ess không còn ý niệm về thời gian, nhưng qua đống tách cà phê chất đống trên bàn làm việc và lượng caffeine đang chạy rần rần trong mạch máu, nàng biết chắc hẳn đã nhiều giờ trôi qua kể từ lúc nàng đăng nhập vào máy tính của mình ở Viện Manoukian.

Văn phòng trống trơn, không còn ai. Bên ngoài, lũ bồ câu và se sẻ đã bay đi từ lâu, và khu vườn cũng chìm trong bóng tối. Lại một đêm dài, đầy thất vọng nữa đang chờ đón.

Hai ngày vừa qua là một quãng thời gian tù mù, chán nản. Tess đã ở lì trong Thư viện Butler của trường Đại học Columbia cho đến lúc gần như bị tống cổ ra khỏi đó vào giờ đóng cửa thư viện lúc mười một giờ đêm. Gần như ngay sau lúc nửa đêm, nàng lại tiếp tục công việc tại nhà với một đống sách bên cạnh, và cuối cùng gục xuống ngủ vì không chịu nổi khi mặt trời bắt đầu xuất hiện bên ngoài cửa sổ phòng ngủ, để rồi lại bị lôi trở dậy một cách tàn nhẫn chỉ chín mươi phút sau đó bởi tiếng chuông báo thức từ radio.

Giờ đây, mắt nhắm mắt mở và tại bàn làm việc của mình, Tess vẫn đang tra cứu cái núi sách nhỏ ấy, một số do nàng tìm được, số khác là từ bộ sưu tập phong phú của Viện. Thỉnh thoảng, có vài điều bỗng nảy ra trong đầu nàng, và nàng lại phấn khích khởi động các bộ máy tìm kiếm trên mạng, cảm ơn Google đã tiết kiệm cho nàng hàng giờ đồng hồ hoặc chửi rủa bộ máy tìm kiếm mỗi khi nó thất bại không tìm được điều nàng cần.

Cho đến giờ, việc chửi rủa vẫn đang chiến thắng, chiến thắng áp đảo.

Tess ngoảnh mặt khỏi bàn làm việc, liếc nhìn ra ngoài cửa sổ, dụi dụi đôi mắt mệt mỏi của mình. Những hình bóng trong khu vườn như hòa lẫn vào nhau. Tess nhận ra mình không thể thấy rõ nữa, đôi mắt nàng đang nổi loạn. Tess không thấy phiền vì việc đó lắm. Nàng có thể nghỉ ngơi một chút. Tess không nhớ nổi lần cuối cùng nàng phải đọc nhiều như thế này trong một thời gian ngắn là khi nào. Và một từ đã trở nên chai sạn trước mắt nàng, dù rằng nàng chưa tìm được chi tiết nào liên quan đến nó.

Fonsalis.

Nhìn đăm đăm ra ngoài bóng đêm, ánh mắt Tess hướng về gốc liễu đồ sộ đang sừng sững bao trùm cả khu vườn. Cây liễu đứng đó, những cành lá mảnh mai đu đưa trong làn gió nhẹ ban đêm, những ngọn đèn đường hắt bóng lên bức tường gạch phân cách cao ngất phía sau.

Tess nhìn chiếc ghế dài trống trơn bên dưới liễu. Trông nó có vẻ lạc điệu, ở đây, ngay giữa trung tâm thành phố; quá tĩnh lặng và bình dị. Nàng muốn bước ra ngoài, cuộn mình trên chiếc ghế đó, và ngủ vùi đi đôi ba ngày.

Và đó là lúc một hình ảnh lóe lên trong đầu nàng.

Một hình ảnh không rõ ràng.

Tess nghĩ đến tấm bảng đồng gắn trên một cái cột nhỏ bên cạnh gốc liễu. Một tấm bảng mà nàng đã đọc hàng trăm lần.

Cây liễu được nhập khẩu từ năm mươi năm trước trong sự khoa trương ầm ĩ của nhà tài trợ người Armenia của Viện. Nhà tài trợ này đã chở cây liễu bằng tàu từ ngôi làng tổ tiên của ông ta để tưởng nhớ đến người cha bị tàn sát cùng hơn hai trăm trí thức và lãnh đạo người Armenia khác trong những ngày đầu của vụ diệt chủng năm 1915. Ông Bộ trưởng Nội vụ Thổ Nhĩ Kỳ lúc đó đã khoác lác rằng sẽ cho dân Armenia “một đòn choáng váng đến cả năm mươi năm sau cũng chưa thể đứng dậy nổi”. Những lời phát biểu của ông ta hóa ra lại là một lời tiên tri bi thảm, đất nước Armenia phải chịu đựng hết thảm kịch này đến thảm kịch khác, kể từ đó, một kỷ nguyên đen tối chỉ mới bắt đầu.

Hoàn toàn phù hợp, cây liễu đã được chọn vì cái ý nghĩ tượng trưng đau buồn của nó. Những cây liễu rủ cành thường được tìm thấy trong các nghĩa trang từ khắp châu Âu đến Trung Hoa. Sự liên tưởng ấy đã có từ thời Kinh Cựu Ước, theo đó, người ta truyền tụng là những cành liễu rủ xuống dưới sức nặng của những cây đàn hạc do những người Israel bị lưu đày treo lên đó. Mãi sau này, những nghệ nhân kể chuyện người Ả rập mô tả lại chuyện hai thiên thần xuất hiện trước David như thế nào, sau khi nhà vua cưới nàng Bathsheba[43], và đã làm ông ta nhận thức được tội lỗi của mình. Quằn quại vì đau đớn, David đã quăng mình xuống đất và nằm đó, nhỏ những giọt nước mắt cay đắng vì ăn năn hối hận suốt bốn mươi ngày và bốn mươi đêm, trong suốt thời gian đó người ta cho rằng nhà vua đã nhỏ “nhiều nước mắt bằng toàn bộ nước mắt cả nhân loại đã nhỏ xuống vì tội lỗi của họ, kể từ lúc đó cho đến Ngày Phán xét”. Hai dòng nước mắt của vua David tương truyền là đã tràn ngập khu vườn, và theo thời gian, ở nơi đó mọc lên hai cái cây: Hương Trầm mãi mãi ứa ra những giọt nước mắt sầu khổ và Thùy Liễu mà cành lá lúc nào cũng rủ xuống vì đau buồn.

Tâm trí Tess dõi theo những con chữ trên tấm bảng đồng. Nàng có thể hình dung ra những dòng chữ khắc trên tấm bảng. Nàng nhớ rằng câu chuyện đã mô tả cây liễu thuộc họ thực vật lớn hơn có tên là Vitisalix.

Nàng cũng nhớ tấm bảng còn đề cập đến bảng phân loại chi tiết hơn về loài thùy liễu.

Salix Babylonica.

Cái tên đó đang sờ sờ trước mặt Tess.