ừ khi gặp gỡ Éva, bác của Helen, cha thường nhớ đến bà - dù chỉ gặp mặt bà có ba lần. Có những người chỉ sau một thời gian quen biếtngắn ngủi đã có thể ghi dấu hình ảnh của họ trong ký ức ta sâu hơn nhiều ngườita vẫn gặp ngày này qua ngày khác suốt cả một thời gian dài. Bác Éva chắc chắnlà một người đầy sức sống, một con người mà hai mươi năm nay cả ký ức lẫn trítưởng tượng của cha đã cùng chung sức gìn giữ như một hình ảnh đầy màu sắc sinhđộng. Đã nhiều lần cha hình dung ra bà khi đọc miêu tả các nhân vật trong sách,hoặc các gương mặt trong lịch sử; ví dụ như, hình ảnh bà ấy tự động hiện lêntrong tâm trí khi cha đọc đến đoạn có nhân vật Phu nhân Merle, người phụ nữ đầythủ đoạn trong cuốn Chân dung một Quý Bà của Henry James.

"Thực ra, trong suy nghĩ của cha, bác Éva nằm trong số nhữngphụ nữ xinh đẹp, vừa khôn ngoan, vừa dữ dội; nên hiện tại cha cũng khá khó khănkhi hình dung lại con người thực sự của bà trong lần gặp gỡ đầu tiên, buổi tốiđầu hè ở Budapest năm 1954. Cha nhớ rõ ràng Helen đã lao vào vòng tay của bàvới vẻ trìu mến chẳng mấy khi thấy cô bộc lộ còn bà chỉ trầm tĩnh đứng yên, ômvà hôn thắm thiết lên cả hai bên má cô cháu gái. Khi Helen quay lại, đôi má ửnghồng, giới thiệu chúng ta với nhau, cha thấy nước mắt long lanh trong mắt củacả hai người phụ nữ. ‘Bác Eva, đây là anh bạn đồng nghiệp người Mỹ của cháu,người mà cháu đã kể với bác. Anh Paul, đây là bác tôi, Éva Orbán.’

"Cha bắt tay, cố không nhìn bà chằm chằm. Éva là một phụ nữđẹp, cao ráo và có lẽ khoảng năm mươi lăm tuổi. Điều khiến cha ngạc nhiên đếnsững sờ là bà rất giống Helen. Họ có thể là hai chị em - một người khá lớn tuổivà người kia trẻ hơn nhiều, hoặc hai người là một cặp sinh đôi - một người giàdặn với những trải nghiệm gian khổ, trong lúc người kia vẫn còn trẻ trung tươimát một cách diệu kỳ. Thực ra, bác Éva tuy thấp hơn nhưng vóc dáng vẫn còn mạnhmẽ và thanh nhã như Helen. Gương mặt bà hẳn đã có một thời đáng yêu hơn Helen,và bà vẫn còn rất đẹp, với chiếc mũi dọc dừa thẳng và khá dài, đôi gò má cươngnghị, đôi mắt huyền trầm tư. Màu tóc của bà làm cha bối rối, nhưng rồi cha nhậnra rằng tóc của bà có thể chưa bao giờ có được màu nguyên thủy tự nhiên của nó,hiện tại đó là một màu đỏ ánh tím kỳ lạ, nhuốm bạc một chút ở chân. Trong nhữngngày kế tiếp ở Budapest, cha đã nhìn thấy những mái tóc nhuộm như vậy ở nhiềuphụ nữ, nhưng dù sao lần đầu nhìn thấy màu tóc đó thì cha vẫn ngạc nhiên. Bàmang một đôi bông tai vàng nhỏ, mặc chiếc sơ mi nữ màu đỏ bên dưới bộ vest sậmmàu, cùng kiểu với bộ vest của Helen.

