ại Warsawa, ở bàn ăn của hồng y giáo chủ Ratziezevski, hắn đã tuyên bố:

- Ta sẽ không để cho một chiếc thuyền nhỏ nào lọt vào sông Neva, người Moskva hãy vứt bỏ mọi hy vọng có đường thông ra biển đi. Trị xong Auguste thì việc chiếm lấy thành Petersburg đối với ta cũng chỉ đơn giản như cắn vỡ một hột anh đào rồi nhổ ra mà thôi

- Chó thật, sao mà nó ngu ngốc thế? - Alekxandr Danilovich trần truồng, ngồi trên ghế dài, đang xoa xà phòng lên đầu - Thần mà vớ được nó ở ngoài chiến trường, thần sẽ cho nó xơi hột anh đào ngay, cái thằng anh hùng rơm ấy. Hắn lại còn nói thêm: ta sẽ không để một chiếc tàu Anh nào lọt vào Arkhagensk, hàng hoá của bọn lái buôn Moskva sẽ mục ra trong kho của chúng. Ở ta, hàng hoá đâu có mục đâu, phải không, Myn Herz? Phải không?

- Một đoàn tàu Anh gồm ba mươi hai chiếc, có bốn chiến thuyền đi hộ tống, nhờ ơn Chúa đã cặp bến Arkhagensk bình yên vô sự. Họ đã mang tới cho chúng ta sắt, thép, đồng đen để đúc đại bác, thuốc lá đựng trong thùng và rất nhiều các thứ khác ta không cần đến, nhưng vẫn bắt buộc phải mua.

- Không sao, Myn Herz, ta cũng không sợ lỗ đâu. Họ cũng cần phải có lãi chứ: họ đã dũng cảm vượt biển. Bệ hạ có muốn thần gọi lấy nước kvas không? Nartov! - Alekxandr Danilovich gọi to, và lội bì bõm trên sàn gỗ mới bào, ẩm ướt, đi ra phía cửa thấp thông sang buồng ngoài. - Nartov! Đâu rồi? Mi chết ngạt rồi sao? Lấy một bình kvas, rót nhiều vào!

Piotr Alekseevich nằm trên chiếc ghế dài của buồng tắm hơi nước, sát với trần nhà. Đầu gối gầy gò co lên, nhà vua cầm cái chổi nhỏ làm bằng cành phong phe phẩy quạt. Nartov, gã hầu cận của nhà vua, đã hai lần cọ sát và vẩy nước lạnh buốt lên người nhà vua và bây giờ Sa hoàng nằm nghỉ. Ngay sau khi tới nơi, nhà vua đã đi tắm để ăn bữa tối cho thêm ngon miệng. Buồng tắm làm bằng gỗ bồ đề, thoáng đãng. Piotr Alekseevich không muốn rời khỏi buồng tắm, mặc dầu nhà vua để khách khứa ngồi đợi, mệt rũ cả người, đã hai tiếng đồng hồ trong phòng ăn của ông toàn quyền, chờ Sa hoàng ra mời họ ngồi vào bàn ăn.

Nartov mở cánh cửa nhỏ bằng đồng của cái lò đốt, vừa nhảy né sang một bên, vừa hắt cả một bình đầy kvas lên những tảng đá đã được nung nóng ở tít trong tận cùng lò. Một mùi vừa nhẹ vừa nồng, mùi bánh mì thơm, từ trong lò bốc ra, và hơi nóng phủ lấy thân thể những người đang tắm. Piotr Alekseevich khoan khoái làu nhàu và cầm cái chổi lá phong phe phẩy quạt ngực.

- Myn Herz, Gavrila Brovkin kể rằng ở Paris, chẳng hạn, người ta không hiểu tắm bằng hơi nước là thế nào, lại có thêm cả nước kvas thì họ lại càng không hiểu. Mà theo lời hắn thì dân ở đấy, người nào cũng nhỏ bé.

- Ngược lại, ở đấy, họ hiểu biết những cái mà chúng ta cũng rất nên hiểu biết, - Piotr Alekseevich nói. - Bọn thương gia của chúng ta thật là những đồ dã man mọi rợ. Chúng đã gây cho ta nhiều khó khăn ở Arkhagensk. Tên lái buôn nào cũng muốn bán trước những hàng hoá hư hỏng của nó. Trong ba năm trời, nó sẽ nói dối, khóc lóc thề sống thề chết tìm mọi cách đẩy cái của thối nát ấy đi cho đến khi tới lượt các thứ hàng tươi tốt cũng lại mục nốt… Ở sông Dvina miền Bắc có nhiều cá lắm, các đàn cá mòi đặc đến nỗi giả sử cắm một chiếc mái chèo xuống nước, mái chèo sẽ cứ đứng thẳng không đổ… ấy thế mà, không thể nào đi ngang qua các nhà kho được, thối quá… Ta đã nói cho chúng nghe tại Hội đồng các xã trưởng, thoạt đầu ta đã định nói ngọt với chúng nhưng rút cuộc cũng phải nổi giận.

Alekxandr Danilys buồn bực, thở dài:

- Vâng, Myn Herz, có những chuyện như thế ở ta. Biết làm thế nào, đầu óc chúng vô học… Nếu cứ để mặc chúng, bọn con buôn quỷ quái ấy rồi sẽ làm xấu hổ cả nước… Nartov, đem bia lạnh vào đây!

Piotr Alekseevich, đôi cẳng dài buông thõng, ngồi trên ghế, cúi đầu xuống; từ những món tóc nâu quăn, mồ hôi nhỏ giọt.

- Được - nhà vua nói, - được lắm… Phải, như thế đấy người bạn tâm tình của ta ơi… Không có Petersburg thì chúng ta chỉ là một cái xác không hồn.