rong suốt khoảng thời gian Robert Jordan nằm ngủ, suy tính việc phá cầu và tâm tình Maria, Andrès vẫn chưa tiến bước được bao nhiêu. Cho tới lúc tới được phòng tuyến Cộng Hòa, hắn đã băng đồng và vượt qua những phòng tuyến phát xít, nhanh chóng không thua gì một nông dân khỏe mạnh biết rõ đường đi nước bước. Nhưng khi tới các phòng tuyến Cộng Hòa thì hắn chỉ tiến thật chậm chạp.

Trên nguyên tắc, hắn chỉ cần trình giấy thông hành đặc biệt do Robert Jordan cấp, có đóng dấu S.I.M. và bức thư cùng mang con dấu đó, chỉ cần có thế là người ta để hắn đi nhanh chóng. Nhưng trước hết hắn đã gặp viên trung đội trưởng thuộc phòng tuyến thứ nhứt, tên này tra hỏi nhiệm vụ của hắn với một dáng vẻ trầm trọng và nghi ngờ.

Hắn theo viên trung đội trưởng vào phòng chỉ huy đại đội, nơi đây viên đại đội trưởng vốn làm nghề hớt tóc trước khi có chiến tranh, hắn tỏ vẻ nhiệt tâm khi nghe trình bày về sứ mạng này. Viên đại đội trưởng này, tên gọi là Gomez, mắng mỏ viên trung đội trưởng vì sự ương ngạnh của hắn và thân mật vỗ lưng Andrès, tặng hắn một ly rượu cognac rẻ tiền và bảo rằng hắn luôn luôn muốn làm một guerrillero. Đoạn hắn đánh thức một tên sĩ quan, giao trách nhiệm đại đội cho hắn, và ra lệnh cho một tên tùy phái đi đánh thức người lái xe máy dầu, Gomez quyết định là đích thân hắn tới đó để khỏi mất thì giờ. Trong khi Andrès bám chặt vào chỗ ngồi, chiếc xe máy dầu xả tốc lực phóng nhanh trên con đường đầy những ổ gà do trái phá gây nên, giữa hai hàng cây to. Chiếc đèn pha xe máy dầu soi sáng những thân cây quét vôi trắng và vào những chỗ vỏ cây và vôi trắng đã tróc lở vì những viên đạn và những trái phá trong những trận đụng độ diễn ra trên con đường này trong mùa hạ đầu tiên của cuộc chiến. Họ rẽ sang một con đường khác để đi vào một cái trạm cất trên núi với những lớp mái đã hư hại, nơi dùng làm tổng hành dinh lữ đoàn. Gomez thắng xe máy dầu trông điệu nghệ như một tay đua, dựng xe bên vách nhà, nơi một tên lính gác đang ngủ gật vụt đứng thẳng người trong khi Gomez xô hắn qua một bên để bước vào một gian phòng rộng, bản đồ dán đầy trên các bức vách, nơi một viên sĩ quan đang mơ màng, vành mũ xanh sụp trên mắt, trước một cái bàn, trên có một bóng đèn, hai máy điện thoại và một số báo Mundo Obrero.

Viên sĩ quan ngước mắt về phía Gomez nói:

- Đồng chí đến đây làm gì? Đồng chí không biết sử dụng điện thoại à?

- Tôi phải gặp trung tá. - Gomez nói.

- Trung tá ngủ - Viên sĩ quan nói - Tôi thấy đèn pha của đồng chí từ khoảng cách một cây số. Bộ đồng chí định đưa máy bay tới dội bom tụi này à?

- Gọi trung tá dậy - Gomez nói - Chuyện thật nghiêm trọng mà!

- Trung tá ngủ, tôi bảo đồng chí rồi - Viên sĩ quan lặp lại - Tên ăn cướp nào đang theo sau đồng chí đấy? - Hắn nói vừa hất hàm về phía Andrès.

