ùa hè Phương Bắc gần như không có đêm, chỉ có ánh sáng mờ ảo nhập nhoạng ngập ngừng, chầm chậm trôi qua. Nhưng trong chạng vạng vẫn ngời lên tia sáng không ngôn từ nào có thể tả nổi. Đó chính là lời thì thầm của sáng hè đang đến gần. Khi giai điệu hoàng hôn lắng lại thành nốt mềm xanh tim tím màu hoa violet, mê say dịu dàng ngân dài ngay trong quãng ngắt ngắn ngủi, là lúc violon chính bừng tỉnh và bắt vào giai điệu cao nghiêng nghiêng, để cho violonxen nhanh chóng hòa nhịp. Ta cảm nhận được từ trong sâu thẳm tâm hồn bức tranh giai điệu đó. Nó còn được tăng âm từ bên ngoài bằng bản nhạc đệm ríu rít của dàn nhạc từ trên hàng ngàn cành cây và tầng cao không gian: bình minh đến rồi, dù rằng giây phút trước vẫn còn chạng vạng. Có chú chiền chiện chuyền lên cành cao, rồi cao hơn nữa, từ đó líu lo kể cho những cư dân bé xíu đáng yêu đang chiêm chiếp của ngàn tán lá xanh được biết bình minh từ trên cao và giữa bao la nhìn như thế nào. Đắm say với ánh sáng và độ cao chiền chiện lao vút lên, cho đến khi trạng thái ngất ngây đạt tới đỉnh điểm, rồi đột nhiên thả lỏng, rơi vùn vụt xuống không một tiếng động. Nó gần đập xuống đất, hóa thành kẻ bộ hành mờ nhạt trên đồng cỏ. Mặt trời tỏa sáng.

Nơi con người cư trú - ở nơi con nước đổi dòng, nơi sâu hút của núi đồi, hay nơi những cánh đồng hòa quyện - là những ngôi nhà được xây dựng thật khéo theo nhu cầu và bản năng của những ai sống trong đó. Trong ánh mờ ảo của buổi sáng tinh mơ này nhìn chúng tinh khiết, trong trẻo như vạn vật vũ trụ vậy. Những người sống trong đó hiện cũng để “công việc” của mình nghỉ ngơi. Bầy sẻ ầm ĩ chiếm ngự cả hàng rào tử đinh hương mọc ngăn giữa sân dành cho phái đàn ông và sân cho gia súc. Chúng chĩa mỏ vào nhau kêu chí chóe, đập cánh bay loạn xạ, hoàn toàn bị kích động. Con nào cũng muốn nói, muốn ra lệnh bây giờ phải làm gì, khi đang được chiếm ngự cả trang trại thế này, nhưng không cất được tiếng, vì con này đang gào và đứa kia và gã kia… Cho đến khi lão Manu già, người lấm khói cùng nhựa thông, dậy sớm bận bịu vì công việc, thập thững lê bước qua đó đàn sẻ mới vù bay, rời hàng rào tử đinh hương, lên chiếm thành cầu dẫn lên mái của chuồng gia súc.

Nhà của con người ta cũng có nhiều loại, to và nhỏ, từ hồ này sang hồ khác, từ huyện này qua huyện kia, đó đây thấp thoáng mái chuông nhà thờ với nghĩa trang cây lá xanh mướt. Một chiếc ô tô có đường nét mảnh mai, chỗ nào cũng ánh vẻ sang trọng đắt tiền, đang bon bon gần như không tiếng động trên con đường phẳng quanh co. Chỉ trong mấy tiếng buổi sáng nó kịp trưng qua hàng chục làng, hàng trăm ngôi nhà, để lại đằng sau nhiều nhà thờ với các cây thánh giá đang được bình minh chiếu sáng. Ban mai lặng lẽ ban phước cho vạn vật trong tầm nhìn của nó và cho những công việc của con người đang bắt đầu ngày mới. Chiếc ô tô không làm xáo trộn sự an bình buổi ban mai. Nó đến rồi đi với vẻ nhẹ nhàng đặc trưng của sức mạnh đã được qua tôi luyện - và biến mất trong nháy mắt.

Nhưng những ngôi nhà của con người đứng nguyên một chỗ. Một đôi nhà vừa mới được dựng xong trông rất thô cứng. Trên tường nhà, cả trong lẫn ngoài đều không mang dấu ấn của niềm vui cuộc sống, vết hằn của những vụ việc kinh hoàng, những xúc cảm có thể đem lại linh hồn cho cả những bức tường đã chết. Nhưng trong những nơi con người trú ngụ đó cũng có những tòa nhà hay túp lều đã bắt đầu sự sống từ hơn trăm năm trước và vẫn tồn tại đến tận bây giờ. Có một số đã đổ nát gần như hoang phế. Nhưng hiện trạng của nhiều ngôi nhà đã được cư dân sống trong đó theo dõi rất sát sao từ năm này qua năm khác, từ đời này qua đời khác và được những đôi bàn tay khéo léo của họ sửa sang, phục chế khi cần thiết. Đó có thể là một ngôi nhà lâu năm đã được sửa chữa hoàn toàn trong năm nay, phần móng bằng đá của nhà vốn bị đổ nát đã được kè lại chắc chắn, đôi chỗ mục nát nơi hiên nhà đã được thay mới và xung quanh đã được sơn quét lại. Ngôi nhà đó - cũ kỹ và oai nghiêm - ngắm nhìn những cánh đồng hàng trăm năm tuổi bằng những cửa sổ rộng mở. Đường nét và tỉ lệ của góc nhà, nét viền nơi cạnh cửa vẫn nguyên như xưa, mạnh mẽ và chắc chắn, gần như có thể nói là: cái gốc già dặn chỉ được nhận thêm lớp vỏ mới mà có lẽ nó đang cần…