hưng không. Khi tôi xuống đầu cầu thang tầng dưới, tôi thấy một đứa trẻ đứng ở ngưỡng cửa đang nhìn tôi chằm chằm. Nó bật khóc. “Em tưởng anh là bố em,” nó nói. “Em đã đợi bố mãi nhưng bố không về. Họ mang bố đi rồi. Em muốn bố quay về.” Một phụ nữ xuất hiện.

Bà ta kéo đứa trẻ vào trong, nhìn tôi từ đầu tới chân, và quắc mắt. Tôi hỏi bà liệu tôi dùng nhà vệ sinh của bà được không. Bà bảo tôi dùng cái ở trong sân như mọi người ấy. Tôi băn khoăn không biết đây có phải là nhà cho sinh viên ở có phòng vệ sinh chung không. Và có khi mọi người gọi phòng vệ sinh là “sân”.

Có lẽ kiểu Pháp nó thế. Nhưng không phải. Tôi tìm thấy sân và nó là một cái sân – đầy các con vật và chuồng ngựa và bọn trẻ chăn ngựa nhìn tôi bằng ánh mắt kỳ lạ. Tôi tìm được nhà vệ sinh nhờ mùi của nó. Về cơ bản nó là một cái lỗ trên mặt đất, bên ngoài phía sau chuồng bò.

Tôi không muốn dính líu gì tới nó cả nhưng tôi không còn lựa chọn nào khác. Sau khi giải quyết xong, tôi đi ra đường. Tôi cố tìm những điểm mốc quen thuộc nhưng không thấy gì cả. Tôi quyết định đi về hướng Nam tới Rue de Rivoli để tôi có thể tự định hướng mình đang ở đâu rồi đi bộ về phía Đông dọc theo Rue du Faubourg Saint-Antoine.

Trẻ con ở khắp nơi. Hệt như đêm qua. Ăn xin. Khóc lóc. Nhảy ra nhảy vào các ngõ nhỏ như mèo hoang. Tôi đi qua những người bán hàng rong, ngựa, những thằng bé bán báo. Tôi bị một chiếc xe ngựa làm nước bắn lên người, suýt tí bị một chiếc khác chẹt. Tôi dừng lại cạnh ngưỡng cửa một cửa hàng thịt để định hướng.

Sai lầm lớn. “Dịch ra!” một giọng lớn hét lên phía sau tôi và điều tiếp theo tôi biết, tôi bò lồm cồm trên con phố đầy bùn, túi và guitar cạnh tôi. Một gã đang đứng dòm xuống tôi. Gã vác một con lợn chết trên vai. Máu rỏ xuống từ chỗ cổ họng bị cắt. “Tránh đường ra, thằng chó này!” gã hét.

Gần đó có người nhưng không ai giúp tôi đứng dậy cả. Một số bật cười hoặc lắc đầu. Họ mặc váy đầm dài và đeo tạp dề. Quần rách tả tơi và áo dài thắt ngang lưng. Sơ mi bằng vải lanh thô. Họ đi tất và mặc quần ngắn. Họ mang theo giỏ. Bình nước. Những ổ bánh mì. Những bó củi.

Mặt họ đầy nếp nhăn, mụn nhọt, và mụn cơm. Răng họ mọc xiên. Răng sâu. Không có cái răng nào. Và dưới ánh sáng rực rỡ ban ngày, tôi nhìn thấy tất cả đều là thật. Không có phấn sáp gì trên da họ, không mũi giả, không phải những cái sẹo dán vào. Tôi đứng dậy, người đầy bùn, và đối diện với điều không thể xảy ra – cái thế giới đã đi qua này, thành Paris một thời này, quay trở lại.

Còn tôi thì đứng ngay giữa nó. “Tránh đường cho tao!” Tôi vội quay lại. Lần này không phải tay bán thịt lợn mà là gã đánh xe. Tôi lượm đồ và loạng choạng chạy ra mép đường. Chiếc xe đi qua. Thân xe cao làm bằng các cột gỗ ghép vào nhau. Trong đó có người. Họ nhìn tôi chằm chằm nhưng dường như không nhìn thấy tôi.

Họ im lặng. Có vài người đang khóc lóc. Và tôi nhận ra mình đang nhìn cái gì – một cái xe bò với một cái cũi ở phía sau. Tôi đã xem các bức vẽ về chúng. Chúng được sử dụng để đưa người tới máy chém. Những thằng nhỏ rách rưới chạy theo nó, chọc chọc những tù nhân. Một đứa bé gái chạy tụt theo sau, khóc nức nở.

“Chúa ơi. Sao không ai giúp họ?” Tôi nói. Một gã đi ngang qua dừng lại. “Giúp họ?” hắn gầm ghè. “Chúng là đồ Jacobin! Cuối cùng chúng nhận lấy thứ mà chúng đáng bị. Tại sao lại giúp chúng? Trừ phi mày là một trong số chúng.” Hắn nhìn tôi thật kỹ. “Có khi đúng thế và mày nên nhập bọn.” Tôi tránh xa hắn ra.

Xa khỏi chiếc xe bò. Xa khỏi tất thảy những con người đang chằm chằm nhìn tôi. Thoạt tiên tôi đi bộ, ôm guitar sát vào ngực, nhưng khi một trong số họ đi về phía tôi, tôi chạy, đột nhiên thấy sợ. Xuống một con phố, rồi một con phố khác, rồi chạy vào một ngõ nhỏ. Vài phút sau, tôi dừng lại để thở.

Tôi vẫn nghe thấy tiếng hò hét nhưng không phải từ những người nhìn tôi chằm chằm, mà là của bọn trẻ bán báo. Chúng la hét về những phiên tòa và án tử hình. Giá bánh mì. Một cuộc nổi loạn. Và pháo hoa. Chúng đang la hét về Người Xanh. Lính gác suýt bắt được hắn, chúng hét. Họ đã làm hắn bị thương.

Giờ thì hắn là con sói bị thương, chui xuống nơi ẩn nấp, nhưng tướng Bonaparte chẳng bao lâu nữa sẽ kéo hắn ra. Tôi lại bắt đầu chạy, vội vã tránh xa những giọng nói của chúng, tim tôi đập thình thịch vì sợ. Như thể chúng không phải đang hét lên về Alex. Mà là tôi. Như thể tôi chính là kẻ chúng muốn.