ội Đồng Cung cấp Trung Thương vừa báo cho Cường biết đến nhận, nhưng chưa kịp đi thì điện thoại của anh Tư Thắng nên đến gặp tôi ngay. Ý định của Cường, sau khi hai đứa trẻ tôi về đến nơi ăn cơm xong là dẫn dắt trung đội bảo vệ và vài cán bộ khác «thiên đô» sang đồi 115 tiếp nhận nhân công, làm công tác viên chính trị và tổ chức đội ngũ lại cho hợp lý.

Ăn xong cơm, Cường và tôi bồng bềnh lên vai, dẫn đoàn «lâu la» xuống đò, trở ngược về bên kia bờ sông Mã Đà. Ở đây, ở đoạn sông Mã Đà này, người ta gọi là «Mã Đà dưới» hay «Mã Đà Sông Bé» để phân biệt với «Mã Đà cầu dây». By cùng là một con sông nhưng hai nơi cách nhau có đến hơn bốn móng cây số rừng.

Mã Đà ở đây vừa sâu, vừa rộng, nước đầy. Hai bên toàn bờ biển là tre rừng, cho nến việc bắc cầu không thể thực hiện được. Qua lại bên sông, dưới bến có ghe tam bản và khối để sẵn sàng. Muốn sang sông chỉ việc xuống dưới hầm đi, đến bến bên kia cột lại cho chắc, thế là đủ.

Chúng tôi chưa đến đồi 115 thì trời đã tối om. Đồi này, trước đây là căn cứ cũ của B115 thuộc Khu A, nên nay dù đơn vị này không còn nữa, nó vẫn mang tên đồi 115.

Đầu tiên, lấy đèn pin ra đường. Những anh em phía sau thì dùng đèn dầu hôi làm bằng chai Alcool de Menthe che lá. Khi còn cách đồi 115 hơn trăm thước, chúng tôi đã nghe những tiếng nói chuyện, tiếng ồn ào náo nhiệt như một cái chợ đông buổi sáng.

Giảm bớt sự bộc lộ, gây đau đớn trên đường mòn thì cả một vùng rừng rộng lớn, phóng sáng lên như cảnh báo cháy lửa. Không biết bao nhiêu là bếp lửa cao ngọn, với từng nhóm người già, trẻ, gái trai đủ cả, vây quanh. Bếp thì nấu nước, bếp lại nấu cơm. Kẻ chạy lại được đưa ra một cách đơn giản.

Quang cảnh thực sự bê bối, vô trật tự, im lặng không cùng.

Nếp sinh hoạt ở rừng hai năm qua, tất cả mọi điều lệnh, nội quy, kỷ luật đã tạo ra cho tôi thành thói quen. Nó phản ứng rất nhanh mỗi khi đứng trước một sự kiện trái ngược với thói quen đó.

Tôi đập ra hồi hộp, lo sợ không cùng. Vừa sợ vừa khó chịu, bất mãn. Ăn ở rải rác, sinh hoạt theo cái kiểu này, thế nào có ngày cũng được ăn bom, không làm sao tránh khỏi.

Ban đêm, ở rừng rất kỵ ánh sáng. Đốt cháy còn phải có sơ đồ, bảo vệ lại. Huống hồ bếp nấu ăn ngoài trời càng tối ky, vì ánh sáng lửa là mục tiêu dễ nhìn thấy nhất đối với phi cơ sở. Ở đây sống động thùng rác, thiếu ý thức cảnh giác như vậy, tôi không có bản ứng sao được. Dân công quen theo nếp sống bình thường ở đồng bằng, họ đâu hiểu như vậy là vô ý thức.

Phản ứng của tôi là phản ứng của Cường. Tôi chưa kịp phát biểu ý kiến, Cường đã lên:

- Yên cầu bà con, anh chị em canh máy bay nghe! Mỗi bếp phải có sẵn một thùng nước. Nghe tiếng phi cơ phải tắt lửa ngay. Bộ bà con muốn ăn bom sao?

Tiếng nói của Cường như vang lên giữa sa mạc nghĩ lý do gì hết, không gây ra phản ứng nào. Khi chúng tôi hiện ra trước những bếp lửa đầu tiên thì bà con cô bác xung quanh đấy, suồng nói chuyện, im lặng, ngơ ngơ nhìn nhìn với tò mò. Chúng tôi đi hàng trung đội, tất cả đều có súng, lại xuất hiện trong đêm. Đi đâu đây? Ở đây có việc gì vậy? Họ đâu ngờ rằng tôi là những người được «nhận họ» rồi điều khiển, chỉ huy họ làm việc ở những ngày sắp tới.

Chúng tôi dừng lại. Bên cạnh đường mòn là hai vụ cháy bếp. Giữa đường, năm sáu người đàn ông và một chú bé con nhẹ mười ba, mười bốn tuổi ngồi kín đáo đường đi. Người ở trần, người mặc áo. Người mặc quần dài, người thì quần cụt. Kẻ ngồi chồm hỗm, kẻ bó gối, khói thuốc bay um lên..

Cường lên tiếng:

- Bà nấu nướng như nêm, phải có người canh máy bay với múc nước để sẵn. Có máy bay tiến tới phải dập tắt liền, chớ dễ dàng thế này, máy bay nó thấy là bom chết hết.

Server dân công nhìn nhau, đoạn nhìn Cường, nhìn chúng tôi không ai trả tiền vốn cả.

Cường tiếp:

- Ở một khu rừng khác bằng đồng. Ở rừng rậm, máy đốt cháy đã sẵn sàng. Bà con phải cẩn thận mới được.

Cũng không ai nói gì, Cường đổi giọng:

- Đồng chí cán bộ Tỉnh ủy hướng dẫn đoàn dân công này, bà có biết đồng chí ấy ở chỗ nào chăng? Tôi muốn gặp. Bà có biết chỉ tôi không?

Anh thanh niên dân công trần trần, mặc quần đùi, còn quần dài đang cột trên cổ, phủ xuống trước lót giống như mang yếm, ngồi bên bếp lửa, ngước nhìn Cường, lắc đầu:

-Tui đâu biết! Đâu đó mấy anh đi dài vô trong đó coi.

Mọi người tránh ra, mở đường. Vừa đi tới, miệng Cường không ngừng xử lý sự cố phòng máy, tắt lửa. Vào sâu hơn tỷ lệ, tìm hai cô gái đang ngồi chung trên một chiếc giá rẻ, vừa đưa ra vừa «hợp ca» nhỏ một bài vọng cổ. Tăng cường truy cập trang web của người quản lý Tỉnh Bình Dương. Hai cô gái bổ sung, cung cấp. Một cô gái đưa tay chỉ nhà nát, xiêu rỗng, có treo chiếc đèn lồng ở phía trong:

- Đó! Hình như ông Tỉnh ổn định ở đó.

Chúng tôi lại đi tới. Bước vào căn nhà hoang, xiêu về một bên, những chiếc đèn lồng sáng sủa cho chúng tôi thấy dưới lòng đất ngổn ngang rác rến, cây mục, đủ cả. Một giải thưởng nylon xanh giăng ngang hai cây cột. Trên nền, một người đàn ông mặc đồ bà ba đen đang ngồi quay lưng ra nói chuyện với ba người đàn ông khác, ngồi xổm dưới đất hướng mặt về phía chúng tôi. Hình như đang xử lý vấn đề trên bàn làm việc.

Tìm thấy chúng tôi, một trong ba người lên tiếng nhẹ nhàng:

- Có ai kia!

Người đàn ông ngồi trên sưởi nắng quay mặt ra, cửa hàng tiếng hỏi:

- Phải đồng chí ở Rờ (R) để không?

