ậu ấy tên là Mạnh, năm nay 21 tuổi, cao gần 1m78. Khuôn mặt khá thanh tú, nhẹ nhõm, ngoan. Trong suốt thời gian học cấp 2. Bố cậu sửa chữa đồng hồ, lúc rảnh tranh thủ làm cuốc xe ôm nuôi các con. Còn mẹ cậu thì cũng chật vật kiếm sống từng đồng qua những cuộn giấy vệ sinh rao bán khắp phố. Nhớ hồi đó, mẹ cậu ấy đang mang bụng em Nhung. Chị đã rong ruổi đạp xe giữa những trưa hè. Tiếng rao kéo dài suốt 9 tháng trời ấy. Vậy mà, vẫn thương cậu em trai “đạp xích lô” kiếm tiền đi học.

Cái khó, nó bó nhiều cái. Có thể vì thế mà Mạnh ở lại với thầy cô 2 năm thời cấp 2. Đến khi học xong lớp 12, cậu đi làm thêm một số công việc lặt vặt như bồi bàn, trông quán net…

Có một lần, tôi vừa ăn xong bữa tối, thì Mạnh xuống nhà chơi. Cách đây mấy hôm, nghe bà Nội kể, Mạnh cũng có một cuộc ẩu đả với nhóm thanh niên đến chơi game tại quán net. Mấy người đến chơi không có tiền nhưng lại gây sự. Cuộc đánh lộn đã xảy ra nhưng rất may không có chuyện gì đáng tiếc xảy ra.

Tôi đi pha một ấm trà, bàn có sắp ít hạt dưa. Tối nay, cháu xuống hỏi cậu là nên học trường hoặc nghề nào cho thích hợp. Bởi hầu như những cái cháu thích bố mẹ đều không đồng ý và nói là “không có đầu ra”. Trống đánh xuôi, kèn thổi ngược…cô dì chú bác bên đằng nội, cả ông hàng xóm nhà cháu, mỗi người cầm một nhạc cụ. Cháu chia sẻ với cậu là cháu suy nghĩ rất nhiều về việc này và có cảm giác bị stress.

Tôi không đi vào trả lời câu hỏi của cháu. Mà có lẽ cháu phải tự mình trả lời câu hỏi đó. Từ từ rót hai chén trà, tôi bảo Mạnh ngồi thẳng lưng, miệng nở một nụ cười, quan sát hơi thở ra vào trong vài lần. Cầm đàn, rồi tôi hát cho Mạnh nghe một bài. Tiếp đó, những ý nghĩa của ca từ trong bài, tôi từng chút giải thích cho Mạnh hiểu. Cuối cùng, cả hai cậu cháu cùng hát. Hát rất chậm rãi, vừa hát vừa mỉm cười…

“Biết thì thưa thớt, không biết cắn hạt dưa mà nghe”, không hiểu sao tôi lại nhớ ra câu nói này, khi nhặt từng hạt dưa trên đĩa. Đôi lúc đi uống cà phê với bạn bè, tôi cũng thích lặng nhìn lắng nghe mọi người nói và cắn hạt dưa như thế. Nhấp ngụm trà, tôi lại khe mỉm cười. Mạnh à: “Mấy hôm trước cậu nghe nói cháu có vụ ẩu đả. Giờ cháu còn bực mình không? ”Còn một chút cậu ạ”. Tôi lấy một ví dụ mà mình đã đọc được kể cho cháu:

“Giờ có một người đến đốt nhà. Mình nên đuổi theo bắt người đó, trừng phạt hay tìm cách cứu chữa ngôi nhà trước”

“Chắc chắn cháu sẽ phải tìm cách dặp tắt đám cháy trước. Nếu cháu mà chạy đuổi theo người đốt nhà, thì nhà bị cháy rụi còn đâu?”

Tôi từ từ chia sẻ những điều mình học được, và Mạnh hiểu rằng trong mỗi con người chúng ta đều có những bó rơm trong lòng, rất dễ cháy. Có thể chỉ một đốm lửa nhỏ từ bên ngoài lả thiêu rụi cả lòng ta. Mặc dù có những lúc đốm lửa nhỏ ấy chỉ là “một cái nhìn” “một tiếng nẹt bô trên phố” “một lời khích không biết đẻ con trai” “là đàn ông không biết uống rượu”…

Khi phát hiện ra đốm lửa ấy từ từ nhe nhóm trong lòng. Dù bố mẹ, người thân có giúp đỡ ta. Nhưng cũng chỉ là những người đứng ngoài căn nhà cháy, mà cửa thì đã khóa trái. Chỉ có duy nhất ta, là người đứng trong căn nhà cháy ấy, tự tìm cách cứu chữa. Vì vậy, người biết chăm sóc cơn giận của mình tôi thấy cũng là một nghệ sĩ. Một nghệ sĩ tài ba, tuy nhiên người nghệ sĩ ấy chắc chắc cũng phải nhiều lần đứng dậy trước những lần gục ngã.

Cũng do trong lòng chúng ta ai cũng có những “bó rơm” dễ cháy. Nên chúng ta cần tránh gieo rắc thêm những nỗi sợ hãi, sự de dọa, giận dữ lên bản thân mình và mọi người. Đài báo, ti vi, internet…là một con đường lan truyền “chất cháy” đó một cách chóng mặt. Do đó để chuyển hóa, cần có sự kết nối, cùng đi như một dòng sông, để tạo dựng một tập thể nương tựa lẫn nhau, giúp nhau chuyển hóa. Khi đó, sự chuyển hóa nội tâm không còn là điều xa vời nữa.

Trước khi ra về, người cháu tâm sự thấy rất thoải mái và như được làm mới, thảnh thơi. Và có lẽ câu trả lời để mình quyết định việc học gì hay làm như nào, cháu cũng đã tự tìm được. Tiếng xe máy nổ xa dần, cổng đã khép lại, nhưng lòng lại mở ra những niềm vui.