hong mới ngoài 30 tuổi mà trông lụ khụ như một ông già. Trong khi hắn sống Zen lắm. Lạ thế! Theo quy luật tự nhiên, cái gì càng vận động ít thì tuổi thọ càng cao. Con rùa là một ví dụ, đi lại ăn uống lúc nào cũng chậm rãi, nên sống đến cả nghìn năm. Vậy mà Phong lại khắc khổ, già nua. Mái tóc hoa râm lốm đốm sợi đen, khuôn mặt nhàu nát bởi những vết nhăn ngang dọc đầy suy tư, râu ria cũng bắt đầu lún phún bạc trắng.

Lạ hơn nữa là hắn đang sống ở một đất nước có khí hậu ôn đới quanh năm mát lạnh, bụi bặm thì ít, ô nhiễm thì không. Ai cũng tưởng sống ở đó người ta phải trẻ mãi không già mới đúng.

Hay là hắn di truyền từ dòng họ? Nhưng bố hắn năm nay đã quá 60 tuổi mà cũng chỉ bạc đầu đến như hắn là cùng. Anh trai hơn hắn hai tuổi mà ai cũng tưởng là kém hắn nhiều tuổi lắm. Lạ thế!

Vậy thì chúng ta phải đi tìm hiểu ngọn ngành lý do tại sao chứ nhỉ.

Đã bảo hắn sống rất Zen. Nghĩa là hắn tập thiền hàng ngày. Từ năm năm trước kể từ khi đến thăm Làng Mai ở dưới Bordeaux về là hắn bắt đầu tập thiền. Hắn ngộ đạo. Đạo tràng Làng Mai. Sống cho hiện tại. Cảm nhận hiện tại. Thưởng thức hiện tại. Quá khứ đã qua, tương lai thì chưa đến. Hắn tập ăn, tập thở, tập đi. Ăn trong im lặng hùng tráng. Nhai kỹ no lâu. Nhận thức được mình đang ăn cái gì, hương vị ra sao. Hơi thở nhẹ nhàng thôi. Thở mà phải nhận thức được mình đang thở. Tức là thở trong chánh niệm. Đi trong thiền hành. Cả bàn chân áp xuống đất để biết được ta đang đi. Biết được ta đang sống, ta đang còn sống. Biết ơn cha mẹ ta đã sinh ra ta, sinh ra cơ thể này. Vì thế ta phải có nghĩa vụ bảo vệ, thương yêu thân thể ta, tâm hồn ta để khỏi phụ công ơn sinh thành, dưỡng dục của cha mẹ.

Nuôi dưỡng tâm hồn là sao? Vì tên hắn là Phong, hắn mang về một cây phong lá đỏ, rồi trồng nó bên cạnh ao cá Koi tự tay hắn đào. Nuôi cá dưỡng tâm, nuôi cây dưỡng tính. Cổ nhân dạy hắn thế. Dưới tán cây hắn đặt một bàn trà nhỏ. Trên bàn là tượng Bụt đang ngồi thiền, tỏa khói hương tinh dầu tự nhiên thơm nhẹ. Thế là hắn có chỗ để đọc sách, ngâm thơ, ngắm cá. Ấy chính là nuôi dưỡng tâm hồn, thoát khỏi cái góc văn phòng đặc mùi bể khổ của cuộc đời. Ai cũng bảo hắn, dân xây dựng thì khô khan lắm, như những viên gạch đắp xi măng mùa hè. Đấy là chưa hiểu hết hắn thôi. Mà làm sao hiểu hết được. Đến vợ hắn còn chẳng hiểu hắn nói chi đến người ngoài. Cứ thấy hắn ngồi một mình với quyển sách là y như rằng thị nghĩ hắn đang nhàn cư vi bất sự đây. Tức là chả có việc gì để làm, cần phải tạo việc cho hắn. Thị đứng ở cửa, hai tay chống nạnh, dẩu môi lên bảo hắn:

- "Ái dà, lại chả nhàn rỗi quá, trong khi người ta bận trăm công nghìn việc, có vào trông con cho tôi không thì bảo".

