aklovity, ngồi trên ghế, người cúi về phía trước, nhìn Vaxili Vaxilievich chằm chặp. Xinvextr Medvedev mặc áo thầy tu bằng lụa màu quả dâu, cẩn thận nâng bộ râu đen như lông quạ, cắt tỉa gọn gàng, đưa lên mồm nhấm, cùng nhìn Golixyn.

Trong phòng ngủ, trên bàn chỉ thắp có một cây nến. Những lông đà điểu, cắm trên màn treo trên chỗ ngồi, hắt bóng lên cả trần nhà có vẽ những con ngựa có cánh, những thần ái tình nhỏ bé bay lượn và những cô gái hở đùi hở vế đặt vòng lá quế lên đầu một vị anh hùng, chân dung của Vaxili Vaxilievich.

Golixyn nằm trên chiếc ghế dài phủ da gấu. Bệnh sốt rét mắc phải trong chiến dịch Krym đang làm hắn run bần bật. Hắn lo xo trong chiếc áo ngắn bằng lông sóc, kéo lên tận mũi, hai bàn tay thọc vào hai ống tay áo. Sau một im lặng dài, hắn nói:

- Không, ngay đến những chuyện đó tôi cũng không muốn nghe… Chúa đã ban đời sống cho hắn thì chỉ có Chúa sẽ lấy lại.

Saklovity bực tức cầm cái mũ lông đập vào đầu gối và quay về phía Medvedev. Gã nầy không trù trừ:

- Kinh thánh nói: "Ta sẽ phái một người báo thù tới" cần phải hiểu câu đó như thế nầy: không phải Chúa lấy đi sự sống mà là bàn tay của con người, nhưng làm theo ý muốn của Chúa.

Saklovity sôi nỏi nói tiếp:

- Nó đã gào thét ở nhà thờ như ở quán rượu. Cho đến bây giờ Sofia Alekseyevna vẫn chưa hoàn hồn khỏi cơn sợ do nó gây ra… Người ta đã nuôi một con sói con. Nó mà hành động thì rồi các ngài sẽ thấy nó kéo quân về Moskva. Nó có đến ba nghìn quân, nếu không phai là nhiều hơn thế… Toàn là những con ngựa giống bị hãm tàu đã lâu. Nói tóm lại, tôi nói có đúng không ông Xinvextr?

- Các ngài sẽ thấy nó đem lại suy đồi cho mọi người, xúc phạm đến giáo hội chính thống và những biển máu lênh láng… Khi tôi lấy số tử vi của nó, tóc gáy tôi dựng người cả lên. Những chữ, những con số, những dòng, tất thảy đều đọng máu… Tôi thề với các ngài như vậy… Từ lâu đã có lời sấm hãy chờ đợi lá số ấy!

Vaxili Vaxilievich chống khuỷu tay, mặt tái xanh, sạm lại:

- Nầy giáo sĩ, ông không nói dối đấy chứ?

Xinvextr giơ cây thánh giá đeo lủng lắng trước ngực lên:

- Ông nói gì vậy?

- Đã từ lâu chúng tôi chờ đợi lá số tử vi ấy, - Medvedev nhắc lại, giọng kỳ dị đến nỗi Vaxili Vaxilievich thấy rùng mình, lạnh toát xương sống. Saklovity đứng phắt dậy, những sợi dây bạc của hắn kêu loảng xoảng hắn đeo gươm rồi cắp chiếc mũ lông vào nách.

- Vaxili Vaxilievich, sẽ chậm quá mất… Ngài hãy coi chừng: rồi người ta sẽ cắm thủ cấp chúng ta lên cọc. Ngài chần chừ, ngài sợ và ngài đã trói tay chúng tôi!

Vaxili Vaxilievich nhắm mắt lại, nói:

- Tôi không trói tay các ông…

Họ không moi thêm được ở hắn một lời nào nữa.

