ấm Khăn Choàng Màu Đen

I

- Khoan đã, - Bănđi nói với bạn anh là Anđrêa. - Để mình nói thêm lần nữa. Nếu chị ấy vẫn không chịu thì cậu cứ vào, không cần chị ấy đồng ý.

Cả hai người đều cận thị, cho nên khi nói chuyện với nhau họ đứng sát, hai khuôn mặt gần như chạm vào nhau. Nhiều người tưởng họ là anh em ruột. Trạc tuổi như nhau, họ giống nhau về đủ mọi thứ. Cả hai đều cao, gầy gò và thẳng đuỗn. Bất cứ việc gì họ cũng làm tỷ mỷ chu đáo. Trong lúc nói chuyện, họ luôn tay sửa lại cho nhau khi thì cặp kính cận, khi thì chiếc cà vạt. Nếu như không còn gì phải sửa thì họ mân mê chiếc khuy áo đuôi tôm của nhau. Họ ít trò chuyện với nhau. Và cuộc sống đơn điệu nhàm chán được phản ảnh lên khuôn mặt tái xanh của họ.

Họ kết bạn với nhau từ thuở nhỏ, lớn lên cùng vào trường đại học, luôn giúp đỡ nhau. Chỉ có điều một người theo khoa luật, một theo khoa Y. Bây giờ vì mỗi người công tác một cơ quan nên họ chỉ có thể gặp nhau vào các buổi tối, và tối nào họ cũng dạo bước trên con đường chạy dài men theo sườn núi, ở ngoại ô thành phố.

Họ thân thiết nhau đến nỗi, chỉ một cử chỉ nghiêng đầu, một ánh mắt, một lời thốt ra là họ đã hiểu nhau đầy đủ. Trong những cuộc dạo chơi, lúc mới cất bước họ trao đổi với nhau vài lời ngắn ngủi, rồi sau đấy không nói gì nữa, lặng lẽ đi bên nhau, tưởng chừng như mấy lời ngắn ngủi kia đã đủ cung cấp cho họ chất liệu để họ suy ngẫm. Họ bước rất chậm, đầu hơi cúi, giống như hai con ngựa mệt mỏi. Cả hai không lúc nào muốn nghiêng đầu bên trên hàng lan can để ngó xuống phía dưới vực, nhìn những ngọn đồi thấp, cánh đồng và đưa mắt ra mặt biển đỏ rực dưới những tia nắng cuối cùng của buổi hoàng hôn. Diệu kỳ biết bao và cũng khó tưởng tượng biết bao, khi hai con người chân bước đều đặn, không hề dừng lại ngoái đầu nhìn bất cứ thứ gì xung quanh.

Mấy ngày trước đó Bănđi bảo bạn:

- Hình như chị Elêônor không được khỏe.

Anđrêa ngước mắt nhìn bạn và hiểu ngay rằng bệnh không có gì nặng.

- Chị ấy có muốn mình xem cho không? - Anh hỏi.

- Không. Chị ấy bảo không cần.

Rồi đôi bạn lại đi tiếp, vẻ mặt cau có, như thể bực bội với người phụ nữ đã làm thay nhiệm vụ người mẹ đối với họ và họ chịu ơn của chị về mọi thứ.

Anđrêa mồ côi cả cha lẫn mẹ từ khi anh còn nhỏ và được ông bác đem về nuôi. Nhưng ông bác không cho anh ăn học được. Chị Êlêônor và cậu em Bănđi cũng mồ côi cha mẹ từ lúc chị mới mười tám tuổi. Hết sức dè sẻn trong chi tiêu, chị đã kéo dài đến mức tối đa thời gian sử dụng khoản thừa kế eo hẹp do cha mẹ để lại. Sau đấy chị đã phải kiếm ăn bằng cách mở lớp dạy âm nhạc và ca hát. Bằng cách ấy chị đã nuôi nấng đứa em và đã giúp cậu cùng với bạn được học hành chu đáo.

- Thế nhưng chị thì béo còn hai chú thì gầy còm, - chị thường vui vẻ nói như vậy với hai chàng trai. - Chị đã rút hết cả mỡ của hai chú.

Quả chị béo thật và ngày càng phát phì ra. Nhưng khuôn mặt chị vẫn xinh xắn, hiền dịu như mặt những pho tượng bằng đá cẩm thạch của các vị thiên thần trong nhà thờ. Cặp mắt đen huyền với hàng lông mi dài cùng giọng nói êm ái khiến những ai mới tiếp xúc với chị giảm đi ngay cảm giác ban đầu. Khi có người nhìn chị, chị rất đau khổ. Chị hơi mỉm cười buồn bã nghĩ đến hình dáng xấu xí của chị.

Chị chơi đàn pianô và hát, tuy không có kỹ thuật, nhưng rất xúc động. Nếu được học hành đầy đủ, nếu như không có những định kiến hẹp hòi tỉnh nhỏ, nếu như không vướng đứa em, chắc chị đã thành ca sĩ. Đã có thời chị mơ trở thành nghệ sĩ sân khấu. Nhưng chị chỉ mơ ước thế thôi. Bây giờ chị đã gần bốn mươi tuổi. Dân trong thành phố rất quý trọng tài năng của chị. Dù sao đấy cũng là một niềm an ủi. Ngoài ra chị đã nuôi nấng nên người hai đứa trẻ cô đơn và bất hạnh. Đấy chính là phần thường cho những năm dài hy sinh tận tụy.

Bác sĩ Anđrêa đợi khá lâu mà vẫn chưa thấy bạn bước ra.

Phòng khách nơi anh đang ngồi sáng sủa tuy trần hơi thấp. Những bàn ghế kiểu cổ, cũ kỹ và bạc mầu khiến cho không khí ở đây gợi lại thời dĩ vãng xa xưa. Những bàn tủ ấy soi hình dạng vào hai tấm gương lớn, như thể luyến tiếc thời huy hoàng đã qua. Phòng khách này treo toàn chân dung những tổ tiên đã khuất. Các vị giương những cặp mắt giận dữ nhìn thứ đồ đạc duy nhất mới mẻ trong gian phòng này. Đó là chiếc đàn dương cầm của chị Elêônor.

Anh bác sĩ sốt ruột quá, đứng dậy, bước đến cạnh cửa lắng nghe. Thấy tiếng khóc tấm tức từ bên trong đưa ra, anh kẽ gõ vào cánh cửa.

- Cậu vào đi, - Bănđi mở cửa nói. - Mình không hiểu tại sao chị ấy lại khó tính đến thế.

- Bởi vì chị không ốm đau gì hết! - Chị Elêônor vừa khóc vừa hét lên.

Chị ngồi thu mình trong chiếc ghế bành to bọc da, phì nộn, mặt tái xanh, trong bộ quần áo màu đen như thường lệ. Có điều lạ là lúc này nét mặt chị giống như nét mặt trẻ thơ. Một vẻ thiếu trang nghiêm, đặc biệt thể hiện ra trong cặp mắt vừa ngơ ngác vừa bướng bỉnh mà chị như thể cố che giấu.

- Chị không ốm đau gì thật mà, - chị nhắc lại câu nói, lúc này đã bình tĩnh hơn. - Lạy Chúa, các chú để mặc chị. Đừng băn khoăn gì về chị.

- Thôi được! - Cậu em lạnh lùng đáp. - Anđrêa đã đến đây, cậu ấy sẽ khám cho chị, - nói xong anh bước ra ngoài, đóng sập cửa lại.

Chị Elêônor úp hai bàn tay che mặt rồi khóc thổn thức. - Anđrêa nhìn chị. Anh cảm thấy ngượng nghịu và lúng túng. Cuối cùng anh hỏi:

- Có chuyện gì vậy? Với em mà chị cũng không chịu nói ra ư?

Elêônor vẫn khóc. Anđrêa nhẹ nhàng nhưng kiên quyết kéo hai bàn tay của chị ra khỏi mặt.

- Chị đừng khóc nữa, - anh năn nỉ. - Chị nói đi… Đừng ngại…

Elêônor lắc đầu. Rồi đột nhiên chị nắm chặt bàn tay anh, mặt chị méo xệch đi và chị rên rỉ:

- Anđrêa! Chú Anđrêa!

Anđrêa cúi xuống (điều này trái với tính nết thận trọng quá đáng của anh).

- Chị hãy kể em nghe…

Elêônor áp bàn tay lên má, nói khẽ, giọng van vỉ đến thảm hại:

- Chị muốn chết. Em hãy giúp chị, Anđrêa. Hãy giúp chị. Chị không biết chết bằng cách nào và chị cũng không đủ can đảm.

- Chị muốn chết ấy ư? - Anđrêa mỉm cười. - Sao lại thế? Tại sao chị muốn chết?

- Chị phải chết! - Elêônor xụt xịt nhắc lại. - Em hãy bảo chị phải làm gì để có thể chết được. Em là bác sĩ kia mà. Chị không thể chịu nổi nữa! Chị phải chết. Không còn cách nào khác. Chỉ có chết mà thôi.

Anđrêa sửng sốt nhìn người phụ nữ. Elêônor cũng nhìn anh, nhưng lập tức nhắm nghiền mắt lại, mặt nhăn nhúm, chân tay co quắp lại như sợ hãi điều gì đó.

- Đúng thế, - lát sau bình tĩnh trở lại, chị nói giọng quả quyết. - Chị coi như đã chết rồi, Anđrêa! Chết rồi.

Anđrêa bất giác rụt bàn tay lại.