"Khi chúng ta bắt tay nhau, bác Éva nghiêm nghị nhìn vào mặtcha, hầu như thẳng thắn. Cha nghĩ có thể bà đang xem xét liệu cha có khuyếtđiểm nào để cảnh báo với cô cháu gái, nhưng rồi cha lại tự trách mình; sao bàlại xem cha như một đối tượng tiềm tàng cho cô cháu gái thương yêu của bà được?Cha nhận ra những vết chân chim ở đuôi mắt và khóe môi, dấu hiệu của một nụcười cởi mở. Chỉ một lát sau, nụ cười đó đã nở ra, tựa như bà không thể kìm nénlâu hơn. Thảo nào người đàn bà này có thể dễ dàng thu xếp để nhét thêm ngườivào các cuộc hội nghị hoặc lấy được dấu thị thực nhập cảnh ngay tức khắc, changhĩ, vẻ thông minh của bà rạng ngời đến mức chỉ nụ cười của bà mới sánh nổi.Giống như Helen, hàm răng bà trắng và đều đặn, một đặc điểm mà cha bắt đầu nhậnra không thường có bẩm sinh ở người Hungary.

" ‘Rất hân hạnh được gặp bà,’ cha nói. ‘Cám ơn bà đã thu xếpđể chúng tôi được vinh dự tham gia hội nghị này.’

" ‘Bác Éva cười, siết chặt tay cha. Cha đã lầm vì khoảnhkhắc trước đó nghĩ rằng bà là người kín đáo và trầm lặng; lúc này bà đang huyênthuyên một tràng tiếng Hungary, cha tự hỏi có phải bà cho là cha có thể hiểuđược những câu ấy không. Helen lao đến cứu nguy ngay. ‘Bác tôi không nói đượctiếng Anh,’ cô giải thích. ‘Mặc dù bác hiểu tiếng Anh nhiều hơn mức bác thừanhận. Những người lớn tuổi ở đây thường học tiếng Đức hoặc tiếng Nga, đôi khicả tiếng Pháp, nhưng tiếng Anh thì họa hoằn lắm. Tôi sẽ phiên dịch cho anh.Suỵt…’ Cô trìu mến đặt bàn tay lên cánh tay bà bác, nói một vài câu cầu khiếnngắn gọn bằng tiếng Hung. ‘Bác ấy nói rất hân hạnh được đón tiếp anh ở đây vàhy vọng anh sẽ không gặp rắc rối nào, bởi bác đã làm cho cả văn phòng của viênphó lãnh sự phụ trách thị thực nhập cảnh rối tung lên với việc cấp thị thực choanh. Bác ấy mong sẽ được anh mời đến nghe diễn thuyết - bác ấy không hiểu tiếngAnh tốt lắm đâu, nhưng đó là vấn đề nguyên tắc - và anh phải thỏa mãn sự tò mòcủa bác về trường đại học của anh ở Mỹ, về việc anh đã gặp tôi như thế nào,liệu ở Mỹ tôi có cư xử chừng mực không, và thứ đồ ăn nào mẹ anh thường nấu. Saunày, bác ấy chắc chắn sẽ còn nhiều thắc mắc khác nữa đấy.’

"Cha ngạc nhiên nhìn hai người bọn họ. Cả hai đang mỉm cườinhìn cha, hai người phụ nữ tuyệt vời, cha chợt nhận ra sự giống nhau kỳ lạ giữatính cách ưa châm biếm của Helen trên gương mặt bác cô, dù Helen có thể có lợithế hơn nếu bắt chước được nụ cười thường trực như trên gương mặt của bác Éva.Chắc chắn không ai lừa được một người như bác Éva Orbán; xét cho cùng, cha nhớlại, bà xuất thân từ một làng quê Rumani mà đã lên được đến một vị thế đầyquyền lực trong chính quyền Hungary kia mà. ‘Chắc chắn tôi sẽ cố gắng đáp ứngnhững mối quan tâm của bác cô.’ Cha nói với Helen. ‘Xin vui lòng giải thích vớibà ấy món đặc sản của mẹ tôi là thịt băm nướng và nui pho mát.’