- Phải! - Cường nói- Chào đồng chí! Còn đồng chí phải đồng chí đại diện Tỉnh ủy Bình Dương hướng dẫn đoàn dân công ở đây?

- Phải! Tôi!

Anh ta nhẹ nhàng trượt xuống. Ba người đàn ông ngồi dưới đất cũng đứng dậy, lùi về phía sau.

Đại diện Tỉnh ủy Dương bước tới, bắt tay Cường và tôi:

- Chào các đồng chí! Các đồng chí tới tối qua. Tôi mong từ chiều đến giờ muốn hơi thở.

Cường không trả lời câu nói mà «xả xúp bắp» điều anh ta đang khó chịu:

- Sao mấy đồng chí không sinh hoạt cho bà con, anh em họ biết về việc giữ lửa lửa? Đồng chí nhìn ra ngoài xem! Nầy ăn rác bãi, cháy đỏ trời. This type là file tự động.

Đại diện Tỉnh Sư Bình Dương tỏ vẻ cau có khó chịu:

- Sao lại không? Những thứ tôi sinh hoạt, nhấn mạnh điểm này với các Ban Chỉ huy Đại đội, Trung đội mà còn tập hợp toàn bộ phổ biến chung. Họ chưa được ăn bom lần nào nên họ chưa sợ. gợi hoài, nói hoài, họ không nghe, làm sao bây giờ?

- Làm sao cũng phải làm tình trạng này không thể kéo dài được!

Quay ra phía sau, Cường truyền lệnh cho Ban Chỉ huy Trung đội bảo vệ:

- Các đồng chí phân tán, chia trung đội của mình ra, đi giáp hết nhắc nhở, đốc hoàn dân công họ đề phòng việc đốt lửa đi. Chú ý nữa, chúng tôi sẽ phổ biến công việc cho các đồng chí sau.

Trung đội bảo vệ ở phía sau lưng tôi, phân công nhau đi «chống lửa».

Anh cán bộ Tỉnh Dương cho biết thêm:

- Hồi chiều này, khi tới sông Mã Đà, dân công họ làm reo om sòm, như là một cuộc biểu tình tình thị uy. Họ yêu cầu họ trở về nhà. Tôi thiếu điều bình họ, kể nỗi đau với họ, họ mới chịu xuống ghe qua sông. Vấn đề này, sáng mai mình phải cố gắng sắp xếp cho xong. Không hiểu ai nói cho họ biết đây là sông Mã Đà. Họ cùng nhau nước Mã Đà vô cùng độc địa. Ai uống vào là bị bụng, xanh xao vàng rồi chết. Họ cũng không nghe được gì. Tôi bất lực, chịu thua rồi...

Cường hậm hực:

- Sao lại chịu thua? Được!Đồng chí để tôi giải quyết.

Cường độ bồng bềnh, tìm chỗ để xuống, bảo tôi:

- Thôi, mình tìm chỗ để đồ, giăng thư cái đã, anh!

Năm phút sau, chúng tôi hoàn thành công việc. Bây giờ, ngồi trên cường độ mới bắt đầu «mở màn hình» giới thiệu. Màn hình này đáng lẽ phải là màn hình đầu, từ lúc mới đến. Cường nói:

- Tôi là Cường. Tư Cường. Còn đây là anh Hùng, thứ...

Tôi thêm:

- Thứ tư. Cũng thứ tư như anh Cường!

- Tôi và anh Tư Hùng được Đảng ủy Tiền Phương phân công đến lãnh đạo đoàn dân công này. Ở trên đã được chỉ định cho anh biết rồi. Còn anh, anh tên chi, thứ mấy?

A luxe luce is:

- Tên Tùng. Thứ ba!

- Theo phân công tổ chức chế độ của thì quân đoàn dân công của mình ở đây mang hiệu hiệu là tiểu đoàn một A (1A). Ban Chỉ huy Tiểu đoàn gồm có tôi, anh Tư Hùng và anh. Chúng tôi chỉ cam chịu trách nhiệm về lãnh đạo chung, phân phối điều khiển công tác cũng như về hành chánh. Còn anh, thay mặt Tỉnh Sư Bình Dương đảm nhiệm về chính trị nội bộ, công tác, bạch, đoàn. Bởi vì anh nắm vững tình hình tổ chức ở địa phương, công tác chỉ đạo, theo dõi từng bước một từ Xã lên đến Tỉnh.

- Nhưng... tôi... tôi chịu thua rồi. Tôi nói họ không nghe nữa!

Cường cười nhẹ:

- Anh là chính quyền địa phương, cấp lãnh đạo của địa phương, anh nói vậy thì tôi đây làm sao? Chịu thua được anh! Vậy vấn đề tổ chức, lãnh đạo trong đoàn như thế nào, xin anh cho biết?

Tùng a, đúng:

- Vấn đề này...vấn đề này... tôi... tôi không rõ lắm lắm.

- Trời đất ơi! Cường kêu lên. Anh là người chịu trách nhiệm tổ chức, lãnh đạo đưa dân công từ các xã lên đây mà anh bảo là anh không rõ? Lạy! Thích hợp Tỉnh Bình Dương...

Cường độ tức giận, liên tục rồi xả lại không nói tiếp.

Tôi hiểu Cường muốn nói gì rồi. Mong rằng anh ta sẽ giữ được tốc độ không chạm tới danh dự, uy tín của địa phương. Tôi đang cười một mình. Giá tôi là Cường, tôi cũng sẽ xả như vậy. Không có gì hơn là phía sau giải quyết.

Tôi là loại tay mơ; chưa hề được làm công chức lãnh đạo, công tác tổ chức bao giờ, và cũng không bao giờ ai cho tôi làm công việc đó. Nhưng nếu tôi làm công việc của anh ta, chắc chắn không đến nỗi đau ù lì, tệ hại như vậy. Chả vô địch, anh ta sao không «nổi sùng» hậm hực?

Một lúc sau, Tùng tìm được cách chống chế độ để chống mất mặt; anh lên tiếng:

- Hai anh thông cảm cho là tôi đang đi công tác ở vùng xôi đậu, khô nhiên được lệnh gọi về, giao việc hướng dẫn dân công mới vài ba ngày nay. Chân ướt chân ráo, có mỗi mình, tôi làm sao được?

Cường hỏi:

- Anh có bảng danh sách dân công chớ?

- Có!

- Có phân loại nhận dạng lịch sử cấp xã không?

- Ơ... không!

- Ứ hự! - Cường thở dài- Vậy rồi anh làm sao biết ai tốt ai xấu, ai là thành viên, ai đoàn viên? Làm sao tổ chức, điều khiển sinh hoạt Đảng, Đoàn làm công tác lãnh đạo đạo, theo dõi? Vấn đề này thuộc về nguyên tắc tổ chức bình đẳng của Đảng! Nếu hiệp hội cài điệp vào hàng ngũ dân công, hiệp hội, báo tin cho hiệp hội, anh làm sao phát giác?

Tùng làm mỏng. Cường độ dậy:

- Vậy là ngày mai chưa cần ăn gì rồi. Các công việc thanh lọc, kiểm tra, sắp xếp tổ chức cũng đủ ngày rồi. Chưa chắc một ngày đã xong. Mà hàng chiến lược hiện nay, chất đầy dưới bờ sông Bé. Yên ổn thì thôi, dù có thiệt hại xảy ra thì trách nhiệm lại phải lên đầu bọn tôi. Tôi với anh Tư Hùng đủ. Chân thiệt!