- Chuyện gì nào? Chị vừa nói cái gì thế? - Anh lúng búng.

Đưa mắt đi chỗ khác, chị đặt một ngón tay lên môi rồi hất đầu về phía cửa ra phòng khách:

- Đừng để Bănđi biết! Chú đừng nói với nó, chị van chú. Đầu tiên hãy giúp cho chị chết đã. Cho chị một thứ thuốc độc nào đó. Chị sẽ uống trà và sẽ coi như đấy là thuốc chú cho để chữa bệnh. Nhưng chú phải cho chị ngay bây giờ! Chị nhát lắm, cho nên để lúc khác chị sẽ lại không dám nữa. Đã hai tháng nay rồi chị rất đau khổ mà vẫn chưa dám. Anđrêa, em giúp chị chứ?

- Em giúp chị thế nào được? - Anđrêa bối rối hỏi lại.

Elêônor lại nắm bàn tay của anh rồi vừa nhìn thẳng vào mắt anh vừa khẩn khoản:

- Thế nếu em không muốn cho chị chết… thì em có cách gì cứu chị không? Có cách gì không?

Anđrêa đứng thẳng người lên rồi chau mày:

- Anđrêa, chị van em! - Elêônor lại năn nỉ. - Chị không lo cho chị mà chị làm thế này vì… nhưng không được để thằng Bănđi biết. Nếu như em nghĩ đến những việc chị đã làm vì hai đứa các em, thì hãy giúp chị, hãy cứu chị, Anđrêa! Em định bắt chị phải chịu đựng nỗi nhục nhã, đau khổ này ư? Chị ngần này tuổi đầu rồi! Ôi, khủng khiếp quá! Khủng khiếp quá!...

- Chuyện đã xảy ra như thế nào? Chị Elêonor, anh ta là ai? - Kinh ngạc quá trước lời thú tội của người phụ nữ, Anđrêa chỉ thốt ra được có thế.

Elêônor lại đưa mắt ra phía cửa, rồi úp hai bàn tay lên mặt:

- Đừng bắt chị phải nói! Chị không thể nghĩ đến chuyện ấy lúc này! Em không thương thằng Bănđi hay sao! Chuyện này sẽ làm nó xấu hổ đến mức nào!...

- Nhưng làm sao không để cậu ấy biết được? - Anđrêa hỏi. - Đấy là một tội ác. Một tội ác gấp đôi. Thế nhưng cũng có thể giúp chị bằng cách khác chứ?

- Không! - Elêônor quả quyết nói, giọng đau đớn. - Thôi, đủ rồi. Chị hiểu rồi. Chú ra ngoài đi. Chị đang thấy khó chịu trong người…

Chị thả đầu xuống lưng ghế bành, người xỉu đi.

Anđrêa lúng túng nhìn người phụ nữ qua đôi mắt kính cận. Anh vẫn chưa hoàn hồn sau sự phát hiện đột ngột kia. Anh thấy thương xót và ngượng ngùng khi nghĩ rằng, người phụ nữ vị tha kia, một mẫu mực của sự trong trắng và quên mình, lại có thể sa ngã đến mức ấy. Chẳng lẽ chuyện có thật hay sao? Chị Elêônor mà lại thế ư? Hồi trẻ chị đã từng từ chối bao nhiêu đám tuyệt vời đến như vậy? Thế mà bây giờ, khi từ lâu chị đã không còn trẻ trung gì nữa… Hay chính vì thế, chính là vì như thế?

Anh đưa mắt nhìn chị, và bởi vì chị phục phịch quá đáng, anh bỗng thấy ý nghĩ vừa rồi là láo lếu và nhơ bẩn.

- Ra ngoài đi! - chị nhắc lại giận dữ. Tuy không nhìn thấy anh, chị như cảm thấy nỗi khủng khiếp hiện lên trên nét mặt nghi ngờ của cậu bạn đứa em. - Ra rồi kể cho thằng Bănđi biết. Nó muốn làm gì tôi thì làm. Ra đi!

Anđrêa bước chân như cái máy. Hơi ngẩng đầu, chị nhìn theo anh ta. Cửa vừa khép lại, chị bất tỉnh.

II

Sau cuộc viếng thăm của Anđrêa, Elêônor thấy nhẹ được nỗi lòng, lần đầu tiên sau hai tháng buồn bã đau đớn. Chị cảm thấy giây phút khủng khiếp nhất đã qua rồi.

Chị không còn sức mà tự dằn vặt nữa. Bây giờ thì chị sẵn sàng đón đợi bất cứ điều gì xảy ra miễn là càng sớm càng tốt.

Rất có thể cậu em sẽ vào và sẽ giết chị. Cũng được thôi. Chị không còn đáng để ai tôn trọng, thậm chí thương xót nữa. Đúng là chị đã tận tụy với em và với bạn của nó vượt cả bổn phận người chị. Nhưng bây giờ thì chính chị đã để mất đi mọi quyền được nhận sự biết ơn.

Chị lại thấy hoảng sợ và chị nhắm nghiền mắt lại.

Trong thâm tâm Elêônor tự kết án mình. Đúng, chính chị, chính chị đã có lỗi. Suốt ngần ấy năm trời chị nén đi những cơn đòi hỏi, cố ép bản thân bằng những tình cảm cao thượng. Chị coi hy sinh là bổn phận của mình. Thế rồi đột nhiên chị sa ngã! Thật khủng khiếp!

Cái lý do duy nhất đáng kể giảm nhẹ tội lỗi cho chị thì đứa em không thể hiểu nổi. Chị có thể bảo anh ta rằng: “Bănđi, lỗi một phần cũng do em!” Thật ra cũng đúng là như thế.

Chị đã thế chân người mẹ. Và đáp lại lòng hy sinh của chị, đáp lại bao nhiêu việc chị đã làm vì họ, cậu em chị cũng như thằng bạn của nó không hề mỉm một nụ cười đối với chị. Dường như tâm hồn của chúng đã bị nhiễm thói lặng lẽ và buồn tẻ. Sau khi tốt nghiệp Đại học cả hai đều lao đầu vào công việc. Chúng làm việc nhiều đến nỗi không còn biết đến ai, cần đến ai ngoài bản thân chúng. Bây giờ chúng nóng lòng muốn giẫy chị ra cho khỏi vướng chân, và đều ấy làm chị tủi thân vô cùng. Chị bỗng thấy cuộc sống của chị vô nghĩa. Chị còn việc gì nữa, khi không ai cần đến chị? Tuổi trẻ thì đã trôi qua, không bao giờ trở lại.

Ngay đến tháng lương đầu tiên nhận được cũng không làm mặt mày cậu em trai của chị tươi tỉnh lên. Phải chăng do chịu ơn to lớn của bà chị, cậu cảm thấy đau khổ. Bởi vì như thế là suốt đời cậu không bao giờ được thực sự tự do? Chị rất muốn nói với Bănđi một cách đơn giản:

- Đừng lo cho chị. Chị chỉ mong em được sung sướng… Em hãy hiểu như thế.

Nhưng chị sẽ chỉ nghe được câu trả lời cau có:

- Sao chị lại nói thế? Em rất hiểu bổn phận của em. Đến một ngày nào đó em sẽ trả ơn cho chị đầy đủ.

“Trả ơn ư? Nhưng chị có đòi em trả ơn đâu?” - Chị muốn thốt lên như thế.

Bởi vì trong khi hy sinh tận tụy, có lúc nào chị suy tính, có lúc nào chị sa sút tinh thần đâu, bao giờ chị cũng tươi tắn.

Chị biết tính bướng của cậu em nên không nói thêm gì. Nhưng chị rất khổ tâm phải sống trong không khí tẻ lạnh và xa lạ này.

Lương Bănđi tăng dần. Anh tạo cho Elêônor một cuộc sống đầy đủ tiện nghi và anh năn nỉ chị thôi không dạy học nữa. Rồi đến một lần, vào giờ khắc bất hạnh, một trong những giờ khắc vô công rồi nghề do bị ép buộc và khiến chị tủi phận, chị đã thoáng một ý nghĩ, lúc đầu hơi ngộ nghĩnh: “Hay ta lấy chồng quách đi cho rồi!”

Khốn nỗi chị đã ba mươi chín tuổi rồi, lại béo phục phịch, kiếm đâu ra anh chồng thích hợp bây giờ. Nhưng chỉ cách đó chị mới giải thoát được cậu em khỏi gánh nặng của sự hàm ơn.

Từ đó Elêônor bất giác chăm sóc đến thân hình, dung nhan, đến cách ăn mặc, giống như một cô gái đến tuổi lấy chồng. Công việc này trước kia chị không bao giờ nghĩ đến.

Những người đàn ông trước kia đã từng ngỏ lời với chị, bây giờ đều đã có vợ có con. Ngày trước chị không hề quan tâm đến họ. Nhưng bây giờ chị lại hay nghĩ đến và luôn bực dọc. Chị đâm ghen với những bạn gái thuở trẻ, bây giờ họ đã có gia đình.

Riêng mình chị vẫn cô đơn…

Nhưng biết đâu, vẫn chưa phải là muộn? Chẳng lẽ cuộc sống hoạt động đã kết thúc rồi và số kiếp bắt chị phải chịu nỗi trống rỗng khủng khiếp này ư? Chẳng lẽ chị đành dập tắt ngọn lửa lòng, cam chịu cuộc sống âm thầm hay sao?

