ùng, thằng bạn học cùng lớp, cùng nhập ngũ một ngày với tôi, nằm lại ở Trường Sơn trong một đêm mưa. Không chết vì bom đạn, sốt rét, Hùng chết vì một bữa no rau rừng nhiễm chất độc hóa học. Lúc ấy, sau những trận nôn thốc nôn tháo. Hùng nhổm dậy hỏi tôi:

- Này, cậu có nghe tiếng con vẹt của thầy Chất hót đấy không?

Biết nó đã bắt đầu nói sảng, song tôi vẫn hỏi lại:

- Không. Nhưng cậu bảo sao?

- Nếu cậu còn sống về, nói hộ tớ với thầy Chất là thằng Hùng nó hối hận…

Tôi nhìn vào miếng dạ quang gắn trên chiếc mũ của Hùng. Miếng dạ quang người lính vượt Trường Sơn nào cũng biết, dùng để đi đêm. Đêm ấy, một đêm đại ngàn gợi đêm tiền sử, tôi chợt nhận ra ánh dạ quang như cháy lên từ rất sâu tâm thức con người. Phải rồi, tôi cũng đang nghe thấy tiếng hót của con vẹt…

Đấy là con vẹt mà thầy Chất chủ nhiệm lớp tôi kỳ công nuôi mấy năm trời dạy nó nói được một câu: “Ông Chất ơi, nhà có khách”. Khỏi nói, bọn học trò khoái con vẹt đến thế nào. Thằng Hùng bỏ cả học đi bắt cào cào cho vẹt. Nhưng rồi, thầy Chất cũng lường đám học trò quỷ sứ, nên đã cất biến con vẹt vào tận buồng ngủ, cách ly với chúng tôi.

Giữa lúc ấy thầy bị ốm đi bệnh viện. Có tin thầy ốm do buồn phiền nỗi học sinh hư. Trước đó lớp tôi xảy ra vụ bê bối, mà tai tiếng không chỉ khoanh trong lớp, trong trường.

Nguyên do chỉ tại có đoàn quay phim nước ngoài đến trường. Giữa lúc quay cảnh ra chơi, học sinh trật tự ra theo hàng lối thì ở lớp 10A học sinh chạy túa ra, trèo qua cả cửa sổ. Tức thì nhà quay phim vội vác máy chạy lại thu cảnh đó. “Thế mới là học sinh” họ lập luận. Cuối cùng, khi những thước phim cùng cuộc tranh cãi người ta mang lên tỉnh phân giải, thì ở trường một nửa sĩ số lớp tôi bị cảnh cáo dưới cờ. Riêng thằng Hùng, kẻ đầu têu bị nhận dòng chữ phê trong học bạ “Làm mất thể diện chính trị” và cuối năm bị tổng kết hai môn chính trị. Người ta nói, thằng Hùng đã bị trù. Trước đó có lần đi qua khu tập thể giáo viên, nhìn thấy cả nhà thầy Chất đang ngồi ăn cơm trên cái chõng tre, nó đã hát: “Năm anh em trên một chiếc xe tăng”. Những năm ấy, tội trọng thế, kể như cánh cửa tiền đồ đã đóng, trừ cửa đi lính!

Hôm thầy Chất khỏi ốm về, ngay buổi tối cả lớp kéo đến thăm thầy. Vắng mỗi thằng Hùng. Không hiểu lý do gì. Tôi để ý không thấy con vẹt đâu cả. Thì ra nó đã bay mất từ hồi chiều.

Số là lúc thầy về, con vẹt nhận ra chủ, sà cánh ra đón, nhưng thay vào câu chào “ông Chất ơi, nhà có khách”, lúc này nó dẩu mỏ gọn lỏn một câu “Nhà hết khác”. Nổi cáu, thầy vớ luôn cái phất trần quật nó túi bụi. Thoát lên nóc nhà, con vẹt vẫn còn quay mỏ lại: “Nhà hết khách”. Rồi cứ đâu ở đấy như chọc mắt chủ. Chỉ đến chiều, khi thầy Chất cắt tiết gà, con vẹt mới bay đi hẳn. Người ta bảo giống vẹt nuôi nhìn thấy máu là nó bỏ đi ngay.

Chúng tôi đưa nào cũng tiếc ngẩn ngơ con vẹt. Nhưng kẻ nào đã dạy con vẹt lếu láo thì không ai biết. Phải đợi tới cái đêm Trường Sơn ấy, nghe lời trăng trối của thằng Hùng, tôi mới giải đáp được.

Và tôi cũng hiểu tại sao, sau sự việc đó, thầy chủ nhiệm không bao giờ nhắc đến con vẹt nữa, như thể nó chưa hề có trên đời. Thầy cũng không truy tìm thủ phạm, cố giữ kín chuyện. Hình như con vẹt đã trích vào chỗ đau sâu kín nhất của thầy.

* * *