" ‘Á, thịt băm nướng,’ Helen thốt lên. Bà Éva nở nụ cười tánthưởng sau khi nghe cô giải thích. ‘Bác ấy nhờ anh chuyển đến mẹ anh lời thămhỏi và chúc mừng vì đã có người con trai tuyệt vời.’ Cha cảm thấy đỏ mặt lên vìngượng nhưng vẫn hứa sẽ chuyển đến bà nội con lời nhắn đó. ‘Giờ bác ấy đưachúng ta đến một nhà hàng mà anh sẽ rất thích, một hương vị Budapest cổ xưa.’

"Vài phút sau, cả ba chúng ta đã ngồi vào băng ghế sau trongxe riêng của bác Éva - cũng xin nói thêm là chẳng mấy giống xe của người vô sản- Helen ngồi chỉ trỏ các cảnh quan bên ngoài mỗi lần bà bác nhắc. Cha cũng nênnhắc lại, qua hai lần gặp gỡ, bác Éva chưa bao giờ thốt ra với cha một từ tiếngAnh nào, nhưng cha có ấn tượng đó chỉ là một vấn đề nguyên tắc - một nghi thứcmang tính chống phương Tây chăng? - như bất kỳ vấn đề nào khác; khi Helen vàcha có chuyện trao đổi với nhau, bác Éva thường có vẻ như hiểu được phần nàocâu chuyện, ngay cả trước khi Helen kịp dịch lại. Tựa như thông qua cách dùngngôn ngữ thế này, bác Éva đang tuyên bố rằng phải giữ khoảng cách với những gìcủa phương Tây, thậm chí phải tỏ ra căm ghét một chút, nhưng cá nhân một ngườiphương Tây thì hoàn toàn có thể là một người dễ thương và đáng được hưởng trọnvẹn lòng hiếu khách của người Hungary. Rốt cuộc, cha cũng quen với việc nóichuyện với bà thông qua Helen, thậm chí một đôi lần cha có cảm giác gần nhưhiểu được những âm điệu trầm bổng như thơ của thứ tiếng bà nói.

"Dù sao thì giữa chúng ta vẫn có một vài hình thức giao tiếpkhông cần phải có người thông dịch. Sau một cuộc dạo bằng xe dọc theo dòng sôngcực kỳ thú vị, chúng ta vượt qua cái mà sau này cha mới biết là SzéchenyiLánchid, cây Cầu Xích Széchenyi, một phép màu của kỹ thuật thế kỷ mười chín,được đặt tên theo một trong những con người vĩ đại có công làm đẹp cho thànhphố Budapest, Bá tước István Széchenyi. Khi chúng ta hướng lên cây cầu, rángchiều hắt lên từ dòng Danube tràn ngập toàn bộ quang cảnh, làm cho các hìnhkhối đầy ấn tượng của các lâu đài và giáo đường bên Buda, nơi chúng ta đanghướng đến, như chìm vào trong một bức tranh khắc nổi chỉ có hai màu vàng vànâu. Bản thân cây cầu là một công trình đồ sộ mà thanh nhã, đỡ trên mình nó haikhải hoàn môn khổng lồ, canh giữ ở mỗi đầu là tượng những chú sư tử nằm phủphục. Cha há hốc miệng, sững sờ ngắm nhìn, và bắt gặp nụ cười của bác Éva,Helen, đang ngồi giữa cha và Éva cũng nở nụ cười tự hào. ‘Một thành phố tuyệtvời,’ cha thốt lên, bác Éva chợt với sang siết chặt cánh tay cha, tựa như chađã trở thành một trong những đứa con đã lớn khôn của bà.