Một nỗi buồn vô hạn xâm chiếm tâm hồn chị. Bao thèm muốn xâu xé Elêônor. Chị mất đi vẻ vô tư lự. Tiếng cười, thậm chí giọng nói của chị cũng đổi khác. Câu nào chị thốt ra cũng chua chát. Chị biết tính tình mình thay đổi và chị căm ghét bản thân, giận hờn tấm thân phì nộn của chị, oán trách những đòi hỏi ngấm ngầm đột nhiên xuất hiện ngày càng làm chị đau khổ.

Thời gian đó, cậu em chị đã dành dụm được một khoản tiền đủ để tậu được một miếng đất và xây một tòa nhà trên đó. Bănđi thuyết phục được chị ra đấy ở trong một tháng. Nhưng chị cảm thấy có vẻ như Bănđi muốn tách chị ra, thế là Elêônor quyết định dọn ra ở hẳn ngoài cái trại ấy để cậu em được hoàn toàn tự do. Chị sẽ không làm vướng gì cậu em nữa. Và bản thân chị cũng thoát được cái ý nghĩ dớ dẩn đi lấy chồng, đã ám ảnh chị thời gian qua: lấy chồng gì vào cái tuổi gần bốn chục này.

Những ngày đầu chị thấy dễ chịu, có lẽ sống ở đây cũng không đến nỗi nào.

Ít hôm sau Elêônor đã quen với cái lệ dậy từ lúc mặt trời mọc rồi ra cánh đồng. Chốc chốc chị lại dừng bước, say sưa lắng nghe không khí tĩnh mịch diệu kỳ của đồng ruộng, nơi mỗi ngọn cỏ đều đang run rẩy trong không khí mát mẻ buổi sớm mai, lắng nghe tiếng gà gáy trong xóm, ngắm nghía những nhánh cây mọc trong kẽ đá cũng như đám rêu mượt mà phủ trên thân những cây dương.

Nơi đây, cách xa thành thị, tâm hồn, ý nghĩ chị sẽ đổi thay và chị sẽ trở nên giống như người phụ nữ niềm nở vợ bác tá điền. Bác ta dịu dàng kể chị nghe bao nhiêu chuyện thú vị ở thôn quê… Trong những câu chuyện đơn sơ ấy, Elêônor cảm thấy mình bắt đầu khám phá ra một ý nghĩa mới mẻ, bất ngờ và sâu sắc của cuộc sống.

Bác tá điền thì ngược lại, tính nết cực kỳ khó chịu. Bác ta vênh váo tự xưng là tư tưởng tiên tiến. Mà bác ta cũng từng trải thật, đã từng sang Mỹ, tám năm liền ở Bênôxario. Và bây giờ bác rất không muốn cậu con trai bác sau này sẽ nối nghề tá điền. Khi cậu bé tròn mười ba tuổi, bác ta xin cho vào trường học để “kiếm chút văn hóa” rồi có thể sẽ sang Mỹ. Đấy là một bước rất lớn, thằng bé có thể làm nên.

Bây giờ cậu bé Giéclanđô đã mười chín tuổi. Sau bao nhiêu năm mài đũng quần ở trường trung cấp dạy nghề, cậu ta mới leo lên được năm thứ ba. Cậu ta vụng về, cục mịch và lúc nào cũng khổ vì sự chăm sóc quá kỹ của ông bố. Học ở trường, cậu nhiễm vài thói tật thành phố cho nên trông cậu lại càng lố bịch hơn.

Sáng nào cậu cũng dấp nước lên mớ tóc cứng và lởm chởm để rẽ đường ngôi, nhưng rồi tóc khô và dựng đứng khiến trông đầu cậu như có cái bướu. Lông mày cậu mọc thành chùm không đều nhau. Ria mép mới nhú và một chòm râu cằm nhỏ nhọn hoắt. Cái cậu Giéclanđô ấy sao mà thảm hại đến thế. Trông dáng người thô thiển của cậu gục đầu xuống cuốn sách thật tội nghiệp. Ông bố luôn phải đổ mồ hôi mới đánh thức được con trai, bởi vì cậu chàng đã đặt lưng ngủ thì say như chết. Con vẫn đang ngái ngủ bác ta đã kéo lên xe, chở ra ngoài thành phố để cậu ta chịu những sự hành hạ mới.

Khi bà chủ ấp mới dọn đến, Giéclanđô năn nỉ bà nói với mẹ cậu ta để bà mẹ nói với ông bố. Cái sự học chết tiệt ấy! Đến khổ với nó! Nghĩ đến học mà rã rời cả chân tay.

Elêônor thử giúp cậu ta. Nhưng bác tá điền nhất định không chịu! Tôi rất kính trọng bà chủ, nhưng xin bà chủ đừng can thiệp vào chuyện gia đình nhà tôi! Thế là, phần vì thương hại, phần vì cũng rỗi rãi, phần vì để giải trí, Elêônor bắt đầu giúp đỡ thằng bé mọi cách có thể được.

Hàng ngày, sau bữa ăn trưa, bà gọi thằng bé vào phòng riêng. Cậu ta bước vào ngượng nghịu, lúng túng, sách vở cặp chặt dưới nách. Cậu ta bối rối, nghĩ bụng bà chủ chắc muốn trêu chọc cậu, giễu cợt sự dốt nát của cậu. Nhưng cậu có lỗi gì đâu? Mọi chuyện đều do ông bố ra lệnh, bắt cậu phải học. Chứ cậu học hành gì được. Giá như cần trồng cái cây hay trị con bò thì cậu làm được ngay. Chỉ cần giơ hai cánh tay lực lưỡng, nhìn thẳng vào mắt nó, rồi nhe răng ra cười, hai hàm răng rắn chắc, trắng nhởn…

Nhưng không hiểu tạo sao, càng ngày Elêônor càng thấy sự có mặt của thằng bé Giéclanđô kia làm bà khó chịu. Năm học đã kết thúc. Bà nhắn vào thành phố để người ta chở đàn pianô về đây. Bây giờ suốt ngày bà ngồi nhà đọc sách và chơi đàn. Một buổi tối, bà nhìn thấy cậu bé kia đứng nép bên ngoài cửa sổ. Do đột nhiên không được bà chủ săn sóc giúp đỡ, không được ngồi với bà, thằng bé thấy nhớ và mò đến nghe trộm bà hát và chơi đàn. Bà định bắt quả tang nó. Với dụng ý độc ác, bà ngừng chơi đàn, chạy nhanh xuống thang gác.

- Mày làm gì ở đây?

- Cháu nghe bà đánh đàn…

- Mày có thích không?

- Cháu rất thích, thưa bà chủ! Y như cháu đang trên thiên đường ấy!

Elêônor cười vang. Tiếng cười như tát vào mặt thằng bé, thế là nó chồm tới, đè bà xuống ngay cạnh nhà, trong bóng tối, phía bên kia luồng ánh sáng rọi từ trên bao lơn xuống.

Sự việc đã xảy ra như thế.

Bị bất ngờ, Elêônor không kịp đẩy thằng bé ra, mà cảm thấy như ngạt thở dưới thân thể nó đè chặt xuống. Và bà đã chịu! Mặc dù không hề muốn.

Ngày hôm sau Elêônor đáp xe về thành phố.

Bây giờ thì sao? Tại sao không thấy Bănđi vào? Hay Anđrêa không kể cho nó biết? Mà cũng có thể là em bà đang tính cách giúp chị thế nào đây?

Elêônor úp hai bàn tay lên che mặt, dường như sợ phải nhìn thấy vực thẳm đang hiện ra trước mắt.

Không còn đường nào khác. Đành phải chết thôi. Nhưng chết bằng cách nào? Và bao giờ thì thực hiện? Cửa mở, Bănđi bước vào, nhợt nhạt, lúng túng mà mắt đỏ hoe. Anđrêa đỡ bạn.

- Em chỉ muốn biết một điều, - Bănđi rít lên, dằn từng tiếng một. - Em muốn biết, người đó là ai?

Elêônor không ngẩng lên, chỉ lắc đầu và khóc nức nở.

- Chị phải nói! - Bănđi hét. - Dù người đó là ai, chị cũng phải lấy anh ta.

- Không! - Elêônor rên rỉ, đầu càng cúi thấp hơn và hai bàn tay nắm chặt, run rẩy. - Không thể được! Không thể nào như thế được.

- Anh ta có vợ à?

- Không! - Bà vội vã đáp. - Nhưng chị không thể lấy người đó được. Em phải hiểu cho chị!

- Nhưng ai vậy? - Bănđi khăng khăng. - Ai? Chị nói đi!

Elêônor co rúm người lại trước cặp mắt điên cuồng của đứa em. Bà vất vả lắm mới ngẩng đầu lên được và rên rỉ:

- Chị không thể nói ra được…

- Chị không nói em sẽ giết chị! - Bănđi gào lên, đưa nắm tay lên trên đầu người chị.

Anđrêa can bạn rồi nói nghiêm nghị:

- Cậu ra ngoài đã. Chị ấy sẽ nói cho mình biết. Cậu ra đi. Rồi đẩy Bănđi ra ngoài.

III

Cậu em đã nhất quyết.

Trước ngày cưới Bănđi tìm mọi cách thổi phồng vụ tai tiếng này lên. Do sợ bị dư luận chê cười, anh chủ động đem kể với tất cả mọi người câu chuyện nhục nhã của mình bằng những lời lẽ thô bỉ nhất. Anh gần như phát điên. Và mọi người ai cũng thông cảm với anh.

Thì ra việc điều đình với ông bố của Giéclanđô không đơn giản chút nào.

