Người Thiếu Phụ Nam Xương
ũ Nương có chồng là chàng Trương. Hai đàng ăn ở với nhau tật là thuận hòa vui vẻ và sinh được một đứa con trai đặt tên là Đản.
Gặp phải lúc trong nước có giặc giã, chàng Trương phải ra đi làm nhiệm vụ của người nam nhi. Vũ Nương ở nhà lo làm lụng để nuôi mẹ chồng và đứa con thơ.
Chẳng bao lâu mẹ chồng qua đời. Cảnh nhà càng hiu quanh. Đứa con càng lớn trông càng dễ thương. Lắm khi nó bặp bẹ hỏi cha nó đâu. Vũ Nương bảo rằng cha nó đi làm ăn xa cũng sắp sửa trở về.
Có đêm thằng bé Đản nhờ cha, kêu khóc om sòm, dỗ hoài không nín. Vũ Nương ôm con vào lòng mà nghẹn ngào thương cảm. Nhân nhìn lên vách, thấy bóng mình rọi lên đó, nghĩ cách vỗ về con. Nàng kêu Đản, trỏ lên vách mà nói rằng: -Đó, ba con về rồi kìa.
Thằng Đản lấy làm vui mừng không khóc nữa. Đêm nào nó cũng đùa với cái bóng trên vách mà nó gọi bằng ba rồi ngủ rất ngon.
Thời gian thấm thoát trôi qua. Giặc giã đã yên. Chàng Trương khăn gói trở về Nam Xương là nơi quê hương để gặp vợ và con. Vợ chồng mừng mừng tủi tủi trong lúc sum vầy. Chàng Trương không khỏi cảm thương cho vợ mình cố gắng nuôi con rày đã lớn khôn.
Lúc bấy giờ, Vũ Nương xách rổ đi chợ mua thức ăn về làm cỗ đãi chồng. Nhàng trao đứa bé Đản cho chồng bồng ẵm. Khi nàng đi rồi, thằng bé dẫy nẩy kêu lên kêu khóc không chịu cho chàng Trương bồng, nó nói rằng chàng Trương không phải là cha của nó.
Chàng Trương lấy làm lạ vừa dỗ dành ngon ngọt, vừa hỏi Đản: -Nếu qua không phải là cha của Đản. Vậy chớ cha của Đản là ai?
Đản thỏ thẻ nói: -Cha của Đản đến đây thường lắm. Đêm nào cha của Đản cũng đến đây nô đùa với Đản, tới khuya Đản buồn ngủ mới thôi.
Chàng Trương nghi ngờ vợ mình ngoại tình trong lúc mình vắng nhà, vì vậy đêm mới có người đàn ông đến đây nô đùa với Đản.
Vũ Nương đi chợ về, thấy khí sắc chồng không vui thì hỏi han. Chàng Trương mới tức giận mắng nhiếc vợ thậm tệ và toan đuổi đi. Vũ Nương đoán hiểu chồng nghi ngờ mình có tình riêng trong lúc vắng nhà.
Nàng nghĩ rằng thân phận đàn bà chữ trung trinh tiết liệt làm đầu, thế mà nàng không khéo giữ gìn cho trọn vẹn thì xấu hổ biết bao. Chỉ còn có cái chết mới tỏ được nỗi oan tình.
Nghĩ vậy, nên nàng đi ra bờ sông gieo mình tự vận.
Cả làng hay tin, tìm vớt xác của nàng lên, xác vẫn tươi, khí sắc như thường, ai cũng lấy làm thương tiếc.
Một đêm, Đản đang ngồi trong lòng cha, vùng trỏ lên vách kêu: -Kìa, cha của Đản đến kia kìa.
Chàng Trương nhìn lên vách, thấy bóng mình phản chiếu ánh đèn dầu in lên đó. Bấy giờ chàng mới hiểu rõ nguồn cơn, lòng vô cùng hối hận vì đã nghi oan vợ.
Mọi việc đã lỡ rồi còn biết làm sao? Chàng Trương mới đem con ra bờ sông bày lễ cúng tế để giải oan cho người vợ trung trinh tiết liệt.
Túc truyền, Vũ Nương chết đi dược thành tiên có về báo mộng cho chồng. Dân làng cảm gương tiết nghĩa nên lập miếu thờ Vũ Nương ở bờ sông tục gọi là miếu “Người thiếu phụ Nam Xương.”
Đến sau, lúc qua sông, vua Lê Thánh Tôn có làm bài thơ cám cảnh như sau:
Nghi ngút đầu ghềnh tỏa khói hương,
Miếu ai như miếu vợ chàng Trương.
Ngọn đèn dầu tắt đừng nghe trẻ,
Làn nước chi cho lụy đến nàng.
Chứng quả có đôi vầng nhật nguyệt,
Giảo oan chẳng lọ mấy đàn tràng.
Qua đây mới biết nguồn cơn ấy,
Khá trách chàng Trương khéo phũ phàng.
Chuyện Xưa Tích Cũ Chuyện Xưa Tích Cũ - Sơn Nam & Tô Nguyệt Đình Chuyện Xưa Tích Cũ