hế hệ chúng tôi là một thế hệ bị tổn thương.

- Quỳnh Phạm -

I

Hắn về tới là nhà lập tức quăng cái cặp da xuống đất, quanh phòng trọ nhỏ hẹp vương vãi nào giấy nào bút, trong góc tường, những cuốn sách đã bị mọt ăn ruỗng, bốc ra mùi ẩm mốc khó chịu, chữ nghĩa thánh hiền cuối cùng cũng thành không. Hắn mới ở tòa soạn, vừa bước ra đã gặp mấy bạn văn, người nào người nấy quần là áo lượt, xe sang đưa đón. Thấy họ, hắn vội che xấp báo biếu lên mặt, guồng chân tháo thân. Hắn biết tình cảnh của mình lúc này và không cần những ánh mắt thương hại từ phía đó.

Trong bếp vọng ra tiếng mỡ rán, tiếng đũa đảo muôi khuấy, mùi hành tỏi hòa cùng mùi chua chua của dưa cà lan lên thấm vào thính giác rồi khứu giác. Hắn thấy đói, dù biết bữa nay cũng không có gì mới.

Nàng là một kẻ mê thơ, trước đây từng làm thư ký riêng cho hắn, khi còn bay cao. Lúc ấy người xe săn đón, đâu đâu cũng thấy tên hắn. Vậy mà giờ đây, cửa nẻo trống không, bạn bè bặt tăm bặt tích. Người có lòng thi thoảng cũng mời hắn làm bữa nhậu tiết canh ở một quán bình dân.

Quán ấy trông ra sông Tô Lịch đen ngòm, bẩn tới nỗi đến cá cũng không sống được. Nhớ đợt nạo vét sông Tô, nghe đâu còn đào được cả quan tài của một vị công chúa vô danh nào đó, cũng nghe đâu có anh trộm nọ gặp công an, sợ quá vội ngụp xuống đấy mà trốn, dè đâu không chịu nổi đành ngoi lên, thế là tra tay vào còng.

Hắn bật cười, cảnh vật còn đổi khác huống chi lòng người!

Hắn thấy mệt mỏi bèn nằm vật ra đất. Một lúc sau vợ hắn bưng mâm cơm lên, thấy chồng về liền gọi hắn dậy. Người nàng đầy mùi thức ăn, quần áo nom xộc xệch, tóc rối bù. Thế mà mặc, nàng vội vào trong dấp cho hắn chiếc khăn ướt để lau mặt. Nhìn cái bóng lưng còm cõi ấy, hắn thấy sống mũi cay cay.

Chuyện tình của văn sĩ với giai nhân chỉ như ếch vồ hoa, như ong tìm mật. Trong những câu chuyện của hắn, đàn bà thì bạc. Hắn chỉ mong vợ hắn được như thế, xin nàng hãy phụ hắn một lần cho bớt tủi!

Cơm dọn ra, trên mâm vẻn vẹn bát cà nén mặn chát đủ sức cõng cả một bát cơm, một đĩa thịt mỡ ngâm muối đến trong rang cháy cạnh, mới nhìn đã thấy lạo xạo trên môi và một bát nước rau luộc không nêm nếm để trung hòa đôi món mặn mà tưởng như chỉ có ở thời bao cấp ấy. Vợ hắn tiện tay bật quạt, chiếc quạt mất lồng chụp, lỏng đinh, kêu như tiếng máy nổ khiến người ta ù cả tai. Hàng xóm nói mát sang mấy câu. Hắn ngoẹo cổ cười cay đắng với vợ, nàng đáp lại bằng cái cười trừ rồi tắt quạt.

Nhà mà như cái lò thiêu – Hắn vừa và cơm vừa nghĩ. Hôm nay hắn thấy đói lạ, đói cơm đói gạo đã đành, cái đói này không thể giải thích. Hắn thấy mình đang bị khoét rỗng, dần dần.