"Helen giải thích với cha rằng bác Éva muốn cho cha biết vềviệc xây dựng lại cây cầu. ‘Budapest bị tàn phá nặng nề trong chiến tranh,’ côdịch lại. ‘Chúng tôi vẫn còn một cây cầu chưa sửa xong, nhiều công trình kháccũng phải chịu hoàn cảnh tương tự. Anh có thể thấy chúng tôi đang xây dựng lạiở khắp mọi nơi trong thành phố. Nhưng cây cầu này đã được sửa chữa lại để - người ta gọi thế nào nhỉ? - kỷ niệm một trăm năm tuổi của nó, từ năm 1949,chúng tôi rất hãnh diện vì điều đó. Và đặc biệt là tôi vô cùng hãnh diện vì báclà người đứng ra tổ chức việc tái thiết đó.’ Bác Éva gật đầu, mỉm cười và rồicó vẻ như khựng lại vì chợt nhớ là mình được xem là không hiểu gì về những lờiHelen vừa nói với cha.

"Một lát sau, chúng ta chạy vào một đường hầm có vẻ như nằmngay dưới tòa lâu đài, bác Éva nói với chúng ta bác đã chọn đi ăn ở một trongcác nhà hàng ưa thích nhất của bác, một chỗ ‘Hungary đích thực’ trên phố JózsefAttila. Cha vẫn còn ngạc nhiên về tên những đường phố của Budapest, ngoài mộtsố tên hoàn toàn xa lạ và có vẻ kỳ lạ với cha còn một vài tên khác, như cái tênnày, gợi nhớ lại một quá khứ mà cha nghĩ chỉ có trong sách vở. Đường JózsefAttila hóa ra cũng bề thế như hầu hết những đường phố khác của thành phố, hoàntoàn không phải là một đường mòn bùn lầy với những lều trại hoang dã dọc haibên với những chiến binh Hung Nô nhồm nhoàm ăn uống ngay trên lưng ngựa. Bêntrong nhà hàng rất yên tĩnh và thanh lịch, viên quản lý nhà hàng vội vã chạyđến chào hỏi đích danh bác Éva. Có vẻ bà đã quen với kiểu quan tâm đặc biệtnày. Chỉ trong vài phút, chúng ta đã yên vị tại một bàn tốt nhất trong phòng,từ vị trí đó chúng ta có thể thưởng ngoạn cảnh trí của những cây cổ thụ và cáctòa nhà cổ kính, những khách bộ hành tản bộ trong bộ cánh mùa hè sang trọng,thoáng nhìn thấy những chiếc xe nhỏ rồ ga phóng ngang qua thành phố. Cha ngồidựa ra phía sau, buông ra một tiếng thở dài hài lòng.

"Bác Éva gọi món ăn cho cả ba người, như một điều đươngnhiên, món ăn đầu tiên được mang ra kèm theo một loại rượu mạnh gọi là pálinka,Helen cho biết đó là loại rượu chưng cất từ quả mơ. ‘Nào, bây giờ chúng ta sẽcó một món rất ngon với thứ rượu này đây,’ bác Éva giải thích với cha, thôngqua Helen. ‘Chúng tôi gọi món này là hortobàgyi palacsinta. Một loại bánh sữanhồi với thịt bê, một món ăn truyền thống của dân chăn cừu ở những vùng đấtthấp của Hungary. Anh sẽ thích món này cho mà xem.’ Cha thích thật, và cũngthích tất cả các món sau đó - thịt hầm rau, món ba lớp gồm trứng gà luộc kỹ,khoai tây và xúc xích Ý cắt lát, những món xa lát đẫm nước xốt, cừu hầm đậuxanh, và loại bánh mì vàng nâu tuyệt vời. Cho đến lúc đó cha vẫn chưa cảm thấyđói sau một ngày dài di chuyển. Cha cũng chú ý nhận thấy Helen và bác cô đã ănuống rất tự nhiên, với một vẻ ngon miệng mà không một phụ nữ Mỹ lịch sự nào dámbiểu lộ công khai trước mặt người khác.

