au bữa cơm tối, những người đàn ông xóm trại tụ tập ở nhà tôi. Bố tôi đón khách rất hồ hởi. Bố trải chiếu ra sân mời khách ngồi. Ông móc trong gầm giường cái hũ sành chuyên để đựng rượu đưa cho mẹ tôi và bảo:

- Mua cho tôi hũ rượu.

- Làm gì mà uống rượu? - Mẹ tôi hỏi.

- Có việc quan trọng. Thôi đi đi! - Giọng bố tôi hơi gắt.

- Nhưng mà tiền đâu? - Mẹ tôi hỏi.

- Hết tiền rồi à? Tiền bán lươn hôm qua để đâu?

Bố tôi hỏi vậy nhưng vẫn móc từ trong túi ra một nắm tiền lẻ nhàu nát đưa cho mẹ.

Mẹ tôi ôm hũ đi ra ngõ, mẹ lẩm bẩm điều gì đó.

Những người đàn ông cởi áo vứt xuống chiếu, ngồi quây lại hút thuốc lào. Bố tôi vừa rót nước mời khách vừa hỏi:

- Thấy con cá nổi lên thật đấy à?

- Thật chứ đùa à! - Lão Bương nói, cổ ngỏng lên như cổ cò. - Trưa nay tôi nhìn thấy nó nổi tềnh ềnh trên mặt đầm. Đúng là nó chứ còn ai vào đấy. Vẫn hai cái vây có ngón xòe ra như năm ngón. Hình như năm nay nó yếu hơn. Bơi lờ đờ lắm.

Một người nói:

- Từ năm ngoái đến nay nó đi đâu nhỉ? Không ai nhìn thấy. Đánh lưới mấy lần cũng không đụng.

Một người khác:

- Có thể nó ra biển nay mới lại về.

Bố tôi cãi:

- Ông nói hay thật. Cá đầm sống thế chó nào được ngoài biển.

Người kia nói lại:

- Con này thành tinh rồi. Nó sống đâu mà chẳng được.

Mẹ tôi đã mua rượu về. Mẹ đặt hũ rượu xuống chiếu, hỏi:

- Có cần gì nữa không?

Bố tôi nói:

_ Rang cho mẻ lạc.

Mẹ không nói gì, đi vào bếp. Cửa bếp bập bùng ánh lửa. Một lúc sau, mẹ tôi mang cái rá đựng lạc rang bước ra. Bà nắm một nắm to bỏ xuống nền hiên nhà đã quét sạch cho hai anh em tôi. Chúng tôi vừa ăn lạc vừa nghe chuyện của những người đàn ông xóm trại.

Bố tôi hỏi:

- Mai anh em ta định vây bắt như thế nào?

Lão Bương lắc lư cái đầu, giọng đã hơi lạc đi vì rượu:

- Dồn hết lưới ra. Nếu không xong, tớ sẽ dùng biện pháp cuối cùng.

Một người hỏi:

- Biện pháp cuối cùng là gì?

Lão Bương cười:

- Tớ có cân thuốc nổ của thằng cháu làm nghề khai thác đá cho. Cứ ném xuống đáy hồ thì con gì cũng nổi lên hết.

Bố tôi nói:

- Đừng có làm liều. Mấy ông chính quyền không để yên đâu.

Lão Bương cười sặc sụa:

- Bố cu sợ hả? Sợ quái gì. Nửa đêm tớ quẳng xuống, có ma mới biết.

Một người nói chen vào:

- Chuyện thuốc nổ cứ tạm để đấy. Sáng mai dậy sớm thả lưới. Quyết sống chết với nó trận này nữa xem sao. Phải làm sớm, để đến trưa trời nắng, nó chui vào chùa thì có lưới giời cũng chịu.

Đêm hạ ong ong. Muỗi bay vo ve quanh chỗ hai anh em tôi nằm. Trong nhà vẳng tiếng quạt của bà tôi. Ngoài sân, ngọn đèn dầu tỏa sáng những gương mặt ửng đỏ vì rượu.

Lão Bương lại lắc lư cái đầu:

- Nếu bắt được con cá tôi chỉ xin bộ lòng.

Bố tôi lừ mắt:

- Ông khôn

- Có gì mà khôn - Lão Bương lại ngỏng cái cổ cò lên - So với con cá, bộ lòng đáng gì.