Mặc dù tự xưng là tư tưởng tiên tiến, bác tá điền cũng vẫn choáng váng. Thoạt đầu bác không sao tin được là chuyện xảy ra thật. Nhưng sau đó bác tuyên bố:

- Các ông tin lời tôi nói. Tôi sẽ bóp chết nó. Các ông có thấy người ta giẫm đạp lên nho để làm rượu không? Hay tốt hơn hết là thế này: tôi trói tay trói chân nó lại rồi giao cho các ông, các ông muốn làm gì nó thì làm. Còn về chuyện thương tích thì các ông yên tâm, tôi sẽ đắp thuốc cho nó trong ba ngày liền, vì vậy các ông cứ quất cho thật mạnh vào.

Khi bác ta hiểu ra rằng ông chủ hoàn toàn không muốn trừng phạt, trái lại còn đề ra việc cưới, thì bác ta lại sửng sốt thêm lần nữa:

- Các ông nói gì vậy? Tôi chẳng hiểu gì hết… Một bà chủ quý phái như vậy mà chịu lấy thằng bé con của một tá điền bình thường được ư?

Rồi bác ta từ chối thẳng thừng:

- Các ông tha thứ cho. Bà chủ đâu còn thơ dại gì. Bà thừa hiểu thế nào là hay thế nào là dở. Không việc gì phải đối xử với cái thằng con ngu ngốc của tôi như thế. Tôi định không nói, nhưng cũng đành phải nói thật. Ngày nào bà cũng lôi thằng bé vào phòng riêng. Các ông cũng thừa hiểu rồi… Nó còn khờ dại lắm… Bà lớn tuổi như thế chúng tôi đâu dám ngăn cản? Vậy mà bây giờ tôi đâm thành mất con. Bao nhiêu tiền bỏ ra chăm sóc nó. Nói các ông đừng giận, chứ bà ấy đáng tuổi mẹ nó…

Bănđi đành hứa của hồi môn sẽ là cái ấp, kèm thêm một khoản tiền khá lớn nữa.

Việc tiến hành hôn lễ thế là thỏa thuận xong. Dân thành phố nơi bà Elêônor đã từng sống coi đây là một sự kiện trọng đại.

Hình như ai cũng cảm thấy thực sự thích thú được công khai chế giễu người phụ nữ mà họ đã từng kính trọng trong suốt bao nhiêu năm trời. Như thể giữa thái độ kính nể trước kia và thái độ chê bai ngày hôm nay không có chỗ cho sự thông cảm bình thường nhất.

Mọi người đều thương ông em trai. Và như mọi người đều dự đoán, Bănđi không tham dự lễ cưới. Anđrêa cũng không đến, viện cớ không thể bỏ mặc bạn trong cái ngày đáng buồn này.

Ông bác sĩ già xưa đã từng chữa bệnh cho cha mẹ của Elêônor (nhân tiện cũng nói thêm rằng ông đã mất khá nhiều khách hàng vào tay Anđrêa do anh chàng này sau khi tốt nghiệp đại học đã áp dụng những phương pháp điều trị mới mẻ) tự nguyện làm nhân chứng. Ông dẫn đến một ông bạn già nữa, làm nhân chứng thứ hai cho cuộc kết hôn.

Cùng hai ông già, ngồi trong xe ngựa che kín, Elêônor đến Tòa thị chính, rồi từ đó đến ngôi nhà thờ Thiên chúa ở ngoại ô thành phố.

Chú rể mặt mũi cau có, ngồi chiếc xe ngựa khác, cùng với cha mẹ cậu.

Họ ăn mặc diêm dúa vì lễ cưới, nhưng mặt mũi lại nặng như chì. Muốn nói gì đi nữa, con trai họ cũng kết hôn với một bà mệnh phụ thực sự, chị của vị luật sư, và của hồi môn là khá nhiều ruộng đất, một tòa nhà khang trang và tiền bạc nữa. Bây giờ cần phải nghĩ đến chuyện phát triển sau này. Đất đi thì bác ta tự lo lấy việc canh tác, bác khá đủ hiểu biết công việc này. Hơi tiếc là bác gái hơi già. Nhưng không chừng như thế lại càng hay. Cậu con trai đang gặp vận… mà theo đúng những quy luật bất di bất dịch của tạo hóa thì bà Elêônor sẽ chết trước, khi ấy thằng Giéclanđô không bị ràng buộc gì nữa mà vẫn lắm tiền.

Nhưng nhân chứng của họ nhà trai ngồi cỗ xe thứ ba cũng đang suy nghĩ những điều tương tự: đấy là mấy ông bà già nông dân, bạn thân của bác tá điền và của vợ bác. Những họ hàng khác cùng bè bạn của chú rể thì đợi sẵn ở ấp. Hôm nay họ đều diện quần áo đẹp. Đàn ông thì xúng xính trong những chiếc áo xa tanh màu xanh lam. Đàn bà thì khoác những tấm áo choàng màu sặc sỡ mới may. Chẳng là bố chú rể vốn tư tưởng tiên tiến, rất biết cách tổ chức đám cưới cho long trọng.

Lúc đám cưới kéo vào Tòa thị chính, Elêônor òa khóc. Họ hàng đẩy chú rể đến bên cạnh bà, nhưng ông bác sĩ già bảo, tốt hơn nên để cô dâu yên.

Vẫn còn sụt sịt, Elêônor bước vào gian phòng lớn dành cho việc tiến hành nghi lễ kết hôn dân sự. Bà nhìn thấy cậu bé kia bên cạnh. Do xấu hổ và bối rối, cậu Giéclanđô càng có vẻ ngốc nghếch và thô kệch. Trong lòng bà nổi lên một làn sóng phẫn nộ. Suýt nữa bà thét lên: “Không!”, rồi bà liếc nhìn thằng bé, hy vọng nó từ chối không chịu lấy bà. Nhưng cả hai đều nói “Vâng!” như thể cùng chứng nhận một lần nữa vào bản án ác nghiệt. Lễ cưới trong nhà thờ được tiến hành vội vã và mọi người quay trở về ấp. Elêônor không muốn rời xa bạn bè của bà, nhưng bà vẫn buộc phải sang ngồi cùng xe với chú rể và bố mẹ chồng.

Suốt dọc đường không ai nói một lời.

Bác tá điền và vợ vẫn lúng túng. Thỉnh thoảng họ liếc trộm nàng dâu, rồi đưa mắt nhìn nhau và lại cúi đầu xuống. Giéclanđô nhìn ra ngoài cửa sổ và nghĩ gì đó không biết, mặt mũi cau có.

Đến ấp, đám rước dâu được đón tiếp tưng bừng. Tiếng súng bắn, tiếng gào thét và tiếng vỗ tay vang lên. Nhưng vừa nhìn thấy cô dâu mọi người đều ngừng bặt, mặc dù bà cố tươi cười với những khách khứa tốt bụng này. Họ đang nói những lời chúc mừng theo cách của họ.

Lát sau Elêônor xin đi nghỉ. Bà cầu được ngồi một mình. Nhưng khi bước vào căn phòng ngày trước, nay được kê chiếc giường cưới bà đứng sững trên bậc cửa. Chung chạ với thằng bé ấy ư? Không! Không và không! Nỗi ghê tởm làm bà run rẩy và bà vội chạy sang một phòng khác khóa trái cửa lại. Rồi bà gieo mình xuống ghế bành, ôm mặt.

Bà nghe thấy tiếng la hét cười đùa ở bên ngoài. Khách khứa đang trêu chọc Giéclanđô, khen cậu ta cưới được cô vợ sang và nhất là khen cậu ta đã trở nên giàu có.

Giéclanđô không đáp, quay mặt ra phía cửa sổ, thỉnh thoảng nhún hai bả vai lực lưỡng.

Đúng thế, cậu ta xấu hổ. Cậu xấu hổ vì phải lấy một bà sang trọng như vậy. Nhưng lỗi tại bố cậu. Bác ta đã bắt cậu phải học những thứ văn hóa chết tiệt ấy, khiến bà kia đem cậu ra chế giễu làm cậu uất ức. Chà chỉ do đùa giỡn mà bà ta đâm thành thế này. Bố cậu thì sướng rồi, được bao nhiêu ruộng đất. Nhưng cậu thì được cái gì? Cậu làm sao chung sống với cái bà mệnh phụ kia được? Cậu vẫn thấy sờ sợ bà ta. Cậu phải cưới bà ta chỉ do sợ xấu hổ, sợ mang tiếng. Bây giờ cậu làm sao dám nhìn thẳng vào mặt bà? Thêm nữa, bố cậu vẫn bắt cậu phải theo học tiếp cái trường khốn kiếp kia! Bọn học sinh ở đó sẽ cười cậu đến thối mũi! Bà kia hơn cậu hai chục tuổi, vợ lại già hơn chồng nhiều đến thế. Bà to béo nữa chứ, trông đồ sộ như quả núi vậy.

Trong lúc Giéclanđô mải suy ngẫm những điều ấy, hai bố mẹ cậu nóng lòng đợi bữa tiệc. Rốt cuộc họ kéo vào gian phòng lớn, nơi đã bày sẵn tiệc. Thức ăn họ không phải nấu mà họ mời một tay chủ quán ở ngoài thành phố về. Ông ta đem theo một đầu bếp và hai người giúp việc.

Bác tá điền bước ra bao lơn, ra lệnh cho con trai:

- Anh vào gọi vợ anh ra dự tiệc.

- Con không vào đấy đây! - Giéclanđô giậm chân càu nhàu. - Bố vào mà gọi.

