hiếc vỏ lãi chạy lạch tạch dưới cái nắng ngun ngút trên đầu, nước mặn như sắp sôi lên làm ai nấy quắt lại. Nhưng bồn chồn đường xa tan biến bởi câu chuyện của ông già dẫn đường, về một nhan sắc làm xiêu lòng ông quận trưởng, về người con gái buộc chấp nhận làm bé để giữ đầu trên cổ hai người ruột thịt, đêm tân hôn trên giường cô đầy súng ống cùng một đại đội lính trang bị vũ khí canh gác quanh nhà. Chiến cuộc sắp tàn, ông chồng lấy cho bằng được đã ruồng rẫy cho bằng được bỏ lại cô vợ với bốn đứa con non nớt…

Nghe mà nôn nao, chút nữa thôi bạn sẽ gặp nhan sắc đó, sẽ nghe chuyện đời người đàn bà trong nước mắt, bạn sẽ viết được một thiên tiểu thuyết, không chừng. Cứ viển vông cho tới khi tàu ngừng lại mé sông.

Huyền thoại ngồi trên bộ vạt ngó ra cửa, tranh tối tranh sáng nhưng bạn vẫn nhận ra những đường nét thanh tú trên gương mặt phảng phất buồn. Quỷ thần ơi, đẹp tới già vẫn đẹp. Ông già dẫn đường là người quen cũ, hình như đã đưa nhiều anh nhà báo, nhà làm phim tới nhà bà. Sự có mặt của ông làm bà đoán ngay mưu cầu của khách, nên lẹ làng nói chuyện cũ bỏ lại chỗ cũ rồi nghen, thôi không nhắc nữa.

Bạn choáng váng. Giờ bà chỉ nói về hầm rắn bông súng mà bà cất công lên miệt trên học nuôi, cách hạ phèn cho vuông tôm vào mùa mưa, hoặc về mấy chục con heo rừng lục lọi đống đất quanh chuồng, hay những cây trái trĩu trong vườn. Nói cho hết phim mấy chú thì thôi, bà cười rực rỡ.

Bạn cũng cười nhưng miệng méo xẹo, trời à, bạn lặn lội tới đây không phải để nghe chuyện con rắn bông súng ăn ở ra làm sao, bạn muốn bà cho xem những vết thương (mà bạn nghĩ) vẫn còn đang rỉ máu. Hoặc nó đã kín miệng rồi thì bạn cũng sẽ chọc ngoáy cho tươm máu trở lại. “Nghề” của bạn vậy mà. Nhưng bà quả quyết dứt áo đi khỏi quá khứ rồi, bạn tới chỗ cũ không gặp ai ở đó. Cỏ mọc chìm mất dấu chân. Nài nỉ cho lắm thì cũng chỉ nhận được nụ cười ui da là náo động, ba cái chuyện cũ buồn lắm, đem theo chỉ nặng chân mình, mà kể đi kể lại có ích gì đâu.

Có chút gì như bơ vơ. Có đôi khi bạn tưởng họ cứ ở đó mà chờ ta mãi chớ. Những ông già sẽ không già thêm, không chết đi, để khi bạn cần chứng nhân cho một quá khứ nào, tức thì bạn sẽ có. Những người bạn đã yêu thương sẽ mãi đứng yên một chỗ để bạn ta bà ngày tháng xong sẽ quay lại mà yêu tiếp.

Có lần gặp lại cô ca sĩ mà bạn hâm mộ từ hồi nhỏ, ký ức giữ hoài hình ảnh cô ngồi trên chiếc giày và nhí nhảnh hát đừng yêu em anh nhé em không làm người lớn đâu hứ hư. Giờ trên bìa báo là một gương mặt thiếu phụ chớm già. Hay chị nhà văn kia viết chuyện đàn bà không trong trẻo như hồi bình yên chim hót. Cô đào hát ngày trước dáng hao gầy ma mị biết bao nhiêu giờ đẫy đà, sồ sề. Con nhỏ gánh nước đen đúa hồi trước giờ õng ẹo một bước lên xe hơi.

Và trong một ngày trở lại tìm dấu chiến tranh hóng chuyện chơi, lúc ghé qua ông già đã từng sống sót qua hàng chục nhà tù, nhắc tên ông là nhớ hai câu thơ cổ “Người lính già đầu bạc/Kể mãi chuyện Nguyên phong”. Sớm nay trái gió trở trời, ông già không chịu nói, còn bày đặt hỏi lại vậy chớ đời tao chỉ có bấy nhiêu chuyện thôi sao. Một bà già khác thì quên trước quên sau, cứ săm soi cái micro cài trên cổ áo, khen cái này ca tài tử là bá cháy, khỏi bị mỏi tay. Những thứ thiêng liêng xa xót một thời, bỗng một ngày quá vãng.

Cái cảm giác vất vơ vất vưởng này là mình tự chuốc lấy. Bạn nghĩ vậy khi ra khỏi căn nhà của người đàn bà đẹp, với hình ảnh bà đứng bên hàng chuối mới trồng sôi nổi nói chuyện mùa màng đồng áng, mặt rạng ngời.

Chùa bên sông vọng lên mấy tiếng thu không, trong lúc nấn ná tiếc nuối, bạn nhận ra cái mình chờ đợi chỉ là khói nắng. Đi thôi, còn chờ ai nữa…