi vào phòng họa.