- Đồ ngu! Bà ấy đang chờ mày vào chứ không phải chờ tao! - Ông bố quát con. - Mày mới là chồng của bà ấy. Nào, nhanh lên. Bà ấy có bổn phận phải có mặt trong bữa tiệc cưới.

- Con không vào đâu, bố muốn làm gì tùy bố - Giéclanđô bướng bỉnh nhắc lại.

Không nhịn được, bác tá điền túm cổ áo thằng con trai, đá vào mông cậu ta một phát.

- Mày xấu hổ à? Chính mày gây nên kia mà, thằng ngu! Bây giờ lại còn xấu hổ! Vào đấy đi! Bà ấy là vợ mày, hiểu chưa?

Khách khứa kéo vào, can hai bố con và giục Giéclanđô vào mời cô dâu ra.

- Cháu cứ vào, mời bà ấy ra uống một ly rượu thì đã sao nào?

- Nhưng cháu không biết gọi bà ấy là gì? - Giéclanđô hét lên đau khổ.

Mọi người cười rộ lên. Vài người giữ chặt lấy bác tá điền vì bác ta sắp sửa tát thằng con trai về tội làm hỏng cả bữa tiệc cưới.

- Gọi bằng tên bà ấy chứ gì nữa, - bà mẹ chú rể nói chen vào. - Tên bà ấy là gì nhỉ? Elêônor à? Con cứ gọi Elêônor. Bà ấy là vợ của con kia mà. Vào đi, con! Vào đi…

Giéclanđô gõ vào cánh cửa. Lúc đầu cậu gõ rất khẽ, lắng nghe. Không thấy gì. Xưng hô với bà ấy là gì bây giờ? Chẳng lẽ gọi ngay bằng “em”? Không được, ngượng lắm. Mà sao bà ấy không trả lời gì cả? Chắc không nghe thấy. Cậu gõ lần nữa to hơn. Rồi đợi. Vẫn không thấy gì.

Lúng túng, cậu khẽ gọi, theo cách bà mẹ bảo. Nghe thật buồn cười “Elêônor”. Rồi như để sửa chữa sai lầm, cậu hét lên giọng như ra lệnh:

- Elêônor!

Và cậu nghe thấy tiếng bà đáp nhưng ở phòng bên cạnh.

- Ai đấy!

Cậu sang cánh cửa bên cạnh.

- Tôi đây… - Cậu nói. - Tôi là… Giéc… Giéclanđô. Ngoài này tiệc đã sẵn sàng rồi.

- Tôi không ra được, - Bà đáp. - Anh ngồi tiếp khách hộ cả tôi nữa.

Giéclanđô quay ra phòng tiệc, nhẹ cả người.

- Bà ấy không ra! Bà ấy bảo không ra được. Không đi được.

- Thằng ngu! - Bác tá điền gắt (bác ta chỉ có một từ đó để gọi thằng con trai). - Mày phải bảo bà ấy rằng đây là tiệc cưới. Cô dâu phải có mặt. Nếu bà ấy không ra thì cũng phải lôi bà ấy ra.

Bác tá điền gái góp ý là tạm thời cứ để cô dâu yên đã. Khách khứa cũng tán thành ý kiến ấy.

- Phải rồi. Bà ấy bị xúc động quá… Xấu hổ mà…

Bố chú rể rất muốn được khoe với Elêônor là khi cần, bác ta rất biết cách tổ chức các thứ nghi lễ, cho nên bây giờ bác ta nổi cáu, bực bội ra lệnh nhà bếp bưng thức ăn lên.

Mọi người đều thèm thưởng thức những món ăn thành phố, nhưng cách bày biện bàn tiệc làm họ ngỡ ngàng. Để làm gì những bốn thứ ly cốc khác nhau, rồi đã nĩa lớn lại nĩa nhỏ, dao lớn lại dao nhỏ, và những cái lông chim bọc trong giấy cuốn thuốc lá?

Khách khứa ngồi cách xa bàn tiệc, người nào người nấy mồ hôi đầm đìa do phải mặc những bộ lễ phục nặng như cùm. Họ đưa mắt cho nhau, nhìn những khuôn mặt thô thiển, rám nắng bị méo mó do cách rửa mặt quái quỷ. Nhưng bàn tay nông dân sần sùi lúng túng trước những cái nĩa bằng bạc (dùng cái nĩa nào nhỉ) và những con dao ăn cũng bằng bạc. Nhưng điều khiến họ ngượng ngùng hơn cả là những người phục vụ lại ăn mặc quá sang trọng, tay đeo găng màu trắng.

Bác tá điền nhìn chú rể, gãi gáy, vừa nhau vừa nói, miệng bác nhăn lại vẻ vừa giễu cợt và đau xót:

- Kìa, mày ngồi thế kia à? Ngu như lừa ấy! Bà ấy làm sao dám nhìn vào mặt mày! Bà ấy xấu hổ là phải. Tao mà vào địa vị của mày ấy ư, tao sẽ cư xử không ai chê được hết.

Bữa tiệc diễn ra quá tẻ nhạt. Khách khứa viện cớ này cớ khác cáo lui dần. Trời bên ngoài đã tối.

- Giờ thì mày định làm gì? - Ông bố chú rể hỏi, sau khi những người hầu bàn thu dọn bát đĩa ra khỏi phòng và không khí yên tĩnh trở lại. - Mày định làm gì? Bây giờ thì mày phải tự lo liệu lấy!

Bác bảo vợ theo bác về nhà của họ, cũng không xa ngôi biệt thự này là mấy.

Khi bố mẹ đi rồi, Giéclanđô hoảng hốt nhìn quanh. Làm gì bây giờ đây?

Cậu cảm thấy sự có mặt vô hình câm lặng của người phụ nữ lúc này đang ở trong căn phòng khóa kín từ phía trong. Liệu lát nữa bà ta có ra đây không? Bởi vì mọi người về hết cả rồi. Cậu phải làm gì bây giờ?

Ôi, giá như được theo chân mẹ về nhà, hay ít nhất cũng được nằm lăn ra dưới gốc cây trong vườn.

Mà cũng có thể bà ấy đang chờ mình gọi? Biết đâu bà ấy đã chịu nhịn nhục và bây giờ đang chờ mình gọi một tiếng… Đúng rồi, bà ấy chờ mình vào để…

Giéclanđô lắng tai nghe, nhưng không thấy động tĩnh gì hết. Hay bà ấy ngủ rồi. Đêm đã khuya. Ánh trăng rọi vào phòng qua ô cửa ra bao lơn.

Không châm đèn, Giéclanđô bắc một chiếc ghế tựa ra ngoài bao lơn. Ngồi đó có thể nhìn thấy quang cảnh khắp làng, cả sườn đồi thoai thoải và thậm chí thấy cả bờ biển ngoài xa nữa.

Trời trong vắt. Những vì sao to sáng rực trên bầu trời. Ánh trăng bạc lấp loáng trên mặt biển. Tiếng dế trên lớp ra ngoài đồng đua nhau kêu inh ỏi.

Đột nhiên một tiếng cú kêu nghe chói tai và buồn bã ở ngay gần. Một con cú khác đậu ở rất xa kêu đáp lại, giống như tiếng vọng. Rồi chúng vừa bay vừa kêu tìm đến với nhau trong không trung tịch mịch của đêm khuya.

Tựa người trên thành bao lơn, cậu lắng nghe tiếng cú kêu và cậu cảm thấy nỗi lúng túng khốn khổ kia cứ tăng dần trong lòng. Rồi cậu ngắm khá lâu bức tường bao quanh dinh cơ, thầm nghĩ rằng cả cái cơ ngơi này đã thuộc quyền sở hữu của cậu: tất cả những cây ăn quả kia, những thửa ruộng trồng nho nữa.

Thì ra bố cậu hớn hở là có lý. Từ nay bác không phải phụ thuộc vào chủ ấp nữa.

Ngay việc bố cậu bắt cậu không được bỏ học cũng có cái hay. Cậu sẽ không phải suốt ngày loanh quanh bên cạnh vợ. Còn nếu như ở trường có đứa nào chế giễu cậu, cậu sẽ cho nó một trận biết tay. Bây giờ cậu đã là ông chủ và không sợ ai đuổi không cho học nữa. Với lại họ cũng không đuổi đâu. Cậu sẽ học hành chăm chỉ để không thua kém gì những vị chức sắc trong cái làng này. Chẳng bao lâu cậu sẽ ngang hàng với họ. Sau bốn năm học tập cậu sẽ thành nhân viên nông học hoặc nhân viên đo đạc. Ông em vợ của cậu, cái ông luật sư ấy, tưởng gả chị gái cho cậu là hạ thấp phẩm giá của bà ấy hẳn? Không đâu, rồi sẽ đến lúc ông ta phải cúi đầu kính nể mình ấy chứ. Và đến lúc nào đó cậu sẽ bảo ông ta rằng: “Ông gán cho ta một mụ già ư? Cái mụ già khú đế này ấy à? Không được đâu. Ta là người có văn hóa cao, ta cần một cô vợ trẻ, đẹp, giàu có và con nhà danh giá kia!...” Cậu ngủ thiếp đi từ lúc nào, đầu đặt lên cánh tay để dọc theo bao lơn.

Hai con cú vẫn kêu, một ở ngay gần, một ở xa như than vãn với nhau. Ánh trăng vẫn loang lổ trên mặt đất. Tiếng dế kêu vẫn râm ran. Và thỉnh thoảng tiếng sóng biển từ xa vọng lại.