"Tuy nhiên, sẽ là một điều sai lầm khi nghĩ rằng chúng tachỉ đang ăn uống. Khi tất cả các món ăn truyền thống này đã yên vị trong dạ dàythì bác Éva bắt đầu nói và Helen dịch. Thỉnh thoảng cha nêu vài câu hỏi này nọ,nhưng phần lớn thời gian, như cha nhớ, cha không kịp hấp thu cả hai thứ, thứcăn và lượng thông tin bác Éva đưa ra. Bà có vẻ nhớ kỹ trong đầu rằng cha thựcsự là một nhà sử học; có lẽ thậm chí bà ngờ rằng cha hãy còn thiếu hiểu biết vềlịch sử Hungary và muốn chắc chắn cha không làm bẽ mặt bà tại hội nghị, hoặccũng có thể bà bị thôi thúc bởi lòng yêu nước của một công dân nhập cư từ lâu.Dù động cơ là gì chăng nữa, bà đã diễn tả rất xuất sắc, thậm chí cha có thểđoán được câu nói kế tiếp trên gương mặt sinh động và đầy sức sống của bà trướckhi Helen kịp dịch câu nói đó.

"Chẳng hạn, khi nâng ly pálinka lần cuối để kết thúc việcchúc mừng tình hữu nghị giữa hai đất nước của chúng ta, bác Éva vừa cho gia vịvào món bánh kếp của dân chăn cừu vừa thuật lại nguồn gốc của thành phốBudapest - vốn là một vị trí đồn trú tên là Aquincum của binh lính La Mã, giờvẫn còn có thể thấy những tàn tích của người La Mã nằm rải rác khắp nơi - sauđó bà vẽ nên một bức tranh sống động về Attila và chuyện đạo quân Hung Nô củaông ta đã lấy được Budapest từ tay người La Mã vào thế kỷ thứ 5. Cha nghĩ, sovới người Hung Nô, người Ottoman thực sự là những người đến sau ôn hòa hơn. Mónthịt hầm rau - món ăn Helen quả quyết với cha bằng một vẻ mặt dứt khoát: làgulyás chứ không phải thịt hầm rau, thịt hầm rau là món khác - lại dẫn đến mộtđoạn kể lể dài dòng về cuộc xâm lăng khu vực này của người Hungary vào thế kỷthứ 9. Khi đến món khoai tây và xúc xích Ý cắt lát - chắc chắn là ngon hơn mónthịt băm nướng hoặc mì nui trộn pho mát nhiều - bác Éva mô tả lại, vào năm 1000sau Công nguyên, giáo hoàng đã làm lễ đăng quang cho vua Stephen I, sau này làThánh István. ‘Ông vua này khởi thủy vốn là người ngoại đạo man rợ,’ bà nóithông qua Helen, ‘nhưng ông ta đã trở thành vị vua Hungary đầu tiên cải đạo vàbiến Hungary thành một nước Thiên Chúa giáo. Anh sẽ thấy tên ông ta khắp nơi ởBudapest.’

"Ngay khi cha nghĩ mình đã no đến không thể ăn thêm mộtmiếng nào nữa, thì hai người phục vụ xuất hiện cùng với những đĩa bánh nướng vàbánh kem, tất cả phủ đầy sô cô la và kem, kèm theo cà phê - ‘cà phêEszpresszó,’ theo lời giải thích của bác Éva, những món ăn tráng miệng hẳn sẽrất phù hợp với một đại điện vương giả kiểu Áo Hung. Và cha cũng không biếtbằng cách nào, chúng ta vẫn còn bụng để tiêu thụ hết đống bánh tráng miệng đó.‘Cà phê có một lịch sử bi thảm ở Budapest,’ Helen tiếp tục dịch lại lời của bácÉva. ‘Một thời gian rất lâu trước đây - đúng hơn là năm 1541 - Sleyman I, kẻxâm lăng đến từ đế quốc Ottoman, đã mời Bálint Tưrưk, một trong các vị tướngcủa Hungary chúng tôi đến doanh trại của ông ta để dự tiệc, và cuối bữa ăn,trong lúc vị tướng nhâm nhi ly cà phê - anh biết đấy, vị tướng này là ngườiHungary đầu tiên thưởng thức hương vị cà phê - Sleyman báo cho ông ta biết rằngđội quân tinh nhuệ nhất của Thổ Nhĩ Kỳ đã chiếm lâu đài Buda trong lúc họ đangăn uống. Anh có thể hình dung ly cà phê đó đắng như thế nào.’

