uyết tâm nghèo!" - câu chuyện thật mai mỉa, ngược đời nhưng đó lại là câu chuyện có thật, chẳng cần phải khẳng định bao nhiêu phần trăm bởi đó là chuyện không bịa ra được.

Tình cờ trên đường đi công tác tôi ghé vào một gia đình, nhìn cảnh chín đứa con ngồi quanh mẹt mèn mén mỗi đứa một cái muôi múc ăn ngon lành, không rau cỏ, không thức ăn, bên cạnh có vại nước mới kín đầy, thỉnh thoảng có đứa chạy lại múc một muôi nước cho vào miệng. Ông bố đang ngồi hút thuốc lào còn bà mẹ đang đun nấu ở bếp. Anh ta chuyển cho tôi một cái ghế và mời ngồi, tôi gật đầu rồi ngồi xuống. Anh giao thông xã đi cùng tôi thò tay vào vại lấy cái gáo múc lưng gáo nước đưa lên miệng tu một hơi hết sạch và khà một cái sung sướng như uống rượu. Tôi lân la hỏi chuyện chủ nhà, anh ta chỉ cười và nói "chi pấu"(không biết). Anh giao thông xã nói với tôi: "Nó không biết tiếng Kinh đâu!" Anh ta ngồi xuống làm phiên dịch cho cuộc chuyện trò của chúng tôi. Anh chủ nhà thấy tôi hỏi nhiều đến chuyện riêng tư lúc đầu còn hơi e dè nhưng sau cũng bộc bạch hết nỗi lòng. Tôi hỏi anh ta:

- Anh đẻ nhiều thế lấy gì cho chúng nó ăn?

Anh ta cười.

- Lấy ngô cho ăn.

Tôi nhìn mẹt mèn mén mà nghe lòng chua xót. Vậy mà bọn trẻ vẫn cứ múc ăn ngon lành. Tôi lại hỏi:

- Đẻ nhiều vậy anh không sợ vất vả khi nuôi chúng à?

Anh ta nói luôn:

- Chẳng sợ, chúng cũng làm được cái ăn mà.

Tôi hỏi tiếp:

- Anh nghĩ gì khi đẻ nhiều và bị nghèo, sao không đẻ ít như nhà kia để giàu có sướng hơn không?

Tôi chỉ tay sang căn nhà lợp ngói cách đó không xa. Anh ta nói:

- Nghĩ gì ấy à, mình nghèo nhưng con mình từng ấy đứa thế nào cũng có được đứa giàu có, sau này mình nhờ cậy nó!...

Tôi nhìn lũ con của anh cứ sàn sàn lít nhít như nhau, chín đứa không đứa nào được đi học thậm chí chúng còn không biết nói tiếng Kinh. Đứa con gái lớn mới mười lăm mười sáu tuổi anh đã cho đi lấy chồng và bụng mang dạ chửa đang ngồi múc mèn mén ăn ngon lành cùng lũ em. Với điều kiện như vậy thì tồn tại gọi là sống đã khó nói gì đến giàu có. Mẹt mèn mén đã vợi đi mấy phần, người phụ nữ đi từ bếp lên với một muỗng gỗ đầy mèn mén đổ ra mẹt, dường như chị có phần xấu hổ, đi đứng khép nép thiếu tự nhiên. Và tôi vừa kịp nhận ra bụng chị nổi hẳn lên dưới nếp váy Mông khá rộng, vậy là anh chị sắp có đứa con thứ mười.

Tôi ngạc nhiên còn anh chủ nhà đang thả hồn theo ngọn khói thuốc lào và mơ đến một ngày sung sướng mà lũ con anh mang lại. Xem chừng anh ta còn quyết tâm cố đẻ thêm vài đứa nữa. Quyết tâm ấy của anh ta đồng nghĩa với quyết tâm ở lại với cái sự nghèo, chung thân với cái nghèo, và có cố đến muôn đời nữa thì chắc cũng chẳng mở mày mở mặt lên được.