gày mồng 2 tháng hai năm 1943. Ngày này sẽ vĩnh viễn đi vào lịch sử thế giới. Cũng như chúng ta ngày nay đang học về các trận đánh ở Ma-ra-phôn và Xa-la-môn, hàng nghìn năm sau trẻ em sẽ học về trận đánh ở Xta-lin-grát phá tan quân phát xít.

Bằng các trận đánh ở Ma-ra-phôn và Xa-la-môn, người cổ Hy Lạp đã cứu đất nước mình, nhân dân mình và nền văn hóa của mình. Nhưng trận đánh ở Xta-lin-grát chỉ ra rằng Hồng quân đã cứu Châu Âu, nhân dân các nước này và nền văn hóa của các dân tộc này.

Thành phố chúng tôi treo cờ thập ngoặc. Nhưng đó đã không phải là cờ chiến thắng. Cờ treo rủ. Đó là cờ tang. Bọn chiếm đóng phải để tang vì không thể che giấu được thất bại to lớn như vậy.

Những lá cờ rủ như vậy bây giờ treo ở khắp nước Đức và ở khắp các nước bị bọn Đức chiếm đóng: ở Pháp, ở Hà Lan, ở Bỉ, ở Lúc-xăm-bua, ở Na Uy, Đan Mạch, Ba Lan, Áo, Tiệp, Nam Tư, Hy Lạp… Thật là khủng khiếp khi thấy rằng đã có bao nhiêu nước bị chiếm đóng. Thật ra nước Hung-ga-ri, Ru-ma-ni và Bun-ga-ri cũng bị chiếm đóng, tuy rằng chính phủ các nước đó tự nguyện tham gia vào quân đội Đức. Và nhân dân tất cả các nước bị chiếm đóng này giờ đây cũng đang nghĩ về Xta-lin-grát đã bắt đầu sự nghiệp giải phóng họ.

Chắc hẳn ở nước I-ta-li-a phát xít giờ này cũng đang la liệt những cờ tang. Dù sao thì tên Mút-xô-li-ni cũng thừa duyên cớ để treo cờ rủ, bởi vì tại mặt trận Xta-lin-grát quân đội I-ta-li-a đã bị đánh tan. Nếu so sánh với các chiến hữu ở châu Phi về mặt vũ khí thì bọn I-ta-li-a ở Xta-lin-grát còn tinh nhuệ hơn.

Cờ chiến thắng tung bay ở những nơi không còn bọn phát xít. Hồng quân đang ráo riết tiến về phía tây. Và ở khắp nơi trong các làng mạc, thành phố được giải phóng đều treo cờ chiến thắng.

Năm trước, khi quân Đức tiến đến Xta-lin-grát, Hít-le đã lớn tiếng tuyên bố: “Chúng ta đã đến Xta-lin-grát và chúng ta sẽ ở lại đó!” Vâng. Ở lại đó có bốn mươi bảy nghìn cái thây ma. Còn biết bao nhiêu tên đã bị bắt làm tù binh! Hai mươi tư tên tướng, hai ngàn năm trăm sĩ quan, còn lính tráng bao nhiêu khỏi cần phải nói. Tên thống soái Pao-li-ux nổi tiếng, chỉ huy tập đoàn quân Xta-lin-grát đã phải đầu hàng và bị bắt làm tù binh, ảnh tên Pao-li-ux không còn thấy in trên các báo chí, người ta cũng không còn cao giọng kể công lao to lớn và tài nghệ điều binh khiển tướng của hắn nữa. Bởi vì tên thống soái Pao-li-ux từng nhận bao nhiêu phần thưởng cao cả do đã có cống hiến và tài năng chỉ huy ấy đã bị bắt làm tù binh.

Thành phố treo cờ tang. Nhưng đó không phải là thành phố của chúng tôi. Chúng tôi đi dưới những lá cờ đó và chúng tôi vui mừng.

Chả cần phải nói sau này người ta sẽ còn viết nhiều quyển sách dày về trận đánh Xta-lin-grát. Còn tôi chỉ muốn nhấn mạnh rằng tôi và Ô-lép đi dưới những lá cờ tang thù địch mà lòng vui tràn trề.