Saklovity bỏ đi; từ bên ngoài vọng tới tiếng vó ngựa của hắn phi nước đại chạy qua cổng lớn. Medvedev ngồi xuống đầu giường Golixyn và nói về vị giáo trưởng Ioakim: lão ta là một người hai mặt ngu độn và yếu đuối. Khi các đại chủ giáo mặc áo cho lão trong kho đồ thánh, họ xô đấy lão, làm những cử chỉ tục tĩu sau lưng lão để đùa nghịch. Cần phải có một Giáo trưởng trẻ, có học thức, để Giáo hội có thể nảy nở trong vui tươi như một cây nho…

- Đáng lẽ Giáo hội đã có thể cắm cành nho thần Thánh ấy trên mũ miện của ngài, thưa vương hầu… (Bộ râu hắn đen như mun sức dầu hoa hồng cù vào tai Vaxili Vaxilievich). Như tôi chẳng hạn, nếu có thời cơ, tôi sẽ không từ chối chiếc áo lễ của giáo trưởng. Chúng ta sẽ có thể hưng vượng lên được… Vaska Xilin, nhà tiên tri, đã đứng trên đỉnh gác chuông Ivan Veliki nhìn mặt trời qua kẽ ngón tay và đã trông thấy tất cả những điềm ấy trên mặt trời… Ngài nên nói chuyện với Xilin.

Còn Ioakim thì thứ bảy nào người ta cũng bí mật mang từ Preobrazenskoe đến cho bốn thùng kim ngư đầy… Và lão ta nhận hết…

Rồi Medvedev cũng ra về. Vaxili Vaxilievich bèn mở cặp mắt ráo hoảnh, lắng tai nghe. Viên thị vệ của hắn đang ngáy ngoài cửa. Bên ngoài, những người gác đêm đi đi lại lại trên các phiến đá lát. Vaxili Vaxilievich cầm lấy cây nến; hắn mở một cánh cửa khuất sau chiếc rèm che giường và đi xuống một cầu thang nhỏ dựng đứng. Cơn sốt làm hắn rùng mình, ý nghi hắn rối bời.

Hắn dừng lại, giơ cao ngọn nến qua đầu, kinh hoàng nhìn xuống bên dưới, nhìn vào bóng tối…

"Từ bỏ những dự định to lớn của ta và rút lui về dinh cơ của ta ư? Ta sẽ để cho thời hỗn loạn qua đi. Mặc chúng đâm chém nhau, ta không dính gì vào chuyện ấy rồi cuối cùng chúng cũng sẽ phải nguôi đi. Nhưng còn sỏ nhục, ô danh thì sao? Người ta sẽ bảo mới đây vương hầu Vaxili chỉ huy cả một đạo quân bây giờ ông ta chăn ngỗng. (Cây nến run run trong bàn tay giá lạnh của hắn) ông ta đã từng muốn chiếm lấy ngôi báu, giờ ông ta về vỗ gà… (Răng hắn va vào nhau lập cập; hắn chạy xuống mấy bậc thang nữa). Nhưng thế thì phải làm gì? Làm như Sofia, Saklovity và bọn Miloslavski muốn ư?… Giết hắn? Nếu không chính hắn sẽ giết chúng ta ư? Thế nhưng nếu như chúng ta không làm được trọn vẹn việc ấy? Đây là một việc ám muội không rõ ràng, không chắc chắn. Lạy Chúa, xin người hãy chỉ báo cho con… (Đứng tựa lưng vào bức tường gạch, hắn làm dấu thánh giá). Ôi, giá mà ta có thể lên cơn sốt ốm vào thời gian ấy?".

Xuống đến chân cầu thang, Vaxili Vaxilievich khó khăn mới đẩy được cái then sắt và bước vào một cái hầm xây cuốn, nơi gã phù thuỷ Vaska Xilin, chân bị đóng xiềng, đang nằm ở một góc trên một tấm thảm nỉ.