Bố tôi nói:

- Ông có biết trong dạ dày nó có gì không? Con cá này là cá ngậm ngọc đấy.

Lão Bương cười khùng khục:

- Ngọc gì mà ngọc. Có chăng chỉ là nắm lông vịt nhà thằng Bí. Chiều qua đàn vịt nhà nó bơi qua đầm, lên đến bờ đã mất đứt hai con. Con cá quỷ này nó đớp chứ còn ai.

Một người đàn ông khác lên tiếng:

- Cứ chia đều ra. Tôi nghe nói cá sống lâu năm và khôn như con này xả thịt kho với thuốc bắc là thành thuốc thánh. Tôi sẽ chữa được bệnh đau xương của tôi.

Chuyện như thế về con cá tôi đã nghe bao nhiêu lần rồi. Thằng Mên, em tôi, đập chân tôi hỏi:

- Con cá có ngọc hả anh?

Tôi trả lời:

- Tao không biết.

Thằng Mên lại hỏi:

- Sao ông Bương lại thích bộ lòng cá? - Tôi nói nh

- Vì ông ấy thích uống rượu với lòng cá.

- Thế họ có bắt được con cá không? - Em tôi hỏi.

- Không biết. - Tôi lơ đãng trả lời.

Lúc này tôi đang dỏng tai về phía bờ đầm. Đêm mùa hạ vắng lặng vô cùng. Một cảm giác là lạ mơ hồ chen vào trong tôi. Tôi vừa muốn đi ra bờ đầm vừa cảm thấy sợ hãi.

Khuya lắm những người đàn ông xóm trại mới tan cuộc rượu.

Khi khách đã về hết, bố tôi mang đống lưới ra sân xem lại. Hai anh em tôi chui vào màn đi ngủ. Bà tôi lên tiếng:

- Hai anh em mày thức khuya thế? Mai xẻo tai cũng không chịu dậy.

Tôi thì thào:

- Bà ơi! Sáng mai bố cháu và mấy bác sẽ đánh lưới đầm đấy.

Bà tôi nói:

- Lại muốn bắt con cá thần chứ gì. Bố mày từng ấy tuổi rồi vẫn còn dại.

- Cá thần có bị bắt không bà?

- Đã là thần thì không ai bắt được. Làng này bao nhiêu người đã tìm mọi cách mà có ai được cái vẩy nào đâu. - Bà tôi thở dài. - Có lớn mà chẳng có khôn. Thôi ngủ điạ.

Hai anh em chúng tôi nằm mãi mà không ngủ được. Mới đầu hạ mà trời oi vô cùng. Quanh nhà tiếng côn trùng kêu ri ri. Tôi nghe mơ hồ có tiếng cá quẫy ngoài đầm Vực. Có phải con cá có hai bàn tay. Tôi và lũ bạn trong xóm trại chưa bao giờ được nhìn thấy con cá. Nhưng năm ngoái thì chúng tôi thấy nó bơi trong đầm Vực ầm ầm suốt đêm.

Những đêm mùa hạ oi bức, lũ trẻ chúng tôi thường ôm những mảnh chiếu rách lên mặt đê nằm ngủ. Một đêm trăng mùa hạ năm ngoái chúng tôi tỉnh giấc bởi tiếng đập nước ầm ầm. Chúng tôi ngồi túm vào nhau nhìn xuống mặt đầm Vực. Cả mặt đầm trong đêm trăng sáng như mặt gương. Chúng tôi không nhìn thấy gì rõ cả, mà chỉ nghe tiếng đập nước rất mạnh và tung lên lấp lánh. Và rồi, cả một cột nước sáng lóe dựng lên chạy từ đầu này đến đầu kia đầm nước. Cảnh tượng kỳ vĩ ấy làm chúng tôi run lên vì sợ hãi và mê mẩn. Anh em tôi kể cho bà nghe. Bà tôi bảo:

- Chắc là con cá có niềm vui gì đấy.

Tôi hỏi bà:

- Cá cũng biết vui hả bà?

Bà tôi nói:

- Vật gì mà lại không có lúc vui lúc buồn.

Tôi cãi bà:

- Cháu chẳng tin tí nào cả.

Bà tôi nhìn tôi và nói nhỏ:

- Khi nào lớn cháu sẽ tin."