Hắn ngẩng mặt lên giời. Như con sông êm đềm đang chảy bị chặn lại. Hắn đã thủ thỉ giải thích bao nhiêu lần khi trên giường với thị rằng đó là hắn đang đọc sách. Đọc sách trong chánh niệm. Đọc mà phải biết mình đang đọc. Thong thả thưởng thức từng câu, từng chữ. Nhấm nháp ngụ ý sâu xa của người viết. Đọc kỹ nhớ lâu. Thế mới là đọc. Vì vậy cần có không gian riêng, thời gian riêng cho việc đọc. Giọng hắn đều đều như giảng pháp thoại Làng Mai, như ru ngủ. Thị ngủ thật!

Thôi thì vợ là vợ, mà ta là ta, hắn thở dài. Sao trên đời này kiếm được một người bạn tri kỷ khó đến thế. Thật phúc đức cho anh nào có vợ làm bạn tri âm tri kỷ. Chỉ cần ở một túp lều tranh bên bờ suối rồi cùng nhau bàn luận văn chương, đối thơ, tả cảnh.

Hắn nhìn xung quanh chỉ thấy những hạng người phàm phu tục tử. Đọc sách chỉ nghĩ đến lợi ích vật chất, nào sách làm giàu, nào sách kinh doanh, nào sách điều binh khiển tướng. Đã thế còn đọc nhanh, đọc lướt. Chữ nghĩa còn chưa kịp thẩm thấu vào đầu. Vì tiết kiệm thời gian. Coi thời gian là tiền bạc, là vật chất. Mà hắn thì coi thường vật chất. Hắn thấy thương hại những kẻ tôn sùng vật chất, cả đời ky cóp nhặt nhạnh tư bản. Coi tiền bạc là thước đo của thành công, là mục đích sống của mình. Sống gấp, sống vội. Hắn không chơi được.Vì vậy mà hắn kén chọn bạn lắm. Hắn đã mấy lần chuyển nhà cũng chỉ vì muốn tìm nơi thanh tịnh, có bằng hữu tâm giao. Quanh đi quẩn lại hắn chẳng chọn được mấy ai. Có ông giáo Nghị, tính gàn gỡ mà hay triết lý, sống gần nhà. Làm nghề gõ đầu trẻ, ông giáo Nghị lúc nào cũng phải nén mình, từ lời ăn tiếng nói, cư xử với vợ con, bạn bè sao cho mực thước, gia phong. Bề ngoài thế nên có thời hắn đã tưởng mình tìm được bạn tâm giao. Cho tới hôm hắn biết tin ông giáo có thêm nghề tay trái là lái buôn bất động sản, cũng đam mê vật chất. Sư ông Thích Nhất Hạnh đã dạy rằng, vật chất chỉ là phù du, có của rồi lại phải lo giữ của, càng giàu nỗi ưu tư càng lớn. Hắn ngẫm thấy đúng lắm.

Vợ hắn tất nhiên là không nghĩ thế. Thị bảo: "có thực mới vực được đạo". Hắn bực, giảng mãi mà thị vẫn chưa thấm, thôi thì: "cô nên đọc sách đi, làm người mà không đọc sách là chết nửa tâm hồn đó". Vợ hắn vặc lại: "còn hơn những kẻ đọc sách mà tin sách mù quáng thì không những chết cả tâm hồn, mà chết cả con người đó, chiều nay ông ăn sách, hít khí trời mà sống", nói rồi thị ngúng nguẩy bỏ đi.

Hắn không nói được gì nữa. Khi nỗi thất vọng đã vượt quá giới hạn, người ta không còn cảm thấy tức giận, mà chỉ đau khổ. Hắn thấy cô đơn trong chính ngôi nhà của mình.