Ngưng một tí, Cường tiếp với giọng mộc mai:

- Thôi anh ngủ đi, cho nó khỏe mạnh. Nhưng dù sao, tôi cũng xác định nhiệm vụ với sự rõ ràng, là anh hoàn toàn chịu trách nhiệm trước Đảng về công tác chính trị nội bộ của đoàn dân công này, trong suốt thời gian công tác chiến dịch. Anh nhớ cho!

Cường bước tới nắm tay tôi, nói nhẹ nhàng:

- Phục mình ra ngoài buổi hội ý nhỏ này anh!

Cháy rừng bên ngoài, giờ xem như đã tắt gần hết nhờ sự hoạt động hữu hiệu của trung đội bảo vệ. Lai rai, chỉ còn vài bếp lửa thấp ngọn và thoáng nhẹ vài ánh đèn dầu. Dù sao tiếng nói chuyện rì vang; tiếng cãi cọ, tiếng vọng cổ, trộn lẫn với một số tiếng hét bất thần của mấy tay nghịch nghịch cũng đủ tạo thành một cái chợ con.

Ban Chỉ huy trung vương cũng như mấy tiểu đội bảo vệ lục tiếp tục kéo về. Cường độ ra lệnh cho tất cả các quần bơi lại. Cường nói se sẽ vừa đủ nghe, báo cáo lại một cách tóm tắt, về tình trạng dân công vô tổ chức, và sự bất lực, dốt nát của anh chàng cán tỉnh Bình Dương.

Cường nêu lên một số nhận xét và những biến cố có thể xảy ra, phải cảnh giác đề phòng cao độ trước khi có sự kiện toàn tổ chức, thanh lọc công việc dân gian trong những ngày sắp tới.

Cường giới thiệu thành phần Ban Chỉ huy Tiểu đoàn. Sau cùng, Cường ra lệnh:

- Các đồng chí Ban Chỉ huy Trung Quân, đêm nay sắp xếp cho hai tiểu đội đóng cửa ngôn ngữ bên ngoài minh bạch nhất. Hãy cẩn thận cẩn thận. Một tiểu đội phân tán đều, ngủ chung với dân công, phát hiện những hiện tượng lạ. Các đồng chí quản lý khác, thu thập giấc ngủ ở đây với Ban Chỉ huy của chúng tôi. Các đồng chí chưa được xác định rõ ràng?

Nhiều tiếng thì thầm cùng lúc:

- Rõ ràng rồi!

- Các đồng chí giải tán! Nhất cử nhất động, có gì đồng chí cấp tốc độ báo cho Ban Chỉ huy hay liền, hoặc anh Tư Hùng hoặc tôi.

Tôi và Cường trở vào, tắt đèn leo lên. Bên ngoài, Trung đội bảo vệ còn trưng bày thêm một chút nữa để phân công nhau.

Riêng tôi, sự xê dịch trong ngày, không thể là lúc nghỉ ngơi phút nào, mệt mỏi hết sức lực. Vừa xuống giảm mắt tôi như giảmu xuống, hipp lại rồi đi vào giấc ngủ lúc nào tôi không hay.

° ° °

Tôi tỉnh thức giấc ngủ. Đầu thư tôi bị động mạnh và có tiếng gọi gấp rút khẩn tài khoản của Tùng:

- Báo cáo anh Tư... Anh Tư ơi, Anh Tư!

Tôi gai đầu, mãng, vén mùng:

- Gì đó? Gì đó đồng chí?

-Dạ, báo cáo anh Tư, anh chị em dân công họ đang kéo nhau ra khỏi căn cứ, chúng tôi không thể ngăn cản được.

- Ơ! Hả? Sao không được?

- Dạ, dân công họ kéo nhau đi về nhà. Chúng tôi không thể ngăn cản được. Nói họ không nghe.

Tôi tỉnh táo, nhảy xuống đất. Trời đã sáng. Sương mù một lượng lớn. Tôi quyết định tốc độ:

- Đồng chí ra lệnh cho Trung Quốc bảo vệ được sử dụng. Chúng tôi ra ngay! Bảo cho dân công biết, họ có đi cũng phải đợi chúng tôi đã ra!.

Anh có thể Tỉnh Thức Dịch vụ để chạy. Tôi bước bước đến tốc độ mùng:

- Anh Cường! Anh Cường:

Cường nhồm dậy như cái lò xo:

- Có! Gì vậy. anh!

- Đồng chí quản lý Tỉnh Bình Dương vừa báo cáo cho dân công họ đang kéo ra khỏi căn cứ về nhà. Vì anh ấy có thể quản lý địa phương nên họ không thể ngăn cản.

Cường độ mắt, tỉnh dậy, tỉnh bơ như không:

- Vậy còn Trung đội bảo vệ mình chi?

- Tôi mới ra lệnh cho Trung đội cảnh vệ của mình đấy!

- Chủ thằng cha địa phương này... chuyện nhỏ như vậy cũng không được. Cán bộ chó gì thế!

Tôi lại thưởng mang hoa liễu vào, Cường cũng vậy. Hai chúng tôi ba chân chạy ra khỏi nhà hoang. Quang cảnh phía trước là kỳ dị. Cả tiểu đoàn dân công không hiểu họ thức dậy tự bao giờ, cuốn đồ ủi mang vào người, đứng nối đuôi nhau, Yên tĩnh không một tiếng nói, từ căn cứ dài ra đến đường lớn, đường «ống nhất» bên ngoài. Chúng tôi phải rải đám cây dọc theo hai bên đường mòn một cách khó thắng để vượt lên trước.

Ngoài đường, một tiểu đội bảo vệ đang thành hàng ngang chận lại. Trông mặt người nào đó ai hết sức phun tài.

Nhìn dọc theo quân dân công, giờ đây tôi mới thấy được lớp đệm như Cường đã nói với tôi hôm qua. Trong đoàn, nam có, nữ có, già có, trẻ có.

Đa số là già. Trẻ con có khoảng 12, 13 tuổi. Có lẽ chúng sẽ đi thế cho cha mẹ chúng. Kẻ mang nội dung, kẻ mang chiếu, đệm, bình thóc. Người dùng quần áo. Kẻ quần dài. Người khó khăn cồ, người cột đầu, người cột bụng, ở trần, mặc áo, đồ bà ba, đồ Âu phục nhu cầu sụp đổ, lộn lộn với nhau.

Tôi và Cường đứng trước mặt anh em bảo vệ, đối diện với hàng quân ngộ. Mọi người nhìn chặp vào tôi, không ai nói gì cả. Từ phía sau đoàn dân công, Tùng anh cán bộ phận thủ công nhăn nheo, lò dòng đến cạnh viền tôi. Vậy là Ban Chỉ huy Tiểu đoàn dân công đứng đủ ba «chư vị» rồi đây. Riêng tôi, nhìn không khí và quang cảnh trước, đột nhiên tôi thấy có vẻ gì đó khôi phục hài buồn cười làm sao. Và tôi chào nụ cười, chờ xem sự kiện có thể xảy ra, bình yên thảnh thơi... Duy chỉ có Cường độ sắc măt, bầu cử chỉ diễn biến không ngừng. Chứng tỏ anh ta vừa bình tĩnh tức, vừa bối rối trong việc quyết định một thái độ, giải quyết sao cho hữu hiệu mà đẹp nhất.

Cường nhìn tôi hỏi ý kiến. Trước mặt mọi người, tôi không còn cách nào khác ngoài nụ cười nụ cười. Tăng cường nhìn dân công. Ngoảnh đi, ngoảnh lại một lần. Cường cường giọng nói, lên tiếng:

- Yêu cầu bà con cho chúng tôi biết bà con muốn gì?