Đêm đã khuya lắm. Elêônor mới lặng lẽ như cái bóng bước ra đứng trên bậu cửa.

Bà không ngờ Giéclanđô lại đang ngủ. Bà thấy thương hại cậu ta, đồng thời cũng sờ sợ. Bà đứng lại, không biết có nên đánh thức cậu để nói về quyết định của bà và dẫn cậu vào trong nhà không. Nhưng bà không đủ can đảm đụng vào người cậu cũng như gọi cậu bằng tên. Thế là bà lại lặng lẽ quay trở vào phòng mình.

IV

Mọi sự được dàn xếp khá dễ dàng.

Sáng hôm sau Elêônor nói chuyện với Giéclanđô, hiền từ như mẹ nói với con. Bà bảo rằng, cậu là chủ nhân toàn quyền của ngôi nhà này và muốn làm gì tùy thích, coi như hai người không có liên quan gì với nhau. Bà chỉ đề nghị có một điều: cậu để cho bà sống tách riêng trong một căn phòng nhỏ, cùng với chị hầu phòng đã già, mà bà quen thuộc từ hồi còn nhỏ.

Mãi nửa đêm Giéclanđô mới được người nhà dìu khỏi bao lơn đưa vào đặt nằm trên chiếc đivăng trong phòng ăn. Lúc này cậu vẫn còn ngái ngủ. Cậu cố hé mở cái miệng làm ra vẻ cáu kỉnh để đối phương biết, muốn thuyết cậu điều gì không phải chuyện dễ. Cậu trịnh trọng gật gù cái đầu sau mỗi câu bà Elêônor nói. Nhưng khi bố mẹ cậu biết được câu chuyện, cả hai đều nổi giận đùng đùng, bất chấp lời trình bày của Giéclanđô rằng cách bà Elêônor đề nghị là thuận tiện cho cả đôi bên.

Để xoa dịu ông bố, cậu hứa sẽ tiếp tục đi học vào đầu tháng Mười tới. Bà mẹ cậu thì trừng phạt con dâu bằng cách ra lệnh cho con trai phải chiếm những phòng đẹp đẽ nhất, ngủ ở phòng sang nhất, học ở phòng thứ hai, và ăn cũng ở một phòng thật sang!

- Con không được dễ với nó! Nếu không thì mẹ sẽ sang và dạy cho nó biết phải hầu hạ chồng nó như thế nào?

Rút cuộc bác ta đành phải thề sẽ không thèm nói một cậu nào với cái bà mệnh phụ kiêu hãnh kia. Có đời thuở nào vợ mà đối xử với chồng như vậy? Mà con trai bác ta thua kém gì ai? Lấy được một tấm chồng như thế là may mắn quá đi rồi.

Sau đấy Giéclanđô lại vùi đầu vào sách vở lo học thi. Tất nhiên thời gian còn quá ít, được mỗi ba tuần lễ. Nhưng họa có Chúc mới biết được. Rất có thể cậu ta miệt mài, tự nhồi nhét được vào óc tất cả những kiến thức mà cậu đã học qua quít trong suốt ba năm trời và biết đâu sẽ giật được cái bằng tốt nghiệp thì sao?

Khi những ngày đầu tiên buồn bã tuyệt vọng đã qua đi, nghe theo lời khuyên của chị giúp việc già, Elêônor bắt tay vào việc chuẩn bị tã áo cho đứa con sắp ra đời.

Trước đó bà không hề nghĩ đến chuyện ấy.

Chị giúp việc tên là Giêda giúp đỡ bà trong cái việc lạ lẫm này, chỉ dẫn cho bà chủ cách khâu tã, khâu mũ. Số phận ban cho bà niềm an ủi mà trước kia bà không hề nghĩ rằng mình sẽ được hưởng. Bà sẽ có một đứa con, trai hoặc gái, và bà sẽ hiến dâng cả cuộc sống của mình cho nó! Giá như Thượng đế ban cho bà đứa con trai thì hay nhất. Bà đã lớn tuổi, chẳng bao lâu sẽ chết, để đứa con gái ở lại trên đời bên cạnh một người bố như thế kia thật chẳng yên tâm chút nào! Bởi vì nếu là gái, con bà sẽ tiếp nhận tính nết của bà. Con trai bà thì đỡ hơn vì nó dễ thích ứng với hoàn cảnh xung quanh, dù bị số phận đưa đẩy đến đâu đi nữa.

Nhưng ý nghĩ ấy làm bà lo lắng, công việc khâu vá lại làm bà mệt mỏi. Mỗi khi cần giải trí, bà cầm lấy cuốn sách mà bà đem từ nhà ở ngoài thành phố về. Thỉnh thoảng ngừng tay bà hất đầu về phía cửa phòng, hỏi chị giúp việc:

- Cậu đang làm gì ngoài ấy?

Chị Giêda nhăn mặt khó chịu, nhún vai, bĩu môi đáp:

- Đang gục đầu trên cuốn sách, chắc ngủ. Cũng có thể đang nghĩ ngợi. Ai mà biết được.

- Giéclanđô suy nghĩ. Cậu thấy rằng, thì ra rút cuộc, đời cậu như thế này cũng chẳng hay ho gì.

Đúng thế… Bây giờ cậu là chủ nhân thật, nhưng quyền hành làm gì có. Có vợ cũng bằng không. Lại thêm chuyện lục đục với bố mẹ. Sau hết là cậu giận cái đầu mình quá, học không sao vào nổi!

Cậu như phát điên lên, không thể làm được công việc gì. Rồi những cơn thèm muốn cháy bỏng hành hạ cậu. Cậu càng thèm vào với vợ nhất là khi thấy vợ cố tình xa lánh. Cậu bực bội, sao lại có sự thỏa thuận như vậy được kia chứ. Cậu là chồng, cậu phải là người quyết định chứ không phải bà ta.

Cậu đứng dậy ra khỏi gian phòng, bước đến trước phòng vợ. Nhìn thấy bà ta qua khung cửa hé mở, cơn giận dữ của cậu bỗng tan biết mất. Cậu thở một hơi thật dài, rồi không dám thú nhận với bản thân là mình sợ, đành tự an ủi bằng cách nghĩ thầm rằng, chẳng bõ mất công.

Một lần, sau khi làm hỏng bài thi ở trường, từ thành phố trở về, cậu quyết định: thế là đủ rồi, không học hành gì nữa! Cậu vơ tất cả sách vở, bảng vẽ, giấy nháp, thước kẻ, bút chì đem xuống sân, chất thành một đống định đốt.

Bác tá điền bố cậu vội chạy sang ngăn lại. Cậu hét lên:

- Không phải việc của bố! Bố đừng có dính vào. Bây giờ con là ông chủ rồi!

Bà mẹ cậu chạy sang. Rồi những bà con nông dân làm ở cánh đồng gần đấy cũng chạy lại. Đống sách vở đã bắt đầu bốc khói. Làn khói mỗi lúc thêm dày đặc và bay lên cao. Lửa cháy bùng bùng. Thấy tiếng ồn ào, Elêônor chay ra bao lơn, chị giúp việc chạy theo sau.

Giéclanđô đứng đó, không mặc áo vét, chỉ mỗi chiếc sơmi, đang giận dữ quăng nốt những thứ đã hành hạ cậu bao lâu nay.

Elêônor phì cười, quay trở vào phòng. Nhưng bà mẹ chồng đã nhìn thấy nụ cười trên môi con dâu, bèn quát con trai:

- Nó vui sướng kia kìa! Nó cười mày đấy.

Giéclanđô quay đầu nhìn lên bao lơn, hét:

- Rồi sẽ đến lúc bà ta phải khóc cho mà xem!

Elêônor nghe thấy và tái mặt. Bà hiểu được rằng, cuộc sống buồn tẻ kéo dài từ trước đến nay của bà sắp chấm dứt. Cuộc ngưng chiến vừa qua sao ngắn ngủi đến thế. Con dã thú kia muốn gì ở bà? Bà cảm thấy không còn sức lực gì nữa. Chỉ cần một nhát đánh nhẹ cũng đủ kết liễu cuộc đời bà.

Vừa lúc quay mặt ra, bà nhìn ngay thấy Giéclanđô. Cậu ta thở phì phò, mặt đỏ bừng lên giận dữ:

- Bà chế nhạo tôi thế đủ rồi! - Cậu ta tuyên bố. - Bố tôi là nông dân và tôi cũng sẽ là nông dân. Bà thôi cái trò ra vẻ mệnh phụ ấy đi. Con tôi không cần gì những tã những mũ rởm đời kia! Nó cũng sẽ là nông dân như tôi. Tống cổ cái chị giúp việc đi. Bà xuống bếp mà nấu nướng, mà quét dọn nhà cửa. Mẹ tôi thu vén nhà cửa thế nào thì bà cũng phải làm như thế. Rõ chưa nào?

Elêônor không nhịn được:

- Tôi không cần biết đến mẹ cậu, - bà nói, mắt nhìn thẳng vào mặt cậu ta, kiêu hãnh. - Tôi là tôi và cậu đừng hòng biến tôi thành một con mụ nông dân.

- Bà là vợ của tôi! - Giéclanđô hét lên rồi túm cánh tay Elêônor. - Tôi bảo gì bà phải làm thế. Nghe chưa?

Rồi cậu ta quay sang chị giúp việc, trỏ ra cửa:

- Cút ngay! Tôi không cần người ở!

- Đợi tôi cùng đi với chị, chị Giêda! - Elêônor hét lên, cố gỡ ra khỏi bàn ta của Giéclanđô.