- Đây là một guerrillero vừa từ bên kia phòng tuyến về với một lá thư vô cùng quan trọng gởi cho đại tướng Golz người chỉ huy cuộc tấn công sẽ phải khởi sự vào hừng đông từ bên kia Navacerrada - Gomez nói với một vẻ mặt vừa trầm trọng vừa nóng nảy - Đánh thức Teniente Coronel [1] dậy, làm ơn làm phước giùm coi.

Viên sĩ quan nhìn chăm vào hắn với cặp mắt buồn ngủ, với mí mắt muốn sụp xuống, bị che khuất bởi vành mũ xanh.

- Các người điên hết rồi à? - Hắn nói - Tôi chả biết gì về đại tướng Golz cũng như về cuộc tấn công. Dẫn tên này đi và trở về với đại đội của đồng chí đi.

- Gọi Teniente Coronel dậy, tôi bảo đồng chí rồi. - Gomez nói, và Andrès trông thấy miệng hắn bặm chặt lại.

- Cút đi chỗ khác! - Viên sĩ quan bảo hắn một cách hờ hững và quay lưng đi.

Gomez rút khẩu súng lục Star 9mm từ trong bao và chĩa thẳng vào vai viên sĩ quan.

- Gọi hắn dậy, đồ phát xít súc sinh - Hắn bảo - Gọi hắn dậy hay tao hạ mày.

- Đừng nóng chớ - Viên sĩ quan nói - Tụi bây là thợ hớt tóc, tụi bây lúc nào cũng nóng hết.

Dưới ánh sáng của ngọn đèn trên bàn giấy, Andrès trông thấy mặt Gomez biến sắc vì giận dữ. Nhưng hắn chỉ nói: “Gọi hắn dậy”.

- Tùy phái. - Viên sĩ quan cất tiếng gọi bằng một giọng khinh khỉnh.

Một tên lính xuất hiện nơi ngưỡng cửa, thẳng người chào và bước ra ngoài.

- Ông ta đang bận rộn với vị hôn thê của ông ta - Viên sĩ quan nói và tiếp tục đọc báo - Chắc chắn ông ta sẽ cảm động được gặp mày.

- Chính những thằng như mày làm cản trở những nỗ lực để chiến thắng trận giặc này. - Gomez bảo viên sĩ quan tham mưu.

Viên sĩ quan không để ý gì tới hắn. Đoạn hắn vừa đọc báo vừa nhận xét như nói với chính mình: “Báo chí gì mà kỳ cục”.

- Tại sao mày không đọc El Debate? Đó mới là tờ báo ruột của mày. - Gomez bảo. Hắn nói tên cơ quan ngôn luận chính thức của Công giáo có tính cách bảo thủ xuất bản tại Madrid vào hồi trước chiến tranh.

- Đừng quên tao là thượng cấp của mày và một báo cáo của tao sẽ đưa mày đi xa lắm - Viên sĩ quan nói, mắt vẫn ngó xuống - Tao không có đọc El Debate, đừng có buộc tội vô bằng.

- Không. Mày đọc A.B.C. - Gomez nói - Quân đội vẫn còn thối nát vì những người như mày. Những tên lính nghề như mày. Nhưng không lâu đâu. Tụi tao bị kẹt ở giữa sự ngu xuẩn và sự vô liêm sỉ. Nhưng tụi tao sẽ giáo dục cái này và tiêu diệt cái kia.

- Mày muốn nói là “thanh trừng” chớ gì? - Viên sĩ quan nói, mắt vẫn nhìn xuống - Ở đây có một bài nói về những cuộc thanh trừng của bọn quan thầy Nga của mày đây. Thanh trừng, tẩy lọc... bây giờ người ta tẩy lọc nhiều còn hơn muối Epsom nữa.

- Mày cứ gọi như vậy đi nếu mày muốn - Gomez giận dữ - Nếu mày muốn, miễn sao những thằng như mày bị thanh toán.

- Bị thanh toán - Viên sĩ quan nói bằng một cách đểu cáng và như nói cho riêng mình nghe - Lại một tiếng nghe có mùi Castilian dữ.