Đoàn dân công im phương phắc. Không ai trả lời. Cũng không ai nhúc nhích, cử động. Tất cả như lười biếng, không nghe lời Cường hỏi, giương mắt nhìn.

Cường cao giọng:

- Sao không ai phát biểu ý kiến ​​hết vậy? Một lần nữa tôi yêu cầu bà con cho chúng tôi biết bà con muốn gì?

Bác nông dân già đứng đầu hàng, tay cướp chiếc cột túm hai đầu, tay chống cây viết tre, cụ cựa một tí, rồi lại đứng im.

Có lẽ tin ở tài thuyết phục của mình và thấy sự thật cũng chưa có gì căng lắm, nên lần này Cường có vẻ tươi tỉnh quay hát Tùng:

- Bà con không nói thì thôi. Đại diện của bà con cho tôi biết cũng được. Vậy xin đồng chí đại diện Tỉnh Kích Bình Dương cho chúng tôi biết công việc đã đến như thế nào?

Ứng dụng giải thích một tiếng nói:

- Bà con ở đây, xin vui lòng yêu cầu trả lại bà về xã. Nếu tổ chức không được đưa ra thì bà con cũng tự động kéo về.!

Cường nhìn đoàn dân công, ưỡn kích ra:

- Tại sao lạ vậy? Bà con, anh chị em cũng biết rằng chúng tôi là bộ đội, thoát ly gia đình theo cách cách mạng, hy sinh bản thân để tranh giành quyền lợi của giai cấp công nông, đánh đuổi kẻ thù. Mà giai cấp công nông là bà con, anh chị em đây. Chúng tôi chịu đựng gian khổ, hy sinh tính mạng vị nhân dân, vì giai cấp, thì bây giờ có chiến dịch, bà con, anh chị em tự nguyện đến đây giúp đỡ hỗ trợ chúng tôi trong các công tác hậu phương, vận động cluyển, tiếp tế. Bà con anh chị em có giúp chúng tôi, chúng tôi mới chiến thắng được trả thù bức bóc lột bà con chớ. Vậy sao bà con anh chị, em lại kéo về?

Có một thanh niên trong quân đoàn dân công sau lên tiếng vọng tới.

- Các công việc định nghĩa của chúng tôi đã rất mãn nguyện nên chúng tôi về!

Cường hỏi lớn:

- Ai nói mãn? Chiến dịch chưa được mở thì sao chép lại được?

- Chi bộ xã nói! Hôm nay chúng tôi còn ở nhà, chi bộ xã biết chúng tôi chỉ đi dân công mười ngày thôi. Đúng mười ngày chúng tôi sẽ chọn. Bây giờ đã là mười lăm ngày rồi. Đây là lúc chúng tôi bắt đầu làm mùa ruộng.

- Đó là chi bộ xã nói láo với đồng bào. Chi bộ trả trách nhiệm. Thực sự ra, ở trên các địa phương đã biết là dân công này kéo dài trong nhiều tháng. Để sau đó chúng tôi sẽ kiểm tra điểm, phê bình lợi ích của chi xã. Bây giờ chúng tôi yêu cầu bà vui lòng ở lại.

- Không thể ở đâu! Vì chi bộ xã ép chúng tôi phải đi và đi trong mười ngày nên chúng tôi không đáp ứng được công việc nhà. Vì thế gia đình chúng tôi bối rối, ở lâu đâu được. Ngay lúc đó bị bắt đi gấp rút, ngoài bộ đồ bận rộn trong mình, không còn quần áo gì khác để thay thế, chịu sao nổi?

Bước cường độ tới một bước:

- Bà con không có thương hiệu đội à? Bộ đội là con em của bà con, thoát ly, bà con không thương sao? Chi bộ xã đã nói láo với bà con, vì xã muốn có đông dân công để đạt thành tích nên nói láo với bà con, và ép bà con, Đảng sẽ vô địch họ! Còn chuyện gia đình, đồng bào cũng vì bộ đội, vì tổ quốc mà hy sinh. Áo quần của bà con không có khả năng thay đổi hả! Bà còn đừng lo! Chúng tôi sẽ cung cấp cho bà con mỗi ngưrời một bộ bà ba, một quần và một cái khăn mặt nữa. Bà còn thiếu chúng tôi sẽ cho vay. Chúng tôi cũng sẽ chọn bà con nylon nóc, nylon choàng y như bộ đội. Chúng tôi cũng sẽ cung cấp tiền ăn, thực phẩm và cho mỗi người hàng tháng có ít tiền phụ cấp dùng tiện lợi nữa. Vậy xin bà con hãy ở lại. Còn vấn đề gì thì chúng tôi sẽ giải quyết.

- Nhưng ở đây là sông Mã Đà. Ngườ ta nói nước Mã Đà độc lắm. Uống vô vàng, xanh xao, lớn bụng rồi chết. Như vậy, chúng tôi đã không thể quay lại được. Chúng tôi về.

- Ai nói vậy? - Cường vừa cười vừa nói- Nói vậy là nói láo! Như bà thấy, dù có chết thì tại sao chúng tôi ở đây không chết. Bà thấy tôi có bụng lớn không? Bà con yên tâm ở lại với chúng tôi.

Lần này, bác nông dân già đứng ở đầu hàng lên tiếng:

-Chú em nói vậy thì hay vậy, nhưng gia đình, nhà cửa đỏ tôi thì ai lo? Không làm được mùa thì cả nhà sẽ chết đói. Nhà tôi nghèo, con cháu thì đông, làm cật lực ngày đêm còn bữa đói, bữa trưa no. Bắt tôi đi như...đâu đựơc.

Cường xoa xoa tay:

- Xin bác cứ yên tâm! Bà con nghe đây! Địa phương sẽ lo cho bà con. Bà con đi dân công, địa phương sẽ tổ chức chức năng cày dùm hà con. Bà con yên tâm ở đây, giúp bộ đội hoàn thành chiến dịch. Xong rồi bà con hãy về!

Có tiếng nhao nhao lên:

- Láo, láo! Chết đói thì có!

Hai hàm răng của Cường chặt lại. Cl youh ra. Mặt đỏ hồng. Cường độ tối đa. Tôi không còn được sử dụng nữa. Tình thế trước mắt nghiêm trọng thật sự. Dù thế nào thì tôi cũng có trách nhiệm, nếu có thể xảy ra một tình trạng xấu, đáng tiếc.

Tôi xông vào tay Cường kéo về phía sau nhẹ nhàng nói:

- Anh Tư, nghỉ một chút đi. Kệ họ! Để tôi nói thử xem.

Cường độ chạy chạy dữ dội. No reply. Thầy Cường tôi bước ra:

- Chúng tôi hoàn toàn thông cảm với các bác, các anh, các chị trong những khó khăn lớn về gia đình, cũng như mùa lành sắp tới. Chúng tôi cũng hoàn toàn đồng ý với các anh chị về những hành động sai lầm, những lời hứa gạt gẫm của cán bộ ở địa phương. Nhưng tôi nghĩ rằng, không có việc gì không thể giải quyết được. Mọi người bình tĩnh một chút, nhân nhượng hy sinh một chút, nhất là các bác, các anh, các chị vốn tinh thần mạng cao, sẵn sàng đóng góp công sức cho cách mạng. Vậy thì, khi bộ đội sẵn sàng hy sinh tại mặt trận, anh em bộ đội họ chết vì ai, vì ai? Họ được hưởng lợi lộc gi riêng cho họ, các bác, các anh chị biết không? Hoàn toàn không! Như thế, ở hậu phương, tại sao sự đóng gói công sức một phần nhỏ của các bác, các anh, các chị giúp cho bộ đội, các bác, các anh, các chị lại hào kiệt thác, từ chối để bộ đội thách chết, chịu khổ lấy một mình? Tuy nhiên, chúng tôi hứa sẽ nghiên cứu hoàn cảnh của từng người để các bác, các chị không phải thiệt hại quá lớn. Thời gian phục vụ dân công trong chiến dịch này cũng không lâu đâu. Vì thế chúng tôi yêu các bác, các anh chị tạm thời giải tán, trở vào, có điều gì chúng tôi sẽ giải quyết sau.