Và rồi hắn nhớ đến cái ý tưởng về cuốn tiểu thuyết lịch sử mới manh nha. Hắn nghĩ về ngày xa với những bữa rượu chè, chơi bời thâu đêm không nghỉ. Ngày ấy, căn hộ của hắn nằm ở khu chung cư sang nhất thủ đô, tầm nhìn thoáng đãng rộng rãi cho chàng văn sĩ trẻ mặc sức phóng bút hòa mình cùng studio ngôn ngữ. Ngày ấy, hắn sáng đọc báo và nhâm nhi cà phê, trưa ăn ở quán này, tối ăn ở quán nọ. Điện thoại hỏi thăm không ngớt. Ngày ấy, hắn thất thế, phải cắn răng đi vay tiền bạn bè anh em. Cùng là chỗ thân quen, vậy mà nghe hơi tiền, người ta sợ, dần xa lánh kẻ thừa thãi trong thiên hạ. Ngày ấy, bên cạnh hắn chỉ còn mình nàng.

Trong hoạn nạn mới thấu tỏ lòng nhau.

Phượng hoàng thất thế phải theo bầy gà, hắn bỗng nghĩ về những cốt truyện dễ dãi, dễ bán, dễ thu hút bạn đọc. Hắn bỗng nghĩ về những nhà văn thần tượng nhan nhản trên mạng, dù chẳng được giới chuyên môn chú ý nhưng lại rủng rỉnh rảnh tay. Đôi khi hắn thấy mình bất lực, muốn chết quách đi cho vơi đi nỗi sầu đằng đẵng. Nhưng chết là thiệt, chết là hết, là biết bao ước mơ và hoài bão tan thành bọt biển. Hắn muốn có một tác phẩm văn học đỉnh cao. Đỉnh cao. Chao ôi! Chỉ thấy đớn đau….

Hắn dốc cạn chén rượu, một chén không đủ, liền nốc cả chai. Hắn Tu ừng ực như người ta tu nước lã. Nàng không dám can, bởi hiểu rõ những uất ức dồn nén trong lòng chồng mình. Hắn thấy đôi mắt nàng hoe đỏ, hắn biết nàng muốn khóc nhưng bao lần nước mắt đã chảy vào trong, ngấm vào cả cõi lòng nghe chát đắng.

Bao giờ cho đến ngày vui?

- Mình này… – Hắn khàn giọng.

- Sao thế hả mình?

- Hay tôi đi làm hành chính nhé? Cứ trông chờ vào nhuận bút thì có mà chết đói.

- Làm hành chính thì mình lấy đâu ra thời gian để viết? Ngày mai em sẽ đi kiếm việc làm. Mình cứ chuyên tâm mà viết. Em tin trời có mắt mà.

- Tôi chỉ biết làm khổ mình…

- Đã là vợ chồng với nhau, mình nói thế chẳng phải để em chạnh lòng sao? Nếu thấy có lỗi với em thì mình hãy cố gắng hoàn thành cuốn tiểu thuyết dang dở, chỉ như thế mới có ngày ta mở mặt.

Hắn nắm chặt tay vợ, nàng mỉm cười, vỗ nhẹ lưng chồng. Hắn bật khóc như một đứa trẻ.

Nào, biết bao nhiêu nước mắt xin hãy tuôn ra, hãy khóc đi cho lòng được thanh thản. Ta đã ngậm đắng nuốt cay bao ngày, xin được vay một chút yếu lòng của nhân thế. Vay rồi sẽ trả ngay, ta gạt vết lệ hoen chỉ một lần duy nhất. Trong cuộc mưu sinh không dứt, ta nào được phép buồn đau!

Con mèo mướp mới đi đâu về, gầy nhom đến trơ xương, nó ngoao ngoao kêu thảm. Tai Mướp rỉ máu, thế mà nó cũng muốn ậm ừ cho qua. Cái nhà này ai cũng sống cam chịu, từ người đến vật. Ấy thế mà hay, cũng thoát được thị phi cho thỏa.