"Lần này, nụ cười của bà trông có vẻ u sầu chứ chẳng tươisáng chút nào. Lại là người Ottoman, cha nghĩ - họ thật thông minh biết bao, vàtàn nhẫn nữa, một sự pha trộn lạ thường giữa mưu kế tinh tế và những thủ đoạnmọi rợ. Đến năm 1541, họ đã chiếm giữ Istanbul gần một thế kỷ; nhớ đến điều nàykhiến cha cảm nhận được sức mạnh bất diệt của họ, cái thành lũy vững chắc mà từđó họ vươn vòi bạch tuộc ra khắp châu Âu, chỉ chịu dừng bước trước những cổngthành Vienna. Cuộc chiến của Vlad Dracula chống lại họ, giống như cuộc chiến củanhững đồng bào Thiên Chúa giáo, là cuộc chiến của chàng David nhỏ bé chống lạigã khổng lồ Goliath, mà mức độ thành công còn kém xa so với những gì David đạtđược. Mặt khác, những nỗ lực của thiểu số quý tộc khắp Đông Âu và vùng Balkan,không chỉ trong Wallachia mà còn ở Hungary, Hy Lạp và Bungari - cha chỉ nêu tênmột vài nước làm thí dụ, rốt cuộc chỉ mở đường cho sự chiếm đóng của đế quốcOttoman. Helen đã thành công trong việc chuyển tải tất cả các thông tin trênvào đầu óc cha và để lại trong cha một sự thán phục vô cùng đối với Dracula.Hẳn hắn phải biết cuộc chiến đấu của mình chống lại các lực lượng Thổ Nhĩ Kỳ sẽyểu mệnh, tuy vậy hắn đã chiến đấu hầu như suốt cả đời để giải phóng lãnh thổkhỏi tay những kẻ xâm lược.

" ‘Thực ra đó là lần thứ hai quân Thổ chiếm đóng khu vựcnày.’ Helen nhấp một ngụm cà phê rồi đặt cốc xuống cùng với một tiếng thở khoankhoái, tựa như đối với cô, cà phê ở đây có mùi vị ngon hơn bất kỳ nơi nào kháctrên thế giới. ‘Năm 1456, János Hunyadi đã đánh bại quân Thổ ở Belgrade. Ông,cùng với vua István và vua Matthias Corvinus - người đã xây dựng lại lâu đàiBuda và xây mới thư viện Bibliotheca Corviniana vĩ đại, nằm trong số những anhhùng dân tộc của chúng tôi. Trưa mai, khi nghe tiếng chuông nhà thờ ngân vangkhắp thành phố, anh có thể hiểu đó là để tưởng nhớ những chiến công xa xưa từnhiều thế kỷ trước của Hunyadi. Hiện nay, hàng ngày người ta vẫn kéo chuôngtưởng nhớ ông.’

" ‘Hunyadi,’ cha trầm ngâm nói. ‘Hình như tối hôm trước côcó nhắc đến ông ta. Mà cô vừa nói chiến thắng của ông ta là vào năm 1456 đúngkhông?’

"Cô và cha lại nhìn nhau, bất kỳ thời điểm nào nằm trongkhoảng thời gian Dracula còn sống đều trở thành một loại tín hiệu giữa haichúng ta. ‘Lúc đó, hắn đang ở Wallachia,’ Helen nói, giọng nhỏ lại. Cha biết côkhông có ý ám chỉ Hunyadi, bởi chúng ta đã có một thỏa thuận ngầm là không nhắcđến tên Dracula trước mặt người khác.

"Bác Éva quá sắc sảo nên đã nhận ra sự im lặng của chúng ta,và không để cho rào cản ngôn ngữ gây trở ngại. ‘Hunyadi à?’ bà hỏi, rồi nói thêmmột điều gì đó bằng tiếng Hungary.

" ‘Bác tôi muốn biết liệu anh có mối quan tâm đặc biệt nàođối với giai đoạn Hunyadi còn sống không,’ Helen giải thích.