Không ai nói câu nào. Mọi người vẫn đứng yên. Nhưng tôi thấy rõ ràng mọi người có vẻ dịu dàng, đỡ căng thẳng hơn khải hoàn. Tôi thấy cần phải nói thêm ít câu, móc sơ sơ để họ nản lòng thêm không còn muốn về ngày hôm nay nữa. Tôi nói tiếp:

- Chúng tôi cũng cần báo cáo thêm điều này để các bác, các anh chị biết, là lúc còn ở địa phương hay trên đường đi thì không nói làm gì. Nho khi các bác, các anh chị đến đây rồi thì vấn đề bảo vệ mạng lưới cho các bác, các anh chị là trách nhiệm của chúng tôi. Nếu có ai đó bị hy sinh vì bệnh hoạn, tai nạn hay phi chiến đấu, trách nhiệm lắm lắm. Từ đây về đến các xã Nam Bến Cát, các bác, các anh chị có đi sớm lắm cũng phải hai ngày mới tới. Mà đi cũng phải có đường dẫn liên kết. Có ống súng bảo vệ, còn phải có Bình, thực phẩm đi đường mới đi nổi. Giao liên không có, năng lượng bảo vệ không có, Trà, thực phẩm đi đường cũng không có. Đó là một sự trở lại rất lớn. Ngay như việc qua sông Bé, không cầu, không viền ghe, không ai tổ chức làn sóng có thể qua sông dươc! Cho dù qua sông rồi, làm sao các bác, các anh chị biết đường nào đi về đường 13, Bình Mỹ? Chưa nói đến việc dọc đường, đi đông gặp phi cơ oanh đỏ, không ai canh gác, dọc đường cung bắn chết các bác, các anh chị làm sao. Vậy nên, một lần nữa tôi khuyên các bác, các chị vui lòng trở về nghỉ yên, rồi chúng tôi sẽ giải quyết, thu xếp sau.

Tôi quay ra sau nói nhỏ với Tùng:

- Anh là người địa phương, dù sao bà con cũng tin, nghe anh hơn. Hãy dũng cảm bước vào nói chuyện với các lãnh đạo quần áo địa phương khác trong đoàn dân công, các cuộc đua kéo dân công trở về, giải tán đi.

Tùng không nói gì, bạn có thể chiêm ngưỡng rồi biến mất trong hàng ngũ dân công đang đứng trước mặt chúng tôi. Thực nghiệm thực tế. Chửi ba phút sau hàng ngũ dân công bắt đầu rục rịch, xao động, nhúc nhích rồi tan hàng, lần kéo vào căn cứ đồi 115.

Cường độ vượt qua. Tôi cũng thở phào, lắc đầu nhẹ nhàng nhìn anh ta. Đoạn hai đứa trẻ trở về căn nhà hoàng lo cuốn mùng cuốn cuốn côn đồ và bắt đầu ăn sáng. Bây giờ đã hơn 9 giờ.

Sau đó, ăn cơm xong, chúng tôi hội ý, phân công nhau vào công việc, sắp xếp tổ chức lại hệ thống lãnh đạo, điều khiển đoàn dân công theo kế hoạch của Cường đưa ra trước đây. Và tôi cũng phân tán nhũ dân công ra thành từng đơn vị trung đội, đóng xa nhau với mục tiêu cách ly họ, dễ lãnh đạo, dễ kiểm soát, theo dõi và họ có muốn kích động, bong rê nhau theo kiểu vừa rồi không sao thực hiện được nữa.

Tôi không ngờ tiểu đoàn I Dân Công cánh A của chúng tôi có rất nhiều bộ xã, ấp từ bộ Đoàn Thanh Niên lao động, Nông Hội, Du kích đi theo để làm công sứ lãnh đạo, giữ những nhiệm vụ chỉ huy tiểu đội, đại đội, vậy mà họ lại đứng vào hàng ngũ đòi về địa phương, khiến chúng tôi phải là một hiện tượng khó khăn.

Cường thì ức về chuyện đó lắm. Anh ta quyết định điều tra cho bất kỳ nguyên nhân nào, cũng như những cá nhân nào đã gây ra công việc «làm reo» của dân công mới nghệ.

Hai ngày sau, toàn thể Tiểu đoàn dân công được xây dựng nền móng, trải đài trên trụ trơn giao thông Sông Bé - bàu Đồng Triêng để vận hành Bình, thực phẩm, hàng chiến lược, xây dựng cửa hàng kho dự trữ. Ban Chỉ huy tiểu đoàn của chúng tôi cũng «dời đô» về gần bàu Chân Ra, Cường đưa tôi đến gặp hai cô gái dân công. Cả hai đều là cán bộ Trung đội của Đại đội I, vì trước đây ở xã hội là Phó bí thư và ủy viên Chi đoàn Thanh Niên Lào..

Cường cho tôi biết là anh ta đã nhờ hai cô điều tra này, theo dõi sự kiện mấy hôm nay.

Hai cô gái trông rất kiểu mẫu, cười toe toét thay vì chào Cường và tôi. Cường độ chưa đáp ứng mở miệng, một câu nhập đề nhanh chóng:

- Khiêm em biết được nhiều chuyện «hay ác ôn» đi, mà mấy anh hứa chắc cái này, ngứa em mới nói. Không thì ổ chuột nói đâu!

Tôi đập vui lấy cái vui của cô ta. Tôi cười bông lơn:

- Hiện tại hiện tại cái gì? Hai cô bắt hai đứa trẻ tôi hứa chắc....chà! Khó quá!

Cô kia nhướng mắt, ngoẹo đầu sang bên:

- Anh kỳ quá hè! Người ta không có bảo anh hứa tầm bậy đâu mà cười.

Cường ra bộ nhăn:

- Biết bậy, biết không? Không hứa chuyện tầm bậy thì cứ nói ra, chuyện gì người ta mới biết chứ!

- Hứa giữ bí mật cho em!

- Giữ bí mật chuyện gì?

- Chuyện anh bảo vệ em điều tra đó!

- Ờ! Tưởng chuyện gì đó chuyện đó hai cô không cần nói chuyện tôi cũng giữ bí mật để rồi. Đó là nguyên tắc bắt buộc.

- Cán bộ địa phương biết giảm em nói với mấy anh, chắc chắn em bỏ xứ đi luôn, if không họ cắt cổ nấu cháo đâu để yên.

Tôi khoanh tay lại:

- Xin hai cô nói cho nghe đi!

- Bà con trong tiểu đoàn dân công này ùn ùn làm reo, kéo về như vậy là làm một người điều khiển...

Cường hớt ngang:

- Ai vậy? Tay ai mình đồng xương sắt, gan vậy?

- Thư thẳng mà! Anh gấp quá hè! Thật ra thì bà con ai cũng bất mãn vì bị chi bộ xã nói láo, gạt họ...