- Vậy thì bắn bỏ - Gomez nói - Tiếng đó nghe có vẻ Castilian. Tiếng đó mày hiểu chớ?

- Hiểu rồi, đừng la lớn quá. Chỉ có ông Teniente Coronel đang ngủ trong bộ tham mưu này thôi, và sự ồn ào của mày làm tao mệt quá. Chính vì vậy mà tao luôn phải cạo râu lấy. Tao không thích nói chuyện bao giờ cả.

Gomez nhìn Andrès và gật đầu. Hai mắt hắn ánh lên niềm thù hận và điên dại. Nhưng hắn chỉ gật đầu không nói gì để dành tất cả cho một ngày trong tương lai. Hắn để dành những thứ đó nhiều rồi, trong suốt 18 tháng hắn làm đại đội trưởng tại Sierra. Khi viên trung tá mặc đồ bộ bước vào phòng, Gomez đứng thẳng người chào.

Viên trung tá Miranda, người có khuôn mặt xám, đã sống trọn đời trong quân ngũ, hắn mất vợ tại Madrid, khi hắn đang đau bao tử tại Maroc, và hắn trở thành Cộng Hòa khi hắn thấy không thể ly dị (vấn đề không phải là tìm lại cái dạ dày của tuổi hai mươi); hắn tham gia nội chiến với lon trung tá. Hắn chỉ có mỗi một tham vọng là kết thúc cuộc chiến tranh với cấp bực đó. Hắn đã khéo léo bảo vệ vùng Sierra và hắn muốn được yên thân để tiếp tục bảo vệ vùng này.

Trong chiến tranh, hắn giữ được một sức khỏe cường tráng hẳn nhiên là nhờ ở phép ẩm thực mà hắn tuân theo rất kỹ, hắn dự trữ một số lượng diêm sinh khổng lồ, hắn uống huýt ky vào mỗi chiều, cô nhân tình hai mươi tuổi của hắn sắp sửa đẻ con, như hầu hết các cô gái đã gia nhập đội dân quân vào tháng Bảy năm trước. Hắn bước vào phòng, gật đầu chào lại Gomez và đưa tay về phía trước.

- Gió nào đưa đồng chí tới đây, hở Gomez? - Hắn nói, đoạn quay sang viên sĩ quan ngồi nơi bàn giấy, vốn là viên sĩ quan tham mưu của hắn - Cho tôi xin một điếu thuốc coi, Pepe.

Gomez đưa giấy tờ của Andrès và bức thư cho hắn. Viên trung tá ngắm nhanh tờ Salvaconducto rồi ngước mắt nhìn Andrès, gật đầu với hắn và mỉm cười, đoạn hăm hở xem bức thư. Hắn sờ lên con dấu, vuốt ve nó bằng ngón trỏ, đoạn trả tờ thông hành và bức thư cho Andrès.

- Có nhiều khó khăn trong vùng núi phía dưới lắm à? - Hắn hỏi.

- Không, thưa trung tá. - Andrès nói.

- Người ta có cho đồng chí biết địa điểm gần nhứt để tìm Tổng Hành Dinh của tướng Golz không?

- Navacerrada, thưa trung tá - Andrès nói - Ông Inglés nói nó ở gần Navacerrada, sau phòng tuyến và ở bên phải nơi này.

- Ông Inglés nào? - Viên trung tá dịu dàng hỏi.

- Ông Inglés chuyên viên thuốc nổ đến với bọn tôi.

Viên trung tá chọt hiểu. Đó chỉ là một trong những hiện tượng bất ngờ, không giải thích được của cuộc chiến này. “Ông Inglés chuyên viên thuốc nổ đến với bọn tôi”.