Nhưng cậu không buông, càng nắm chặt hơn, ấn bà ngồi xuống.

- Không được. Không đi đâu hết! Đừng hòng thoát khỏi tay tôi! Tôi nhịn bà như thế là đủ rồi, đem các thứ đồ đạc ra khỏi cái căn phòng ấy! Tôi chịu đựng thế đủ rồi. Tôi khóc thế cũng đủ rồi!

- Cậu khóc chuyện gì vậy? - bà nói, cố ghìm nước mắt cho khỏi trào ra. - Tôi có đòi hỏi cậu thứ gì đâu nào?

- Lại còn không à? Bà đòi tôi không đụng đến người bà? Không được đến gần bà? Như thể tôi là cái thằng cha căng chú kiết nào ấy, còn bà là quý tộc vậy. Bà thuê chị giúp việc để chị ta cơm nước hộ. Lẽ ra chính bà, bà phải bưng cơm rót nước cho tôi như tất cả những người vợ khác!

- Cậu cần tôi làm những gì nào? - Elêônor hỏi, cố ghìm mình lại. - Được! Tôi sẽ bưng cơm rót nước cho cậu, nếu cậu muốn.

Đến lúc này bà không nhịn được nữa, nước mắt trào ra, bà thấy hoa mắt và ngã xuống bất tỉnh. Bị bất ngờ, Giéclanđô luống cuống chạy lại, vội vã đỡ cho bà khỏi ngã rồi cùng với chị giúp việc Giêda dìu bà ngồi vào ghế bành.

Tôi hôm ấy bà đau quặn bụng.

Vừa sợ hãi vừa hối hận Giéclanđô chạy sang gọi mẹ. Một thằng bé được phái ngay ra thành phố mời bà đỡ. Bác tá điền trai thì hoảng hốt cực độ; nếu như nàng dâu làm sao, số phận cái dinh cơ này sẽ thế nào? Bác quát con trai:

- Mày đúng là thằng ngu! Tại sao mày dám nói bà ấy như thế? Lỡ bà ấy chết thì sao? Mày sẽ mất tất. Mày dám bỏ học! Trong khi ấy thì cái cuốc mày cũng cầm không chặt! Mày sẽ không ra gì đâu, sẽ chẳng hơn gì con chó hoang!

- Ôi thôi, con mặt tất! - Giéclanđô gào lên. - Cái quan trọng là làm thế nào cho bà ấy sống.

Mẹ cậu ta chạy như điên, vừa giơ tay lên trời vừa rít lên.

- Gọi bác sĩ! Gọi bác sĩ mau! Bà ấy sắp chết!

- Bà ấy làm sao? - Giéclanđô hỏi, mặt tái xanh tái xám.

Nhưng bố cậu ta đẩy con trai ra phía cửa:

- Chạy đi mau! Nhanh lên!

Giéclanđô run lẩy bẩy. Cậu chạy nhưng nước mắt trào ra khiến cậu không nhìn thấy gì. Được nửa đường cậu gặp chiếc xe ngựa chở thằng bé và bà đỡ.

- Nhanh lên! Nhanh lên! - Cậu quát to. - Tôi đi mời bác sĩ. Bà ấy sắp chết rồi.

Cậu loạng choạng, ngã rồi đứng dậy đi tiếp, quần áo lấm lem, hai hàm răng cắn chặt vào ống tay áo rách tung.

Lúc cậu dẫn được bác sĩ về đến nhà thì Elêônor đã chỉ còn thoi thóp. Bà bị băng huyết.

- Quân giết người! Quân giết người! - Chị giúp việc Giêda nghiến răng rủa trong lúc vẫn tất bật bên cạnh bà chủ. - Tại cậu ấy hết! Dám đang tâm hành hạ bà chủ tôi!

Nhưng Elêônor lắc đầu phản đối. Bà cảm thấy cùng với máu, cuộc sống của bà cũng đang thoát ra ngoài, sức lực đang tàn dần và thân thể bà mỗi lúc một lạnh thêm. Thế càng hay. Bà thấy cái chết không đáng sợ. Thậm chí lại đáng mừng. Nó giải thoát cho bà bao nỗi đau khổ mấy tháng qua. Mặt xanh như tầu lá, bà ngước cặp mắt nhìn lên trần, chờ cho đến khi chúng nhắm lại lần cuối cùng, nhắm lại vĩnh viễn… Như qua một làn sương mỏng bà lờ mờ nhìn thấy ông bác sĩ già đã làm nhân chứng trong đám cưới ngày nào. Và bà mỉm cười với ông.

Giéclanđô không rời xa giường bệnh của bà vợ một lúc nào, ngày cũng như đêm, suốt thời gian bà chiến đấu với Tử thần.

Đến lúc cuối cùng, khi người ta khiêng bà đặt lên ghế bành, bà thay đổi đến mức không nhận ra được nữa: da trắng bệch, như không còn giọt máu nào trong người. Bà nhìn thấy Giéclanđô (cậu ta cũng như thể vừa trải qua một trận ốm thập tử nhất sinh), nhìn thấy hai vợ chồng bác tá điền đang cúi xuống nhìn mình thương xót. Bà nhìn họ bằng cặp mắt đen huyền, cặp mắt lúc này càng có vẻ như to hơn, và bà hiểu rằng giữa bà với những con người kia không có gì chung, tưởng như bà vừa mới từ một nơi nào đó xa lắc trở về, đã thành một con người khác hẳn. Bao mối quan hệ thắt buộc bà vào với họ đã đứt tung, và không phải chỉ với họ mà với cả quãng đời của bà trước đó.

Bà thấy khó thở. Chỉ một tiếng động nhỏ cũng làm tim bà ngưng lại, lát sau mới tiếp tục đập mạnh mẽ gấp bội. Bà kiệt sức đi rất nhanh.

Bây giờ, ngửa đầu lên lưng ghế bành, mắt nhắm nghiền, bà tiếc sao mình đã không được chết. Sau đây sẽ sống như thế nào? Liệu mình có chịu nổi sự tra tấn này không, có nhìn nổi vào mặt những con người kia và những đồ đạc kia nữa không? Bởi vì lúc này sao bà thấy mình xa lạ với tất cả những thứ đó đến thế! Nhưng hình ảnh ghê tởm của thời gian qua áp sát vào bà, như thế có kẻ nào dùng bạo lực túm chặt lấy bà, buộc bà phải nhìn, không cho bà được quên đi tất cả những thứ xa lạ mà bà thù ghét kia!

Bà đinh ninh rằng mìn không dậy nổi và sẽ chết và vỡ tim, nhưng lại không như thế… Mấy hôm sau bà ngồi dậy được, bắt đầu đi lại trong phòng, tựa trên cánh tay của chị Giêda. Vào hôm sau nữa, bà xuống thang gác được và đi dạo ngoài vườn. Rồi chiều chiều bà ra chỗ mỏm đất cao ở phía Nam dinh cơ. Đứng đấy, có thể nhìn xuống bờ biển. Lúc đầu chị Giêda và cậu Giéclanđô đi theo, về sau chỉ mỗi chị Giêda và cuối cùng bà tự đi một mình.

Bà ngồi lên phiến đá, dưới một gốc liễu cổ thụ, ngắm mép biển chạy mềm mại, hơi lượn vòng. Bà nhìn thấy mặt trời như một cái đĩa lửa chìm dần xuống làn sương nhẹ trên mặt biển mầu xám, những đợt sóng chồm lên hân hoan, những đám mây vàng rực huy hoàng và thần diệu, sánh sáng tinh khiết và thanh thản của Thiên vương tinh rọi xuống mặt đất và vầng trăng mỗi lúc một sáng thêm. Đắm say trong vị ngọt ngào man mác của đêm đang tiến dần lại, hít thở không khí thơm mát, bà cảm thấy sự yên tĩnh và mát mẻ đang ngấm dần vào đáy tâm hồn mình, giống như một niềm hoan lạc thần kỳ.

Trong lúc đó, gia đình người tá điền đang tranh luận theo hướng có hại cho bà. Hai vợ chồng bác ta tìm mọi cách thuyết phục Giéclanđô về chuyện người thừa kế, lỡ rồi có sự bất trắc xảy ra.

- Mày để bà ta thơ thẩn một mình như thế là không nên, - bác trai nói. - Mày phải nhớ rằng bà ấy đang biết ơn mày đã chăm sóc lúc bà ấy đau ốm. Phải bám sát bà ta và chiếm được lòng tin của bà ta… Rồi lại phải tìm cách để con mụ giúp việc không được ngủ trong phòng bà ấy. Bà ấy khỏe rồi, không cần có người giúp việc túc trực ban đêm nữa.

- Ôi, lạy chúa! Ngay trong ý nghĩ cũng không bao giờ con dám làm chuyện ấy. Sao bố mẹ lại bảo thế nhỉ? Bà ấy đối xử với con chẳng khác gì người mẹ đối xử với con trai. Bố mẹ chưa nghe thấy cách bà ấy ăn nói với con…! Như thể bà ấy đã già lắm rồi, chẳng còn sống được bao lâu nữa… Đúng thế, xin Chúa chứng giám!

- Già ấy à? - bác tá điền gái chen vào. - Tất nhiên bà ấy chẳng còn bé bỏng gì, nhưng già thì chưa đâu. Chính anh chẳng đã…

- Đúng mày là thằng ngu! - Bác tá điền trai ngắt lời. - Tao đã nói rồi. Mày cứ như thế thì sau này chỉ có đi ăn mày. Bà ấy mà chết đi, không để lại cho mày đứa con nào thì của hồi môn sẽ phải trả lại cho gia đình nhà họ. Luật pháp quy định như thế. Đến khi ấy mày không cò một chút gì trong tay. Học vấn thì chẳng có! Nghĩ đi, mày phải suy nghĩ đi, kẻo rồi hối không kịp đấy!... Phải làm ngay đi!