Cô kia phải xem cửa, muốn khỏe mạnh để hiểu được chiều rộng của mình, tiếp theo ngay:

- Hai anh nghĩ coi, trên Miền thì đặt yêu cầu xin một số công công lớn, chỉ thị cung cấp chức năng. Tỉnh dựa trên đó, đặt chỉ tiêu vượt yêu cầu cho các huyện. Cấp lại thiết lập chỉ tiêu cho từng xã, càng trên cao yêu cầu, càng đạt được thành tích thi đua. Nhưng ở xã, chi bộ vận động khó khăn, dù giải thích, tổ chức học kỹ thuật lưỡng, là từ nay về sau mỗi năm, mỗi người phải đi dân công ba tháng, dù ai không đi sẽ được mời lên chiến khu giáo dục lại... ·

Tìm cô ta «cà kê dê cấp», Cường nóng chận ngang.

- Biết rồi! Đó là chính sách, có điều gì chưa biết! Nhưng tôi muốn biết là tay nào của mình đồng xương sắt...?

- Khoan, anh cho em nói hết rồi! Nói cho nó có đuôi...

- Ù, thôi, nói mau mau đi!

- Ở xã kêu gọi đi dân công, không ai chịu đi nên mới trình bày ra nói láo là giai đoạn dân công đầu, chỉ có bảy ngày. Lâu lắm là nửa thảnh thơi. Đi gần đây thôi. If ai chờ đợi không chịu đi đâu, sau phải đi ba tháng, lại đi xa ra khỏi tỉnh. Thêm nữa, chi bộ còn cho biết, bà con nào bệnh hoạn nên ráng đi dân công đi. Nhân dịp này, lên trên, Đảng sẽ đưa vào Khu chữa bệnh cho. Vừa được xem là đã đi dân công một, vừa được bác sĩ trị cho hết bệnh mất tiền.

-Trời đất ơi! - Cường Lên-. Yêu dân công đi chữa bệnh như thế này ác chi mà ác vậy!

-Thật vậy mới có đông dân công thu chớ! Nếu không, ai cũng lo mùa yên, lo công việc nhà, dễ dàng kiếm được đông.

- Thành ra cái Tiểu đoàn dân công này, vô địch đa số là lão nhược bệnh hoạn, đàn bà con nít. Biết trước như thế cũng nên giải tán họ cho rồi. Đi dân công là làm công tác tải Bình, tải thực phẩm, tải trọng béo chứ đâu phải đi chơi, đi trị bệnh? Nhưng chính yếu điều chúng tôi muốn biết là tay nào sách động làm dân công làm reo, đòi về nhà?Tay nào vậy?

- Anh Tùng đại diện cho Tỉnh Kích Bình Dương chớ ai!

Cường lõ mắt:

- Đồng chí Tùng? Đại diện cho Tỉnh ủy Bình Dương lãnh đạo Tiểu đoàn dân công này? Vậy thì còn trời đất nào nữa!

- Ảnh cho bà con biết nước sông Mã Đà đc lắm, uống vào bụng lớn. Rồi sau đó dân công này còn đi xa tuốt lên biên giới nhiều tháng, phải đói ăn kẽm thay cơm và ra mặt trận thế nào cũng có một số lớn bị chết, bị thương vì bom đạn. Chỉ có cách tốt nhất là tất cả những loạt đòi về mới hy vọng sống sót.

Cường dậm chân kêu trời liền kề.

Sau khi nghe hai cô nữ dân công và một số «nồng cốt» mà Cường tổ chức báo cáo tình hình, Cường liền tức tốc độ trở về Hội Đồng Cung cấp Trung Giao báo cáo lại.

Thì ra lão cán bộ Tỉnh Bình Dương kia bất mãn việc Cường đặt y vào cương vị cam đảm trách nhiệm trực tiếp, điều khiển dân công qua sự chỉ huy, kiểm soát Cường và tôi. Y tâm tình, thố lộ với những nơi có thể bộ địa phương phương khác, y là một «cán bộ mùa đông», gian lao khổ, công trận đối cách cách miền Nam rất nhiều, lại đường một tỉnh ủy viên, bây giờ lại đặt y dưới quyền của một «cán hộ mùa thu» trong khi y sống chết cho miền Nam thì «cán bộ mùa thu» đó, là Cường, tập kết ra Bắc chỉ biết học hành, đã bước ra khỏi gian lao đau khổ sở hữu cho Nam.

Giờ cách mạng miền Nam trưởng thành, thành công lớn lao thì «cán bộ mùa thu» về chỉ huy lãnh đạo. Đó là một sự bất công, bạc thoải những bộ được đào tạo nên trong chiến trường gian khổ, công việc «chi cốt», hy sinh đủ thứ. Đúng là một thằng làm việc để thằng ngồi không bị ảnh hưởng. Chỉ huy ra lệnh này. Bạn không xin vui lòng.

Mặt khác, y được biết là phục vụ chiến dịch này có thể kéo dài đến bốn tháng, như vậy y phải xa vợ con lâu. Nhân lúc dân công bất mãn, y khai thác mê bất mãn đó thành một kiên cường quan đại, gây khó khăn cho Cường và tôi điên đầu, mất uy tín với cấp trên chơi. Có như vậy lòng tự ái của y mới đối mãn và sẽ có một thời trở về địa phương với gia đình sớm, tránh được chuyện bị «cán bộ mùa thu» điều khiển hàng ngày.

Không biết Cường đã báo ra làm sao, mà Hội Đồng Cung cấp Trung Ương và Đảng ủy Tiền Phương cho hai cảnh vệ đến mời Phần trình bày tại Đảng Ủy Tiền Phương. Sau đó, «hộ quà» đưa y trở về Tỉnh Kích Bình Dương cbo Tỉnh Bình Dương giải quyết. Không biết người ta giải quyết bằng cách nào, nhưng chuyện cảnh cáo, khai trừ « loại ra khỏi hàng ngũ » là chuyện không thể tránh khỏi.

Từ đó, nhờ sự cố gắng giải quyết của chúng tôi, chúng tôi nên hình thành nội bộ dân công an yên, bắt đầu công cuộc vận hành Chuyển Bình, thực phẩm và xây dựng hệ thống kho tiếp liệu.

Số dân công bệnh hoạn đã đến đây cùng với các bệnh chữa bệnh, chúng tôi xin phép trả họ về địa phương.

Như vậy, Ban Chỉ huy Tiểu đoàn I dân cánh cánh A, nai chỉ còn Cường và tôi. Cường với nhiệm vụ Tiểu đoàn trưởng đảm trách trách chỉ huy chung và liên lạc thường xuyên với Hội Đồng Cung cấp Trung Ương để trực tiếp nhận chỉ thị. Còn tôi với tư cách Tiểu đoàn phó, làm công tác hành chánh quản trị và chịu trách nhiệm liên hệ công tác với Đảng bồi Khu A, cũng như Hậu Cần Tiền Phương, để biết số lượng công tác và phân phối vật thực phẩm cho dân công.

Về vấn đề quân y, phục vụ riêng cho dân công, theo lệnh Đảng Tiền Phương. Ban quân y Khu A cho thiết lập một trạm xá riêng điều trị cho dân công, phát thuốc, thăm bệnh mỗi ngày và có đủ chỗ cho mười người bệnh.

Bằng việc từng làm công việc, tôi cứ phải đi luôn, hết nơi này rồi nơi khác, cảm giác bộ muốn giò giò. Ưu đãi nhờ xe vận tải hoặc xe «díp' của Ban Chỉ huy Tiền Phương.

Một hôm giữa tháng 5 năm 1965, tôi ghé thăm trạm xá của Tiểu đoàn đóng ở gần cầu Công Bình, để biết tình hình điều trị của dân công ở đây. Tình cờ tôi lại gặp một trong hai cô gái dân công, cán bộ quân đoàn Thanh niên Lào động và là cán bộ Trung Quân dân công, đã giúp Cường điều tra về hành động của tay giao diện Tỉnh Bình Dương.