Nàng thở dài, ôm Mướp trong tay, lấy miếng vải xô băng lại vết thương cho nó.

- Mình này, cứ như đội mũ bảo hiểm ấy nhỉ? – Nàng hóm hỉnh trêu chồng.

Mướp rù rì rủ rỉ như đồng tình, cọ đầu vào lòng chủ. Hắn bật cười, trên mi còn mờ hơi lệ, hốt nhiên thấy cuộc đời đáng yêu làm sao.

II

Đêm đến, hắn trằn trọc mãi mà không ngủ được, hắn nghĩ về ngày mai và nghĩ về bản thảo còn đương dang dở. Các nhân vật, số phận trôi nổi trong cuốn tiểu thuyết dường như đang giục giã, họ nhìn hắn – buồn thiu. Có lẽ họ sợ mình chết yểu, hay là sợ sẽ biến thành công cụ thị trường phục vụ miếng cơm giống như biết bao nhiêu kẻ khác đã phải chịu đựng. Nhân vật cũng biết buồn đau, nhưng chẳng mấy ai có thể nghe được lòng họ.

Hắn thấy có lỗi. Phải viết thôi! – Hắn nghĩ.

Người ta có thể cần tới cảm hứng nhưng hắn thì không. Nếu một nhà văn mà chờ đợi cảm hứng tới thì ý tưởng sẽ chết trước khi được đưa vào trang giấy.

Ngồi vào bàn, cửa sổ hé mở đón ánh trăng trong, trăng rót vào chén nước trên bàn, vàng mịn đến ngọt lành. Hắn lim dim mắt giống như đang chờ đợi năng lượng của vũ trụ bao la. Đã ai từng nói chưa? Rằng những kẻ say chữ thường hay mộ đạo, đạo của riêng họ thôi, tín ngưỡng là của riêng, chẳng mong tha nhân thấu hiểu. Trong đó, kẻ tin vào ánh sáng, kẻ tôn sùng bóng đêm, kẻ thần phục cái ác, kẻ viết hòng phục thiện.

Vợ hắn trở mình, buông tiếng thở dài khe khẽ. Hắn biết nàng thức giấc, bèn mở miệng hỏi:

- Như thế nào là một tác phẩm văn học đỉnh cao?

Nàng cười, nhìn chong chong lên trần nhà, đáp:

- Nó là thứ khiến cho tâm linh của con người được tái sinh, linh hồn cũ chết đi để độc giả quay trở lại thế gian với trái tim trong sạch và thuần khiết nhất. Đó là một quá trình đau đớn, giống như loài phượng hoàng chỉ có thể nhảy vào lửa để bay lên từ tro tàn. Một nhà văn muốn tạo ra nó thì cần phải biết dấn thân, chấp nhận bỏ ra máu và nước mắt, sục tung bùn đất và cặn bã lên nhưng không được phép để sự trong sáng của món quà do thần nghệ thuật ban tặng bị nhúng chàm. Hiếm ai làm được điều đó.

Hắn hiểu những gì nàng nói. Phu chữ… Là những kẻ bị giời hành, mang thận phận ma xui quỷ ám. Có kẻ bị rượu cồn quật ngã, có kẻ không chịu nổi gánh nặng văn chương mà từ giã cõi trần. Biết bao lần ta viết trong vô thức, viết trong giấc mơ. Ta mê man tưởng như mình là Trang Chu bay giữa những khóm hoa để cho sức sáng tạo bổng bay chạm ngưỡng khoái cảm của linh hồn…

Hắn nhớ tới những nhà văn chỉ được biết đến khi đã nằm sâu dưới ba tấc đất với quá khứ đầy những tổn thương, cũng nhớ tới đám bồi bút viết ra những thứ dễ dãi ăn tiền lại được giàu sang sung túc khi còn sống.