- Thưa điện hạ, tại sao điện hạ lại đối xử với tôi như vậy? Tuy nhiên tôi thấy rằng hình như tôi…

- Đứng lên…

Vaxili Vaxilievich đặt cây nến xuống đất, khép chặt hơn nữa hai tà áo khoác bằng lông thú. Cách đây mấy hôm, hắn đã ra lệnh bắt Vaska Xilin, vẫn sống ở nhà Medvedev, và sai đem xích lại. Vaska đã nói nhiều quá, y nói rằng các nhà quyền quý đến nhà y tìm một thứ bùa yêu và người ta bỏ bùa ấy cho một người mà cứ nói đến tên cũng đủ sợ rồi; y còn nói rằng để thưởng công y, người ta sẽ cho y một toà nhà ở Moskva và cho y tiền đủ để sống ung dung…

Vaxili Vaxilievich hỏi:

- Mầy đã nhìn mặt trời có phải không?

Vaska ấp úng, dập trán xuống đất và hối há hôn lên đất ở hai chỗ, dưới chân vương hầu. Rồi y đứng dậy, đầu y hói, người béo lùn, chân ngắn, mũi như mũi gấu: cặp lông mày rậm của y xếch người từ sống mùi lên đến tán mái tóc quăn, bên trên tai; mắt y sâu hoắm, rực lên một ánh lứa tinh quái, cuồng loạn.

Sáng tinh mơ, người ta đã đưa tôi lên đỉnh gác chuông và một lần khác vào giữa trưa. Những điều tôi đã trông thấy tôi xin nói hết…

- Tao nghi lắm, - Vaxili Vaxilievich dằn giọng. - Trên một thiên thể thì có dấu hiệu gì? Mầy nói láo?

- Thưa có dấu hiệu đấy ạ, có dấu hiệu đấy ạ… Tôi thường có thói quen nhìn qua kẽ ngón tay, bỗng dưng tôi như có tài tiên tri, tôi đọc thấy như đọc một cuốn sách vậy… Quả thực cũng có những người bói được trong bã kvas hoặc trong một cái rây soi lên mặt trăng. Tuỳ họ thôi, vì họ làm được… Ôi, thưa điện hạ, - Vaska Xilin khụt khịt cái mũi gấu của y, và lắc lư người, mắt nhìn vương hầu chòng chọc - Tôi, thưa điện hạ… Tôi đã nhìn thấy hết, tôi biết hết… Tôi trông thấy một Sa hoàng, rất cao, rất âm thầm, chiếc mũ miện lùng lẳng ở sau lưng… Một Sa hoàng khác rất rực rỡ… Ôi, cứ nói ra cũng đủ ghê sợ tồi… Sa hoàng nầy có ba cây nến cắm vào đầu… Và giữa hai Sa hoàng, có hai người bám chặt nhau, lăn lông lốc như một cái bánh xe, lăn như một cặp vợ chồng… Và cả hai đều đội mũ miện, và giữa hai người mặt trời rực cháy…

- Tao chẳng hiểu mầy lảm nhảm cái gì, - Vaxili Vaxilievich nói.

Hắn giơ ngọn nến lên và lùi lại:

- Tất cả những điều điện hạ mong muốn rồi sẽ thực hiện cả… Điện hạ đừng sợ gì hết… Điện hạ hãy giữ cho vững… Còn chỗ lá của tôi thì hãy rót ra, hãy rót ra, như thế chắc chắn hơn… Đừng đề cho cô gái được yên, hãy làm cho cô ta rực lên, rực lên… (Vaxili Vaxilievich đã ra đến cửa). Thưa vương hầu tôn kính, xin hãy ra lệnh tháo xiềng cho tôi… - Y bỗng giật mạnh cái xiềng như một con chó giữ nhà - Lạy điện hạ, xin điện hạ hảy cho người đem đồ ăn đến cho tôi, từ hôm qua đến giờ tôi chưa được ăn gì cả…

Khi cánh cửa đóng sập lại, y gào lên, làm cái xiềng kêu loảng xoảng, và rên la với một giọng ghê sợ.