- Gomez, tốt hơn hết đồng chí lái mô-tô đưa hắn đi - Viên trung tá nói - Đánh cho hắn một tờ Salvaconducto có đầy đủ hiệu lực để đi tới Estad Mayor của tướng Golz tôi sẽ ký - Hắn bảo viên sĩ quan có vành mũ xanh - Đánh máy nghe, Pepe. Như tờ này đây. - Hắn ra dấu cho Andrès đưa tờ thông hành - Và đóng hai cái dấu vào. - Hắn quay sang Gomez - Chiều nay đồng chí cần có một văn kiện thích nghi. Phải vậy mới được. Cần phải thận trọng khi phải chuẩn bị một cuộc tấn công. Tôi sẽ cho đồng chí một quyền hạn tối đa. - Đoạn quay sang Andrès, bằng một giọng rất lịch sự - Đồng chí cần gì không? Ăn hay uống?

- Thưa trung tá, không - Andrès nói - Tôi không đói. Người ta cho tôi uống cô-nhác ở trụ sở chỉ huy rồi, nếu phải uống nữa, tôi sẽ khó ở ngay.

- Khi tới đây, đồng chí có trông thấy những cuộc chuyển quân hay hoạt động nào trước phòng tuyến của tôi hay không? - Viên trung tá hỏi Andrès một cách lễ độ.

- Như thường lệ, thưa trung tá. Yên tĩnh, yên tĩnh.

- Có phải tôi đã gặp đồng chí tại Cercidilla gần ba tháng trước không? - Viên trung tá hỏi.

- Đúng, thưa trung tá.

- Tôi cũng nghĩ thế - Viên trung tá vỗ vai hắn - Đồng chí đi chung với lão Anselmo. Lão ấy ra sao?

- Vẫn mạnh, thưa trung tá. - Andrès nói.

- Tốt lắm. Tôi mừng cho lão. - Viên trung tá nói. Viên sĩ quan đưa tờ giấy vừa đánh máy xong cho hắn, hắn đọc và ký tên - Bây giờ thì các đồng chí cần gấp rút lên - Hắn bảo Gomez - Hãy bật đèn pha. Đi riêng trên một chiếc xe máy dầu thì không có gì nguy hiểm và cần phải thận trọng. Tôi gởi lời chúc mừng tới đại tướng Golz. Mình sẽ gặp nhau sau Peguermos - Hắn siết chặt tay cả hai - hãy cất giấy tờ vào túi áo của đồng chí và gài nút cẩn thận - Hắn nói - Đi xe máy dầu nhiều gió lắm.

Khi họ đi rồi, hắn đến bên một chiếc tủ hốc tường, lấy ra một chai rượu và một cái ly, hắn rót huýt ky và đổ đầy nước vào ly từ một cái ấm đất đặt sát tường. Đoạn hắn cầm ly uống từng ngụm nhỏ, hắn đến gần tấm bản đồ dán tường, nghiên cứu những điểm khả hữu cho cuộc tấn công trong vùng Bắc Navacerrađa.

- Tôi hài lòng vì trách nhiệm này của Golz chớ không phải tôi. - Hắn bảo viên sĩ quan ngồi nơi bàn giấy. Viên sĩ quan không đáp, và khi rời tấm bản đồ để quay sang hắn, viên trung tá thấy hắn đã ngủ từ lúc nào, đầu kê trên hai cánh tay. Viên trung tá đến bên bàn giấy và kéo hai cái máy điện thoại đến sát bên đầu viên sĩ quan. Đoạn hắn quay lại bên chiếc tủ, một lần nữa rót huýt ky và nước, sau đó trở lại tấm bản đồ.

Andrès ghì chặt yên xe của Gomez, cúi đầu trong gió, trong khi chiếc mô-tô vừa chạy, vừa nổ máy inh ỏi trong bóng tối của con đường đồng. Vệt sáng vạch từ các ngọn đèn pha mở ra, chói lọi trước mặt họ, rọi vào những bóng đen của những cây bạch dương, sau đó nó khuếch tán ra trong một màu vàng êm dịu khi con đường phóng sâu vào đám sương mù, dọc theo một dòng suối, nó trở nên chói lọi trở lại khi con đường lên dốc và đến một ngã tư ngọn đèn chợt rọi lên hình dạng xám xịt của những chiếc xe cam nhông trống đang đổ xuống núi.

-----------------------------------------------

[1] Trung tá.