Đời người là một cuộc chơi đầy tiếng cười cay đắng, có người từng khuyên rằng nghệ sĩ nên chết trẻ. Chết khi đang ở đỉnh cao mới khiến thiên hạ nuối tiếc, chứ còn sống mãi thì tài nhạt hương phai, giống như cụ rùa dưới đáy Hồ Gươm ngàn năm mệt mỏi khắc khoải vì hậu thế mà không được nghỉ ngơi dù chỉ một giây một khắc. Lại có những kẻ đã chết khi còn trẻ, ấy nhưng phải đợi đến khi thất thập mới được đem chôn.

Bàn tay cầm bút của hắn run lên, lướt ngang trên trang giấy. Hắn đang viết gì? Loáng thoáng đâu đây hình ảnh con sông Trà Lý cuộn trôi. Hắn đang viết gì? Này thời đại đau thương nhấn chìm bao số phận, này kinh thành phồn hoa của bậc để vương tôn quý, này vũ khúc của nàng vũ nữ người Chăm bị chặt đầu thúc quân ra trận, này giọt lệ nóng hổi của triều đại đã đến hồi suy vong. Lịch sử đã kéo hắn vào trong và nuốt trọn cả tâm hồn. Hắn như con nhện đang rút hết tơ lòng, quên cả bản thân. Cây bút oằn mình, giấy kêu loạt soạt khai sinh ra một đứa con đã mang sẵn một kiếp sầu thương với nước mắt đẫm trên gò má. Giờ đây hắn chẳng cần đỉnh cao, hắn chỉ biết kiếp trước đời sau đều đã cạn khô rồi.

III

Nhạc nhẹ du dương dần thấm vào hồn khách, vị biên tập của nhà xuất bản X. khuấy nhẹ ly cà phê, nhấp một ngụm rồi lại lặng yên không nói năng gì. Ông ta còn chờ đợi điều chi? Hắn thấp thỏm và lo cho số phận của đứa con tinh thần, lần đầu tiên trong đời và cũng trớ trêu thay, hắn mang tâm trạng thực sự của một bà mẹ khi nhìn thấy tập bản thảo đang nằm trên bàn, ngay dưới bao thuốc lá của người nọ.

- Anh Nguyên này, tác phẩm của anh là một tác phẩm hay nếu không muốn nói là xuất sắc, nó gây ấn tượng mạnh với tôi và tôi dám khẳng định rằng trong mấy chục năm trở lại đây chẳng mấy người viết được như thế.

Hắn đã nghe biết bao nhiêu lời nói có cánh, duy có lần này hắn thấy trái tim mình đang cháy.

- Nhưng, anh biết không, đôi khi mong muốn tự vạch ra hướng đi, đào sâu vào trầm tích lịch sử sẽ gây ra những cuộc nổi loạn. Nó gây sóng gió có thể quật ngã cả một kiếp người, nhà văn ạ.

Mấy từ cuối, lời của vị biên tập kéo dài ra đến nặng nề. Ông ta là người trọng tài, nhưng ông ta cũng còn gia đình, còn những ước mơ chưa thể thực hiện hết. Ông ta sợ những hiểm nguy. Ngay từ đầu hắn đã lờ mờ nhận ra trước kết cục của cuốn tiểu thuyết. Chỉ buồn rằng chẳng thấy tri âm. Tri âm, hai tiếng ấy nghe sao mà xa xỉ…

IV

Hắn phóng tầm mắt trông ra dòng Trà Lý, bỗng nhiên thèm nhìn thấy một chiếc thuyền độc mộc nơi xa. Tập bản thảo trên tay nhẹ tựa cánh lông, những trang giấy thơm rực cháy tan đi theo gió, hòa vào cái ôm của sông mẹ. Hắn cười chua chát, tưởng như đang an táng chính mình.

Đời đã vắng bóng tri âm, xin được gửi lòng vào non nước gió trăng. Hắn trở gót. Nắng nghiêng nghiêng rót sau lưng, sưởi ấm biết bao nhiêu mảnh đời hoang lạnh.

Di cảo quẩn quanh dưới gầm trời, nâng đỡ nhau bay lên tầng không… Chỉ thấy đớn đau…