"Vì không biết phải nói gì, cha trả lời là tất cả mọi vấn đềthuộc lịch sử châu Âu đều khiến cha cảm thấy thú vị. Câu bình luận ba phải nàyđã mang lại cho cha một vẻ mặt khó đoán ý, gần như cau mày của bác Éva, cha vộivàng tìm cách xoa dịu bà. ‘Xin cô vui lòng hỏi bà Orbán xem liệu tôi có thể nêumột vài câu hỏi với bà ấy?’

" ‘Dĩ nhiên.’ Nụ cười của Helen có vẻ như đã nắm bắt được cảlời yêu cầu lẫn động cơ của nó. Khi cô dịch lại, bà Orbán quay sang nhìn cha,vẻ khá cảnh giác.

" ‘Tôi chỉ đang băn khoăn,’ cha nói, ‘liệu những gì tôi ngheđược ở phương Tây về chủ nghĩa tự do hiện thời ở Hungary có thực hay không?’

"Lần này, thì đến gương mặt Helen cũng lộ vẻ cảnh giác, vàcha nghĩ mình có thể sẽ lãnh của cô một cú đá quen thuộc ở dưới gầm bàn, nhưngbác Éva đã gật đầu ra hiệu cho cô dịch lại câu hỏi của cha. Khi đã hiểu, bà tanở nụ cười độ lượng và nhẹ nhàng trả lời. ‘Ở Hungary này, chúng tôi luôn quýtrọng lối sống, sự độc lập của mình. Đó là lý do vì sao chúng tôi đã rất khókhăn trong những giai đoạn cai trị của người Thổ và người Áo. Chính quyền đíchthực của Hungary sẽ luôn phục vụ những nhu cầu của nhân dân mình, càng lúc càngtốt hơn. Khi cuộc cách mạng của chúng tôi đưa những người lao động thoát khỏisự áp bức và nghèo khổ, chúng tôi đã khẳng định sẽ thực hiện mọi việc theo cáchcủa riêng chúng tôi.’ Bà nở một nụ cười đằm thắm và cha ước gì có thể hiểunhiều hơn nụ cười đó. ‘Đảng Cộng sản Hungary luôn hòa hợp với thời đại.’

" ‘Như vậy liệu bà có cảm thấy Hungary đang phát triển thịnhvượng dưới chính quyền của Imre Nagy?’ Từ khi đến thành phố này, cha vẫn luôntự hỏi chính quyền của vị tân thủ tướng theo khuynh hướng tự do này đã mang lạinhững thay đổi gì cho Hungary, từ khi ông thay thế Rákhôngsi - vị thủ tướng theochủ trương cộng sản cực đoan - vào năm ngoái, và liệu ông ta có được sự ủng hộcủa toàn thể nhân dân như chúng ta đã đọc trên báo chí tại Mỹ. Cha nghĩ Helenđã dịch lại với chút ít lo lắng, nhưng trên môi bác Éva vẫn là nụ cười khôngthay đổi.

" ‘Tôi thấy anh khá am hiểu tình hình thời sự đấy, anh bạntrẻ ạ.’

" ‘Tôi luôn quan tâm đến vấn đề quan hệ quốc tế. Tôi tinrằng việc nghiên cứu lịch sử nên được coi là để chuẩn bị cho việc hiểu hiệntại, chứ không phải là để thoát ly hiện tại.’

" ‘Rất thông minh. Chà, để đáp ứng sự hiếu kỳ của anh thìthủ tướng Nagy đang có được sự ủng hộ rất lớn của người dân và đang thực hiệnnhững cải cách phù hợp với lịch sử vinh quang của chúng tôi.’

