iếng động im bặt.

René-Jean mơ màng.

Những ý tưởng tán rồi tụ như thế nào trong những đầu óc nhỏ nhoi ấy? Có cái gì bí ẩn xáo trộn được những trí nhớ rất hỗn độn và rất ngắn ngủi ấy? Bên trong cái đầu dịu dàng của đứa trẻ đang suy nghĩ ấy như có một mớ hỗn độn những tiếng kêu cứu, những lời cầu nguyện, với hình ảnh hai bàn tay chắp lại, một nụ cười dịu hiền xa xưa mà giờ đây không còn nữa, và René-Jean thì thầm: Mẹ.

— Mẹ - Gros-Alain nói.

— Mẹ - Georgette nói theo.

Rồi René-Jean nhẩy cẫng lên. Gros-Alain thấy vậy cũng nhẩy lên.

Gros-Alain lặp lại các động tác, cử chỉ của René-Jean; Georgette làm ít hơn. Ba tuổi thì bắt chước bốn tuổi; còn hai mươi tháng thì giữ vững tính độc lập của mình.

Georgette vẫn ngồi, thỉnh thoảng nói một tiếng không nói thành câu. Đó là một nhà tư tưởng, nói bằng sấm chú, nói từng tiếng một.

Tuy vậy, một lát sau, nó cũng bắt chước và cuối cùng cố gắng làm như các anh nó, rồi cả ba để bàn chân trần ấy theo nhau chạy nhảy, chệnh choạng giữa bụi bặm trên sàn gỗ sồi láng bóng, dưới cái nhìn nghiêm nghị của những tượng đá bằng cẩm thạch mà chốc chốc Georgette lại băn khoăn liếc nhìn và lẩm bẩm:

— Thằng ngời!

Trong ngôn ngữ của Georgette, tiếng “ngời” là tất cả cái gì giống con người, mà cũng không hẳn là người. Đối với trẻ em, người hiện ra đã lẫn lộn với ma.

Georgette bước chập chững theo các anh, nó thích bò hơn là đi.

Bỗng dưng René-Jean lại gần một cửa sổ, ngẩng đầu lên, rồi cúi xuống, và chạy trốn trong góc tường cạnh cửa sổ. Nó vừa thấy ai nhìn nó. Đó là một người lính cộng hòa đóng quân trên đồi, nhân khi ngừng bắn và vi phạm quy ước một chút đã liều tới tận bờ hào, ở đó có thể nhìn vào thư viện. Thấy René-Jean trốn, Gros-Alain cũng chạy trốn; nó nép mình bên René-Jean và Georgette cũng đến nấp sau chúng. Chúng ngồi đấy, im thin thít, không cựa quậy, và Georgette đặt một ngón tay lên trên môi. Một lát sau, René-Jean liền nhô đầu ra; người lính còn đứng đó. René-Jean thụt đầu vào ngay; và cả ba đứa không dám trở mạnh. Như thế kéo dài khá lâu. Cuối cùng, sợ mãi đâm chán, Georgette đánh bạo nhìn ra. Người lính đã đi rồi. Ba đứa trẻ lại chạy chơi.

Gros-Alain, tuy hay bắt chước và khâm phục René-Jean nhưng lại rất giỏi tìm ra nhiều cách để chơi. Anh nó và em nó bỗng thấy nó lao mình chạy, kéo theo sau chiếc xe nhỏ có bốn bánh, chẳng biết nó lôi ở đâu ra.

Chiếc xe búp bê ấy đã bao nhiêu năm bỏ quên trong bụi bặm làm bạn với sách vở của các danh nhân và tượng của thánh hiền. Có thể là một thứ đồ chơi của Gauvain hồi thơ ấu.

Gros-Alain lấy sợi dây làm roi quật đen đét; nó hãnh diện lắm. Những nhà phát minh đều như vậy cả. Khi người ta không tìm ra được châu Mỹ thì người ta tìm ra được một chiếc xe con. Thì hãy thế đã.

Nhưng phải chia nhau. René-Jean muốn buộc mình vào xe để kéo còn Georgette muốn trèo lên trên. Georgette thử ngồi vào. René-Jean làm ngựa. Gros-Alain làm xà ích.

Nhưng chú xà ích chưa biết nghề, chú ngựa phải dạy cho.

René-Jean thét bảo Gros-Alain:

— Nói thế này: Đi!

— Đi! - Gros-Alain lặp lại.

Xe đổ. Georgette lăn nhào. Các thiên thần chúa là hay kêu. Georgette kêu lên rồi bậm bệu muốn khóc.

— Thưa cô - René-Jean nói - Cô đã lớn quá rồi.

— Lớn rồi - Georgette cũng nhắc lại.

Và cái lớn ấy đã an ủi cái ngã đau.

Trên gờ tường trang trí dưới các cửa sổ khá rộng bụi đất từ cao nguyên bay vào chất lại và nước mưa đã biến bụi bặm thành đất; gió đã gieo vào đó một hạt, thậm chí một thứ cây gai thuộc loại khỏe gọi là dâu rừng nhân đó đã mọc lên. Bấy giờ vào tháng tám, cây dâu nặng trĩu quả và một nhánh dâu lạ đâm vào trong cửa sổ. Nhánh dâu chĩa xuống gần sát sàn gác.

Gros-Alain, sau khi khám phá ra sợi dây, chiếc xe, lại khám phá ra cây dâu này. Nó lại gần, hái một quả dâu rồi bỏ vào miệng ăn.

— Mình đói - René-Jean nói.

Và Georgette dùng đầu gối và bàn tay nhảy chồm chỗm tới.

Cả ba đứa giật cành cây và ăn sạch quả dâu. Chúng nó ăn no ăn chán, bôi khắp mặt mũi, đỏ lựng vì màu dâu, cả ba thiên thần tí hon ấy đã trở thành ba con thú con, điều đó chắc là chướng mắt Dante, nhưng lại làm vừa lòng Virgile [172]. Chúng nó cười ha hả.

Thỉnh thoảng gai dâu châm vào ngón tay chúng. Chẳng có gì cho không bao giờ.

Georgette giơ cho René-Jean xem ngón tay có một giọt máu long lanh và chỉ cành dâu nói: Châm!

Gros-Alain cũng bị gai đâm, nhìn cây dâu một cách ngờ vực nói: Một con vật.

— Không phải, một cái gậy - René-Jean trả lời.

— Cái gậy, ác thật - Gros-Alain nói tiếp. Georgette, một lần nữa muốn khóc, nhưng rồi lại cười.