Cái lần hắn đến Làng Mai chính là lần hắn đau khổ nhất. Lần đó, hắn đang thiu thiu chuẩn bị ngủ, sau khi kết thúc việc trả bài bằng vài phút thở dốc. Thì vợ hắn, vẫn nằm ngửa bẽ bàng, mặt đỏ như uống rượu, đay nghiến bên tai: "Làm gì cũng chậm, mà sao cái đó thì làm nhanh thế. Chả được tích sự gì". Vợ hắn không hiểu rằng cái gì cũng được điều khiển bởi tinh thần mà ra. Trong chiến tranh, nhờ có tính thần chiến đấu mà cô dân quân bé nhỏ khuân được cả bao tải đạn nặng hàng trăm ký. Thời bình, phóng viên muốn quay lại cảnh đó mà không thể được. Hắn mà có tính thần tốt, cùng nhịp đập với thị thì có xá gì đâu vài ba chục phút. Không có tinh thần người ta làm gì cũng uể oải. Hắn tìm đến Làng để chữa nỗi đau tinh thần. Không thuốc Đông y hay Tây y nào chữa được bệnh tinh thần cả, chỉ có Đạo Tràng thôn Làng Mai làm được. Đấy là lý do ở Mỹ người ta mang thuyết pháp Làng Mai vào bệnh viện. Vợ hắn khi biết hắn đi Làng Mai thì lại toan tính đầy thực dụng: "cũng tốt, cố mà tập thiền cho việc đó nó chậm lại, làm gì cũng phải biết đang làm gì chớ, thong thả chậm rãi thôi, cứ vội vội vàng vàng, hùng hục như trâu húc mả, không biết tận hưởng những giây phút thực tại quý giá gì cả!".

Nhưng Làng Mai xa xôi cách trở, muốn đi cũng cần có vật chất, tức là phải có tiền mua vé tàu, vé xe. Vợ hắn sau lần đầu tài trợ không thấy có kết quả là cấm tiệt. Thôi thì mỗi lần hắn đau khổ hắn lại chọn đi thiền hành trong khu rừng cạnh nhà. Vừa đi hắn vừa đếm từng bước chân, lắng nghe những tiếng xào xạc của lá cây bị giẫm nát sau mỗi bước. "Nếu chúng còn sống chắc là chúng đau lắm. Ta sẽ phải cố tránh làm tổn thương chúng", hắn thì thầm rồi đặt nhẹ nhàng từng bàn chân xuống. "Thế mà người ta lỡ lòng nào giết chết cả cây còn sống", hắn nhớ đến những khóm rau tỏi gấu trong khu rừng này bị vợ hắn vặt trụi, không thương tiếc, để đem về xào với thịt bò, vào mỗi mùa Xuân rồi lắc đầu ngao ngán. Hắn đau với nỗi đau của muôn loài, ngắt một cánh hoa hắn còn thấy hoa đau chảy nhựa máu, quằn quại.

Tiếng chim hót líu lo vô tư làm tâm hồn hắn lắng đọng lại. Hắn men theo con suối nhỏ. Nước réo rắt reo. Mạch nước chảy không ngừng nghỉ, như đả thông sự tắc nghẽn trong huyết mạch của hắn. Lúc đó hắn mới nhận thức được mình đang tồn tại. Chánh niệm giúp hắn thấy được sự sống bên trong cơ thể của mình. Hắn cứ thiền hành dọc bờ suối thật lâu, cho đến khi trời sẩm tối mới quay lại.

Dăm bữa nửa tháng người ta lại bắt gặp hình ảnh một người đàn ông lụ khụ, lưng hơi còng trước tuổi, là hắn. Lặng lẽ bước những bước đi thận trọng tránh giẫm phải con kiến, còn sâu. Thỉnh thoảng mỉm cười mãn nguyện khi bắt gặp một nhánh hoa rừng, rồi lại vác cái mặt đau khổ khi trở về.

Hắn bị nhiễm nặng trường phái lãng mạn phi hiện thực, mà lại cứ tưởng mình đang thực hành tu tập Làng Mai. Sư Ông dạy phải từ bỏ sân si, tiêu tan đau khổ, hài lòng với người thân, hạnh phúc với thực tại. Còn hắn càng tập càng đau khổ, càng thấy cô đơn, bất lực hơn, tự thấy trên đời này không ai hiểu mình. Tẩu hoả nhập ma như hắn không già nua mới lạ.

Orsays, France 03/12/2012

Tái bút: Đấy là câu chuyện cách đây đã 10 năm. Hôm qua tôi có gặp Phong nhân dịp sinh nhật hắn tuổi 40, thấy hắn đã nhuộm tóc đỏ. Râu ria cạo nhẵn thín. Vợ hắn khoe: "Nhà em dạo này phong độ lắm bác ạ!". Tôi mừng cho thị, rồi lại thấy buồn, vì không còn gì để kể cho các bạn nữa.