Vừa bước vào trạm xá, trong căn nhà nhỏ lợp mái bằng nylon để che mưa nắng, tôi thấy cô ta ngồi ở góc tường nức nở. Người cô ta gầy nhom, da dẻ xanh như tàu lá, tóc tai bơ phờ, tưởng nhẹ như tôi không còn nhìn ra nữa. Cái vồ thiết kế, xinh xắn, dí dỏm yêu đời của những ngày biến mất. Đúng là nhân vật của cơn sốt rét Khu A.

Tôi vui vẻ hỏi ngay:

- Chà! Lâu đài gặp gỡ! Cô ấy đang sốt rét à?

Cô ta suy ngẫm tôi một thoáng đoạn khóc òa lên, mân mê, khóc đến không lòng người đối diện. Tôi nghĩ thầm, đàn bà gái có khác. Bệnh một chút, đã bi quan thu om lên rồi.

Tôi cười, cố gắng tạo ra không khi vui vẻ:

- Vậy thì đỡ rồi! Bậy nè, sao lại? Người ta lêu lêu cho! Sao hôm nay cô đỡ nhiều rồi chớ?

Cô ta trả lời trong email:

-...Vẫn... còn sốt! Nhưng... nhưng... chắc chắn em chết luôn thôi.

Cô ta re lại to hơn. Tôi dễ dàng, Khuyến khích:

- Này! Em nín đi! Em nghe anh nói nè! Em đừng sợ hãi kỳ lạ như vậy. Số thời gian là chuyện thường ngày. Điều trị rất dễ dàng. Không chết đi đâu mà em sợ. Em do not do. Nín đi! Anh cam nhẹ một lát đã hết. Hồng sao đâu!

Bị bệnh bạch kim, khóc nhiều càng làm cho cô ta thêm xanh, lả người ra thêm. Tôi nhìn xung quanh. Trạm tạm dừng. Tôi lấy làm lạ không hiểu cha nội y sĩ phụ trách viện này với một y tá, hai tình thương nữa, đi đâu mất đặc thế này! Làm việc với loại bệnh này, có nguy cơ gây ra chứng bệnh nhân nguy hiểm thì ai đó có thể quan sát cấp độ nghiên cứu cho? Tôi thấy khó chịu, bất mãn hết sức lực.

Cơn mệt đã làm cô ta giảm bớt tử tử, nhưng lại ngã dài ra trên giường tre, hai vai gầy lên theo nhịp thở. Mắt cô ta tàn. Tôi cài đặt lại lần nữa:

- Em yên tâm đi. Đừng có bi quan thái quá, sốt rét ở đây như ăn cơm bữa sáng, chết chết gì đâu.

- Không phải... em chết vì sốt lạnh đâu... mà chết vì... cái khác.

Tôi lấy làm lạ:

- Em nói gì lạ vậy? Anh không hiểu à?

Cậu bảo vệ theo sau tôi, nhoẻn miệng cười. Tôi hướng mắt nhìn cậu ta với vẻ không bằng lòng. Giữa lúc đó, cô ta hỗ trợ mặt vào hai bàn tay:

- Chết... chết vì bị... làm nhục!

- Gì mà nhục?

- Em nói vậy...mà anh không biết nữa.. sao?

- Có điều gì báo cáo cho tôi biết. Tôi giải quyết cho. Ai làm cô nhục?

- Anh và tá trạm xác này!

Tôi nghe sảng khoái. Ngạc nhiên đến chậm. Tôi hiểu rồi! Thư mục đó là thế chỗ. Mặt tôi nóng lên. Tôi bước tới, hỗ trợ cô ngồi dựa vào cột gốc.

- Em nghe nè! Bình tĩnh lại. Đầu đuôi nội dung nói cho anh biết, anh sẽ giải quyết cho.

Cô ta lau nước mắt:

- Mới đêm hôm qua! Số em bị sốt rét từ mấy bữa trước. Chiều hôm nay em lẻng đến giá trị ở đây. Đồng chí y sĩ trưởng trạm dẫn mấy đồng chí y tá, tình thương đi lãnh thuốc hết. Ở nhà chỉ còn lại mỗi mình anh ta.

Viết lại một tí để viết, cô ta tiếp:

- Anh ta bệnh, lấy nhiệt rồi tiêm cho em một ống thuốc. Cho tới tối, sau khi cho em uống một cốc sữa, tiêm thêm một ống thuốc nữa, rồi ảnh leo lên giường ngồi kế bên. Bỏ ngang tay em. Em xiu ảnh, ui ảnh đi hỏi ảnh làm cái gì vậy? Em không bằng lòng đến đâu. Ảnh cười bảo ảnh có bổn phận phải thức gác bệnh cho em. Sau đó thì... thì...

Hai hàng nước mắt lại rung như mưa. Cô ta vật vã lắc đầu, đập tay xuống giường tre đánh bộ một tiếng. Hai lần chạy lại gầy đi.

Tôi đã duyệt qua đoạn văn:

- Thôi đi em! Chuyện đã lỡ rồi! Biết sao giờ! Em đừng thảm quá, vượt qua cơn sốt đi. Thay mặt tổ chức, anh xin lỗi em, đã không tiên liệu, không đề phòng trước những chuyện đáng tiếc có thể xảy ra. Tổ chức sẽ có biện pháp và thẳng tay trừng phạt đã gây tội ác. Em sẽ hài lòng. Anh sẽ có biện pháp ngay bây giờ, trước mắt em.

- Anh nghĩ coi giữa rừng già thế này, chung quanh không có ai, em lại bị sốt, tay chân giỡ không muốn nổi thì làm sao em chống đỡ cho được. La hét gì cũng vô ích. Trời ơi! Em đành xuôi tay, rung răng chịu nhục. Bây giờ, chỉ có chết mới rửa sạch cái chết này. Còn lại nhìn mũi nhọn ai. Trời ơi!

- Thôi đi em! Tai nạn ai muốn bao giờ! Trong trường hợp này, có việc gì phải xấu hổ đâu. Anh sẽ giữ kín chuyện này. Chủ đồng chí đi với anh đây cũng vậy. Và anh cũng yêu cầu giữ kín chuyện này đừng nói với ai khác, không có lợi. Ví dụ người khác có biết, người ta càng thương em chứa ai khinh, ai cười em đâu. Em yên tâm đi.

Tôi đưa mắt nhìn xung quanh. Trạm xá vẫn vắng hoe, không tìm thấy bất kỳ nhân viên nào. Tôi muốn biết gấp anh chàng y tá đã giỡ trò chơi với bệnh nhân anh ta. Tôi sẽ giải quyết như thế nào đây? Bắt anh ta ngay bây giờ ư? Tôi lấy quyền gì mà bắt? Và bắt thì sau đó tôi phải làm gì? đưa anh ta đi đâu?

Còn lại để tình trạng, chờ tôi về báo cáo cho Cường biết, rồi báo cáo lên cấp trên giải quyết sau thì hoá ra tôi nói láo, hứa láo với cô sao? Ít ra trong cương vị chỉ huy của tôi, tôi cũng có chút quyền giải quyết vấn đề mà!

Tôi đi quan sát xung quanh trạm xá, đoạn quay trở lại hỏi cô ta:

- Chủ anh em ở trạm xá này, chứa thuốc về chưa em?

- Dạ, họ về hồi sáng!

- Em có nói cho đồng chí y sĩ biết chuyện này chưa?

