hanh lên! Đây là rạp hát tốt nhất ở Paris đấy. Tôi muốn đảm bảo chúng ta được ngồi ghế đầu.” “Amadé, xin anh thả tôi ra.” “Không!” anh nói, vẫn kéo tôi đi đầy vũ lực. “Mình đang đi đâu?” tôi khốn khổ hỏi anh. “Place du Thrône,” anh nói. Đột nhiên anh dừng lại. “A! Cậu nghe thấy không? Đoạn mở đầu ấy?” Tôi chẳng nghe thấy gì cả.

Chỉ có tiếng gào thét. Và hoan hô. “Chúng ta gần tới nơi rồi. Đi nào.” Tôi đi theo anh. Tôi không còn lựa chọn nào khác. Anh siết chặt tay tôi. Chúng tôi đi tiếp lên Rue Charlot. Qua nhà tù Temple. Những con phố dần đông nghịt. Mọi người dường như đang có hứng vui chơi. Họ cười đùa, ca hát, ôm nhau.

Amadé kéo tôi qua đám đông, qua bọn trẻ bán báo đang chào hàng, và những cô nàng bán bánh. Chúng tôi tới gần quảng trường, nhưng tôi vẫn không biết mọi người tập trung vì chuyện gì. Anh đưa tôi vào Duval’s, một quán cà phê. “Tôi biết chủ quán. Ông ta để tôi đứng trên mái nhà với giá một franc,” anh nói.

Chúng tôi đi lên ba tầng lầu. Amadé đi ra phần trước của mái nhà, kéo tôi theo sau. Và rồi tôi hiểu ra. Tại sao anh lại đưa tôi tới đây. Tại sao tất cả những người này lại ở đây. Ở giữa quảng trường là một cái máy chém. “Khỉ thật, không,” tôi hoảng sợ nói. Anh mỉm cười với tôi, ôm lấy lưng tôi.

“Khỉ thật, có chứ!” anh nói. “Cậu đã thấy lưỡi chém hoạt động thế nào, không nghi ngờ gì rồi. Ai mà chưa thấy chứ? Nhưng tôi cá là cậu chưa nhìn gần tới mức này. Quán Duval’s có tầm nhìn đẹp nhất đấy. Đáng giá từng xu.” Và rồi, một tràng hoan hô lớn rộ lên. Một cái xe bò đang đi vào quảng trường.

Nó đi chậm vì mọi người đang đứng cản đường. Họ làm cho xe dừng lại để có thể ném bùn vào người đang ngồi trong xe. Họ gào thét, chửi bới, cười cợt người trong xe. Lính canh ở khắp mọi nơi nhưng chúng không làm gì để ngăn sự sỉ nhục lại cả. “Fouquier-Tinville đấy,” Amadé nói.

“Dưới lệnh của ông ta, hàng trăm người đã phải tới máy chém. Giờ tới phiên ông ta. Và những kẻ tay sai của ông ta sẽ đi theo ông ta. Chúng không hề thể hiện lòng thương cảm; giờ thì chúng không hề nhận được lòng thương cảm.” Chiếc xe bò cuối cùng cũng tới được chỗ đoạn đầu đài.

Tôi cố quay mặt đi, nhưng Amadé bắt tôi nhìn. Tôi nhìn khi từng người một, những kẻ bị kết án bị dẫn lên các bậc thang. Sững sờ. Tuyệt vọng. Yếu ớt và vô vọng. “Xin anh, Amadé. Tôi không thể xem được nữa. Tôi không thể.” “À, nhưng mà cậu phải xem. Cậu phải để ý để cậu biết phải làm gì,” anh nói.

“Cuối cùng thì chẳng bao lâu nữa đích thân cậu sẽ đứng lên đó thôi.” Tóc người bị kết án bị cắt đi. Cổ áo họ bị xé toạc ra. Từng người một bị buộc vào một thanh gỗ hẹp. Thanh gỗ hạ xuống đúng chỗ. Đầu được buộc chặt. Lưỡi chém giơ lên. Và rồi hạ xuống. Đầu rơi.

Máu chảy xuống phía trước máy chém. Người thi hành xử tử cầm cái đầu từ trong giỏ lên, máu nhỏ giọt. Mắt nháy nháy. Miệng nhăn nhó. Và rồi nó thôi cử động. Thi thể bị vứt lên một cái xe kéo và người tù tiếp theo bị buộc vào thanh gỗ. Và người tiếp theo. Phụ nữ bu đầy quanh cái giỏ và nhúng khăn tay vào máu để bán làm đồ lưu niệm.

Tôi có thể ngửi thấy mùi máu, nỗi sợ hãi, niềm hân hoan và nó khiến tôi buồn nôn. Những kẻ lúc này cười nhạo là những kẻ chỉ mới mấy tuần trước còn khóc lóc. Chúng nên hiểu đời hơn. Nhưng không. Tôi cố đưa tay lên che mặt nhưng Amadé bắt tôi phải xem tiếp. “Giờ cậu sẽ chịu dừng chứ?” anh hỏi, giọng anh nghe rời rạc và khản đặc.

Tôi nhìn anh. Anh không tức giận nữa. Anh không ti tiện. Anh đang khóc. “Cậu sẽ dừng chứ?” anh lại hỏi tôi. Giờ tôi cũng khóc. Tôi ngả đầu vào vai anh. “Không, Amadé,” tôi thì thầm. “Tôi sẽ không dừng.” Có mười bốn người bị chém. Hay anh nói vậy. Tôi không biết rõ. Tôi bị ngất đi sau khi xem ba người.