"Phải mất cả phút cha mới nhận thấy thực ra bác Éva đã cẩnthận để chẳng đưa ra thông tin gì cả, và một phút nữa mới nghĩ ra đó chính làsách lược ứng xử đã giúp bà giữ vững vị thế trong chính quyền suốt thời kỳ biếnđộng chuyển từ chính sách của giới lãnh đạo thân Liên Xô sang những cải cáchcủa những người chủ trương tinh thần dân tộc Hungary. Dù quan điểm cá nhân củabà đối với Nagy có thế nào thì hiện ông ta vẫn điều hành chính quyền mà bà đangtham gia hoạt động. Có lẽ chính sự cởi mở mà ông ta đã tạo ra ở Budapest chophép bà - một quan chức cấp cao trong chính phủ - có thể mời một người Mỹ đi ăntối. Ánh lấp lánh trong đôi mắt đen xinh đẹp của bà có thể đã đồng tình vớinhững suy nghĩ trên, dù vậy cha vẫn không dám chắc, và như thực tế sau này đãchứng minh, hóa ra suy đoán của cha là chính xác.

" ‘Và bây giờ, anh bạn, chúng tôi phải để anh ngủ chút íttrước khi đăng đàn diễn thuyết. Tôi rất mong được nghe và sau đó sẽ cho anhbiết tôi nghĩ gì về bài thuyết trình đó,’ Helen tiếp tục việc thông dịch. BácÉva gật đầu với cha, vẻ thân thiện, nên cha cũng không thể không đáp lại bằngnụ cười. Người phục vụ xuất hiện bên cạnh bà tựa như đã nghe được lời bà nói;cha khẽ đề nghị được thanh toán hóa đơn, dù chưa rõ phép xã giao thích hợp ởđây phải thế nào, thậm chí còn không biết liệu số tiền đổi ở phi trường có đủđể trả cho bữa ăn thịnh soạn này không. Tuy nhiên, nếu thực sự có một tờ hóađơn thì nó đã được âm thầm thanh toán và biến mất trước khi cha kịp nhìn thấy.Trong phòng giữ mũ áo, cha đã giành với tay quản lý nhà hàng để lấy áo khoáccho bà, và chúng ta lại ngồi vào băng ghế sau chiếc xe chờ sẵn.

"Đến dưới chân cây cầu tráng lệ, Éva thì thầm một vài tiếngkhiến người lái xe dừng lại. Chúng ta bước ra ngoài, đứng nhìn sang ánh sángrực rỡ của khu Pest bên kia sông rồi nhìn xuống dòng sông đen thẫm lăn tăn gợnsóng. So với bầu không khí mát lành của Istanbul, gió ở đây hơi lạnh, rát buốttrên mặt cha, và cha có cảm giác như những thảo nguyên mênh mông vùng Trung Âuđang ở ngay phía chân trời. Quang cảnh phía trước chúng ta gần như là cảnhtượng mà cha muốn được nhìn thấy suốt đời; cha gần như không thể tin là mìnhthực sự đang đứng đó, nhìn vào ánh đèn của thành phố Budapest.

"Bác Éva lại thầm thì điều gì đó, Helen từ tốn dịch lại.‘Thành phố chúng tôi sẽ mãi mãi là một thành phố tuyệt vời.’ Cha ghi nhớ câunói đó. Gần hai năm sau, cha lại nhớ đến nó khi biết được lòng trung thành củaÉva Orbán đối với chính phủ tân cải cách sâu sắc đến mức nào: hai người con traiđã trưởng thành của bà chết dưới xe tăng Liên Xô trên một quảng trường trongcuộc nổi dậy năm 1956 của sinh viên Hungary, bản thân bác Éva cũng phải chạytrốn lên miền Bắc Nam Tư, nơi bác đã biến mất trong những làng quê cùng vớimười lăm ngàn người Hungary tị nạn khỏi chính quyền bù nhìn của người Nga.Helen đã viết thư cho bà nhiều lần, khẩn khoản năn nỉ bà cho phép chúng ta đưabà đến Mỹ, nhưng Éva thậm chí đã từ chối không làm thủ tục di cư. Vài năm sau,cha cố gắng tìm tung tích của bà thêm một lần nữa, nhưng không thành công. Khicha mất Helen, cha cũng mất liên lạc với bác Éva."