- Dạ rồi!

- Thế đồng chí ấy nói sao?

- Anh ấy giận lắm lắm để anh ấy báo cáo lên trên.

- Bây giờ mấy anh em đó đâu hết rồi?

- Họ đang giảm cây cối, ở phía tây rừng kia!Em nghe tiếng cây yêu báo giờ, chắc cũng sắp về tới.

Tôi hoàn thành khó khăn:

- Làm việc này sẽ bị hỏng! Đang làm việc kéo nhau đi rụng hoa, bỏ trống trạm như thế này, hết chuyện rồi!

Hơn năm phút sau, đồng chí y sĩ và một cậu thương thương từ phía sau cánh rừng thử bước vào. Mỗi người, trên tay đều xách một túm xoài, vừa đi vừa chup nhép. Thấy tôi, đồng chí y sĩ bối rối ra mặt. A!Thì ra người ta không ngờ tôi lại đến đây giữa lúc người ta bỏ nhà, bỏ đơn vị để đi cho xoài.

Tôi không mở miệng vô địch, hay phê bình một lời về tổng điểm trên đây. Nhưng tôi nghĩ, chỉ cần nhìn mặt khó chịu của tôi, từng ấy cũng quá đủ rồi. Không để cho đồng chí y sĩ đáp ứng mở miệng xin lỗi, tôi nhập đề trước bằng cách tận dụng:

- Đồng chí đã để cho nhân viên mình hãm hiếp bệnh nhân, vậy từ sáng giờ đồng chí đã giải quyết ra sao? Đồng chí y tá đó đâu rồi, đồng chí?

- Báo cáo đồng chí... - Anh ta ấp úng, ngu ngốc nhìn tôi - Báo cáo đồng chí... đồng chí y tá đó còn hái xoài trong kia.

- Lý lịch của đồng chí thế nào, đồng chí?

- Dạ... đồng chí trước đây là bộ quân y của 1.2 gửi về bổ sung cho Rờ. Bên phòng Quân Y lại gửi sang tăng cường cho Ban quân y Khu A và được giao việc làm ở đây vài tuần nay. Đồng chí đã thiết lập giá trị; có vợ, hai con còn lúc ở 1. 2. Thành phần xã hội của đồng chí ấy lai bần nông, tham gia cách mang từ lúc mới đồng khởi, gia nhập Đảng năm 1961. Công tác tốt, tư tưởng tốt...

Tôi cười. Tư tưởng tốt, tốt mà như thế đó? Tôi nói gì, mở bồng bềnh ra lấy giấy, viết mấy chữ gửi Ba Vinh. Cán bộ, chiến sĩ của trạm xá này thuộc quyền quản lý và điều động của Khu A. Do đó, việc giải quyết là công việc của Đảng ủy Khu A.

Ở vị trí của tôi hôm nay, tôi chỉ có quyền «ốp', làm báo cáo và «giải lao» về Đảng ủy Khu A, để bên đó tùy nghi áp dụng kỹ luật.

Viết báo cáo cho Ba Vinh xong, tôi sắp xếp lại và ra lệnh cho đồng chí bảo vệ tôi, chốc nữa đây, khi «tội nhân» hái xoài vào phải mang báo cáo và dẫn cậu ta đi ngay giải quyết về giao trả cho Ba Vinh.

Sau đó, tôi từ giảm mọi người đi thẳng về văn phòng Tiểu đoàn với tất cả sự dọc. Gặp Cường cũng vừa ở Hội Đồng Cung cấp Trung Ương về tới, đang ngồi uống trà. Chưa kịp trả lời câu hỏi, tôi đã xì hơi ngay:

- Tôi vừa ở trạm xá về đây, găp một chuyện tầm bậy quá anh!

- Chuyện gì thế anh? - Cường hỏi.

- Tối hôm nay một chút vị y tá, lợi ích cho mọi người đi lãnh thuốc, ở nhà mình với cô dân công bị sốt lạnh liệt giường. Chư vị thức trực bệnh nhân bằng cách ngang cô ta «đạt» lia. Anh nghĩ có tầm bậy, dãn man không chứ? Mà cô nạn nhân lại là một trong hai phi đoàn quân sự, cán bộ B của C1. hôm nay rồi báo cáo với mình về lão hóa Bình Dương đó.

Cường chưng cất, nhảy giảmm lên:

- Trời đất! Có sao không?

- Còn sao nữa! «đào» rồi.

- Không! Tôi muốn nói cô kia kìa! Người ta đang sốt lạnh, làm ẩu tả chết như chơi!

- Cô kia thì không chết. Nhưng bây giờ thì thằng đó sẽ chết.

Cường cười:

- Đéo quả! Nó mà ở miền Bắc, tòa tháp thì nhất định phải có đủ năm ngồi. Rồi anh giải quyết ra sao?

- Chư vị trí thuộc quân số của Khu A, nên tôi làm báo cáo «ốp» rồi giải giao cho Ba Vinh, để Đảng ủy Khu A họ giải quyết.

- Chuyện này làm tôi nhớ tới cha nội Vũ ở chiến dịch Bình Giã hôm qua. Lần này anh đến B Hậu Cần Tiền Phương, anh có nghe Xuân Chánh kể cho nghe chưa? Cán bộ của Xuân Chánh đó!

- Chưa!

Cường cười rừng:

- Cha nội vũ đó, trình độ chuyên môn thuộc về tổ sư. Y còn trẻ lắm. Trai đẹp nữa, lại chưa vợ. Ở chiến dịch Bình Giã, Cục Hậu Cần cử y đến tiếp với Xuân Chánh, phụ trách điều khiển tác hậu cần chiến dịch. Chả là dân công phục vụ chiến tranh Bình Giã, đa số là phụ nữ. Không hiểu cách làm nào trong vòng 3 tháng 23 ngày điều khiển dân công sẵn sàng, phơi bình, vô kho ở chiến dịch đã có 7 cô đi thưa kiện với Bộ Chỉ huy Tiền Phương về cái Sở Khánh. Trong số 7 cô dân công đó, có 3 cô bắt đầu có thái. Ấy chưa kể số nữ dân công khác làm mỏng, không thưa gửi. Số đó chưa biết là bao nhiêu. Nó chưa! Trước đó, y là trung sĩ quan Hậu Cần của 338 ở miền Bắc đó.

- Bộ y tế là sao? Chỉ có từng ấy ngày.. rồi trước khi ngủ với người ta, y còn phải mất đi một số thời gian cần thiết để gạ gẫm nữa! Chả lẽ mỗi đêm bạn có thể ngủ một lúc với nhiều người? Chả lẽ...

- mà, anh! Rõ ràng là có 7 cô đi thưa. Vụ việc này tôi biết rõ ràng!

- Rồi Bộ Chỉ huy làm sao giäi quyết định cho tôi trải thỏa mãn được hết 7 cô! Bạn chỉ có thể nhận được một người làm vợ thôi chứ!

- Còn biết làm sao bây giờ? Rốt cục y tá làm chồng nào cả! Anh Ba Đình mời y nghỉ công tác Hậu Cần, chuyển ngành cho y ngồi «tham thiên nhập định», suy ngẫm về kỹ năng thụật dê. Tìm thấy kỹ thuật của y cao siêu quá, Cục Chính trị cho cảnh báo đến hộ rước y về Khu B để tuyên dương công trạng rồi.

Cường khoái trá về hướng dỏm của mình, vỗ tay đánh đét một cái, cười lăn ra. Tôi cũng không nín cười. Vừa cười, vừa nghĩ mà trả cái anh chàng Vũ «quá kích thước» ấy.