ẹ Tấm nghiêng giỏ cua mới bắt ở đồng về. Trận mưa những con cua nâu đen, trút xuống chậu nước. Chúng bò lổm ngổm, mình lấm láp bùn đất, miệng phun bọt, đục ngầu cả chậu.

Lần nào cũng thế, Tấm bắt một con to nhất, mai đen bóng, có nhiều vết rạn chân chim, tượng lên hình mặt ông Phật. Nó tìm một bao diêm, buộc chỉ nối vào con cua, chơi trò kéo xe.

- Cua muôn năm! Ông Cựu ba gác muôn năm!

Con cua khỏe, cần mẫn như ông Cựu kéo ba gác thuê trong làng. Mỗi lần có chút tiền, ông Cựu lạu mua cho Tấm củ dong, hay tấm bánh đa vừng thơm nức… Ông bảo: “Loài cua thiêng lắm! Con nào cũng cõng một ông Phật đi chơi”.

Chợt tiếng mẹ như phải bỏng.

- Con giời đánh! Đồng nước toàn phân hóa học, cua hiếm như vàng. Sao mày nhón mất của tao con cua to thế? Ra giã cua ngay!

Một cái tát trời giáng. Mắt Tấm nảy đom đóm. Mỗi quầng đom đóm nở ra một con cua bò lổm ngổm. Nó len lét đến bên mẹ. Chậu cua đã bị xé tách mai ra. Những cái chân cua quều quào đau đớn. Con cua mang mặt Phật của Tấm cũng bị giập nát, tơi tả. Tấm giơ cao chày… Thân cua trong lon giãy nảy, quằn quại. Cua mẹ, cua con, cua anh, cua chị, cua ông Cựu ba gác… Tấm tê tái nhắm mắt. Trời sập đen. Khối đen đặc quánh bỗng rạn vỡ bởi tiếng gào khóc của loài cua. Xa xa, những hang cua trơ trọi, trống hoác.

Cái chày trong tay Tấm nặng trịch, nhấc không nổi.

Ngày ngày, mẹ vẫn đi nghiêng ngả… Những trận mưa cua thưa dần. Mẹ cũng rộc đi. Có lần, Tấm ngắm mẹ ngồi xé mai cua, chợt sửng sốt. Hai đầu gối mẹ nhọn hoắt chĩa tận mang tai, dáng co quắp như một con cua lớn trong lon. Bố chết trận, mình mẹ tảo tần nuôi Tấm. Mẹ yêu Tấm khắc nghiệt như khuôn mặt nẻ chân chim của mình. Như con cua mặt Phật cần mẫn “kéo xe”, đôi lúc lại cáu kỉnh giơ càng cặp Tấm một cái đau điếng.

- Sao cua lại “TÁM CẲNG HAI CÀNG” hở mẹ? – Có lần, nó thỏ thẻ hỏi.

- Vì nó thương con, muốn kiếm nhiều thức ăn cho con hơn.

- Thế sao “CHẲNG ĐI MÀ LẠI BÒ NGANG CẢ NGÀY” ạ?

Mắt mẹ sầm lại. Đời mẹ cũng bò ngang… Tấm không biết mẹ nghĩ gì. Nó hát vóng lên: “CON CUA TÁM CẲNG HAI CÀNG, CHẲNG ĐI MÀ LẠI…”. Tai mẹ ù đi. Nước mắt ứa lặng lẽ…

Cái Tấm thương mẹ lắm. Nó lén bắt trộm những con cua mang mặt Phật, thả khắp xó xỉnh trong nhà. Cua trốn rất tài, ban ngày bặt tăm hơi. Thi thoảng nửa đêm dậy đi tiểu, nó rùng mình vì dẫm phải cái gì kêu “bép”. Thêm một con cua qua đời trong bóng tối.

Buổi trưa nọ, nắng đổ lửa. Ông Cựu ba gác tái nhợt gọi:

- Tấm! Mẹ bị nạn!

Tấm ngã khuỵu bên gốc chuối. Nhưng cánh tay non nớt của nó đã bị bàn tay thô ráp của ông Cựu kéo xốc lên, lôi xềnh xệch. Ra tới đồng, thấy mẹ nằm vật ngửa trên bờ ruộng, tứ chi co lên như con cua vừa bị xé mai. Cái giỏ không nằm lăn lóc bên cạnh.

* * *

Mẹ đã chết vì ngã nắng.

Chiều xuống. Làng xóm xúm lại ma chay cho mẹ. Mắt cái Tấm khô róc. Những con cua lẩn trốn không về. Mẹ nó không về. Người ta không tìm thấy Tấm đâu. Nó mải bay lên trời cao, nơi có hai con mắt sao nhấp nháy ướt nhìn xuống làng. Làng lô xô nhà như hang hốc cua. Đám người đưa mẹ ra đồng lặng lẽ như đàn cua công kênh con cua chết. Đàn cua dài, dài mãi, con nào cũng có một cái mai đen bóng, có nhiều vết rạn chân chim, tượng lên hình mặt Phật.

* * *