- Con hãy khéo léo với nó, - mẹ cậu khẽ khàng khuyên con trai. - Dịu dàng nói với nó: “Tôi sẽ chiều theo ý bà. Bây giờ bà cũng nên nghĩ đến tôi. Bà mà làm sao thì tôi sẽ lấy gì để sống?”. Con sợ gì mà không dám nói với nó như thế? Đây có phải nơi trận mạc đâu mà sợ thế?

- Và mày nói thêm thế này nữa, - bố cậu lại chen vào. - “Bà định làm tốt cho ông em bà ư? Bà đã thấy ông ta đối xử tàn tệ như thế nào rồi. Bây giờ bà lại muốn ông ấy tống cổ tôi ra ngoài đường hay sao?”. Mà thật như thế ấy chứ. Mày mà bị ông ta tống cổ ra ngoài đường như con chó thì chúng tao cũng sẽ bị tống cổ theo.

Giéclanđô không đáp. Những lời khuyên nhủ của mẹ làm cậu khó chịu nhưng đồng thời cũng làm cậu khoan khoái như được gãi nhẹ vậy. Những lời dọa dẫm về tương lai của bố làm cậu sợ. Cậu phải làm thế nào bây giờ? Cậu thấy trước rằng cuộc nói chuyện với bà Elêônor sẽ rất khó khăn nhưng vậy không thể không nói được. Đành cứ thử xem sao.

Bây giờ Elêônor đã ra ngồi ăn với chồng. Một lần, trong bữa ăn tối bà nhận thấy cậu ta đăm chiêu nhìn xuống tấm khăn trải bàn, bà bèn hỏi:

- Sao cậu không ăn đi? Cậu làm sao thế?

Mặc dù Giéclanđô chờ đợi câu hỏi ấy, thậm chí cậu cố tình làm ra vẻ đăm chiêu cốt để Elêônor hỏi như thế, nhưng lúc này cậu vẫn không thể nói cái câu mà bố mẹ cậu đã dạy, cậu chỉ vẩy tay một cách mơ hồ.

- Cậu làm sao? - Elêônor gặng hỏi.

- Không làm sao cả, - Giéclanđô lúng túng đáp. - Bố tôi vẫn cứ nhất định.

- Bắt cậu đi học chứ gì? - Elêônor mỉm cười, gợi chuyện.

- Không, tệ hơn nữa ấy chứ, - cậu đáp. - Ông cụ cứ nhất định… nhất định buộc tôi phải lo đến tương lai. Bố tôi bảo cụ già rồi mà tôi thì chẳng có nghề ngỗng gì hết… Lúc này bà còn ở với tôi thì chưa sao, nhưng nếu… nếu tôi chỉ có một mình…

- Cậu bảo với ông ấy, Elêônor nghiêm giọng trả lời, tay che mất để khỏi nhìn thấy mặt cậu ta đang đỏ ửng lên. - Cậu hãy nói với ông ấy rằng không phải lo. Tôi đã tính trước hết cả rồi. Bây giờ cậu đã nhắc thì tôi xin nói luôn: nếu như tôi chết - mà cuộc đời chúng ta nằm trong tay Chúa - cậu mở ngăn kéo thứ hai trong chiếc tủ kê trong phòng của tôi, cậu sẽ thấy một lá thư gửi cho cậu.

- Một lá thư? - Giéclanđô hỏi lại, mặt đã chín nhừ.

Elêônor gật đầu.

- Đúng thế. Vì vậy cậu hãy yên tâm.

Sáng hôm sau, mặt mũi tươi tỉnh, Giéclanđô sang gặp bố mẹ thuật lại cuộc trò chuyện giữa cậu và bà Elêônor tối hôm trước. Nhưng hai vợ chồng bác tá điền, nhất là bác trai rất không bằng lòng.

- Mày bảo lá thư ấy à? Chuyện vớ vẩn.

Bức thư ấy là cái gì? Rất có thể là bản chúc thư. Nghĩa là để lại tài sản cho chồng. Nhưng lỡ bản chúc thư ấy được viết không theo đúng thủ tục thì sao? Không có người tòa án chứng nhận thì nó không có hiệu lực, biết đâu như thế? Ông em bà ta lại là luật sư, ông ấy rất có thể bác bản chúc thư kia!

- Đừng có hy vọng Tòa án bênh vực lẽ phải. Đừng có làm gì để phải viện đến tòa án. Nông dân nghèo chúng ta không thạo việc chạy chọt ở Tòa. Bọn họ hay làm cái trò đổi trắng thay đen, lật ngược vấn đề lắm đấy.

Mà đã chắc gì trong tủ có cái lá thư ấy thật? Bà ta nói như vậy để hoãn binh thôi. Mày đừng có cả tin như thế. Nghe chúng tao đây này! Mày còn dại lắm, con ạ.

Và thế là vào một buổi tối, trong lúc Elêônor ngồi chơi ngoài dải đất trên cao như thường lệ, Giéclanđô đột nhiên xuất hiện.

Elêônor thấy ớn lạnh, co quắp người lại và choàng lên vai tấm khăn rộng mầu đen, mặc dù tiết tháng hai ấm áp và mùa xuân đã đang tới. Bên dưới chân đồi, đồng lúa xanh rờn. Biển và chân trời nhuốm một mầu hồng, tuy rất nhạt nhưng đẹp vô cùng. Những xóm làng xa xa, không được mặt trời chiếu sáng, lấp lánh như những đồ chơi trẻ con.

Ngắm chán những mầu sắc diệu kỳ của thiên nhiên buổi hoàng hôn tĩnh mịch, Elêônor gục đầu vào thân cây liễu. Tấm khăn quấn đầu khiến khuôn mặt bà càng xanh xao.

- Bà ngồi đây làm gì thế? - Giéclanđô hỏi. - Trông bà lúc này giống như Đức Thánh mẫu Đồng Trinh đang đau khổ vậy.

- Tôi vừa mới ngắm phong cảnh. - bà đáp, thở dài rồi nhắm hai mắt lại.

Nhưng cậu ta lại dở chuyện cũ ra:

- Bà biết không, bà choàng tấm khăn này trông bà rất đẹp…

- Đẹp à? - Elêônor mỉm cười buồn bã. - Có tôi lạnh thì đúng.

- Không. Tôi bảo bà rất hợp với chiếc khăn này, - Giéclanđô hổn hển nói, cậu ta ngồi xuống mặt đất bên cạnh bà.

Bà nhắm mắt và mỉm cười để nước mắt khỏi trào ra. Bao kỷ niệm về tuổi trẻ đã trôi qua vô ích xóa vào tâm can bà. Năm mười tám tuổi bà đã từng xinh đẹp, xinh đẹp thật sự.

Nhưng một bàn tay đụng chạm thô lỗ vào người bà khiến bà bừng tỉnh.

- Đưa tay cho tôi, - cậu ta nói, mắt ngước từ dưới lên, cặp mắt long lanh đầy thèm muốn.

Bà hiểu cậu ta muốn làm gì nhưng làm ra vẻ như không hiểu.

- Tay à? Để làm gì? - Bà hỏi. - Tôi nhấc cậu dậy sao được. Tôi còn yếu lắm. Chân bước còn chưa vững nữa là… Thôi, muộn rồi, ta về đi.

Rồi bà đứng dậy.

- Không phải thế, - cậu cố giải thích. - Hai chúng ta ngồi đây một lát đã, trong bóng tối này.. Ở đây dễ chịu quá.

Cậu choàng tay ôm hai đầu gối bà, mỉm một nụ cười bằng cặp môi khô khốc.

- Không được! - Bà kêu lên. - Cậu điên à? Buông tôi ra!

Để khỏi ngã, bá níu lấy vai Giéclanđô rồi đẩy ra. Cậu ta đang quỳ xuống và tấm khăn choàng đen tuột khỏi vai bà, rơi xuống trùm kín người cậu.

- Tôi thèm! Tôi thèm bà, - cậu lẩm bẩm như người say rượu, một tay ghì chặt đầu gối Elêônor, một tay đưa lên quàng ngang eo bà, dồn dập hít mùi hương từ da thịt bà tỏa ra.

Elêônor đẩy mạnh cậu ta, chạy vụt ra chỗ bờ vực. Đến đó bà đứng lại quay đầu về phía sau quát:

- Không được đến gần tôi!

Giéclanđô điên cuồng lao tới. Bà nghiêng người tránh rồi lao xuống vực.

Cậu ta đứng sững lại hoảng hốt. Tiếng một cành cây gẫy khô khốc vọng lên. Cậu nghiêng người nhìn xuống, thấy một đống áo quần mầu đen nằm bất động trên sườn vực xanh mầu cỏ. Tấm khăn choàng mầu đen tuột ra vẫn còn đang bay lượn phía trên, từ từ xuống thấp dần, thấp dần.

Cậu ôm chặt hai tay lên đầu, quay nhìn về phía nhà. Cặp mắt cậu phản chiếu tia sáng của mặt trăng đang lên cao bên trên rặng liễu. Cậu đứng lặng, nhìn mặt trăng không chớp mắt, như thể vầng trăng kia đã thấy tất cả và bây giờ đang kết tội cậu.